ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ 1.1 Τι είναι η κοινωνικο-οικονομική αξιολόγηση 1.1.1 Το πλαίσιο ανάλυσης 1.1.2 Σκοπός και χρήση της κοινωνικο-οικονομικής αξιολόγησης 1.1.3 Διαδικασία της κοινωνικο-οικονομικής αξιολόγησης 1.1.4 Τι δεν είναι η κοινωνικο-οικονομική αξιολόγηση 1.2 Η κοινωνικο-οικονομική διάσταση της αξιολόγησης 1.2.1 Ιδιωτική και κοινωνική αξιολόγηση 1.2.2 Η αξιολογική βάση της μεθόδου 1.2.2 Εξέλιξη της κοινωνικο-οικονομικής αξιολόγησης 1.3 Πρώτη προσέγγιση στη μέθοδο 1.3.1 Ποσοτικοποίηση και Αποτίμηση κόστους - ωφελειών 1.3.2 Ανάλυση Ex Ante και Ex Post 1.4 Περίληψη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ 2.1 Εισαγωγή 2.2 Οι έννοιες της επένδυσης, της απόδοσης και της προεξόφλησης 2.2.1 Κεφάλαιο και επένδυση 2.2.2 Κόστος και απόδοση του κεφαλαίου 2.2.3 Η προσέγγιση της ροής στην ανάλυση μιας επένδυσης 2.2.4 Η έννοια της προεξόφλησης
2 2.3 Επενδυτικά κριτήρια ανεξάρτητων έργων 2.3.1 Καθαρή παρούσα αξία (ΚΠΑ) 2.3.2 Εσωτερικός Συντελεστής Απόδοσης (ΕΣΑ) 2.3.3 Λόγος ωφελειών-κόστους (ΛΩΚ) 2.3.4 Περίοδος ανάκτησης κεφαλαίου (ΠΑΚ) 2.4 Επιλογή του Επενδυτικού Κριτηρίου 2.5 Επιλογή μεταξύ έργων 2.5.1 Επιλογή μεταξύ εναλλακτικών επενδυτικών σχεδίων 2.5.2 Παραδείγματα εφαρμογής των κριτηρίων επιλογής 2.5.3 Επιλογή έργων με περιορισμένο προϋπολογισμό 2.6 Ανάλυση ευαισθησίας 2.7 Περίληψη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ, ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ 3.1 Εισαγωγή 3.2 Αξιολόγηση δημοσίων παρεμβάσεων 3.2.1 Έργα και πολιτικές 3.2.2 Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων 3.2.3 Κοινωνικές δαπάνες 3.3.3 Περιβαλλοντικές ωφέλειες και ρυθμιστικές (εποπτικές) παρεμβάσεις 3.3 Ανάλυση έργου 3.3.1 Η έννοια του έργου και της ανάλυσης έργου 3.3.2 Ο κύκλος του έργου 3.3.3 Θεσμικό πλαίσιο επιλογής και διαμόρφωσης των νέων έργων 3.4 Αξιολόγηση του αναπτυξιακού έργου 3.4.1 Στοιχεία του έργου 3.4.2 Πίνακας Έργου 3.4.3 Υπολογισμός στοιχείων κόστους και ωφελειών 3.4.4 Άλλα ζητήματα 3.4.5 Διαφορετικές προσεγγίσεις 3.5 Υπολογισμός της κατάστασης χωρίς το έργο 3.5.1 Συγκρίσεις "Με" -"Χωρίς" 3.5.2 Προσδιορισμός της πραγματικής συμβολής του έργου 3.6 Περίληψη
