ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

93 ΚEΦΑΛΑΙΟ 4 ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΕΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

94

95 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. ΜΕΛΕΤΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΏΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 4.1. Γενικά Στο προηγούµενο κεφάλαιο παρουσιάστηκαν µε συντοµία οι κυριότεροι γενικοί περιορισµοί, όροι και απαγορεύσεις που επιβάλλονται για λόγους προστασίας του περιβάλλοντος και έχουν εφαρµογή και για την τουριστική ανάπτυξη καθώς και ειδικότερες ρυθµίσεις σχετικές µε την τουριστική δόµηση που αποβλέπουν ή αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος. Η µέριµνα όµως για την προστασία του περιβάλλοντος δεν περιορίζεται στους όρους αυτούς, τους περιορισµούς και τις ρυθµίσεις. Πέρα από τη συµµόρφωση προς τις διατάξεις αυτές για να καταστεί δυνατή η ανάληψη ενός τουριστικού έργου οι ενδιαφερόµενοι πρέπει να καταρτίσουν και να υποβάλουν στα αρµόδια όργανα της δηµόσιας διοίκησης σχετική µελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Ανάλογα µε τα πορίσµατα της το δηµόσιο επιφυλάσσεται να αρνηθεί τη σχετική αδειοδότηση ή να την εγκρίνει µόνον υπό όρους που αποσκοπούν στην προστασία του περιβάλλοντος. Το παρόν κεφάλαιο αναφέρεται συνοπτικά: Στις διαδικασίες εξέτασης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός συγκεκριµένου τουριστικού έργου ή δραστηριότητας, προκειµένου να κριθεί η σχετική αδειοδότηση και στην περίπτωση που αποφασίζεται η αδειοδότηση να προσδιοριστεί κατά πόσο, πέρα από τους γενικούς περιορισµούς και προϋποθέσεις που αποσκοπούν στην προστασία του περιβάλλοντος, πρέπει να επιβληθούν και άλλοι ειδικοί όροι και προϋποθέσεις για τον ίδιο σκοπό, στις παραµέτρους που εξετάζονται προκειµένου να εκτιµηθούν οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την κατασκευή και τη λειτουργία ενός συγκεκριµένου τουριστικού έργου ή δραστηριότητας, στα µέτρα που πρέπει να ληφθούν προκειµένου να περιοριστούν ή να εξαλειφθούν τυχόν δυσµενείς επιπτώσεις του εν λόγω έργου ή δραστηριότητας στο περιβάλλον. 95

96 4.2. ιαδικασίες εξέτασης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και ταξινόµηση των τουριστικών έργων ως προς τη σοβαρότητα των ενδεχόµενων περιβαλλοντικών τους επιπτώσεων Από την άποψη των επιπτώσεων τους στο περιβάλλον τα διάφορα έργα ή κατασκευές τόσο του ιδιωτικού όσο και του δηµόσιου τοµέα κατατάσσονται σε τρείς κατηγορίες (Ν. 1650/1986 όπως τροποποιήθηκε µε το Ν. 3010/2002). «Η πρώτη (Α) κατηγορία περιλαµβάνει τα έργα και τις δραστηριότητες, που λόγω της φύσης, του µεγέθους ή της έκτασης τους είναι πιθανόν να προκαλέσουν σοβαρές επιπτώσεις στο περιβάλλον. Στα έργα και τις δραστηριότητες της κατηγορίας αυτής επιβάλλονται, κατά περίπτωση, µε την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων