ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ειςαγωγή ςτη Φουτουριςτική Αρχιτεκτονική 2-7 Φουτουριςμόσ (και αρχιτεκτονική) 8-10 Art Deco και Αθηναϊκό Art Deco 10-12 Φουτουριςμόσ ςτον Κινηματογράφο 13-18 Αξιοςημείωτα Κτίςματα 19-20 Ιςτορική Αναδρομή 21-22 Βιβλιογραφία 22-1-
ΦΟΤΣΟΤΡΙΣΙΚΗ ΑΡΧΙΣΕΚΣΟΝΙΚΗ Και ποιον δεν ςυγκινεί θ αρχιτεκτονικι του μζλλοντοσ, που είναι πλζον γεγονόσ ςτο παρόν;απίςτευτοι ςχεδιαςμοί και αλλιϊτικα οικοδομιματα ανεγείρονται ιδθ ι αναμζνεται να δουν ςφντομα το φωσ τθσ θμζρασ, φζρνοντασ το κινθματογραφικό μζλλον ζνα βιμα πιο κοντά ςτο άμεςο παρόν.πταν θ ραγδαία τεχνολογικι ανάπτυξθ εκφράηει τισ ανάγκεσ του ςφγχρονου αςτοφ των μεγαλουπόλεων, ο φουτουριςτικόσ ςχεδιαςμόσ ξεκόβει κάκε δεςμό με το τετριμμζνο και ανοίγεται ςε ζνα καινοφανζσ ςφμπαν αρχιτεκτονικισ ςφλλθψθσ.με αυτά υπόψθ, ασ δοφμε 10 μοναδικά δείγματα που μασ επιφυλάςςει ο μεταμοντζρνοσ πολιτιςμόσ μασ... Khan Shatyr Κι όμωσ, το Khan Shatyr είναι ιδθ πραγματικότθτα! Ρρόκειται για μια τεραςτίων διαςτάςεων διαφανι «τζντα» ςτο κζντρο τθσ Astana, τθσ νζασ πρωτεφουςασ του Καηακςτάν. Λειτουργεί ωσ πολιτιςτικό κζντρο αλλά και χϊροσ κοινωνικισ ςυναναςτροφισ για τουσ πολίτεσ... -2-
Nuragic & Μουςείο φγχρονησ Σζχνησ Το Nuragic & Contemporary Art Museum ςτο Κάλιαρι τθσ Ιταλίασ επιδόκθκε ςε διαγωνιςμό για τθν ανζγερςθ του νζου του κτιριακοφ ςυγκροτιματοσ. Το ςχζδιο τθσ επιφανοφσ αρχιτζκτονοσ Zaha Hadid κζρδιςε τον διαγωνιςμό με το εκπλθκτικό αυτό οικοδόμθμα που καλφπτει 12.000 τ.μ. Σα Κφματα Σου Hangzhou Το Hangzhou Waves είναι θ αρχιτεκτονικι ςφλλθψθ για ζνα υπερπολυτελζσ ξενοδοχείο και κτιριακό ςυγκρότθμα γραφείων ςτθν πόλθ Hangzhou τθσ Κίνασ. Ο ςχεδιαςμόσ περιλαμβάνει τθν ανζγερςθ δφο κτιρίων που κα λειτουργοφν ςυμπλθρωματικά. -3-
Πφργοσ Μιςςοφζγγαρο Το Ντουμπάι δεν κα μποροφςε φυςικά να λείπει από τθ λίςτα μασ! Το ςχεδιαςτικό concept του Crescent Moon Tower, που προορίηεται για κτίριο που κα ανεγερκεί ςτο πάρκο Za abeel, κα αντικατοπτρίηει το ςφγχρονο πρόςωπο του Ντουμπάι, φιλοξενϊντασ βιβλιοκικθ, ςυνεδριακά κζντρα, εςτιατόρια και ανοιχτό παρατθρθτιριο Ξενοδοχείο Songjiang Αυτό το πραγματικά εκπλθκτικό ξενοδοχείο κα καταςκευαςτεί ςε μια πλθμμυριςμζνθ ζκταςθ ςτθ βάςθ του βουνοφ Tianmashan ςτο Songjiang τθσ Σαγκάθσ. Ππωσ βλζπουμε, ζχει ςχεδιαςτεί με τζτοιο τρόπο ϊςτε να «προςαρμοςτεί» αρμονικά ςτθ βάςθ του τεράςτιου λάκκου, μθ διαταράςςοντασ τον περιβάλλοντα χϊρο -4-
