Αρσάκεια Τοσίτσεια Σχολεία 1. (J. Steiner 1796 1863)



Σχετικά έγγραφα
βοήθεια ευθείας και κύκλου. Δεν ισχύει όμως το ίδιο για την παρεμβολή δύο μέσων αναλόγων η οποία απαιτεί τη χρησιμοποίηση διαφορετικών 2

ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΡΙΩΝ ΤΗΣ Β ΘΕΤΙΚΗΣ ΓΩΝΙΑΝΑΚΗ ΚΑΛΛΙΟΠΗΣ & ΣΠΑΧΙΟΥ ΛΑΟΥΡΑΣ

ΑΠΘ. Χαρά Χαραλάμπους Τμήμα Μαθηματικών ΑΠΘ. Ιστορία των Μαθηματικών Εαρινό Εξάμηνο 2014

Κωνικές τομές. Προκύπτουν σαν τομές ορθού κυκλικού κώνου με επίπεδο που δεν διέρχεται από την κορυφή του

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Β ΤΑΞΗΣ ΕΝΙΑΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ 2003

Βασικές Γεωμετρικές έννοιες

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΑ ΣΤΕΡΕΑ. Κεφάλαιο 13: Ερωτήσεις του τύπου «Σωστό-Λάθος»

2 Β Βάσεις παραλληλογράµµου Βαρύκεντρο Γ Γεωµετρική κατασκευή Γεωµετρικός τόπος (ς) Γωνία Οι απέναντι πλευρές του. Κέντρο βάρους τριγώνου, δηλ. το σηµ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

5 Γενική µορφή εξίσωσης ευθείας

Μαθηματικά Θετικής Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Β Λυκείου

Αν ο κύκλος έχει κέντρο την αρχή των αξόνων Ο(0,0) τότε έχει εξίσωση της μορφής : x y και αντίστροφα. Ειδικότερα Ο κύκλος με κέντρο Ο(0,0)

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ( α μέρος )

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΑΛΓΕΒΡΑ. 3 2 x. β)

ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

2ο ΓΕΛ ΣΥΚΕΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ : Η ΥΠΕΡΒΟΛΗ. ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ : ΠΑΥΛΟΣ ΧΑΛΑΤΖΙΑΝ 2ο ΓΕΛ ΣΥΚΕΩΝ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ ΣΧ. ΧΡ Ενότητα 2: Αξιοσημείωτες Ταυτότητες 1. Να βρείτε τα αναπτύγματα: (α) 2

ΣΤΕΡΕΟΜΕΤΡΙΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ - ΘΕΩΡΙΑ

Οι γωνίες και που ονομάζονται «εντός εναλλάξ γωνίες» και είναι ίσες. «εντός-εκτός και επί τα αυτά μέρη γωνίες» και είναι ίσες.

Γεωµετρία Α Γυµνασίου. Ορισµοί Ιδιότητες Εξηγήσεις

ΣΧΕ ΙΑ ΚΡΙΤΗΡΙΩΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΤΗ. ( Κεφάλαιο 4ο : Κωνικές τοµ ές)

Ονοµάζουµε παραβολή µε εστία σηµείο Ε και διευθετούσα ευθεία (δ) το γεωµετρικό τόπο των σηµείων του επιπέδου τα οποία ισαπέχουν από το Ε και τη (δ)

6 Γεωμετρικές κατασκευές

Γεωμετρία. 63. Σε περίπτωση που η αρχή, το σημείο Ο, βρίσκεται πάνω σε μια ευθεία χχ τότε η

Χαριτωμένη Καβουρτζικλή (ΑΕΜ: 2738)

3 ΚΩΝΙΚΕΣ ΤΟΜΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Μαθηματικά Β Γυμνασίου. Επανάληψη στη Θεωρία

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΑΛΓΕΒΡΑ

Π Ρ Ο Σ Ε Γ Γ Ι Σ Η Μ Ι Α Σ Ι Α Φ Ο Ρ Ε Τ Ι Κ Η Σ Γ Ε Ω Μ Ε Τ Ρ Ι Α Σ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΑΛΓΕΒΡΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ B ΓΥΝΜΑΣΙΟΥ. 1. Να λυθούν οι εξισώσεις και οι ανισώσεις :

Ο Υπολογισμός του π από τον Αρχιμήδη. Οι πιο σημαντικές συνεισφορές του Αρχιμήδη στα Μαθηματικά ανήκουν στον Ολοκληρωτικό Λογισμό.

Μεθοδολογία Παραβολής

Προσομοίωση προαγωγικών εξετάσεων Β Γυμνασίου ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ ΣΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΤΗΣ Β ΓΥΜΑΝΣΙΟΥ ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ Α.