που προβλέπεται στο άρθρο 4, εκτός από τους γενικούς όρους και τις προδιαγραφές, ειδικοί όροι και περιορισµοί για την προστασία του περιβάλλοντος. Η δεύτερη (Β) κατηγορία περιλαµβάνει έργα και δραστηριότητες τα οποία, χωρίς να προκαλούν σοβαρές επιπτώσεις, πρέπει να υποβάλλονται για την προστασία του περιβάλλοντος σε γενικές προδιαγραφές, όρους και περιορισµούς που προβλέπονται από τις κανονιστικές διατάξεις. Η τρίτη (Γ) κατηγορία περιλαµβάνει έργα και δραστηριότητες που προκαλούν µικρές επιπτώσεις στο περιβάλλον» (άρθρο 3 ανωτέρω νόµου). Περαιτέρω προβλέπεται ότι: «για την πραγµατοποίηση νέων έργων ή δραστηριοτήτων, τη µετεγκατάσταση υφιστάµενων...την επέκταση, την τροποποίηση ή τον εκσυγχρονισµό υφιστάµενων, εφόσον επέρχονται ουσιώδεις διαφοροποιήσεις σε σχέση µε τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον...απαιτείται η έγκριση όρων για την προστασία του περιβάλλοντος» (άρθρ. 4, παρ. 1α). Προβλέπεται επίσης ότι: «Με την απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων η διοίκηση επιβάλλει προϋποθέσεις, όρους, περιορισµούς και διαφοροποιήσεις για την πραγµατοποίηση του έργου ή της δραστηριότητας, ως προς τη θέση, το µέγεθος, το είδος, την εφαρµοζόµενη τεχνολογία και τα γενικά τεχνικά χαρακτηριστικά» (άρθρο 4, παρ. 1β). Η διαδικασία και οι προϋποθέσεις για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων είναι αυστηρότερες και λεπτοµερέστερες για τα έργα ή τις δραστηριότητες που θεωρείται ότι µπορεί να έχουν µεγαλύτερες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Έτσι προβλέπεται ότι «για τα έργα Α κατηγορίας απαιτείται µαζί µε την αίτηση και η υποβολή Προµελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΠΠΕ)...Επί της ΠΠΕ η αρµόδια αρχή προβαίνει σε προκαταρκτική περιβαλλοντική εκτίµηση και αξιολόγηση (ΠΠΕΑ) της πρότασης...μετά την ΠΠΕΑ 96

97 της πρότασης...και εφ όσον κριθεί δυνατή η πραγµατοποίηση του έργου όπως προτείνεται... καλείται ο ενδιαφερόµενος να υποβάλει Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) για έγκριση περιβαλλοντικών όρων» (άρθρο 4). Για την έγκριση περιβαλλοντικών όρων προβλέπεται και διαδικασία δη- µοσιότητας. Ειδικότερα προβλέπεται ότι: «Η αρµόδια αρχή, πριν από τη χορήγηση της έγκρισης περιβαλλοντικών όρων, ξεκινά τη διαδικασία δηµοσιοποίησης, µε τη διαβίβαση στο αρµόδιο Νοµαρχιακό Συµβούλιο του φακέλου µε τη ΜΠΕ καθώς και τα απαιτούµενα συνοδευτικά στοιχεία...η διαδικασία και ο τρόπος ενηµέρωσης και συµµετοχής του κοινού καθορίζεται µε κοινή απόφαση των Υπουργών ΠΕΧΩ Ε και ηµόσιας ιοίκησης και Αποκέντρωσης». Η ίδια διαδικασία ισχύει και για τα έργα ή της δραστηριότητες της κατηγορίας υποκατηγορίας Β3 της κατηγορίας Β. Λιγότερο αυστηρή είναι η διαδικασία για τα έργα ή τις δραστηριότητες της υποκατηγορίας Β4 της κατηγορίας Β κατά το ότι αντί της ΠΠΕ απαιτείται Περιβαλλοντική Έκθεση. Στον Πίνακα που ακολουθεί δίνεται η ισχύουσα