Σηλεπικοινωνιακό Κζντρο Nexus Το Nexus Media Center αποτελεί άλλον ζναν κονςεπτικό ςχεδιαςμό για τα Ηνωμζνα Αραβικά Εμιράτα, που βρίςκονται πλζον ςτθν αιχμι τθσ φουτουριςτικισ αρχιτεκτονικισ. Η χριςθ του κα αφορά κυρίωσ ςε αποκθκευτικοφσ χϊρουσ δεδομζνων, κα φιλοξενεί ωςτόςο media center, χϊρουσ εκκζςεων, διαμερίςματα, ακόμα και κιπουσ... Διεθνήσ Αερολιμζνασ Πεκίνου - Σερματικόσ ταθμόσ 3 Στο διεκνζσ αεροδρόμιο του Ρεκίνου υπάρχει ιδθ το καταπλθκτικό Τerminal 3, το οποίο ολοκλθρϊκθκε το 2009. Ρζρα από τον ιδιαίτερο ςχεδιαςμό του, το Τerminal 3 είναι μάλιςτα ο μεγαλφτεροσ τερματικόσ ςτακμόσ αεροδρομίου του κόςμου, καλφπτοντασ ζκταςθ 986.000 τ.μ. -5-
Κήποι του Κόλπου Το Gardens of the Bay αποτελεί ζναν τεράςτιο αςτικό κιπο ςτθ Σιγκαποφρθ, βγαλμζνο κατευκείαν από ταινία επιςτθμονικισ φανταςίασ. Κι όμωσ, υπάρχει ιδθ και μπορεί κάποιοσ να τον επιςκεφτεί επιτόπου. Ζχει μάλιςτα ψθφιςτεί ωσ το κορυφαίο κτίριο του κόςμου και δεν είναι δφςκολο να καταλάβει κανείσ το γιατί! Lilypad Σε μια προςπάκεια να προετοιμαςτεί θ ανκρωπότθτα για ζνα ηοφερό μζλλον που κα περιλαμβάνει το απόλυτο ςενάριο καταςτροφισ, απότοκο τθσ ραγδαίασ οικολογικισ καταςτροφισ, ο βζλγοσ αρχιτζκτονασ Vincent Cellebaut ςχεδίαςε μια πλωτι οικό-πολθ (που ονόμαςε Lilypad), προοριςμζνθ για τουσ «πρόςφυγεσ» του κλιματικοφ ολζκρου! Ρεριλαμβάνει τρία βουνά και επιπλζει ςτο νερό, ενϊ ςτισ δομζσ τθσ μποροφν να φιλοξενθκοφν μζχρι και 50.000 άνκρωποι. Η δυνατότθτα μάλιςτα τθσ πόλθσ να κατευκφνεται με άνεςθ μζςα ςτο νερό κα τθν κάνει ιδανικι ςε περίπτωςθ που εξαφανιςτοφν οι ιπειροι από προςϊπου γθσ -6-
Dragonfly Ο Vincent Cellebaut ξαναχτυπά ςχεδιάηοντασ τθν κονςεπτικι αυτι κάκετθ φάρμα για τθ Νζα Υόρκθ. Το 132 ορόφων κτίριο κα φιλοξενεί δφο κεντρικοφσ «πυρινεσ» με κτιριακά ςυγκροτιματα γραφείων και διαμεριςμάτων, το βαςικό του ωςτόςο χαρακτθριςτικό είναι τα ςυνδεδεμζνα πατϊματά του που κα φιλοξενοφν οικιακζσ φάρμεσ! Αν κα περάςει ςε ςτάδιο δθμιουργίασ δεν ζχει ακόμθ αποφαςιςτεί, παραμζνει ωςτόςο λειτουργικότατθ ιδζα και μοναδικό ςτο είδοσ του κτίριο -7-