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2016 Β ΦΑΣΗ

ραστηριότητες στο Επίπεδο 1.

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ


ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

4 η δεκάδα θεµάτων επανάληψης

A. ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ

β = (9, x) να είναι ΤΕΤΡΑΚΤΥΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ Αµυραδάκη 20, Νίκαια ( ) ΤΑΞΗ...Β ΛΥΚΕΙΟΥ... ΜΑΘΗΜΑ...ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΤ/ΣΗΣ...

Ερωτήσεις ανάπτυξης 1. ** 2. ** 3. ** 4. ** 5. ** 6. **

Γενικό Ενιαίο Λύκειο Μαθ. Κατ. Τάξη B

Θεώρηµα, Ε µέσα των ΑΒ, ΑΓ Ε = //

2 η δεκάδα θεµάτων επανάληψης

3 ΚΩΝΙΚΕΣ ΤΟΜΕΣ ΑΛΥΤΕΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Μαθηματικά Α' Γυμ. - Ερωτήσεις Θεωρίας 1 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ. (1) Ποιοι είναι οι φυσικοί αριθμοί; Γράψε τέσσερα παραδείγματα.

Ο ΗΓΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ

ΘΕΜΑ ίνονται τα διανύσµαταα, β. α) Να υπολογίσετε τη γωνία. β) Να αποδείξετε ότι 2α+β= β) το συνηµίτονο της γωνίας των διανυσµάτων

1 ο Γυµνάσιο Μελισσίων Λέσχη Ανάγνωσης ΤΡΙΧΟΤΟΜΗΣΗ ΓΩΝΙΑΣ. Η δική µας Εικασία

ΔΙΔΑΚΤΕΑ ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ: 1. ΑΛΓΕΒΡΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΜΕΤΡΙΑΣ Β ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΙ Γ ΤΑΞΗΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2

Παρουσίαση 1 ΙΑΝΥΣΜΑΤΑ

ΕΞΙΣΩΣΗ ΕΥΘΕΙΑΣ ΚΑΙ

ΟΜΟΣΠΟΝ ΙΑ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΩΝ ΕΛΛΑ ΟΣ (Ο.Ε.Φ.Ε.) ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2017 Β ΦΑΣΗ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ÅÐÉËÏÃÇ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΕΥΘΕΙΑ ΑΣΚΗΣΕΙΣ Πηγή: KEE

3, ( 4), ( 3),( 2), 2017

----- Ταχ. Δ/νση: Ανδρέα Παπανδρέου 37 Τ.Κ. Πόλη: Μαρούσι Ιστοσελίδα: Πληροφορίες: Αν. Πασχαλίδου Τηλέφωνο:

1 ΘΕΩΡΙΑΣ...με απάντηση

11. Η έννοια του διανύσµατος 22. Πρόσθεση & αφαίρεση διανυσµάτων 33. Βαθµωτός πολλαπλασιασµός 44. Συντεταγµένες 55. Εσωτερικό γινόµενο

Ερωτήσεις αντιστοίχισης

Επαναληπτικό Διαγώνισμα Μαθηματικών Θετικής-Τεχνολογικής Κατεύθυνσης Β Λυκείου

Ερωτήσεις θεωρίας για τα Μαθηματικά Γ γυμνασίου. Άλγεβρα...

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ B ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

ΓΕΩΜΕΤΡΙΑ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο Παραλληλόγραµµα - Τραπέζια

Ιστορία των Μαθηματικών

ΘΕΜΑΤΑ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ. και 25x i). Να κάνετε τις πράξεις στο πολυώνυμο.

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΘΕΤΙΚΗΣ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

Μαθηματικά Προσανατολισμού Β Λυκείου Στάμου Γιάννης

ο χρυσός φ Στην άκρη του νήµατος βρίσκονται πέντε ερωτήµατα καθένα από τα οποία περιµένει την απάντησή του

y 2 =2px με εστία Ε(p/2, 0) και διευθετούσα δ: x=-p/2.

1. ** Σε ισοσκελές τρίγωνο ΑΒΓ µε κορυφή το Α, έχουµε ΒΓ = 4 cm και ΑΒ = 7 cm. Να υπολογίσετε: ii. Το ύψος ΒΚ

Επαναληπτικές Ασκήσεις

ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΕΣ ΚΑΜΠΥΛΕΣ

1 x και y = - λx είναι κάθετες

Άλγεβρα 1 ο Κεφάλαιο ... ν παράγοντες

2 Η ΕΥΘΕΙΑ ΣΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ. Εισαγωγή

Καλή Επιτυχία!!! ΤΕΤΡΑΚΤΥΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ ΜΕΣΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ Αµυραδάκη 20, Νίκαια ( ) ΤΑΞΗ... Β ΛΥΚΕΙΟΥ... ΜΑΘΗΜΑ...ΓΕΩΜΕΤΡΙΑΣ...