ταξινόµηση έργων τουριστικής ανάπτυξης κατά κατηγορία και υποκατηγορία όπως αυτές ορίζονται σύµφωνα µε τα προαναφερθέντα (ΚΥΑ 15393/2332/2002). Πίνακας 4.1 Ταξινόµηση Έργων Τουριστικής Ανάπτυξης κατά Κατηγορία Κατηγορία Α Κατηγορία Β Περιγραφή Α1 Α2 Β3 Β4 Κύρια ξενοδοχειακά καταλύµατα εκτός σχεδίων πόλεων και εκτός ορίων οικισµών Κύρια ξενοδοχειακά καταλύµατα εντός σχεδίων πόλεων ή ορίων οικισµών κάτω των 20.000 κατ. Κύρια ξενοδοχειακά καταλύµατα εντός σχεδίων πόλεων άνω των 20.000 κατ. Κύρια ξενοδοχειακά καταλύµατα σε οικισµούς που έχουν χαρακτηριστεί παραδοσιακοί Κύρια ξενοδοχειακά καταλύµατα σε τµήµατα πόλεων που έχουν χαρακτηριστεί ως ιστορικά κέντρα Οργανωµένες τουριστικές κατασκηνώσεις Τουριστικές επιπλωµένες επαύλεις ή κατοικίες κλπ. >1000 κλιν. 50-1000 κλίν. >200 κλ. 200 κλ. >500 κλ. 500 κλ. <50 κλ. - >100 κλ. 50-100 κλ. <50 κλ. >300 κλ. 100-300 κλ. <100 κλ. 100 άτοµ. <100 άτοµ. 100 κλ. <100 κλ. 97

98 Συνέχεια πίνακα 4.1 ασικά χωριά 100 κλ. <100 κλ. Χιονοδροµικά κέντρα, γήπεδα γκολφ, αθλητικές εγκαταστάσεις και συνοδευτικές αυτών το σύνολο εγκαταστάσεις Συνεδριακά κέντρα εντός τουριστικών εγκαταστάσεων Συνεδριακά κέντρα αυτοτελή Περιοχές οργανωµένης τουριστικής ανάπτυξης Κέντρα τουριστικής υδροθεραπείας, θαλασσοθεραπείας, αεροθεραπείας και συνοδευτικές εγκαταστάσεις αυτών Λοιπές εγκαταστάσεις ειδικής τουριστικής υποδοµής 1000 θέσεις το σύνολο <1000 θέσεις 501 θέσ. το σύνολο 500-200 θέσ. το σύνολο 200 θέσ. Σχετικά µε τον Πίνακα αυτόν είναι χρήσιµο να παρατηρηθούν τα εξής: Οι µεγάλες ξενοδοχειακές µονάδες εκτός σχεδίου κατατάσσονται στην κατηγορία Α1 µαζί µε τις βαριές βιοµηχανίες, τα µεγάλα δηµόσια έργα κλπ. Ακόµη και µετρίου µεγέθους ξενοδοχειακές µονάδες σε ευαίσθητες οικιστικές περιοχές κατατάσσονται στην κατηγορία Α1. Ακόµη και µικρού ή µετρίου µεγέθους ξενοδοχειακές µονάδες ο όγκος των οποίων δεν υπερβαίνει εκείνο µιας συνήθους πολυκατοικίας κατατάσσονται στην κατηγορία Β3. Από αυτά είναι προφανές ότι ο νοµοθέτης αντιµετωπίζει την τουριστική ανάπτυξη µε εξαιρετική αυστηρότητα σε ότι αφορά την προστασία του περιβάλλοντος. Μια ξενοδοχειακή µονάδα που κατασκευάζεται σε µια οικιστική περιοχή ή σ ένα αστικό κέντρο υπόκειται στους ίδιους όρους δόµησης όπως και τα παρακείµενα κτίσµατα κατοικιών ή γραφείων. Παρόµοια δε είναι και η χρήση της από την άποψη των περιβαλλοντικών φόρτων που δηµιουργούνται, αφού σε όλες αυτές τις περιπτώσεις πρόκειται είτε για χώρους διαµονής, είτε για εργασιακούς χώρους παραγωγής υπηρεσιών. Θα ξένιζε, ως εκ τούτου, η ιδιαίτερα αυστηρή αυτή αντιµετώπιση. Πλην όµως, επειδή η προσεκτική εξέταση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ως προϋπόθεση αδειοδότησης έχει προληπτικούς και όχι απαγορευτικούς σκοπούς και επειδή η λήψη κάθε δυνατού µέτρου που θα µπορούσε να περιορίσει 98