Ο ΦΟΤΣΟΤΡΙΜΟ Ο φουτουριςμόσ είναι φαινόμενο ευρωπαϊκό.στάκθκε το κακρζφτιςμα ςτθν τζχνθ τθσ ιςτορικισ περιόδου που άρχιςε ςτα μζςα τθσ δεκαετίασ 1890 και τελείωςε με τον παγκόςμιο πόλεμο. Η καπιταλιςτικι κοινωνία είχε γνωρίςει δυο δεκαετίεσ οικονομικισ ανάπτυξθσ δίχωσ προθγοφμενο, που είχε ρίξει κάτω τισ παλιζσ ιδζεσ για τον πλοφτο και τθ δφναμθ, είχε επεξεργαςτεί καινοφργιεσ κλίμακεσ, καινοφργια κριτιρια για τα δυνατά και τα αδφνατα, κ είχε βγάλει τουσ ανκρϊπουσ από τθν απάκειά τουσ για να τουσ ςπρϊξει ςε καινοφργια τολμιματα. Ωςτόςο οι επίςθμοι κφκλοι εξακολουκοφςαν να ηουν ςφμφωνα με τουσ χτεςινοφσ αυτοματιςμοφσ. Η ζνοπλθ ειρινθ με τα διπλωματικά τθσ μπλάςτρια, το κοφφιο κοινοβουλευτικό ςφςτθμα, θ εςωτερικι και εξωτερικι πολιτικι θ βαςιςμζνθ ς ζνα ςφςτθμα από αςφαλιςτικζσ δικλείδεσ και φρζνα, όλα αυτά βάραιναν αςικωτα πάνω ςτθν ποίθςθ ςε μια ςτιγμι όπου ο θλεκτροφορτιςμζνοσ αγζρασ προμθνοφςε μεγάλεσ εκριξεισ. Ο φουτουριςμόσ είταν το προαγγελτικό τουσ ςθμάδι ςτθν τζχνθ. Φουτουριςμόσ και Αρχιτεκτονική Η φουτουριςτικι αρχιτεκτονικι (ι Φουτουριςμόσ) ξεκίνθςε ςαν τεχνοτροπία ςτισ αρχζσ του 20οφ αιϊνα και χαρακτθρίςτικε από μακρζσ οριηόντιεσ φόρμεσ που πρόςδιδαν κίνθςθ, ταχφτθτα και επιτακτικότθτα. Η τεχνολογία, ακόμα και θ βία ιταν κζματα των πρϊτων φουτουριςτϊν. Σαν κίνθμα, ο φουτουριςμόσ κεωρείται εφεφρθμα του ποιθτι Filippo Tommaso Marinetti,, που ςυνζταξε το 1ο Μανιφζςτο του Φουτουριςμοφ το 1909. Το κίνθμα διάνκιςαν με τθν παρουςία τουσ όχι μόνο ποιθτζσ, μουςικοί και καλλιτζχνεσ (όπωσ οι Umberto Boccioni, Giacomo Balla, Fortunato Depero, και Enrico Prampolini) αλλά ακόμθ κι ζνασ μεγάλοσ αρικμόσ από αρχιτζκτονεσ. Το μεταγενζςτερο γκρουπ των φουτουριςτϊν είχε ςτισ τάξεισ του τον Antonio Sant'Elia, ο οποίοσ μετζφερε τθν προοπτικι του φουτουριςμοφ μζςα ςε ςυμπαγείσ αςτικζσ φόρμεσ. Στα 1912, τρία χρόνια μετά το μανιφζςτο του Marinetti, ο Antonio Sant'Elia και ο Mario Chiattoni εφθφραν τθ Nuove Tendenze (Νζα Κατεφκυνςθ). Στα 1914 το γκρουπ παρουςιάηει τθν πρϊτθ του ζκκεςθ με ζνα μινυμα του