2.3 ΜΕΣΟΚΑΘΕΤΟΣ ΕΥΘΥΓΡΑΜΜΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ

1. * Να βρείτε τον συντελεστή διεύθυνσης µιας ευθείας ε, που σχηµατίζει µε τον άξονα x x γωνία: 2π 3

ΔΙΑΝΥΣΜΑΤΑ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ ΑΡΙΘΜΟΥ ΜΕ ΔΙΑΝΥΣΜΑ. ΘΕΜΑ 2ο

(Study Guide for Final Test)

Α. ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ

ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ Α ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

) = Απόσταση σημείου από ευθεία. Υπολογισμός Εμβαδού Τριγώνου. και A

Επαναληπτικά συνδυαστικα θέµατα

ΑΛΓΕΒΡΑ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο Εξισώσεις - Ανισώσεις ευτέρου Βαθµού

ΘΕΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ

6.1 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗΣ

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΘΕΩΡΙΑΣ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 2013

ΣΧΕΣΗ ΘΕΩΡΗΜΑΤΩΝ ΘΑΛΗ ΚΑΙ ΠΥΘΑΓΟΡΑ

(2) Θεωρούµε µοναδιαία διανύσµατα α, β, γ R 3, για τα οποία γνωρίζουµε ότι το διάνυσµα

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ ΘΕΤΙΚΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ. 1 ο ΚΕΦΑΛΑΙΟ

Β.1.8. Παραπληρωματικές και Συμπληρωματικές γωνίες Κατά κορυφήν γωνίες

1. Ποια είναι τα κύρια στοιχεία ενός τριγώνου; 2. Ποια είναι τα δευτερεύοντα στοιχεία ενός τριγώνου;

B) Από το βιβλίο «Άλγεβρα Β Γενικού Λυκείου» των Σ. Ανδρεαδάκη, Β. Κατσαργύρη, Σ. Παπασταυρίδη, Γ. Πολύζου και Α. Σβέρκου, έκδοση Ο.Ε..Β

Α ΜΕΡΟΣ - ΑΛΓΕΒΡΑ. Α. Οι πραγματικοί αριθμοί και οι πράξεις τους

Το εγχειρίδιο αυτό, δεν είναι απλό τυπολόγιο αλλά μία εγκυκλοπαίδεια όλων των μαθηματικών του ενιαίου λυκείου.

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΕΜΠΑΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ ΙΟΥΝΙΟΥ ΧΡΟΝΟΣ : 2 Ώρες Υπογραφή :

Transcript:

Αρσάκεια Τοσίτσεια Σχολεία 1 B ΤΟΣΙΤΣΕΙΟ ΑΡΣΑΚΕΙΟ ΛΥΚΕΙΟ ΕΚΑΛΗΣ Μαθηµατικά Κατεύθυνσης Β Λυκείου Κωνικές Τοµές «οι υπολογισµοί υποκαθιστούν την σκέψη, ενώ η γεωµετρία την διεγείρει». (J. Steiner 1796 1863) Εκάλη Μάρτιος 2007 Παρουσίαση: Π. Παπαθανασίου, Π. Λιναρδάκης, Μ. Τσιλπιρίδης

