Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (ΠΕ) ονομάζεται η διδασκαλία του τρόπου λειτουργίας του οικοσυστήματος και στόχος της είναι η αλλαγή της συμπεριφοράς των ανθρώπων προς μια αειφορική κατεύθυνση Εκπαίδευση σχετικά με το περιβάλλον Εκπαίδευση για το περιβάλλον Εκπαίδευση στο περιβάλλον
Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση (ΠΕ) λειτουργεί θεσμοθετημένα από το 1990 στα ελληνικά σχολεία και γίνεται σε εθελοντική βάση. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αφιερώσουν κάποιες διδακτικές ώρες για την εκπαίδευση μιας ομάδας μαθητών σε περιβαλλοντικά θέματα. Οι ίδιοι επιλέγουν το πώς θα εργαστεί η περιβαλλοντική ομάδα και αν θα πραγματοποιήσουν κάποια εκπαιδευτική εκδρομή ή επίσκεψη Η διαδικασία καταλήγει στο τέλος της σχολικής χρονιάς σε μια έκθεση, όπου αναφέρονται τα αποτελέσματα της εργασίας της περιβαλλοντικής ομάδας.
Δομές Υποστήριξης της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Υπεύθυνοι Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Από το 1991 εφαρμόζεται ο θεσμός του Υπευθύνου ΠΕ σε κάθε Διεύθυνση Εκπαίδευσης της χώρας Αποστολή των Υπευθύνων ΠΕ είναι η υποστήριξη και η διάδοση των προγραμμάτων ΠΕ που υλοποιούνται στα σχολεία Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Από το 1993 εως σήμερα έχουν ιδρυθεί και λειτουργούν 65 Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης σε όλη τη χώρα Η βασική αποστολή τους έχει δυο σκέλη: -Την υποδοχή και εκπαίδευση των μαθητικών περιβαλλοντικών ομάδων -Την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών με σεμινάρια και ειδικές δράσεις
Αναγκαιότητα της έρευνας Σήμερα η ΠΕ βρίσκεται σε ένα κομβικό σημείο, καθώς επιχειρείται η αναδόμηση της πάνω σε μια νέα φιλοσοφία. Μετά από 20 χρόνια συστηματικής λειτουργίας της, υπάρχει η ανάγκη: να εκτιμηθεί η επίδραση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στη σχολική πραγματικότητα να αξιολογηθεί η συνεισφορά των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Μεθοδολογία της έρευνας Εφαρμόστηκε η μέθοδος της τυχαίας στρωματοποιημένης δειγματοληψίας. Επιλέχθηκαν 8 δημόσια Νηπιαγωγεία, 40 δημόσια Δημοτικά Σχολεία, 2 ιδιωτικά Δημοτικά Σχολεία, 24 δημόσια Γυμνάσια, 1 ιδιωτικό Γυμνάσιο, 16 δημόσια Λύκεια, 1 ιδιωτικό Λύκειο και 8 δημόσια Επαγγελματικά Λύκεια/ ΕΠΑΣ. Ανταποκρίθηκε το 21,6% του συνόλου των σχολείων. Συγκεντρώθηκαν οι απόψεις 110 εκπαιδευτικών που αντιστοιχούν περίπου στο 0,07% του συνόλου.
