Μονοπώλιο. Μονοπώλιο Κλωνάρης Στάθης

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Μονοπώλιο. Μονοπώλιο Κλωνάρης Στάθης"

Δορκάς Αντωνοπούλου
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Μονοπωλιακή επιχείρηση είναι μια επιχείρηση που είναι ο μοναδικός παραγωγός ενός προϊόντος, το οποίο δεν έχει στενά υποκατάστατα. Ένας κλάδος που ελέγχεται από μία μονοπωλιακή επιχείρηση είναι γνωστός ως μονοπώλιο. Γιατί υπάρχουν μονοπώλια; Είναι αποτελεσματική μία μονοπωλιακή αγορά; Τι είναι Τιμολογιακή διάκριση και πια είναι η σχέση ανάμεσα στο μονοπώλιο κα τη Δημόσια πολιτική; Τα παραπάνω ερωτήματα θα επιχειρηθούν να απαντηθούν σε αυτή την ενότητα 1

2 Μακροχρόνια Μονοπωλιακή Ισορροπία MR MC L d MR d MC dq dq L P D MC L AC R C L P AC P m Q m D Q Σημείο μεγιστοποίησης εσόδων MR Νεκρό σημείο παραγωγής P=AC ή R=C 2

3 Ιδιότητες της Μονοπωλιακής Ισορροπίας Στην μακροχρόνια περίοδο η μονοπωλιακή επιχείρηση δεν μπορεί να λειτουργήσει με ζημιές (P>=AC) Σε αντίθεση με την περίπτωση του τέλειου ανταγωνισμού, μπορεί να λειτουργήσει με κέρδη. Η μονοπωλιακή επιχείρηση καθορίζει την ποσότητα που θα παράγει και η τιμή προκύπτει από την υπάρχουσα ζήτηση ή το αντίθετο. Δεν μπορεί να καθορίσει και τα δύο (τιμή και ποσότητα) Επειδή στο σημείο ισορροπίας MC<P οι καταναλωτές πληρώνουν τιμή μεγαλύτερη του κόστους παραγωγής. Για την μεγιστοποίηση όμως της κοινωνικής ευημερίας θα πρέπει η παραγωγή να αυξηθεί μέχρι MC=P (Τέλειος ανταγωνισμός). 3

4 Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου P A P 0 P 1 B D Q 0 Q 1 C MR AR MC=AC Q Πλεόνασμα Καταναλωτή ABP 0 Τ. Ανταγωνισμός Πλεόνασμα Καταναλωτή ACP 1 Απώλεια πλεονάσματος P 0 ΒCP 1 P 0 ΒDP 1 μεταφέρεται στην επιχείρηση ΒCD απώλεια για την κοινωνία Αποδεικνύεται ότι κι αν ακόμη αναδιανεμηθούν στους καταναλωτές τα κέρδη της Μονοπωλιακή Επιχείρησης η σπατάλη πόρων παραμένει Σε αντίθεση με τον Τ.Α. είναι δυνατό να υπάρξει ισορροπία με φθίνον κόστος 4

5 Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου /μονάδα προϊόντος p(q) Το αποτελεσματικό επίπεδο προϊόντος q e ικανοποιεί την p(q) = MC(q). p(q e ) MC(q) q e q 5

6 Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου /μονάδα προϊόντος p(q) Το αποτελεσματικό επίπεδο προϊόντος q e ικανοποιεί την p(q) = MC(q). p(q e ) CS MC(q) q e q 6

7 Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου /μονάδα προϊόντος p(q) Το αποτελεσματικό επίπεδο προϊόντος q e ικανοποιεί την p(q) = MC(q). p(q e ) CS PS MC(q) q e q 7

8 Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου /μονάδα προϊόντος p(q e ) CS PS p(q) Το αποτελεσματικό επίπεδο προϊόντος q e ικανοποιεί την p(q) = MC(q). Tα συνολικά οφέλη της συναλλαγής μεγιστοποιούνται. MC(q) q e q 8

9 Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου /μονάδα προϊόντος P(q) P(q*) MC(q) q* q MR(q) 9

10 Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου /μονάδα προϊόντος p(q) p(q*) CS MC(q) q* q MR(q) 10

11 Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου /μονάδα προϊόντος p(q) p(q*) CS PS MC(q) q* q MR(q) 11

12 Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου /μονάδα προϊόντος p(q) p(q*) CS PS MC(q) q* q MR(q) 12

13 Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου /μονάδα προϊόντος p(q) p(q*) CS PS MC(q) q* q MR(q) 13

Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου /μονάδα προϊόντος p(q*) CS PS p(q) q* MC(q*+1) < p(q*+1) οπότε και ο πωλητής και ο αγοραστής μπορούν να κερδίσουν αν η (q*+1) μονάδα προϊόντος παραγόταν.