Αρσάκεια Τοσίτσεια Σχολεία 2 1. Από τον Μέναιχµο στον Απολλώνιο Η φράση «µηδέ Μεναιχµείους κωνοτοµεί τριάδας» συνηγορεί στην άποψη ότι οι τρεις καµπύλεςτοµές κώνου ανακαλύφθηκαν από τον Μέναιχµο, στην προσπάθειά του να λύσει το περίφηµο (ένα από τα τρία διάσηµα και άλυτα προβλήµατα της αρχαιότητας) ήλιο πρόβληµα 1. Η άποψη αυτή είναι επικρατέστερη στη ιστορία των µαθηµατικών, αλλά διατυπώνεται τελευταία και η άποψη να ανακαλύφθηκαν οι καµπύλες αυτές πριν τον Μέναιχµο. Επίσης υποστηρίζεται ότι µπορεί να ανακαλύφθηκαν πρώτα ως επίπεδες καµπύλες και µετά να διαπιστώθηκε ότι µπορούν να προκύψουν και ως τοµές κώνου. Ακόµη ο ιστορικός Ο. Νeugebauer, στο έργο του Apollonius- Stydien (1932), υποστηρίζει ότι οι κωνικές τοµές ανακαλύφθηκαν από την µελέτη των ηλιακών ρολογιών. Αν και δεν είναι µε βεβαιότητα γνωστό πώς έφτασε ο Μέναιχµος να συσχετίσει τις καµπύλες που ζητούσε µε τις τοµές κώνου µε επίπεδο, γεγονός είναι ότι αποτέλεσε ένα σπουδαίο επίτευγµα µε µεγάλες συνέπειες στην ανάπτυξη των θετικών επιστηµών. Σύµφωνα πάντως µε τις πηγές, ο Μέναιχµος θεώρησε τις τοµές της παράπλευρης επιφάνειας ενός κώνου από ένα επίπεδο που ήταν κάθετο σε µια γενέτειρά του. Ανάλογα µε τη γωνία της κορυφής του κώνου, οι κα- µπύλες αυτές είναι διαφορετικές και ο- νοµάζονται αντίστοιχα, οξυγωνίου, ορθογωνίου,και αµβλυγωνίου κώνου τοµές. Τα ονόµατα αυτά των κωνικών τοµών διατηρήθηκαν για πολλά χρόνια, µέχρι που ο Απολλώνιος (260 π.χ.-170 π.χ) όρισε τις ίδιες καµπύλες µε έναν κάπως διαφορετικό (αλλά ισοδύναµο) τρόπο και τους έδωσε τα γνωστά σήµερα ονόµατα έλλειψη, παραβολή και υπερβολή αντίστοιχα. 1 To πρόβληµα αυτό συνδέθηκε µάλιστα και µε ένα µύθο, έναν χρησµό που λέγεται ότι έδωσε το µαντείο των ελφών στους ήλιους. Προκειµένου να απαλλαγούν από τον λιµό που τους µάστιζε, έπρεπε να διπλασιάσουν τον βωµό του ηλίου Απόλλωνα. Έτσι ονοµάστηκε και «ήλιον πρόβληµα»: Να κατασκευαστεί, µε κανόνα και διαβήτη, ακµή κύβου ο οποίος να έχει όγκο διπλάσιο του όγκου ενός δοσµένου κύβου,δηλαδή, µε σύγχρονο συµβολισµό, αν α η ακµή του δοσµένου κύβου, ζητείται να κατασκευαστεί µε κανόνα και διαβήτη τµήµα x ώστε x 3 = 2 α 3.

Αρσάκεια Τοσίτσεια Σχολεία 3 2. Ονοµασίες κωνικών τοµών κατά τον Απολλώνιο 2.1 Παραβολή ΠΡΟΤΑΣΗ (Κωνικά, βιβλίο α, Πρόταση 11, [1] τόµος α,) Έστω ένα κώνος (ορθός ή µη) µε βάση τον κύκλο (διαµέτρου) ΒΓ και µια το- µή του ΑΒΓ από επίπεδο που περιέχει τον άξονα του κώνου. Θεωρούµε ένα επίπεδο (S) παράλληλο προς µια µόνο γενέτειρα του κώνου, έστω την ΑΓ, ώστε να τέµνει την ΒΓ κατά ευθεία Ρ κάθετη στην ΒΓ (δεν βλάπτεται η γενικότητα, γιατί για ο- ποιαδήποτε επίπεδο τοµής (S), µπορούµε να πάρουµε το αξονικό τρίγωνο ΑΒΓ έτσι ώστε η ΒΓ να είναι κάθετη στην Ρ). Το επίπεδο (S) ορίζεται από την κάθετη Ρ στη ΒΓ και από την ΗΖ, όπου ΗΖ//ΑΓ. Έτσι ΖΗ είναι η τοµή του επιπέδου τοµής (S) µε το επίπεδο ΑΒΓ και έστω ΖΡ η τοµή του (S) µε την επιφάνεια του κώνου. Αποδεικνύεται τότε (µε οµοιότητες τριγώνων) ότι: 2 ΜΛ =ΖΘ ΖΛ από όπου προκύπτει ότι το τετράγωνο πλευράς ΜΛ είναι ισοδύναµο µε το ορθογώνιο µε πλευρές ΖΘ και ΖΛ. Το τµήµα ΖΘ λέγεται παράµετρος και είναι η πλευρά του ορθογωνίου που παραβάλλεται σε αυτή.

Αρσάκεια Τοσίτσεια Σχολεία 4 2.1.1 Γεωµετρική Κατασκευή σηµείων της παραβολής 2.2 Υπερβολή ΠΡΟΤΑΣΗ (Κωνικά, βιβλίο α, Πρόταση 12, [1] τόµος α,) Έστω ένα κώνος µε βάση τον κύκλο (διαµέτρου) ΒΓ και µια τοµή του ΑΒΓ από επίπεδο που περιέχει τον άξονα του κώνου. Θεωρούµε ένα επίπεδο (S), που τέµνει την γενέτειρα ΑΒ σ ένα εσωτερικό σηµείο Ζ του τµήµατος ΑΒ και την αντικείµενη της ηµιευθείας ΑΓ σ ένα σηµείο Τ, ώστε να τέµνει το επίπεδο της βάσης του κώνου κατά ευθεία Ν κάθετη στην ΒΓ Έστω ΗΖΤ η τοµή του επιπέδου τοµής (S) µε το επίπεδο ΑΒΓ.

