Το πόσο ψηλό θα γίνει το παιδί μας είναι ένα από τα κύρια ερωτήματα των γονιών, σε μια κοινωνία που απαιτεί συγκεκριμένα εμφανισιακά πρότυπα. Το ιδεώδες ύψος σύμφωνα με τους αρχαίους Έλληνες είναι περίπου 1.83 εκ. για τους άρρενες. Για τον Ελληνικό πληθυσμό αυτό δεν είναι ρεαλιστικό για το μέσο όρο του ύψους του γενικότερου πληθυσμού. Προσοχή πρέπει να δίνεται στην επιθυμία των γονιών για αύξηση του ύψους ενός φυσιολογικά κοντού παιδιού, δηλαδή παιδιού χωρίς παθολογικά στοιχεία που όμως έχει χαμηλό ύψος. Η κάθε πληθυσμιακή ομάδα έχει τα δικά της πρότυπα ανάπτυξης, στοιχείο το οποίο σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες όπως τις ΗΠΑ το λαμβάνουν υπόψη στις αναπτυξιακές τους εκτιμήσεις έχοντας διαφορετικές καμπύλες ανάπτυξης για κάθε ομάδα. Όταν μιλάμε για καμπύλες ανάπτυξης εννοούμε τις γραφικές παραστάσεις οι οποίες απεικονίζουν το ύψος βάρος και περίμετρο κεφαλής των ατόμων σε διάφορες ηλικίες ανάπτυξης. Οι τιμές άνω του 97% και κάτω του 3% θεωρούνται παθολογικές, λαμβάνοντας όμως πάντα υπόψη των ύψος των γονέων, τις διατροφικές συνήθειες, το ψυχοκοινωνικό περιβάλλον, τυχόν ασθένειες, ατυχήματα ή άλλες παθολογικές καταστάσεις. Οι καμπύλες υπάρχουν ενσωματωμένες στα βιβλία Υγείας & Εμβολίων τα οποία οφείλουν να συμπληρώνουν και να ελέγχουν οι παιδίατροι. 1 / 6
Τα παιδιά με κοντό ανάστημα παραπέμπονται στην πλειοψηφεία τους στο Κέντρο Αναπτυξιακής και Κοινωνικής Παιδιατρικής όχι λόγω του ύψους τους, που πολλές φορές αποτελεί ταμπού, αλλά λόγω μαθησιακών δυσκολιών. Μελέτες έχουν αποδείξει όμως ότι τα παιδιά με κοντό ανάστημα έχουν απόλυτα φυσιολογικό δείκτη νοημοσύνης και δεν διαφέρουν από τον γενικότερο πληθυσμό. Παρόλαυτά παρουσιάζουν αρκετές φορές σχολική αποτυχία η οποία έχει σχέση μόνο με συναισθήματα αποτυχίας, απόρριψης, μειωμένης αυτοπεποίθησης, κοινωνικού αποκλεισμού αλλά και υπερπροστασίας εκ μέρους των γονέων και δασκάλων. Τα προβλήματα εντείνονται κατά την εφηβεία και απασχολούν ιδιαίτερα τους άρρενες λόγω του κοινωνικού ρόλου που καλούνται να εκπληρώσουν. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που παραπέμπονται στο Κέντρο για Αναπτυξιακή εκτίμηση λόγω άλλων συνυπαρχόντων σοβαρών γενετικών ή άλλων παθολογικών καταστάσεων όπως γενετικά σύνδρομα με πνευματική υστέρηση, αχονδροπλασίες, χονδροδυσπλασίες, σύνδρομο Turner αλλά και λόγω μειωμένης ενδομήτριας ανάπτυξης όπου το χαμηλό ανάστημα είναι μια από τις εκφράσεις των καταστάσεων αυτών. Αίτια του κοντού αναστήματος περιλαμβάνουν συνοπτικά: - Γενετικά αίτια-σύνδρομο Turner, Down, Noonan, Prader-Willi. - Ενδομήτρια καθυστέρηση-υποξία αλλά και λήψη αλκοόλ φαρμάκων από την μητέρα προ της κύησης, υπέρταση μητέρας, λοιμώδη νοσήματα πρώτου τριμήνου, τοξιναιμία κύησης, πολύδυμη κύηση,προβλήματα πλακούντα. - Κατανάλωση τσιγάρου και αλκοόλ σε αυξημένες ποσότητες από τη μητέρα. - Χρόνια