99 τις αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, ιδιαίτερα στην περίπτωση της τουριστικής ανάπτυξης, είναι ενδεδειγµένη, οι απαιτητικές διαδικασίες δεν βλάπτουν έστω και αν το πιθανότερο είναι ότι τουλάχιστον στις περισσότερες περιπτώσεις η µελέτη δεν θα εντοπίσει περιβαλλοντικές βλάβες πέρα από εκείνες που θα ανέµενε κανείς. Επειδή, και όταν ακόµη η περιβαλλοντική βλάβη είναι σχετικά µικρής έκτασης, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι ο δηµόσιος ή ο ιδιωτικός φορέας που αναλαµβάνει το έργο θα µεριµνήσει αφ εαυτού για την αποτελεσµατικότερη δυνατή αντιµετώπιση τους και επειδή σε σχέση µε το κόστος του όλου έργου το κόστος της µελέτης και των µέτρων πρόληψης ή αντιµετώπισης των οχλήσεων είναι στις περισσότερες περιπτώσεις σχετικά µικρό δικαιολογείται η σχολαστική εξέταση του θέµατος και η επιβολή των αναγκαίων όρων. Όσα µόλις ελέχθησαν για την ανάγκη ενδελεχούς εξέτασης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και λήψης όλων των µέτρων αντιµετώπισης τους µε βάση τις υφιστάµενες τεχνικές δυνατότητες ισχύουν ακόµη περισσότερο όταν το έργο χωροθετείται σε περιοχή εκτός σχεδίου ή σε περιοχή µε ευαίσθητο περιβάλλον. Στα επόµενα δίνεται µια σύντοµη περιγραφή των θεµάτων που καλύπτονται από την κατά νόµο αναγκαία µελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων και επεξηγείται η σκοπιµότητα και το νόηµα του καθενός έτσι ώστε οι µεν ενδιαφερόµενοι για την προστασία του περιβάλλοντος να µπορούν να αντιληφθούν την προσοχή µε την οποίαν αντιµετωπίζεται το θέµα οι δε επενδυτές να κατανοήσουν τόσο τις απαιτήσεις που υπάρχουν ως προς την περιβαλλοντική προστασία όσο και τα θέµατα που χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή. Λέγεται συχνά, ότι στη χώρα µας το πρόβληµα δεν είναι η έλλειψη της κατάλληλης νοµοθεσίας αλλά η πληµµελής εφαρµογή της. Η απαίτηση για κατάρτιση ενδελεχούς µελέτης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και της υποβολής ικανοποιητικών προτάσεων για την αντιµετώπιση τους δεν αποτελεί εγγύηση ότι η µελέτη αυτή θα διεξαχθεί ευσυνείδητα και µε βάση τους κανόνες της τέχνης αλλά ούτε ότι, και αν αυτό συµβεί, αυτή θα εφαρµοστεί πιστά. Ούτε, όµως, και αποτελεί ορθολογική προσέγγιση να παρεµποδίζεται η ανάπτυξη για να αποσοβηθεί το ενδεχόµενο οι τυχόν περιβαλλοντικές επιπτώσεις να µην αντιµετωπιστούν ικανοποιητικά, λόγω πληµµελούς τήρησης των νόµων. Η λογική κατάληξη µιας τέτοιας προσέγγισης οδηγεί στην άρνηση της ανάπτυξης και στην άρνηση της δυνατότητας για την επίτευξη προόδου σε ότι αφορά την αποτελεσµατική εφαρµογή των νόµων. 99