Αρσάκεια Τοσίτσεια Σχολεία 5 Ανάλογα µε την παραβολή αποδεικνύεται ότι: 2 ΜΛ =ΖΛ ΛΞ Εποµένως το τετράγωνο µε πλευρά ΜΛ είναι ισοδύναµο µε το ορθογώνιο ΖΙΞΛ που υπερβάλλει του τετραγώνου πλευράς ΜΛ. 2.3 Έλλειψη ΠΡΟΤΑΣΗ (Κωνικά, βιβλίο α, Πρόταση 13, [1] τόµος α,) Έστω ένα κώνος µε βάση τον κύκλο διαµέτρου ΒΓ και µια τοµή του ΑΒΓ από επίπεδο που περιέχει τον άξονα του κώνου. Θεωρούµε ένα επίπεδο (S) που τέµνει όλες τις γενέτειρες του κώνου, ώστε να τέµνει το επίπεδο της βάσης του κώνου κατά ευθεία ΣΗ κάθετη (δεν βλάπτεται η γενικότητα, βλέπε αντίστοιχη παρατήρηση στην παραβολή) στην ΒΓ. Έστω Ζ Η η τοµή του επιπέδου τοµής (S) µε το επίπεδο ΑΒΓ.

Αρσάκεια Τοσίτσεια Σχολεία 6 Τότε αποδεικνύεται ότι: 2 MΛ =ΖΛ ΛΝ δηλαδή το τετράγωνο πλευράς ΜΛ είναι ισοδύναµο µε το ορθογώνιο µε πλευρές ΖΛ και ΛΝ το οποίο ελλείπει από το ορθογώνιο ΖΘΤΛ που ορίζει η ΖΛ («αποτεµνοµένη») και η σταθερή (παράµετρος) ΖΘ, κατά το ορθογώνιο ΦΘΤΝ που είναι όµοιο µε το ορθογώνιο ΘΖxΖ. 2.3.1 Γεωµετρική κατασκευή σηµείων της έλλειψης και της υπερβολής 1 ος τρόπος Παρακάτω περιγράφονται δύο κατασκευές σηµείων έλλειψης και υπερβολή από τις δεκάδες που υπάρχουν στη βιβλιογραφία.. Ο διαφορετικός τρόπος προσέγγισης του θέµατος ασφαλώς και έχει να κάνει µε το πλούσιο σε ιδιότητες των κωνικών τοµών.

Αρσάκεια Τοσίτσεια Σχολεία 7 2 ος τρόπος

Αρσάκεια Τοσίτσεια Σχολεία 8 3. Ενιαίος Ορισµός Κωνικών Τοµών Ο ορισµός που ακολουθεί έχει ως αφετηρία την ιδιότητα του λόγου των κωνικών, η οποία ήταν γνωστή στον Ευκλείδη. 3.1 ΟΡΙΣΜΟΣ 2 Σ ένα επίπεδο θεωρούµε ένα (σταθερό) σηµείο Ε και µια (σταθερή) ευθεία (δ), στην οποία δεν α- νήκει το σηµείο Ε. Καλούµε κωνική τοµή το σύνολο των σηµείων ενός επιπέδου τα οποία έχουν την ιδιότητα, ο λόγος των αποστάσεων τους από το σηµείο Ε και την ευθεία (δ), είναι σταθερός. Ο σταθερός αυτός λόγος που συµβολίζεται µε ε και λέγεται εκκεντρότητα της κωνικής. Το σηµείο Ε λέγεται εστία και η ευθεία (δ) διευθετούσα της κωνικής. Αν ε = 1 η κωνική λέγεται παραβολή 3. Αν 0 < ε < 1 η κωνική τοµή λέγεται έλλειψη. Αν ε > 1 η κωνική λέγεται υπερβολή. Βλέπουµε ότι µε βάση τον ορισµό αυτό η εκκεντρότητα έχει µια γεωµετρική σηµασία. Η µεταβολή της, από τιµές θετικές και µικρότερες του ένα, στην τιµή ένα και στην συνέχεια σε τιµές µεγαλύτερες του ένα, χαρακτηρίζει την εκάστοτε αντίστοιχη καµπύλη. Στο επόµενο σχήµα φαίνεται ακριβώς αυτή η συνέπεια στην µεταβολή της εκκεντρότητας. Κωνικές τoµές, µε κοινή εστία Ε, διευθετούσα (δ), ΟΕ = 6 και εκκεντρότητα: ε = 1/5, 1/3, 1/2, 5/7, 1, 2, 3, 5. H έλλειψη και η υπερβολή λέγονται και κεντρικές κωνικές, επειδή όπως είναι γνωστό έχουν κέντρο συµµετρίας. 2 εφ2 σελ 110-111 3 Από αυτό προκύπτει και ο σχολικός ορισµός για την παραβολή ως το γεωµετρικό τόπο των σηµείων που ισαπέχουν από την εστία Ε και τη διευθετούσα (δ) (δηλαδή ο λόγος αυτός των αποστάσεων είναι σταθερός και ίσος µε 1).