νοσήματα όπως Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια Νεφρική σωληναριακή οξέωση Σύνδρομο Bartter Χρόνια αιμολυτική αναιμία Κοιλιοκάκη Φλεγμονώδης νόσου του Εντέρου Ινοκυστική νόσος Καρδιοπάθειες Άσθμα β-μεσογειακή αναιμία (άρρενες που δεν λαμβάνουν τεστοστερόνη) Διατροφικά αίτια - Οικογενές κοντό ανάστημα-όλη η οικογένεια ή συγγενείς έχουν παρόμοιο ανάστημα. Δηλαδή είναι φυσιολογικά για τα δεδομένα της οικογένειας. - Ιδιοσυστασιακή καθυστέρηση της αύξησης-παιδιά που αρχικά αναπτύχθηκαν φυσιολογικά αλλά μετά έπεσαν κάτω της 3ης ΕΘ. Συνήθως υπάρχει καθυστερημένη εφηβεία ενώ το τελικό ύψος είναι φυσιολογικό ή υπολείπεται λίγ - Ψυχοκοινωνικά Ραχίτιδα και σκελετικές δυσπλασίες ( μη συμμετρικό παθολογικό ανάστημα) Λήψη φαρμάκων για μεγάλο χρονικό διάστημα-κορτικοειδή. Ενδοκρινολογικά Υποθυρεοειδισμός Ανεπάρκεια Αυξητικής Ορμόνης Συγγενής Υπερπλασία Επινεφριδίων Πρώιμη ήβη Διερεύνηση χαμηλού αναστήματος 1. Σωστή μέτρηση του ύψους-με αναστημόμετρο ελεγμένο και σωστά τοποθετημένο. Αν η 2 / 6
μέτρηση του ύψους δεν γίνεται την ίδια ώρα της ημέρας πάντα απαιτείται ευθειασμός του κορμού με πίεση των μαστοειδών αποφύσεων για να μην υπολογιστεί λανθασμένα η ημερήσια μείωση του ύψους που φτάνει τα 20mm. Σε παιδιά κάτω των 2 ετών η μέτρηση γίνεται ύπτια. 2. Χρήση κατάλληλων καμπύλων ανάπτυξης-συνήθως χρησιμοποιούνται Cross sectional growth charts που γίνονται με τη μέτρηση παιδιών σε διαδοχικές ηλικίες μεγάλου αριθμού παιδιών. Αυτές είναι παραπλανητικές μετά την ηλικία των 9 ετών οπότε και παρατηρείται απότομη αύξηση του ύψους. Καταλληλότεροι θεωρούνται χάρτες οι οποίοι λαμβάνουν υπόψη το γεγονός αυτό (της ενήβωσης) σε σχέση με πρώιμη, μέση ή καθυστερημένη έναρξη της εφηβείας. Καταλληλότεροι θεωρούνται οι χάρτες μακροχρόνιας αύξησης (Longitudinal growth charts) οι οποίοι σχεδιάζονται από την παρακολούθηση της ίδιας ομάδας παιδιών σε διαδοχικές ηλικίες. Είναι όμως πολύ δύσκολοι και χρονοβόροι στον σχεδιασμό. 3. Μέτρηση σε διαστήματα περίπου 6 μηνών μετά την αρχική βρεφική περίοδο. 4. Κάτω της 3ης Εκατοστιαίας θέσης (ΕΘ) καμπύλης ανάπτυξης. Το 20% από τα παιδιά αυτά πάσχει από κάποιο παθολογικό παράγοντα. Τα υπόλοιπα είναι παραλλαγή του φυσιολογικού ύψους. 5. Μεταξύ 3ης και 25ης ΕΘ απαιτείται τακτική παρακολούθηση. 6. Ύψος στόχος είναι το μέσο ύψος των γονέων +/- 10εκ. Το μέσο ύψος των γονέων υπολογίζεται αν είναι αγόρι προσθέτοντας 13εκ στο ύψος της μητέρας ενώ αν είναι κορίτσι αφαιρώντας 13εκ από το ύψος του πατέρα. (13εκ είναι η μέση διαφορά των δύο φίλων). Μετά τα 45 έτη προσθέτουμε 1.5 εκ και 3 εκ μετά τα 55 έτη λόγω της μείωσης του ύψους λόγω ηλικίας. 7. Μέτρηση κορμού και άκρων (για συμμετρικότητα ή μη της βραχυσωμίας) 8. Οστική ηλικία-με ακτινογραφία της αριστερής άκρας χειρός. Συγκρίνεται με την ηλικία που αντιστοιχεί το ύψος του παιδιού στην 50η ΕΘ 3 / 6
