φυσιολογικό δέρμα -1
Επιδερμίδα (επιθήλιο, εξωδερμική προέλευση) Α Α Α Μ θηλώδες χόριο (επιπολής) ακανθωτή στιβάδα βασική στιβάδα χόριο Μ = Μελανοκύτταρο (νευροεξωδερμική προέλευση, νευρική ακρολοφία)
Καρκινώματα και μελανοκυτταρικές βλάβες δέρματος Ακανθοκυτταρικά ca Βασικοκυτταρικά ca Σπίλοι Μελανώματα Τα κύτταρά τους μοιάζουν με τα κύτταρα των αντίστοιχων στιβάδων της επιδερμίδας
ΑΚΑΝΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ - ΑΙΤΙΟΠΑΘΟΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ Χρόνιοι ερεθισμοί (χρόνια έλκη, συρίγγια οστεομυελίτιδας, ουλές εγκαυμάτων) Χημικές ουσίες (πίσσα, ορυκτέλαια, αρσενικό) Ιοί (π.χ. HPV-36) Ιονίζουσα ακτινοβολία Κληρονομική προδιάθεση (χρωστικό ξηρόδερμα) Ανοσοκαταστολή
ΔΥΣΠΛΑΣΙΑ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ IN SITU ΝΟΣΟΣ BOWEN ΔΙΗΘΗΤΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ ΔΙΗΘΗΤΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ ΑΚΑΝΘΟΚΥΤΤΑ- ΡΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ
ΒΑΣΙΚΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ
ΑκαιΒ Ακανθοκυτταρικό (Α) vs βασικοκυτταρικό (Β) Ακάλυπτα μέρη δέρματος Ηλικιωμένα άτομα Γενετικά σύνδρομα: νεότερες ηλικίες Χρωστικό ξηρόδερμα: μπορεί να είναι βαρειά κατάσταση, με πολλαπλή εντόπιση καρκίνου ΒπολύσυχνότεροαπότοΑ Α και Β τοπική διηθητική ανάπτυξη Αδίνειμεταστάσειςσεεπιχώριουςλεμφαδένες
ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΙ ΣΠΙΛΟΙ Συνδεσμικός (επιπολής) κυτταρικός σπίλος Σύνθετος κυτταρικός σπίλος Χοριακός (ενδοδερμικός) κυτταρικός σπίλος Άλλα είδη σπίλων
σπίλος Κάθε προβάλλουσα ογκοειδής μάζα στην επιφάνεια του δέρματος Συχνότερα: ΚΑΛΟΗΘΕΙΣ ΒΛΑΒΕΣ ΤΟ ΣΥΧΝΟΤΕΡΟ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ Γνήσιοι (κυτταρικοί) σπίλοι: ΜΕΛΑΝΟΚΥΤΤΑΡΑ Ψευδοσπίλοι (ινωματώδεις, φλεγμονώδεις) μεσεγχυματικά στοιχεία του δέρματος («κρεατοελιά»)
μελανοκυτταρικοί σπίλοι ωρίμανση κυττάρων κατά βάθος (της βλάβης) ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ συνδεσμικός (θηλώδες χόριο) χοριακός (δικτυωτό χόριο) σύνθετος (και στα δύο) κυανούς σπίλος (blue nevus) σπίλος Spitz (παιδιά) σπίλος με άλω (halo nevus) συγγενείς σπίλοι δυσπλαστικοί σπίλοι!