100 4.3. Σκοπιµότητα και περιεχόµενο των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Η µελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων απαρτίζεται από τρία βασικά µέρη. Εξέταση των περιβαλλοντικών συνθηκών στην περιοχή πέριξ του γηπέδου ή της έκτασης στην οποία θα κατασκευαστεί το έργο. Προσδιορισµός των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου. Μέτρα αντιµετώπισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου. 4.3.1. Περιβαλλοντικές παράμετροι και συνθήκες στον ευρύτερο περιβάλλοντα χώρο Οι κυριότερες περιβαλλοντικές παράµετροι που εξετάζονται σχετικά µε τον περιβάλλοντα χώρο είναι οι εξής: Περιγραφή των χρήσεων γης στην περιοχή που περιβάλλει το γήπεδο στο οποίο θα κατασκευαστεί το έργο σε ακτίνα τουλάχιστον ενός χιλ. Σκοπός είναι να εξακριβωθούν οι τυχόν αλληλεπιδράσεις µεταξύ των χρήσεων αυτών και της χρήσης που θα προκύψει από το εξεταζόµενο έργο και τα τυχόν µέτρα που χρειάζεται να ληφθούν για την εξασφάλιση αρµονικής συµβιωτικής σχέσης. Ιδιαίτερη σηµασία έχει να εξακριβωθεί αν στη γύρω περιοχή υπάρχουν χώροι ή χρήσεις που υπάγονται σε ειδικό καθεστώς, όπως λ.χ. αρχαιολογικοί χώροι, δια νόµου προστατευτέες περιοχές, οικιστικές περιοχές, αιγιαλός, παραλία, κλπ. έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι το έργο θα κατασκευαστεί και θα λειτουργεί µε τρόπο που να µην δηµιουργεί κωλύµατα στις εν λόγω χρήσεις. Περιγραφή των δικτύων και των λοιπών έργων υποδοµής και ανωδοµής που υπάρχουν στην περιοχή που περιβάλλει το γήπεδο (οδικό δίκτυο, µεταφορικοί κόµβοι, δίκτυο ύδρευσης, αποχέτευσης, κτίσµατα, κλπ.). Σκοπός είναι η εξασφάλιση της κατάλληλης διασύνδεσης του έργου για το οποίο πρόκειται µε τα υφιστάµενα δίκτυα και η λήψη των αναγκαίων µέτρων έτσι ώστε αυτό να µην παρεµποδίζει την εξυπηρέτηση των λοιπών χρήσεων. Αποτύπωση της υφιστάµενης κατάστασης σε ότι αφορά το περιβάλλον. Σκοπός είναι αφενός η συνοπτική περιγραφή του ανάγλυφου και των υδρολογικών, γεωλογικών και κλιµατολογικών συνθηκών και αφετέρου ο προσδιορισµός των υφιστάµενων πηγών ρύπανσης και η συνολική εκτί- 100

101 µηση της κατάστασης του περιβάλλοντος. Η σηµασία της γνώσης αυτών των στοιχείων προκειµένου να διαµορφωθούν προτάσεις για τα αναγκαία µέτρα περιβαλλοντικής προστασίας είναι προφανής. Συνοπτική περιγραφή της χλωρίδας και της πανίδας στη γύρω περιοχή. Σκοπός είναι να εξακριβωθεί αν υπάρχουν σπάνια ή προστατευόµενα είδη πανίδας καθώς και αν υπάρχουν σηµαντικά οικοσυστήµατα χλωρίδας, έτσι ώστε να ληφθούν τα κατάλληλα µέτρα προστασίας. 4.3.2. Περιβαλλοντικές παράμετροι και συνθήκες του έργου Οι κυριότερες περιβαλλοντικές παράµετροι και συνθήκες που εξετάζονται σχετικά µε το έργο είναι οι εξής: Περιβαλλοντικές αλλοιώσεις και οχλήσεις στο στάδιο της κατασκευής όπως π.χ. επιχωµατώσεις, έργα προσπέλασης εργοταξίου, απόβλητα, απορρίµµατα, κλπ. Σκοπός είναι η εξακρίβωση της έκτασης και του χαρακτήρα των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στο στάδιο της κατασκευής και η λήψη των µέτρων που χρειάζονται για τον περιορισµό τους. Τέτοια µέτρα µπορεί να επιφέρουν κάποια επιβάρυνση στο κόστος της κατασκευής αλλά µπορεί να συµβάλουν αποφασιστικά στον περιορισµό της όχλησης που προκαλείται από το εργοτάξιο στις χρήσεις στον περιβάλλοντα