14 Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου /μονάδα προϊόντος p(q*) CS PS p(q) q* MC(q*+1) < p(q*+1) οπότε και ο πωλητής και ο αγοραστής μπορούν να κερδίσουν αν η (q*+1) μονάδα προϊόντος παραγόταν. Συνεπώς η αγορά είναι αναποτελεσματική κατά Pareto. MR(q) MC(q) q Μια οικονομική κατάσταση είναι αποτελεσματική κατά Pareto αν δεν υπάρχει κανένας τρόπος βελτίωσης της θέσης κάποιου χωρίς να επιδεινώνεται η θέση κάποιου άλλου. 14

15 Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου /μονάδα προϊόντος p(q) Η καθαρή απώλεια ευημερίας δείχνει τα οφέλη της συναλλαγής που δεν επιτυγχάνει η αγορά. p(q*) DWL MC(q) q* q MR(q) 15

16 Η αναποτελεσματικότητα του μονοπωλίου /μονάδα προϊόντος p(q) p(q*) p(q e ) DWL Ο μονοπωλητής παράγει λιγότερο από την αποτελεσματική ποσότητα, κάνοντας την τιμή της αγοράς να υπερβεί την αποτελεσματική τιμή της αγοράς. MC(q) q* q e q MR(q) 16

17 Σχέση προσφοράς και ζήτησης P Στο σημείο ισορροπίας P>MC D MC L Στην τιμή Ρ m η επιχείρηση είναι διατεθειμένη να πουλήσει ποσότητα μεγαλύτερη του Q m P m Μείωση της τιμής όχι μόνο για τις επιπλέον μονάδες Q m D Q Μείωση του κέρδους MR 17

18 Μονοπωλιακή ισορροπία και ελαστικότητα ζήτησης Σωστό ή Λάθος ; Στο σημείο ισορροπίας όμως MR Τα κέρδη της μονοπωλιακής επιχείρησης βασίζονται στην αδυναμία των καταναλωτών να αντιδράσουν αφού η ζήτηση του προϊόντος που παράγει είναι ανελαστική MR AR 1 MC 1 E D και MR 0 αφού MC 0 1 AR 1 0 E D Η μονοπωλιακή επιχείρηση δεν θα παράγει ποτέ σε σημείο της καμπύλης ζήτησης που η ελαστικότητα είναι <-1 (ανελαστική ζήτηση) E D 1 18

19 O Δείκτης Μονοπωλιακής Δύναμης Lerner P D MC L L AR MC AR 0 L 1 P m D L 1 όταν MC 0 L 0 όταν MC AR (Τ. Ανταγωνισμός) Q m Q MR Αποδεικνύεται ότι L 1 Μέγιστο L όταν ED 1 E D 19

20 D MR P E 1 1 D MR AR E D AR E AR MR D AR E AR MC 1 D AR MC E AR L 20

21 Παράδειγμα P 100 4Q C 50 20Q Συνάρτηση εσόδων MC Συνάρτηση ζήτησης Συνάρτηση κόστους 20 R PQ AR MC L AR Q Q 100Q 4Q MR 100 8Q MR MC 100 8Q 20 Q E 10 P E 21

22 Παράδειγμα (συνέχεια) Στην περίπτωση που η επιχείρηση δρα ως επιχείρηση σε πλήρως ανταγωνιστικό κλάδο P MC 100 4Q Q E 20 P E 20 22

23 Έλεγχος Μονοπωλίων Στόχοι του Δημόσιου Ελέγχου του Μονοπωλίου Να εμποδίσουν τον μονοπωλητή να αποκτήσει υπερβάλλοντα κέρδη (καλύτερη κατανομή εισοδήματος) Να αναγκάσουν τον μονοπωλητή να αυξήσει την παραγόμενη ποσότητα (ιδανικά στο επίπεδο του Τέλειου ανταγωνισμού) (αποδοτική κατανομή πόρων) Μέθοδοι A. Φορολογία B. Έλεγχος Τιμών 23