3 ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ Η ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΘΕΜΕΛΙΩΣΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΥΗΜΕΡΙΑ 4.1 Εισαγωγή 4.2 Αποτελεσματικότητα κατά Pareto στην οικονομία της αγοράς 4.2.1 Οικονομική αποτελεσματικότητα στη μερική ισορροπία 4.2.2 Οικονομική αποτελεσματικότητα στη γενική ισορροπία 4.2.3 Δυναμική αποτελεσματικότητα 4.2.4 Ο ρόλος των τιμών και του ανταγωνισμού 4.3 Τα κριτήρια της κοινωνικής βελτίωσης 4.3.1 Το κριτήριο Pareto 4.3.2 Το Κριτήριο της Αποζημίωσης 4.4 Κοινωνική ευημερία και η συνέπεια του κριτηρίου της αποζημίωσης 4.4.1 Διαπροσωπικές συγκρίσεις 4.4.2 Πραγματική και δυνητική αποζημίωση 4.4.3 Ο έλεγχος του εθνικού εισοδήματος 4.5 Κοινωνική ευημερία και ισότητα 4.5.1 Η Bergson Samuelson συνάρτηση κοινωνικής ευημερίας 4.5.2 Τύποι συναρτήσεων κοινωνικής ευημερίας 4.5.3 Στάθμιση εισοδημάτων 4.5.4 Αποτελεσματικότητα και ισότητα στην επιλογή έργων και πολιτικών 4.6 Περίληψη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΠΛΕΟΝΑΣΜΑ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ 5.1 Εισαγωγή 5.2 Πλεόνασμα Καταναλωτού και Πλεόνασμα Παραγωγού 5.2.1 Πλεόνασμα καταναλωτή 5.2.2 Πλεόνασμα παραγωγού 5.2.3 Οικονομικό πλεόνασμα 5.2.4 Επιπτώσεις στην ευημερία από ένα μέτρο πολιτικής
4 5.3 Μεταβολή στην ευημερία από παρεμβάσεις πολιτικής 5.3.1 Επιπτώσεις της επιβολής φόρου επί των πωλήσεων 5.3.2 Επιπτώσεις ευημερίας από την εισαγωγή καινοτομίας 5.3.3 Επιπτώσεις στην ευημερία από την ύπαρξη μονοπωλίου ή παρεμβάσεις του κράτους 5.3.4 Δημόσια αγαθά 5.4 Μέτρηση του πλεονάσματος καταναλωτού στη γενική ισορροπία 5.4.1 Πλεόνασμα καταναλωτού σε δύο αγορές 5.4.2 Πλεόνασμα καταναλωτού στη γενική ισορροπία 5.5 Αντισταθμιστική και ισοδύναμη μεταβολή 5.6 Περίληψη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 6.1 Εισαγωγή 6.2 Αποτυχίες της αγοράς 6.2.1 Η ύπαρξη μονοπωλιακών καταστάσεων 6.2.2 Εξωτερικές επιδράσεις 6.2.3 Ασυμμετρία πληροφόρησης 6.3 Αποτυχίες του κράτους 6.3.1 Η επίδραση του φόρου 6.3.2 Οι επιδράσεις του εμπορικού προστατευτισμού 6.3.3 Έλεγχοι τιμών και ελλείψεις 6.4 Δημόσια Αγαθά 6.5 Η Θεμελιώδης Αρχή της Ανάλυσης Κόστους Οφέλους 6.6 Περίληψη ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΟΣΤΟΥΣ ΚΑΙ ΟΦΕΛΟΥΣ 7.1 Εισαγωγή 7.2 Προσδιορισμός των στοιχείων κόστους και οφέλους
5 7.2.1 Μεταβιβαστικές πληρωμές 7.2.2 Επιδράσεις σε δευτερογενείς αγορές 7.2.3 Στοιχεία κόστους 7.2.4 Στοιχεία οφέλους 7.2.5 Επιπτώσεις στον κρατικό προϋπολογισμό 7.3 Αποτίμηση των στοιχείων κόστους και οφέλους 7.3.1 Οικονομική και κοινωνική ανάλυση 7.3.2 O Numeraire 7.3.3 Η Προσέγγιση του UNIDO 7.3.4 H Προσέγγιση της Παγκόσμιας Τράπεζας 7.4 Σκιώδεις τιμές αγαθών 7.4.1 Σκιώδεις τιμές για εμπορεύσιμα αγαθά 7.4.2 Σκιώδεις τιμές για εν δυνάμει εμπορεύσιμα αγαθά 7.4.3 Σκιώδεις τιμές για μη εμπορεύσιμα αγαθά 7.5 Οικονομικές τιμές πρωταρχικών