Sant'Elia, το οποίο αργότερα ζγινε το Μανιφζςτο των φουτουριςτϊν αρχιτεκτόνων. Ο Umberto Boccioni δοφλεψε επίςθσ ζνα δικό του μανιφζςτο, όμωσ ο Marinetti προτίμθςε αυτό του Sant'Elia. Αργότερα, ςτα 1920, ζνα άλλο μανιφζςτο γράφτθκε από τον Virgilio Marchi, το Μανιφζςτο τθσ Δυναμικισ Φουτουριςτικισ Αρχιτεκτονικισ που υποςτθρίχκθκε από τον Ottorino Aloisio. Ενα από τα δείγματα αυτισ τθσ τεχνοτροπίασ είναι θ Casa del Fascio in Asti. -8-
Ενα ακόμθ φουτουριςτικό μανιφζςτο ακολοφκθςε το 1931, το Μανιφζςτο τθσ Απαραβίαςτθσ Φουτουριςτικισ Τζχνθσ, ενϊ ςτισ 27 Ιανουαρίου του 1934, δθμοςιεφτθκε το Μανιφζςτο τθσ Αζρινθσ Αρχιτεκτονικισ όπου το ζργο του Giacomo Matté-Trucco Lingotto κεωρείται ωσ το 1ο φουτουριςτικό αρχιτεκτονικό ζργο. -9-
ART DECO Το αρχιτεκτονικό αριςτοφργθμα του Χόφμαν είναι το Ραλαί Στόκλετ (Palais Stoclet), κτιςμζνο ςτα 1905 1911 ςτισ Βρυξζλλεσ, που απομακρφνεται από τθ διακοςμθτικι ζμφαςθ τθσ Αρτ Νουβό προσ ζνα γεωμετρικά εμπνευςμζνο αρχιτεκτονικό φφοσ. Στο πλαίςιο αυτό, το Ραλαί Στόκλετ ςτζκει ανάμεςα ςτο Αρτ-Νουβό και ςτο νεοεμφανιηόμενο ςτυλ τθσ Αρτ Ντεκό αιςκθτικισ. Αξιόλογα δείγματα του φφουσ τθσ αρχιτεκτονικισ Αρτ Ντεκό, πζραν του Ατλαντικοφ, είναι οι ουρανοξφςτεσ τθσ Νζασ Υόρκθσ: το Μζγαρο Κράιςλερ (Chrysler Building), που ςχεδίαςε ςτα 1927 1930 ο Ουίλιαμ βαν Άλεν (William van Alen, 1883 1954), το Εμπάϊαρ Στζιτ Μπίλντινγκ (Empire State Building, 1931) ςε ςχζδια του Γκρζγκορι Τηόνςον και τθσ αρχιτεκτονικισ εταιρείασ "Shreve, Lamb & Harmon" και το οκφζλερ Σζντερ (Rockefeller Center, 1932 1940) με αρχιτζκτονα τον ζιμοντ Χουντ (Raymond Hood, 1881 1934). -10-
Χαρακτθριςτικά δείγματα Αρτ Ντεκό αρχιτεκτονικισ ςτο Λονδίνο αποτελοφν το κτιριο του Βρετανικοφ Ιδρφματοσ αδιοφωνίασ Μπι Μπι Σι ( BBC), που υλοποιικθκε το 1931, και το πρϊθν Σινεμά Γκρόβενορ (Grosvenor Cinema, Rayners Lane, 1936) του αρχιτζκτονα F. E. Bromige. -11-