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ: Α Στάσεις των εκπαιδευτικών προς την περιβαλλοντική εκπαίδευση
Αναγκαιότητα ΠΕ Πόσο απαραίτητη πιστεύετε ότι είναι σήμερα η εκπαίδευση πάνω στα περιβαλλοντικά ζητήματα; [Διαβαθμισμένες απαντήσεις με μέγιστο το 10] 9,23 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 H δημοφιλέστερη απάντηση είναι το 10 είναι με απόλυτη συχνότητα f=65/110 και σχετική συχνότητα 59%
Αναγκαιότητα ΠΕ ανα φύλο και ανα μορφωτικό επίπεδο Πόσο απαραίτητη πιστεύετε ότι είναι σήμερα η εκπαίδευση πάνω στα περιβαλλοντικά ζητήματα; [Διαβαθμισμένες απαντήσεις με μέγιστο το 10] Γυναίκες Άνδρες 10 9,5 9 8,5 Μεταπτυχιακό Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης 8 7,5 7 Φύλο Μορφωτικό επίπεδο
Θεωρείτε οτι θα σας χρησίμευε αν είχατε περισσότερη ενημέρωση στα θέματα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης/ Εκπαίδευσης για την Αειφορία; Όχι 2% Όχι Ναι Ναι 98% Το 98% του δείγματος των εκπαιδευτικών θεωρούν ότι θα τους ήταν χρήσιμο αν είχαν περισσότερη ενημέρωση στα θέματα της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης/ Εκπαίδευσης για την Αειφορία.
Πιστεύετε ότι είναι καλύτερο η περιβαλλοντική εκπαίδευση στο σχολείο να γίνει υποχρεωτική ή να παραμείνει σε εθελοντική βάση; Εθελοντική 36% Υποχρεωτική Υποχρεωτική 64% Εθελοντική Το 64% του δείγματος των εκπαιδευτικών θεωρούν ότι η περιβαλλοντική εκπαίδευση θα πρέπει να γίνει υποχρεωτική.
ΤΕ ΑΣΠΑΙΤΕ Κοινωνιολόγοι Θεολόγοι ΤΕΙ Πληροφορικής Μαθηματικοί Οικιακής Οικονομίας Δάσκαλοι Ξενων γλωσσών Οικονομολόγοι Φιλόλογοι Φυσικής Αγωγής Φυσικών Επιστημών Νηπιαγωγοί 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Σε ποιο βαθμό πιστεύετε ότι η περιβαλλοντική εκπαίδευση μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές σας στην καλύτερη κατανόηση των σχολικών μαθημάτων; Χρησιμοτητα ΠΕ Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η προσλαμβανόμενη χρησιμότητα της Π.Ε. στα σχολικά μαθήματα είναι αρκετά μεγάλη (6,91 στα 10) μέσος όρος
Β H εφαρμογή της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Σύνολο εκπαιδευτικών Εκπαιδευτικοί που υλοποίησαν περιβ/κό πρόγραμμα 67% Δεν έχουν αναλάβει περιβ/κό πρόγραμμα 33% 'Εχουν αναλάβει περιβ/κό πρόγραμμα 47% Με επίσκεψη σε ΚΠΕ Χωρίς επίσκεψη σε ΚΠΕ 53% Από το ένα τρίτο των εκπαιδευτικών του δείγματος που έχουν υλοποιήσει πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, το 47% έχει πραγματοποιήσει επίσκεψη σε Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.
Αποτρεπτικοί παράγοντες υλοποίησης προγράμματων Περιβαλλοντικής Εκπίδευσης 3% 7% 3% δέν το θεώρησαν απαραίτητο άλλοι λόγοι 7% φόρτος εργασίας δέν έχουν εκπαιδευτεί δέν έχουν εκπαιδευτεί 28% φόρτος εργασίας 52% άλλοι λόγοι πρόλαβαν άλλοι είναι νεοδιόριστοι
Πόσο βοήθησε στην εκπαιδευτική διαδικασία η υλοποίηση προγράμματος Περιβαλλοντικής Πόσο βοήθησε στην εκπαιδευτική διαδικασία η υλοπ οίηση π ρογράμματος περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης; Εκπ αίδευσης; 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 Νηπιαγωγείο Δημοτικό Γυμνάσιο Λύκ ειο Επαγγελματικ ό Λύκ ειο