24 Α. Φόροι Α1. Φόρος επί των κερδών του μονοπωλίου Ένας φόρος επί των κερδών επιβαλλόμενος σε ποσοστό t μειώνει τα κέρδη από Π(q*) σε (1-t)Π(q*). Ερ: Πως μεγιστοποιείται το μετά τους φόρους κέρδος, (1- t)π(q*) ; Aπ: με την μεγιστοποίηση του προ φόρων κέρδους, Π(q*). Έτσι ένας φόρος επί των κερδών δεν έχει επίδραση στις επιλογές του επιπέδου προϊόντος του μονοπωλητή, την τιμή του προϊόντος ή τη ζήτηση για εισροές. Δηλ. ο φόρος επί των κερδών είναι ένας ουδέτερος φόρος. 24

25 A2. Φόρος επί της ποσότητας επιβαλλόμενος σε ένα μονοπώλιο Α. Φόροι Ένας φόρος επί της ποσότητας ύψους t/μονάδα προϊόντος αυξάνει το οριακό κόστος παραγωγής κατά t ανεξάρτητα αν ο φόρος καθορίζεται σαν σταθερό ποσό ανά πωλούμενη μονάδα ή σαν σταθερό ποσοστό επί της αξίας του αγαθού (ad valorem φόρος) Έτσι ο φόρος μειώνει το επίπεδο προϊόντος που μεγιστοποιεί το κέρδος, προκαλεί την άνοδο της τιμής της αγοράς, και η ζήτηση για εισροές μειώνεται. Ο φόρος επί της ποσότητας είναι στρεβλωτικός. 25

26 Φόρος επί της ποσότητας επιβαλλόμενος σε ένα μονοπώλιο /μονάδα προϊόντος p(q) p(q t ) p(q*) Ο φόρος επί της ποσότητας προκαλεί μια μείωση στο επίπεδο προϊόντος, μία αύξηση της τιμής και μια μείωση στη ζήτηση για εισροές. t MC(q) + t MC(q) q t q* q MR(q) 26

27 Φόρος επί της ποσότητας επιβαλλόμενος σε ένα μονοπώλιο Μπορεί ένας μονοπωλητής να μετακυλήσει ολόκληρο το φόρο επί της ποσότητας t στους καταναλωτές; Υποθέστε ότι το οριακό κόστος παραγωγής είναι σταθερό στο k/μονάδα προϊόντος. Χωρίς φόρο, η τιμή του μονοπωλητή είναι p( q*) MC 1. 27

28 Φόρος επί της ποσότητας επιβαλλόμενος σε ένα μονοπώλιο Ο φόρος αυξάνει το οριακό κόστος σε (k+t)/μονάδα προϊόντος, αλλάζοντας την τιμή που μεγιστοποιεί το κέρδος σε t ( MC t) p( q ). 1 Το ποσό του φόρου που πληρώνουν οι αγοραστές είναι t p( q ) p( q*). 28

29 Φόρος επί της ποσότητας επιβαλλόμενος σε ένα μονοπώλιο p( q t ) p( q*) ( MC t) 1 MC 1 t 1 είναι το ποσό του φόρου που μετακυλύετε στους αγοραστές. Π.χ. Αν ε = -2, το ποσό του φόρου που μετακυλύετε είναι 2t.! Επειδή ε < -1, ε /(1+ε) > 1 και έτσι ο μονοπωλητής μετακυλύει στους καταναλωτές ποσό, μεγαλύτερο από τον φόρο! 29

30 Παράδειγμα Ένας μονοπωλητής λειτουργεί σ ένα επίπεδο προϊόντος όπου η ελαστικότητα ζήτησης σε αυτό το σημείο είναι ίση με -3. Η κυβέρνηση επιβάλλει ένα φόρο επί της ποσότητας ίσο με 6 ανά μονάδα προϊόντος. Αν η καμπύλη ζήτησης που αντιμετωπίζει ο μονοπωλητής είναι γραμμική, κατά πόσο θα αυξηθεί η τιμή του προϊόντος; t ( MC t) MC t 6 * 3 18 p( q ) p( q*)