συντελεστών παραγωγής 7.5.1 Σκιώδεις τιμές της εργασίας 7.5.2 Σκιώδεις τιμές της ανειδίκευτης εργασίας 7.5.3 Σκιώδεις τιμές της ειδικευμένης εργασίας 7.5.4 Σκιώδεις τιμές της γης 7.6 Σκιώδης τιμή συναλλάγματος 7.7 Συντελεστές μετατροπής 7.7.1 Ειδικοί συντελεστές μετατροπής 7.7.2 Κλαδικοί συντελεστές μετατροπής 7.7.3 Γενικός συντελεστής μετατροπής 7.8 Περίληψη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΚΑΙ ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ 8.1 Εισαγωγή 8.2 Μέτρηση της ευημερίας υπό συνθήκες αβεβαιότητας 8.2.1 Βασικές Έννοιες 8.2.2 Ανάλυση ενδεχομένων 8.2.3 Υπολογισμός της αναμενόμενης τιμής 8.2.4 Υπολογισμός πιθανοτήτων εμφάνισης ενδεχομένων
6 8.3 Ανάλυση Ευαισθησίας 8.3.1 Μερική ανάλυση ευαισθησίας 8.3.2 Ανάλυση σεναρίων 8.3.3 Ανάλυση κινδύνου 8.3.4 Μείωση κινδύνου 8.4 Η αξία της πληροφόρησης 8.4.1 Οιονεί αξία δικαιώματος 8.4.2 Αξία δικαιώματος και τιμή δικαιώματος 8.4.3 Αξία ύπαρξης 8.5 Περίληψη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΡΟΕΞΟΦΛΗΤΙΚΟ ΕΠΙΤΟΚΙΟ 9.1 Εισαγωγή 9.2 Κοινωνικό επιτόκιο προεξόφλησης σε πλήρως ανταγωνιστικές αγορές 9.2.1 Ορισμός του Κοινωνικού Επιτοκίου Προεξόφλησης 9.2.2 Το επιτόκιο αγοράς 9.2.3 Το καταναλωτικό επιτόκιο προεξόφλησης 9.2.4 Πραγματικός κόσμος: Απουσία τέλειων αγορών 9.3 Κοινωνικό Επιτόκιο Προεξόφλησης σε μη τέλειες αγορές 9.3.1 Προσεγγίσεις με βάση το επιτόκιο αγοράς 9.3.2 Η προσέγγιση προγραμματισμού 9.4 Περίληψη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΑΝΟΜΗ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ 10.1 Εισαγωγή 10.2 Αναπτυξιακή πολιτική και διανομή του εισοδήματος 10.2.1 Η λογική του στόχου της αναδιανομής 10.2.2 H έννοια της διανομής του εισοδήματος 10.2.3 H γραμμή φτώχειας 10.2.4 Μέτρα πολιτικής για τη βελτίωση διανομής του εισοδήματος και τη μείωση της φτώχειας
10.3 Στάθμιση κατανάλωσης διαφόρων εισοδηματικών τάξεων 10.3.1 Η ανάγκη για στάθμιση 10.3.2 Η χρήση των σταθμίσεων 10.3.3 Προσδιορισμός των σταθμικών συντελεστών διανομής 10.4 Στάθμιση κατανάλωσης και επένδυσης 10.4.1 Numeraire της κοινωνικής ανάλυσης 10.4.2 Αποτίμηση των ροών αποταμίευσης και κατανάλωσης 10.4.3 Κοινωνικές επιπτώσεις και αποτίμησή τους 10.4.4 Περιορισμοί στη χρήση της μεθοδολογίας 10.5 Εστιασμένες παρεμβάσεις και μέτρα κοινωνικής πολιτικής 10.5.1 Διανεμητικές επιπτώσεις εισοδηματικών μεταβιβάσεων 10.5.2 Αποτελεσματικότητα εστιασμένων παρεμβάσεων 10.6 Περίληψη 7 ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΜΗ ΑΓΟΡΑΙΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 11.1 Εισαγωγή 11.2 Η μέθοδος της Υποθετικής Αποτίμησης 11.2.1 Παρουσίαση της μεθόδου 11.2.2 Προσέγγιση της μεθόδου 11.2.3 Ζητήματα εφαρμογής της μεθόδου 11.2.4 Εκτίμηση της αξίας ύπαρξης 11.2.5 Συμπερασματικές παρατηρήσεις 11.3 Η μέθοδος των Ποιοτικών Χαρακτηριστικών (Hedomic Pricing Method) 11.3.1 Η θεωρητική βάση της μεθόδου 11.3.2 Η μέθοδος