Αρσάκεια Τοσίτσεια Σχολεία 9 Σηµείωση Ο ορισµός αυτός δεν περιλαµβάνει την περίπτωση του κύκλου, οποίος είναι ασφαλώς κωνική τοµή. Συνηθίζουµε όµως όταν µιλάµε για κωνικές, να αναφερόµαστε µόνο στις καµπύλες, παραβολή, έλλειψη και υπερβολή. Αυτό δεν είναι παράλειψη, γιατί ο κύκλος µπορεί να θεωρηθεί ως µια ειδική µορφή έλλειψης. Βέβαια υπάρχει και η περίπτωση που η κωνική τοµή µπορεί να είναι ευθεία ή σηµείο (όταν το επίπεδο τοµής διέρχεται από τον άξονα του κώνου ή µόνο από την κορυφή του), αλλά αυτές, τις εκφυλισµένες περιπτώσεις, συνήθως δεν τις εξετάζουµε, ούτε τις περιλαµβάνουµε στην ονοµασία κωνικές τοµές. 2 ος Ενιαίος Ορισµός Κωνικών Τοµών Εδώ δίνουµε εναλλακτικά και ένα 2 ο ενιαίο ορισµό των κωνικών τοµών (που ασφαλώς παρουσιάζει οµοιότητες µε τον προηγούµενο) µε τη διαφορά από τον προηγούµενο ότι σε αυτόν η διευθετούσα είναι κύκλος εκτός της περίπτωσης που έχουµε παραβολή που η διευθετούσα παρα- µένει ευθεία. 3.2 ΟΡΙΣΜΟΣ Κωνική τοµή είναι ο γεωµετρικός τόπος των σηµείων Μ του επιπέδου που ισαπέχουν από ένα σταθερό ση- µείο Ε (εστία της κωνικής) και ένα σταθερό κύκλο (διευθετούσα) της κωνικής. Εκκεντρότητα ε της κωνικής ορίζου- EE' µε το λόγο ε= οπότε: AA' Για ε< 1 η κωνική θα είναι έλλειψη µε ειδική περίπτωση όταν ε= 0 του κύκλου. Για ε> 1 η κωνική θα είναι υπερβολή. Για ε η κωνική θα είναι παραβολή. 4. Τα τρία διάσηµα προβλήµατα της αρχαιότητας.