9. Έλεγχος κοιλιοκάκης- έλεγχος αντισωμάτων 10. Έλεγχος ινοκυστικής νόσου-τεστ ιδρώτα 11. Καρυότυπος ειδικά σε κορίτσια για αποκλεισμό συνδρόμου Turner. 12. Δοκιμασία πρόκλησης αυξητικής ορμόνης 13. Ακτινογραφία κρανίου και Αξονική Εγκεφάλου εφόσον χρειάζεται. 14. Μέτρηση ινσολινόμορφου αυξητικού παράγοντα IGF-I (για επάρκεια αυξητικής ορμόνης-θεωρείται όμως ευαίσθητη σε άλλους παράγοντες). 15. Μέτρηση θυεροειδικών ορμονών και αντισωμάτων (FT4, FT3, ΑΘΑ) 16. Γενικός έλεγχος με Γενική αίματος, Σίδηρο ορού, Φερριτίνη ορού, ΤΚΕ και πλήρη βιοχημικό έλεγχο μαζί με Zn, Cu. 17. Υπολογισμός των θερμιδικών αναγκών του παιδιού σύμφωνα με την ηλικία του και το βέλτιστο της αντίστοιχης ανάπτυξης και μέτρηση των καθημερινών προσλαμβανόμενων θερμίδων από ειδικό διαιτολόγο-διατροφολόγο. Ο έλεγχος τροποιείται κάθε φορά ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού και την κλινική διαγνωστική πορεία του θεράποντος ιατρού και η ανωτέρω λίστα είναι ως επί το πλείστον ενδεικτική. 4 / 6
Αντιμετώπιση Το κοντό ανάστημα δεν είναι κατανάγκη παθολογικό. Αυτό είναι που πρέπει να συνειδητοποιήσουν τόσο τα παιδιά και οι γονείς όσο και το κοινωνικό περιβάλλον. Η σωστή διάγνωση είναι σημαντική για ένα τόσο δύσκολο και πολλές φορές διφορούμενο θέμα. Ο καταλληλότερος γιαυτό το θέμα είναι αναμφισβήτητα ο παιδο-ενδοκρινολόγος ο οποίος θα κρίνει και τη πορεία της παρέμβασης. Αυτή μπορεί να περιλαμβάνει υποκατάσταση με θυροξίνη σε περίπτωση υποθυρεοειδισμού πχ, με κατάλληλη αντιμετώπιση των χρόνιων ασθενειών και αν υπάρχει πιθανότητα χορήγησης αυξητικής ορμόνης η οποία γίνεται υπό πολύ αυστηρές προϋποθέσεις. Χειρουργική παρέμβαση για αύξηση του ύψους γίνεται σε πολύ σπάνιες και ειδικές περιπτώσεις. Χρήσιμο είναι να υπάρχει παρακολούθηση επιπλέον από διαιτολόγο για χορήγηση κατάλληλου διαιτολογίου το οποίο να τροποποιείται βάση της αύξησης της ηλικίας του παιδιού. Η αντιμετώπιση σε κάθε περίπτωση εξατομικεύεται! για κάθε παιδί. Μην ακούτε και μην συγκρίνετε με τη γειτόνισσα... Συμβουλευτική γονέων και παρακολούθηση από παιδοψυχολόγο είναι επίσης ένα άλλο σημαντικό θέμα που βοηθά την ανάπτυξη αυτοεκίμησης και αυτοσεβασμού για τα παιδιά. Η ενισχυτική διδασκαλία συνίσταται επίσης σάυτά τα πλαίσια επίσης για να αντιληφθεί το παιδί τις δυνατότητές του αλλά και να καλύψει τα κενά τα οποία μπορεί να έχουν δημιουργηθεί ως τότε. Τέλος η αναφορά σε σωστά πρότυπα διάσημων ατόμων αλλά με σχετικά ίσως κοντό ανάστημα όπως η Κάιλι Μινόγκ, Τομ Κρουζ και ιστορικών φυσιογνωμιών όπως ακόμα και ο Ναπολέοντας βοηθάνε να αντιληφθεί μετέπειτα το παιδί πως το ύψος δεν αποτελεί περιορισμό σε καμία εξέλιξή του. Και τέλος δεν πρέπει να ξεχνούμε την τακτική μέτρηση των σωματομετρικών στοιχείων των παιδιών μας από το γενικό παιδίατρο και την αυξημένη επαγρύπνηση που πρέπει να διαθέτει. 5 / 6
Πηγή : www.paidiatriki.com 6 / 6