31 Β. Έλεγχοι των Τιμών Ο καθορισμός ανώτατης τιμής αποτελεί αποτελεσματικό τρόπο ελέγχου των μονοπωλίων. Καθορισμός ανώτατης τιμής προκαλεί αύξηση της παραγωγής σε αντίθεση με τον καθεστώς Τέλειου Ανταγωνισμού. P Pc Β D E AR Ανώτατη τιμή και Καμπύλες Μέσου και Οριακού εσόδου Η επιβολή μίας ανώτατης τιμής, έχει σαν αποτελέσματα η καμπύλη του MR να αποτελείται από δύο τμήματα (PcD και EMR). Η κατακόρυφη ασυνέχεια της καμπύλης του MR στο σημείο Qc είναι αποτέλεσμα της ασυνέχειας του AR στο σημείο D Qc MR Q 31

32 Ανώτατη και Ιδανική τιμή K Με την επιβολή ανώτατης τιμής: Q 0 Q C Κοινωνικό κόστος Q 0 EHQ C Κοινωνικό όφελος EFDH Το κέρδος του μονοπωλητή μειώνεται κατά EJH P 0 P c P m P a P 1 E Q 0 F D M S A H J Q c Q m Q a MR Το πλεόνασμα του καταναλωτή αυξάνεται κατά P 0 FDP C Ποια είναι η Ιδανική τιμή; MC L Q μέχρι η τιμή φτάσει στη P m AC Στο σημείο M MC L L =P m =AR L (τιμολόγηση οριακού κόστους) D = S και Μονοπωλιακή Δύναμη =0 (MC=P) Μετά από αυτό το σημείο η Q Κοινωνική ευημερία EFM Κέρδη μονοπωλητή P m MHP 1 αφού η τιμή >AC L Τιμή < του Pm προκαλεί στην ΑR αγορά ελλείψεις αφού D>S Τιμή ισορροπίας στο σημείο Α AR=AC L Τιμολόγηση Μέσου κόστους 32

33 Φυσικό μονοπώλιο Ένα φυσικό μονοπώλιο εμφανίζεται όταν η τεχνολογία μιας επιχείρησης παρουσιάζει οικονομίες κλίμακας αρκετά μεγάλες ώστε να προμηθεύει ολόκληρη την αγορά με χαμηλότερο μέσο συνολικό κόστος παραγωγής από αυτό που είναι εφικτό με περισσότερες από μια επιχειρήσεις στην αγορά. ΠΜΣ Ολοκληρωμένη ανάπτυξη και Διαχείριση του Αγροτικού Χώρου 33

34 Φυσικό μονοπώλιο /μονάδα προϊόντος Ζήτηση MC AC Q ΠΜΣ Ολοκληρωμένη ανάπτυξη και Διαχείριση του Αγροτικού Χώρου 34

35 Φυσικό μονοπώλιο /μονάδα προϊόντος Ζήτηση MC AC P MC Q MC ΠΜΣ Ολοκληρωμένη ανάπτυξη και Διαχείριση του Αγροτικού Χώρου 35 Q

36 Φυσικό μονοπώλιο /μονάδα προϊόντος Ζήτηση MC AC P AC P MC Q AC Q MC y ΠΜΣ Ολοκληρωμένη ανάπτυξη και Διαχείριση του Αγροτικού Χώρου 36

37 Φυσικό μονοπώλιο /μονάδα προϊόντος Ζήτηση MC AC P AC P MC AC Q MC ΠΜΣ Ολοκληρωμένη ανάπτυξη και Διαχείριση του Αγροτικού Χώρου Q 37

38 Φυσικό μονοπώλιο /μονάδα προϊόντος Ζήτηση MC AC P AC P MC Απώλειες της επιχείρησης από την τιμολόγηση βάσει οριακού κόστους y AC y MC y ΠΜΣ Ολοκληρωμένη ανάπτυξη και Διαχείριση του Αγροτικού Χώρου 38

Σχετικά έγγραφα

Μικροοικονομική Ανάλυση Ι

Μικροοικονομική Ανάλυση Ι Δομή της αγοράς Ισορροπία της Μονοπωλιακής επιχείρησης Τμήμα: Αγροτικής Οικονομίας & Ανάπτυξης Διδάσκων: Λαζαρίδης Παναγιώτης Μαθησιακοί Στόχοι Γνώση και κατανόηση της βραχυχρόνιας