ΑΘΗΝΑΪΚΟ ART DECO Στα χρόνια του Μεςοπολζμου, κυρίωσ μετά τθ δεκαετία του 1930, θ αρχιτεκτονικι υφολογία τθσ Ακινασ απομακρφνεται από τα κακιερωμζνα πρότυπα του νεοκλαςικιςμοφ και ςτρζφεται, ζςτω και κάπωσ δειλά, ςε νεωτεριςτικζσ φόρμεσ, υιοκετϊντασ ευρωπαϊκζσ τάςεισ τθσ εποχισ.οι αρχιτζκτονεσ του Μοντζρνου Κινιματοσ (γαλλικά: modernisme) εμπνζονται από μοντερνιςτικζσ εκφράςεισ τθσ Αρτ Ντεκό (Art Deco) αιςκθτικισ, που κυριαρχοφν ςτα μεςοπολεμικά χρόνια τθσ πρωτεφουςεσ τθσ Ευρϊπθσ. Ο ακθναϊκόσ μοντερνιςμόσ, που εκδθλϊνεται ςτθν αςτικι αρχιτεκτονικι του νζου ρυκμοφ τθσ Αρ Ντεκό, χαρακτθρίηεται από νεοτερικότθτα και τολμθροφσ πειραματιςμοφσ, αν και τθσ περιςςότερεσ περιπτϊςεισ ςυνευρίςκεται αρμονικά με νεοκλαςικά ςτοιχεία ι ακόμθ με αρχιτεκτονικό υλικό τθσ κεντροευρωπαϊκισ αιςκθτικισ. Το κτιριο τθσ οδοφ Διονυςίου Αρεοπαγίτου αρικ. 17 ςτου Μακρυγιάννθ ( που κινδφνευςε να κατεδαφιςτεί με ςκοπό τθν απρόςκοπτθ οπτικι επαφι του νζου Μουςείου τθσ Ακρόπολθσ με τον Ραρκενϊνα), ζργο του βορειοθπειρϊτθ αρχιτζκτονα Βαςιλείου Κουρεμζνου (1875 1957), διακζτει μια μνθμειακι Αρτ Ντεκό είςοδο, από τα ελάχιςτα δείγματα αρτ ντεκό αιςκθτικισ. Η πολυκατοικία αυτι, θ οποία κτίςτθκε το 1930, «είναι αναμφιςβιτθτα ζνα από τα πιο αξιόλογα δείγματα art deco ςτθν ελλθνικι πρωτεφουςα, που ζτςι κι αλλιϊσ δεν διακζτει πλοφςιο αρχιτεκτονικό υλικό του ρυκμοφ αυτοφ», ςθμειϊνει θ Μάρω Καρδαμίτςθ-Αδάμθ, κακθγιτρια τθσ αρχιτεκτονικισ του ΕΜΡ. Το επιβλθτικό κτιριο τθσ οδοφ Βαςιλίςςθσ Σοφίασ 55, απζναντι από το Χίλτον, ζργο του αρχιτζκτονα Κϊςτα Κιτςίκθ (1892 1969), αποτελεί δείγμα αςτικισ κατοικίασ του Μεςοπολζμου (περ. 1928), με ζντονα εκλεκτικιςτικά ςτοιχεία, που δεν μποροφν να το κατατάξουν μορφολογικά τθσ αμιγείσ αρτ ντεκό δθμιουργίεσ. Εντοφτοισ, οι ραβδοφόροι Ηρακλείδεσ τθσ επιβλθτικισ πφλθσ τθσ πολυκατοικίασ είναι, τθσ αναφζρει ο Νίκοσ Βατόπουλοσ, «από τα ελάχιςτα ςωηόμενα δείγματα τθσ κεντροευρωπα ι κισ αιςκθτικισ ςτο κζντρο τθσ Ακινασ, με αναφορζσ ςτθ ςτυλιηαριςμζνθ αρ-ντεκό». Υπάρχει πλικοσ κτθρίων αςτικισ αρχιτεκτονικισ ςτθν Ακινα, με επιρροζσ λίγο-πολφ Αρτ Ντεκό αιςκθτικισ. Για παράδειγμα, θ πολυκατοικία ςτθ γωνία των οδϊν Σπευςίππου 1 και Γλφκωνοσ ςτθν πλατεία Δεξαμενισ του Κολωνακίου, ζργο του αρχιτζκτονα Κϊςτα Κιτςίκθ (1932), θ οποία εμφανίηει πολλά ςτοιχεία αρτ ντεκό ζκφραςθσ, ιδίωσ οι ςιδεριζσ ςτα μπαλκόνια τθσ. Μία άλλθ πολυκατοικία με τθν ονομαςία «Μζγαρον Σεϊλόν» τθσ οδοφ Λευκωςίασ 9 ςτθν πλατεία Αμερικισ, που ςχεδίαςε ο αρχιτζκτων Αχιλ. Σιμόπουλοσ το 1935, διακζτει μιαν είςοδο που αποτελεί, κατά τον Νίκο Βατόπουλο, μία από τθσ πλζον εμβλθματικζσ εξϊκυρεσ τθσ ακθναϊκισ αρτ ντεκό αιςκθτικισ του Μεςοπολζμου. -12-