χώρο. ιάταξη και όγκοι των κτισµάτων και των λοιπών κατασκευών στην τελική τους µορφή. Σκοπός είναι η εξέταση κατά πόσον η λύση που προτείνεται περιορίζει στο εφικτό βαθµό τις µεταβολές στη γεωµορφολογία και τις µόνιµες αλλοιώσεις στο τοπίο και κατά πόσον τα κτίσµατα εντάσσονται στον περιβάλλοντα χώρο µε τρόπο που να βελτιώνει την αισθητική του ή τουλάχιστον να µην την επηρεάζει δυσµενώς. Χωρητικότητα και χρήσεις των κτισµάτων και των εγκαταστάσεων. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις και ειδικότερα οι αναλώσεις, τα απόβλητα και τα χαρακτηριστικά τους και οι εκποµπές αερίων και θορύβου είναι σε µεγάλο βαθµό συνάρτηση της χωρητικότητας του έργου και των χρήσεων τις οποίες εξυπηρετεί. Η πληροφόρηση γι αυτές επιτρέπει να γίνουν υπολογισµοί για τα φορτία των οχλήσεων κάθε µορφής και για τα µέτρα που χρειάζεται να ληφθούν σχετικά, έτσι ώστε να περιορίζονται οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις. 101

102 Τα σηµεία εκποµπής αερίων, υγρών, και στερεών αποβλήτων καθώς επίσης και θορύβου. Σκοπός είναι η εξέταση κατά πόσον οι προτεινόµενες λύσεις είναι οι καταλληλότερες από την άποψη της µείωση του βαθµού όχλησης που προκαλείται από τις εκποµπές. Τεχνικά στοιχεία σχετικά µε την ύδρευση και αιτιολόγηση της προτεινόµενης λύσης. Σκοπός είναι να κριθεί η βιωσιµότητα της λύσης που προτείνεται σε σχέση µε τις υδρογεωλογικές συνθήκες και οι περιβαλλοντικές της συνέπειες από την άποψη των λοιπών αναγκών που πρέπει να ικανοποιούνται από τα υδατικά αποθέµατα. Τεχνικά στοιχεία για την ηλεκτροδότηση και προτεινόµενη λύση. Σκοπός είναι η αξιολόγηση της επάρκειας της προτεινόµενης λύσης, η ασφάλεια του συστήµατος και οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις όταν προβλέπονται εγκαταστάσεις παραγωγής ηλεκτρισµού. Επιπτώσεις στην χλωρίδα. Εξετάζεται η ποσότητα βλάστησης που αποµακρύνεται, η έκταση εκχέρσωσης, το ποσοστό της έκτασης του γηπέδου του οποίου µεταβάλλεται η χρήση και άλλα συναφή έτσι ώστε να µπορεί να κριθεί ότι οι λύσεις που προτείνονται ελαχιστοποιούν τις δυσµενείς περιβαλλοντικές επιπτώσεις στη βλάστηση. Επιπτώσεις στην πανίδα. Εξετάζονται θέµατα όπως π.χ. ενδεχόµενη καταστροφή χώρου περάσµατος αποδηµητικών, καταστροφή υδρόβιας πανίδας, µείωση βοσκήσιµων εκτάσεων, κλπ., έτσι ώστε να µπορεί να κριθεί η βαρύτητα τυχόν δυσµενών επιπτώσεων στην πανίδα και τα µέτρα που θα µπορούσαν να την απαµβλύνουν. Θετικές ή αρνητικές αισθητικές επιπτώσεις της επέµβασης στον άµεσο και ευρύτερο χώρο. Εξετάζονται θέµατα όπως π.χ. η διακοπή συνέχειας τοπίου, κατασκευές εκτός κλίµακος, αταίριαστοι χρωµατισµοί, κλπ. µε στόχο να κριθεί κατά πόσο η ένταξη των κτισµάτων και των έργων στο τοπίο και τον ευρύτερο χώρο είναι αρµονική και να προσδιοριστούν οι τυχόν τροποποιήσεις στις προτεινόµενες λύσεις µε στόχο το καλύτερο αισθητικό αποτέλεσµα. 102