ΚΑΚΟΗΘΕΣ ΜΕΛΑΝΩΜΑ - AITIOΠΑΘΟΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΗΛΙΑΚΗ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑ Τύπος δέρματος Κληρονομικοί παράγοντες (σύνδρομο δυσπλαστικών σπίλων)
ΚΑΚΟΗΘΕΣ ΜΕΛΑΝΩΜΑ De novo Σε έδαφος κυτταρικού σπίλου
μελάνωμα ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΟΙ ΤΥΠΟΙ Κηλίδα του Hutchinson (φακιδοειδές Μ) Επιπολής εκτεινόμενο μελάνωμα Οζώδες μελάνωμα Ακρικό κακόηθες μελάνωμα (κακή πρόγνωση) ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Σαφής συνδεσμική δραστηριότητα προς την επιδερμίδα (διήθηση και προς τα πάνω) Ατρακτόμορφα vs επιθηλιοειδή Μ Γενικά: ατρακτόμορφα έχουν καλύτερη πρόγνωση Μελανωτικά ή αμελανωτικά Μ S-100 και HMB45 θετικά (ανοσοϊστοχημικοί δείκτες για διαγνωστική χρήση) Φυσικά, και άλλοι νευροενδοκρινικοί δείκτες
ΚΑΚΟΗΘΕΣ ΜΕΛΑΝΩΜΑ - ΠΡΟΓΝΩΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΑΤΑ ΒΑΘΟΣ ΔΙΗΘΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ Κλινικοπαθολογοανατομικός τύπος Μιτωτική δραστηριότητα Φλεγμονώδεις κυτταρικές διηθήσεις ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΜΕΤΑΣΤΑΣΕΩΝ
ΚΑΚΟΗΘΕΣ ΜΕΛΑΝΩΜΑ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑ ΒΑΘΟΣ ΔΙΗΘHTIKHΣ ANAΠΤΥΞΗΣ ΤΩΝ ΝΕΟΠΛΑΣΜΑΤΙΚΩΝ ΚΥΤΤΑΡΩΝ Επίπεδο διήθησης κατά Clark Βάθος διήθησης κατά Breslow (σε mm)
μελάνωμα διηθητική ανάπτυξη προς όλες τις κατευθύνσεις ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ Η ΙΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΤΑ CLARK ανατομικό διαμέρισμα δέρματος Clark I - ενδοεπιδερμιδική ανάπτυξη 100% πενταετία ελεύθερη νόσου (ΠΕΝ) Clark II - θηλώδες χόριο 90% ΠΕΝ Clark III - όρια θηλώδους / δικτυωτού χορίου 70% ΠΕΝ Clark IV - δικτυωτό χόριο 40% ΠΕΝ Clark V - επέκταση στον υποδόριο ιστό 25% ΠΕΝ ΣΤΑΔΙΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΤΑ BRESLOW βάθος διήθησης < 0.76mm πιθανότατα δεν έχει και δεν θ αναπτύξει μεταστάσεις 0.76 1.5mm 50% πιθανότητα μεταστάσεων > 1.5mm 100% πιθανότητα μεταστάσεων
σπίλος vs μελάνωμα Σπίλος συμμετρική βλάβη ομαλή περιφέρεια ομαλή κατανομή χρωστικής < 6mm (συνήθως) ωρίμανση μελανοκυττάρων προς τα κάτω Μελάνωμα ασυμμετρία ανώμαλη περιφέρεια ανώμαλη κατανομή χρωστικής > 6mm (συνήθως) καμμία ωρίμανση διηθητική ανάπτυξη οριζόντια κάθετα (προς το βάθος και προς την επιφάνεια) προγνωστικά μεταστάσεις στάδια (Clark, Breslow)
Τι πρέπει να ξέρουμε Παρακολουθούμε τους σπίλους για αλλαγή σε μέγεθος, χρώμα, υφή, κλπ Εφόσον παρατηρήσουμε κάποια αλλαγή: δερματολόγος - χειρουργός Πολλά προχωρημένα μελανώματα με κακοήθεις ιστολογικούς χαρακτήρες δεν δείχνουν αντίστοιχη κακοήθη βιολογική συμπεριφορά Νέα φάρμακα σύγχρονη «ανοσοθεραπεία» σημαντική βελτίωση επιβίωσης σε μεταστατικά μελανώματα
Γενικάγιαταπαρασκευάσματαεκτομής όγκων δέρματος Αξιολογούμε Τον ιστολογικό τύπο της βλάβης Καλοήθης vs. κακοήθης, τύπος Πρόγνωση: ίαση, πιθανότητα υποτροπής, κλπ Τα χείλη εκτομής Πλάγια Εν τω βάθει Πολύ βασικό: αν χρειάζεται ευρύτερη εκτομή επειδή δεν είναι ελεύθερα τα χείλη σε ορισμένους τύπους σπίλων