8 11.3.3 Προβλήματα εφαρμογής της μεθόδου 11.4 Η μέθοδος του κόστους ταξιδιού 11.4.1 Η θεωρητική βάση της μεθόδου 11.4.2 Προβλήματα με την εφαρμογή της μεθόδου 11.5 Χρήση στοιχείων μιας ανάλογης αγοράς 11.5.1 Η χρήση της τιμής από μια ανάλογη αγορά 11.5.2 Χρήση στοιχείων μιας ανάλογης αγοράς 11.6 Άμεση εκτίμηση της καμπύλης ζήτησης 11.7 Περίληψη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 12.1 Εισαγωγή 12.2 Χρηματο-οικονομική ανάλυση και βιωσιμότητα έργου 12.2.1 Έννοια και πλαίσιο 12.2.2 Διαφορές από την οικονομική ανάλυση 12.3 Χρηματοοικονομικά εργαλεία και διαδικασία ανάλυσης 12.3.1 Χρηματοοικονομικά εργαλεία 12.3.2 Διαδικασία 12.4 Περιεχόμενο της χρηματοοικονομικής ανάλυση 12.4.1 Διαφορετικές προσεγγίσεις στην ανάλυση του έργου 12.4.2 Ανάλυση νεκρού σημείου 12.4.3 Περιορισμοί και προβλήματα της χρηματοοικονομικής ανάλυσης 12.5 Περίληψη ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 ΑΝΑΚΤΗΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΠΑΡΟΧΗ 13.1 Εισαγωγή 13.2 Δημόσια παροχή και υπερβάλλον βάρος φόρου 13.2.1 Η απώλεια ευημερίας από το φόρο 13.2.2. Η έννοια του Οριακού Υπερβάλλοντος Βάρους του φόρου 13.2.3 Το μέγεθος του Οριακού Υπερβάλλοντος Βάρους του φόρου
13.2.4 Το Οριακό Υπερβάλλον Βάρος του φόρου και ο κανόνας επιλογής 13.3 Ανάκτηση κόστους και ορισμός του τέλους χρήσης 13.3.1 Τέλος χρήσης και ανάκτηση κόστους 13.3.2 Τέλος χρήσης και το Οριακό Υπερβάλλον Βάρος του φόρου 13.3.3 Τέλος χρήσης και ανάλυση κόστους-οφέλους 13.4 Υπολογισμός κρατικής επιχορήγησης 13.5 Συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα 12.5.1 Λόγοι συνεργασίας δημοσίου ιδιωτικού τομέα 12.5.2 Μέθοδοι συνεργασίας δημοσίου-ιδιωτικού 12.5.3 Η ελληνική εμπειρία 13.6 Περίληψη 9 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14 ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ 14.1 Εισαγωγή 14.2 Περιορισμοί στη χρήση των αποτελεσμάτων της μεθόδου 14.3 Η εφαρμογή της κοινωνικο-οικονομικής αξιολόγησης 14.3.1 Η εφαρμογή της μεθόδου διεθνώς 14.3.2 Η εφαρμογή της μεθόδου στην Ελλάδα 14.4 Σύγχρονα ζητήματα και κατευθύνσεις της μεθόδου 14.4.1 Ο πρόσφατος αναπροσανατολισμός της μεθόδου 14.4.2 Τα Σύγχρονα Ζητήματα 14.5 Περίληψη