Ωφέλειες από την υλοποίηση προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Ωφέλειες περιβαλλοντικής εκπαίδευσης 90% Συχνότητα απαντήσεων 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Αυξημένη περιβαλλοντική ευαισθησία Καλύτερη συνεργασία μεταξύ τους Περισσότερες γνώσεις σε θέματα περιβάλλοντος Μείωση παραβατικής συμπεριφοράς στο σχολείο Μεγαλύτερη προθυμία στο σχολικό μάθημα Καμία αλλαγή Άλλες ωφέλειες
Δυσκολίες που συνάντησαν οι εκπαιδευτικοί κατά την υλοποίηση προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Δυσκολίες κατά την υλοποίηση προγράμματος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Ανελαστικότητα ωρολογίου προγράμματος Οικονομικές δυσκολίες Έλλειψη εξειδικευμένων γνώσεων Έλλειψη παιδαγωγικής καθοδήγησης Άλλες δυσκολίες Απροθυμία από τους μαθητές Απροθυμία από το σύλλογο των εκπαιδευτικών Καμία δυσκολία 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Το 53% των εκπαιδευτικών αναφέρει ως δυσκολία την ανελαστικότητα του ωρολογίου προγράμματος Μόνο το 3% δεν συνάντησε καμία δυσκολία κατά την υλοποίηση προγράμματος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Γ Ο ρόλος των Καθηγητών Φυσικών Επιστημών
Κατά πόσο πιστεύετε Χρησιμοτητα ότι η περιβαλλοντική ΠΕ στην εκπαίδευση κατανόηση μπορεί των σχολικών να βοηθήσει μαθημάτων τους μαθητές σας στην καλύτερη [Διαβαθμισμένες κατανόηση των σχολικών απαντήσεις μαθημάτων; με μέγιστο το 10] Γενικό δείγμα καθηγητών β/θμιας εκπ/σης Καθηγητές Φυσικων Επιστημών 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Οι καθηγητές φυσικών επιστημών πιστεύουν ότι η Π.Ε. μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές στην κατανόηση των σχολικών μαθημάτων περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη ειδικότητα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (7,8 έναντι 6,8 στα 10)
Ποσοστό υλοποίησης προγραμμάτων Π.Ε. στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση Γενικό δείγμα καθηγητών β/θμιας εκπ/σης Καθηγητές Φυσικων Επιστημών 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1 με πρόγρμμα ΠΕ χωρίς πρόγραμμα ΠΕ Οι καθηγητές φυσικών επιστημών υλοποιούν προγράμματα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης σε ένα ποσοστό μεγαλύτερο από αυτό των υπόλοιπων εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας (38,5% έναντι 30,6 %)
Δ Ο ρόλος των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Οι εκπαιδευτικοί που έχουν παρακολουθήσει επιμορφωτικό σεμινάριο σε ΚΠΕ έχουν υψηλότερα ποσοστά υλοποίησης προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Χωρίς σεμινάριο Με σεμινάριο 0% 20% 40% 60% 80% 100% Εκπαιδευτικοί που έχουν υπολοιήσει πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Εκπαιδευτικοί που δεν εχουν αναλάβει πρόγραμμα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Γνώμη για τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (ΚΠΕ) 8 7,5 7 6,5 6 6,0 6,4 7,1 7,2 5,5 5 4,5 4 γνωμη οσων δεν εχουν επισκεφθει ΚΠΕ γνωμη όσων έχουν υλοπ οιήσει προγραμμα ΠΕ χωρίς επίσκεψη σε ΚΠΕ γνωμη όσων έχουν παρακολουθήσει σεμιναριο σε ΚΠΕ γνωμη όσων έχουν υλοπ οιήσει προγραμμα ΠΕ με επ ίσκεψη σε ΚΠΕ Η γνώμη για τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης είναι σαφώς βελτιωμένη μεταξύ των εκπαιδευτικών που τα έχουν επισκεφθεί