Αρσάκεια Τοσίτσεια Σχολεία 10 4.1. Το ήλιο πρόβληµα Το δήλιο πρόβληµα ή ο διπλασιασµός του κύβου απασχόλησε τους αρχαίους Έλληνες γεωµέτρες και η αναζήτηση λύσεων, οδήγησε σε µια έντονη ανάπτυξη της Γεωµετρίας. Το δήλιο πρόβληµα απόκτησε δηµοσιότητα όταν το ανέφερε, σε µια τραγωδία o βασιλιάς της Κρήτης Μίνως διαµαρτυρόµενος γιατί το κενοτάφιο, που προοριζόταν για το γυιό του Γλαύκο, ήταν πολύ µικρό για βασιλικό µνηµείο και απαιτούσε το διπλασιασµό του όγκου του χωρίς να αλλάξει το κυβικό του σχήµα. Πανελλήνια γνωστό όµως έγινε το πρόβληµα αυτό όταν αναφέρθηκε από το µαντείο του ήλιου Απόλλωνα, όταν δηλαδή ρωτήθηκε το µαντείο, τι πρέπει να κάνουν για να α- παλλαγούν από το λοιµό που µάστιζε το νησί ήλο, απάντησε ότι τούτο θα συµβεί αν διπλασιάσουν τον κυβικό βωµό του Απόλλωνα. Έτσι το πρόβληµα του διπλασιασµού του κύβου πέρασε στην ιστορία µε το όνοµα " ήλιο πρόβληµα". Οι λύσεις που δόθηκαν στο πρόβληµα, κατά την ελληνική αρχαιότητα, σώθηκαν και φθάσανε σε µάς από τον σχολιαστή των έργων του Αρχιµήδη Ευτόκιο (6 αι. µ.χ). Αυτός σχολιάζοντας ανάλογο πρόβληµα του Αρχιµήδη και τη µέθοδο που αυτός χρησιµοποίησε για να το λύσει, δίνει όλες τις λύσεις παρεµβολής που του ήταν τότε γνωστές από παλαιότερες συγγραφές. Οι λύσεις που δίνει είναι 12 και η αρχαιότερη είναι του Αρχύτα. Οι κυριότερες από τις γνωστές λύσεις προέρχονται από τους : Ο Ιπποκράτης ο Χίος (470-400 π.χ) Ο Αρχύτας ο Ταραντίνος (428-365 π.χ) Ο Πλάτων (427-347 π.χ) Ο Μέναιχµος (375- π.χ) Ο Αρχιµήδης (287-212 π.χ) Ο Ερατοσθένης (276-194 π.χ) Ο Απολλώνιος (265-170 π.χ) Ο Νικοµήδης (έζησε γύρω στο 200 π.χ) Ο Ήρων ο Αλεξανδρινός (1ος -2ος αι. µ.χ) Ο ιοκλής (1ος αι. π.χ) Ο Πάππος ο Αλεξανδρινός (3ος αι. µ.χ) 4.2. Η Τριχοτόµηση γωνίας Σήµερα δεν γνωρίζουµε κάτω από ποιες συνθήκες τέθηκε το πρόβληµα της τριχοτόµησης γωνίας στην ελληνική αρχαιότητα. Ξέρουµε όµως ότι αποτελούσε το ένα από τα τρία µεγάλα προβλήµατα µετά το ήλιο και τον τετραγωνισµό του κύκλου. Ουσιαστικά το πρόβληµα έγκειται στην τριχοτό- µηση οξείας γωνίας, διότι αν είναι αµβλεία αφαιρούµε απο αυτήν την ορθή που µπορεί να τριχοτο- µηθεί µε χάρακα και διαβήτη. Η τριχοτόµηση όµως µιάς οξείας γωνίας είναι αδύνατο να πραγµατοποιηθεί µόνο µε χάρακα και διαβήτη γιατί η εξίσωση που την εκφράζει είναι τρίτου βαθµού χωρίς

Αρσάκεια Τοσίτσεια Σχολεία 11 να µπορεί να αναχθεί σε δευτέρου. Πράγµατι από τη τριγωνοµετρία µας είναι γνωστή η σχέση στην οποία αν θέσουµε εφ3θ=α και εφθ=x και κάνουµε τις πράξεις θα φθάσουµε στη x 3-3αx 2-3x+α=0 που είναι η εξίσωση της τριχοτόµησης. Η κατασκευή µε χάρακα και διαβήτη των ριζών αυτής της εξίσωσης είναι δυνατή µόνο αν µπορεί αυτή να αναλυθεί σε δύο παράγοντες, ένα πρωτοβάθµιο και ένα δευτεροβάθµιο, όµως αυτό αποδείχθηκε µόλις το 1837, ότι είναι αδύνατο. Οι αρχαίοι Έλληνες γεωµέτρες όταν οι προσπάθειές τους µε το χάρακα και το διαβήτη δεν απέδωσαν, στράφηκαν σε άλλες κα- Η 1 η λύση του Αρχιµήδη µπύλες εκτός του κύκλου και σε άλλες µεθόδους. Το πρώτο αποτέλεσµα αυτής της προσπάθειας ήταν η επινόηση από τον Ιππία τον Ηλείο της πρώτης καµπύλης στην ελληνική Γεωµετρία, µετά την περιφέρεια, της τετραγωνίζουσας, µε τη βοήθεια της οποίας έδωσε και τη πρώτη λύση του προβλήµατος. Οι γνωστότεροι αρχαίοι γεωµέτρες που ασχοληθήκανε µε το πρόβληµα της τριχοτόµησης της γωνίας ειναι : Ο Ιππίας ο Ηλείος (περίπου 430 π.χ) Ο Αρχιµήδης (287-212 π.χ) Ο Νικοµήδης (περίπου 200 π.χ) Ο Πάππος ο Αλεξανδρινός (3ος αι. µ.χ) 4.3. Ο Τετραγωνισµός του κύκλου Η µέτρηση του εµβαδού του περικλειοµένου από κάποιο σχήµα, ήταν σε όλους τους λαούς, από την εποχή που ακόµη η γεωµετρία ήταν εµπειρικής µορφής, βασική επιδίωξη όλων των γεωµετρών. Από τη στιγµή που διαλέξανε σαν µονάδα µέτρησης των εµβαδών, το τετράγωνο µε πλευρά τη µονάδα µήκους, αυτόµατα τέθηκε και το πρόβληµα του τετραγωνισµού των διαφόρων σχηµάτων. Αρχικά "τετραγωνίστηκαν" δηλαδή προσδιορίστηκε το εµβαδόν τους, τα ορθογώνια, τα τρίγωνα, τα παραλληλόγραµµα και ορισµένα πολύγωνα. Μετά από αυτό ήταν φυσικό να επιδιωχθεί και ο τετραγωνισµός σχηµάτων περικλειοµένων από καµπύλες γραµµές και πρώτου από όλα του κύκλου. Ο τετραγωνισµός του κύκλου, το τρίτο από τα µεγάλα προβλήµατα της αρχαιότητας, απασχόλησε πολλούς ερευνητές για πολλούς αιώνες και υπήρξε το µεγάλο εµπόδιο πάνω στο οποίο σκόνταψαν µεγάλα ονόµατα.