103 Θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις στις κοινωνικοοικονοµικές συνθήκες. Εξετάζονται θέµατα όπως η δηµιουργία εισοδηµάτων, θέσεων εργασίας έργων υποδοµής κλπ. µε σκοπό να εκτιµηθεί ο αντίκτυπος του έργου στο επίπεδο κοινωνικής ευηµερίας του πληθυσµού της περιοχής. Ο αντίκτυπος αυτός λαµβάνεται υπόψη προκειµένου να ληφθούν αποφάσεις από τη διοίκηση για τη γενικότερη σκοπιµότητα του έργου. Πηγές, ποσότητα και ποιότητα των αερίων αποβλήτων πριν από ενδεχόµενη επεξεργασία τους. Εξετάζονται θέµατα όπως οι εγκαταστάσεις κεντρικής θέρµανσης, τα µαγειρεία, οι κλειστοί χώροι στάθµευσης, η καύση απορριµµάτων, οι ηλεκτρογεννήτριες κλπ. έτσι ώστε σε συνάρτηση µε τους λοιπούς φόρτους αερίων αποβλήτων στην περιοχή να µπορούν να εκτιµηθούν οι σχετικές περιβαλλοντικές και να προταθούν µέτρα απάµβλυνσης τους. Ποσότητες νερού που χρησιµοποιούνται κατά χρήση και στοιχεία υγρών αποβλήτων χωριστά για κάθε τµήµα της εγκατάστασης πριν και µετά από επεξεργασία. Τα στοιχεία αυτά είναι απαραίτητα για να µπορούν, σε συνάρτηση και µε τους λοιπούς φόρτους υγρών αποβλήτων στην περιοχή, να εκτιµηθούν οι σχετικές περιβαλλοντικές συνέπειες και να προταθούν µέτρα απάµβλυνσης τους. Προσδιορισµός των ενδιάµεσων και των τελικών αποδεκτών των υγρών αποβλήτων και πραγµατοποιούµενες ή τυχόν προβλεπόµενες χρήσεις νερού των αποδεκτών. Οι περιβαλλοντικές συνέπειες δεδοµένων φόρτων υγρών αποβλήτων εξαρτώνται και από τις συνθήκες που ήδη επικρατούν στους αποδέκτες, από την αφοµοιωτική τους ικανότητα και από τις προδιαγραφές που προβλέπονται για άλλες ενδεχόµενες χρήσεις του νερού των αποδεκτών. Έτσι λ.χ. δεδοµένη ποιότητα επεξεργασµένων ή όχι αποβλήτων µπορεί να είναι ανεκτή αν η αφοµοιωτική ικανότητα του αποδέκτη είναι συγκριτικά µεγάλη και δεν γίνονται άλλες, απαιτητικές σε προδιαγραφές καθαρότητας χρήσης των υδάτων του αλλά να µην κρίνεται επαρκής σε αντίθετη περίπτωση. Η ανάλυση αυτού του είδους των στοιχείων επιτρέπει τον κατάλληλο προσδιορισµό των προδιαγραφών των εγκαταστάσεων καθαρισµού υγρών αποβλήτων που θα πρέπει να επιβληθεί. Στοιχεία για στερεά απόβλητα, ιλύες ή απορρίµµατα (τύποι, ποσότητες και 103

104 ποιότητα,) και θέσεις απόρριψης. Από τη σύγκριση των στοιχείων αυτών µε τις δυνατότητες των υποδοµών υποδοχής στερεών αποβλήτων συνάγονται συµπεράσµατα για την επάρκεια των τελευταίων και για ενδεχόµενα νέα µέτρα που θα πρέπει να ληφθούν έτσι ώστε να µην προκύψουν προβλήµατα ανεξέλεγκτης διάθεσης. Αναµενόµενα επίπεδα θορύβου ανάλογα µε την ένταση της χρήσης και τη χρονική κατανοµή και σηµεία εκποµπών (π.χ. αντλιοστάσια, εγκαταστάσεις κλιµατισµού, νυκτερινό κέντρο). Από τη σύγκριση των αναµενοµένων επιπέδων θορύβου µε τα ανεκτά κατά περίπτωση επίπεδα µπορούν να συναχθούν συµπεράσµατα για τα αναγκαία µέτρα που θα πρέπει να ληφθούν (ως προς τη χωροθέτηση, τις µονώσεις, τα πετάσµατα, κλπ.) έτσι ώστε η σχετική όχληση να µην υπερβαίνει τα ανεκτά όρια. 104