Γνώμη των εκπαιδευτικών για τα ΚΠΕ συναρτήσει απόστασης από ΚΠΕ (βάσει σχολικής μονάδας) 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 y = -0,014x + 6,8767 R 2 = 0,0541 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Απόσταση από πλησιέστερο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (χλμ)
Πιθανότητα υλοποίησης προγράμματος ΠΕ, πιθανότητα παρακολούθησης σεμιναρίου και πιθανότητα εκπαιδευτικής επίσκεψης σε ΚΠΕ, συναρτήσει της απόστασης από ΚΠΕ 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 0 20 40 60 80 100 Απόσταση από πλησιέστερο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (χλμ) Ποσοστό εκπαιδευτικών που αναλαμβάνουν πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Ποσοστό εκπαιδευτικών που έχουν παρακολουθήσει σεμινάριο σε ΚΠΕ Ποσοστό εκπαιδευτικών που πραγματοποίησαν εκπαιδευτική επίσκεψη σε ΚΠΕ Γραμμική (Ποσοστό εκπαιδευτικών που αναλαμβάνουν πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης) Γραμμική (Ποσοστό εκπαιδευτικών που έχουν παρακολουθήσει σεμινάριο σε ΚΠΕ) Γραμμική (Ποσοστό εκπαιδευτικών που πραγματοποίησαν εκπαιδευτική επίσκεψη σε ΚΠΕ)
Αριθμός περιβαλλοντικών προγραμμάτων και αριθμός εκπαιδευτικών επισκέψεων σε ΚΠΕ, συναρτήσει της απόστασης του σχολείου από το πλησιέστερο ΚΠΕ 14 12 10 8 Αριθμός περιβαλλοντικών προγραμμάτων Αριθμός εκπαιδευτικών επισκέψεων σε ΚΠΕ 6 4 2 Γραμμική (Αριθμός περιβαλλοντικών προγραμμάτων) Γραμμική (Αριθμός εκπαιδευτικών επισκέψεων σε ΚΠΕ) 0 0 20 40 60 80 100 Απόσταση απο πλησιέστερο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (χλμ)
Αξιολόγηση του ερωτηματολογίου «Πώς αξιολογείτε το ερωτηματολόγιο αυτό σε επίπεδο προθέσεων, συγκρότησης και εμφάνισης;» 8,0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ο μέσος όρος των απαντήσεων είναι 8,0/10 Η αξιολόγηση του ερωτηματολογίου συνδέεται με την αξιοπιστία των αποτελεσμάτων
Συμπεράσματα
Το γεγονός οτι: Το 98% ζητάει περισσότερη ενημέρωση για την ΠΕ/ ΕΑΑ Υπάρχει ομοφωνία μεταξύ των εκπαιδευτικών για την αναγκαιότητα της ΠΕ (9,2/10) Το 97% παρατηρεί σημαντικές ωφέλειες για τους μαθητές κατά την υλοποίηση προγράμματος ΠΕ Ενώ: Το 48% αναγνωρίζει έλλειψη εξειδικευμένων γνώσεων κατά την υλοποίηση προγράμματος ΠΕ Το 28% όσων δεν αναλαμβάνουν πρόγραμμα ΠΕ αναφέρουν ως αποκλειστική αιτία το ότι δεν έχει εκπαιδευτεί για τον τρόπο υλοποίησής του υπάρχει η ανάγκη ενίσχυσης, υποστήριξης και διάδοσης της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης στα σχολεία
Οι εκπαιδευτικοί των σχολείων που βρίσκονται κοντά σε κάποιο ΚΠΕ: α) έχουν περισσότερες πιθανότητες να υλοποιήσουν πρόγραμμα Π.Ε. β) υλοποιούν μεγαλύτερο αριθμό προγραμμάτων Π.Ε. γ) έχουν περισσότερες πιθανότητες να πραγματοποιήσουν εκπαιδευτική επίσκεψη σε ΚΠΕ δ) πραγματοποιούν περισσότερες εκπαιδευτικές επισκέψεις σε ΚΠΕ ε) έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρακολουθήσουν επιμορφωτικό σεμινάριο σε ΚΠΕ στ) έχουν καλύτερη γνώμη για τα ΚΠΕ από το γενικό μέσο όρο των εκπαιδευτικών τα ΚΠΕ λειτουργούν ως πυρήνες εξάπλωσης της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
Ευχαριστώ