Φουτουριςμόσ ςτον Κινηματογράφο Ο κόςμοσ τισ τζχνθσ και του κινθματογράφου τισ φορζσ τζμνονται. Τισ ταινίεσ εμπνζονται από κλαςςικά ζργα ηωγραφικισ ι από μουςικι. Η τζχνθ και ο κινθματογράφοσ δεν ζχουν καταςκευαςτεί μακριά το ζνα από το άλλο και οι παρακάτω εικόνεσ τισ δείχνουν πωσ ο φουτουριςμόσ ζχει ειςχωριςει και τισ ταινίεσ. Τισ ταινίεσ που διαδραματίηονται ςτο μακρινό ι και κοντινό μζλλον ζχουν πάρει τισ ιδζεσ διαμόρφωςθσ του περιβάλλοντοσ από το φουτουριςμό ςτθν αρχιτεκτονικι. Ράμε να δοφμε μερικά παραδείγματα. I Robot (2004) -13-
Star Treck (2009) -14-
Tron Legacy (2010) -15-
Hunger Games (2012) -16-
Total Recall (2012) -17-
Cloud Atlas (2012) -18-
Κεντρικι πλατεία Σιγκαποφρθσ MY DREAM, OUR VISION Ξενοδοχείο ςτθν Σιγκαποφρθ -19-
singapore's stupendous supertrees Hydroponic Hothouse -20-
ΙΣΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Η φουτουριςτικι αρχιτεκτονικι ζκανε το ξεκίνθμα τθσ με ζνα χτίςμα που τϊρα δεν αποτελεί μεγάλθ ζκπλθξθ,και τϊρα ζχουμε φτάςει ςτο ςθμείο να φανταηόμαςτε τθν πραγματικότθτα μασ όπωσ είναι ςτισ ταινίεσ και να μθν απζχουμε και πολφ από τθν μζρα που θ αρχιτεκτονικι των ταινιϊν κα είναι κάτι που δεν κα φαντάηει κάτι αδφνατο. Το πρϊτο φουτουριςτικό κτίριο είναι ζργο του Giacomo Matté-Trucco Lingotto Στισ μζρεσ μασ ζχουν χτιςτεί κτίρια που μασ προκαλοφν δζοσ όπωσ το διεκνζσ αεροδρόμιο του Ρεκίνου -21-
Βζβαια θ φουτουριςτικι αρχιτεκτονικι είναι θ αρχιτεκτονικι του μζλλοντοσ και μασ διαφυλάςςει πολλζσ εκπλιξεισ,κτίρια, που αν τα ςθμερινά αρχιτεκτονικά κτίςματα μασ φαίνονται μαγικά,κα μασ αφιςουν άφωνουσ Ζνα κτίριο που δεν φπαρχουν ακόμα οι δυνατότθτεσ να κτιςτεί είναι θ κονςεπτικι κάκετθ φάρμα του Vincent Cellebaut http://www.youtube.com/watch?v=hi8uzx-4nn8 ΠΗΓΕ http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%a6%ce%bf%cf%85%cf%84%ce%bf%cf%85%cf%81%ce%b9%cf%83%ce%bc%c F%8C%CF%82 http://www.newsbeast.gr/world/arthro/483288/exaisia-deigmata-foutouristikis-arhitektonikis/ -22-