Αρσάκεια Τοσίτσεια Σχολεία 12 Η απαίτηση του προβλή- µατος είναι να κατασκευαστεί τετράγωνο ισοδύναµο µε δοσµένο κύκλο, αν δηλαδή είναι R η ακτίνα του κύκλου και x η ζητούµενη πλευρά του τετραγώνου, πρέπει να αληθεύει η σχέση, όπου π ο λόγος του µήκους της περιφέρειας προς το µήκος της διαµέτρου του κύκλου. Παρόλο που ε- µπειρικά είχε διαπιστωθεί ότι ο λόγος π της περιφέρειας προς τη διάµετρο διατηρείται σταθερός, ωστόσο η κατασκευή αυτού του λόγου και όταν ακόµη η Γεωµετρία εφοδιασµένη µε την απόδειξη είχε γίνει επιστήµη, στάθηκε αδύνατη. Υπήρξαν κατασκευές του π µεγαλοφυείς κατά τη σύλληψη όχι όµως πραγµατοποιηµένες σύµφωνα µε την απαίτηση του "χάρακα και του διαβήτη" που έθεταν τότε. Παράλληλα έγιναν µεγαλειώδεις προσπάθειες υπολογισµού της τιµής του π, οι οποίες µε πρωτεργάτη τον Αρχιµήδη, έδωσαν ένδοξα αποτελέσµατα. Ο πρώτος που ασχολήθηκε µε τον τετραγωνισµό του κύκλου είναι ο Αναξαγόρας ο Κλαζοµένιος (500-428 π.χ) δάσκαλος και φίλος του Περικλή. Στη συνέχεια ασχολήθηκαν οι Ιπποκράτης ο Χίος (470-400 π.χ) ο σοφιστής Αντιφών ο Αθηναίος (περί το 430 π.χ) ο επίσης σοφιστής Βρύσων ο Η- ρακλειώτης σύγχρονος του Αντιφώντα. Ουσιαστική ώθηση στο πρόβληµα του τετραγωνισµού του κύκλου, δόθηκε από τον σοφιστή Ιππία τον Ηλείο (β' µισό του 5ου αι. π.χ) και από τους Πάππο (3ος αι. µ.χ) και τον εινόστρατο (4ος αι. π.χ) αδελφό του Μέναιχµου. Ο Ιάµβλιχος (250-325 µ.χ) αναφέρει ότι τον τετραγωνισµό του κύκλου κατόρθωσαν : O Αρχιµήδης (267-212 π.χ) µε τη βοήθεια της "Έλικας". Ο Νικοµήδης (περίπου 200 π.χ) µε την καµπύλη που ονοµαζόταν "ιδίως τετραγωνίζουσα". Ο Απολλώνιος (265-170 π.χ) µε την καµπύλη που ονόµαζε ο ίδιος "αδελφή της κοχλοειδούς" που ήταν όµως ίδια µε την καµπύλη του Νικοµήδη. Ο Κάρπος µε κάποια καµπύλη την οποία ονοµάζει απλά "εκ διπλής κινήσεως προερχοµένη".και άλλοι πολλοί!! Βιβλιογραφία: Thomas L. Heath (Ιστορία των Ελληνικών Μαθηµατικών Τόµοι Ι & ΙΙ). Πρακτικά ΕΜΕ 22 ου συνεδρίου. ηµήτρης Μπουνάκης (Μεταπτυχιακή εργασία Πανεπιστήµιο Κρήτης 2004) Ευκλείδη Στοιχεία (Τόµος Ι, Κέντρο έρευνας,επιστήµης και εκπαίδευσης Αθήνα 2001). Telemath (τα 3 διάσηµα προβλήµατα της αρχαιότητας) (www.telemath.gr) Φουναριωτάκης Αθανάσιος (http://users.ira.sch.gr/thafounar.index.htm)

Αρσάκεια Τοσίτσεια Σχολεία 13

Αρσάκεια Τοσίτσεια Σχολεία 14