ΜΟΙΡΑΖΟΝΤΑΣ ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ

,,,,,,

ΔΗΩ

ΔΗΩ

ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΚΟΜΗ ΦΟΡΑ η απόγνωση και η αγανάκτηση περίσσεψαν στα χωράφια, τα χωριά, τους κόμβους του εθνικού δικτύου. Δυστυχώς, για μια ακόμη, πολλοστή, φορά οι αγρότες βρίσκονται σε οικονομικό αδιέξοδο, χορτασμένοι από λόγια και υποσχέσεις, αλλά εγκαταλειμμένοι από κυβερνήσεις, υπουργεία, κόμματα. Την ίδια στιγμή, το ίδιο εγκαταλειμμένοι νιώθουν κι οι καταναλωτές, που πληρώνουν υψηλές τιμές για την αγορά τροφίμων χωρίς να εξασφαλίζουν ποιότητα και υγεία... Ο ΦΑΥΛΟΣ ΚΥΚΛΟΣ αυτός φάνηκε ότι θα μπορούσε να σπάσει. H νέα ΚΑΠ θέσπισε την αποσύνδεση των πληρωμών που καταβάλλονται στους γεωργούς από τις ποσότητες τις οποίες παράγουν, επιβάλλοντας περιβαλλοντικούς όρους για τις πληρωμές και μετέτρεψε τις ενισχύσεις σε νέα προγράμματα ανάπτυξης της υπαίθρου. Όμως μέχρι σήμερα στη χώρα μας δεν έχει εφαρμοστεί καμία από τις θετικές πλευρές της, με αποτέλεσμα οι αγρότες (αλλά και το περιβάλλον της υπαίθρου) να μετατραπούν σε θύματα, καθώς, χωρίς να έχουν δει οφέλη, έχουν χάσει τη σταθερότητα και τις τιμές του προηγούμενου καθεστώτος, αφού η επιρροή της Ε.Ε. στις αγορές γεωργικών προϊόντων έχει συρρικνωθεί. ΜΟΙΡΑΖΟΝΤΑΣ υποσχέσεις, επιδοτήσεις κι επιδόματα, όλες οι κυβερνήσεις απέφευγαν το δύσκολο έργο του σχεδιασμού αγροτικής πολιτικής, βάζοντας τα προβλήματα απλώς στην άκρη, χωρίς να λύνουν κανένα. Το ίδιο έκαναν και τώρα στο πολλαπλάσιο μάλιστα. Εμφανίστηκαν τραγικά ανίκανοι να σχεδιάσουν το μέλλον, αλλά ικανότατοι στο να βαφτίζουν το κρέας ψάρι και τα χρεωστούμενα ως... νέες παραχωρήσεις! ΤΟ ΚΥΡΙΑΡΧΟ ΜΟΝΤΕΛΟ βιομηχανικής και εντατικής γεωργίας και κτηνοτροφίας όμως δεν είναι βιώσιμο. Σήμερα, στην εποχή της κλιματικής αλλαγής, είναι πολλαπλά επικίνδυνο και ασύμφορο. Εξαντλεί φυσικούς πόρους, ρυπαίνει και επιβαρύνει το έδαφος, τον αέρα και το νερό, σπαταλά ενέργεια και υδάτινους πόρους, απειλεί είδη και τη βιοποικιλότητα, επιβαρύνει την υγεία των καταναλωτών, απαξιώνει τη μικρή παραγωγή και τις τοπικές κοινότητες, υπονομεύει συνολικά την παραγωγική ικανότητα χωρών σαν τη δική μας. ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΠΕΙΓΕΙ σήμερα είναι η αποφασιστική στροφή προς μια νέα κατεύθυνση, προς μια καινοτόμο, ανταγωνιστική, βιώσιμη γεωργία. Και μια τέτοια γεωργία δεν μπορεί να είναι άλλη από τη βιολογική. Η ενίσχυση των βιοκαλλιεργητών με νέα προγράμματα επιδοτήσεων πρέπει απαραίτητα να συνοδευτεί από σειρά θεσμικών μέτρων, όπως η ίδρυση και λειτουργία Συμβουλίου Βιολογικής Γεωργίας, η εισαγωγή των βιολογικών προϊόντων στα σχολεία, τα νοσοκομεία και το στρατό, η θεσμοποίηση των ανεξάρτητων λαϊκών αγορών βιολογικών προϊόντων, η στήριξη ανεξάρτητων δικτύων παραγωγών-καταναλωτών για απευθείας διακίνηση βιολογικών τροφίμων χωρίς την εμπλοκή μεσαζόντων, η προώθηση της επιστημονικής έρευνας στο χώρο της βιολογικής γεωργίας κ.λπ. ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ είναι απαραίτητη η ενίσχυση των τοπικών οικοτεχνιών και των αγροτουριστικών μονάδων, με ένταξή τους σε προγράμματα οικονομικής ενίσχυσης, με απλούστευση των διαδικασιών αδειοδότησης, με υποχρέωση χρησιμοποίησης τοπικών και βιολογικών τροφίμων στις τουριστικές μονάδες, ώστε να παίζουν έναν ευρύτερο αναπτυξιακό ρόλο. ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ αλλά και διεθνές επίπεδο είναι απαραίτητο να συμπεριλαμβάνονται στις εμπορικές διαπραγματεύσεις περιβαλλοντικές και κοινωνικές προϋποθέσεις για την πρόσβαση στην αγορά και να ενισχυθεί η λογική του δίκαιου εμπορίου, ώστε οι παραγωγοί να παίρνουν μια τιμή στα προϊόντα τους που θα τους επιτρέψει να μείνουν στην ύπαιθρο. ΑΛΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣ, είτε το θέλουν οι κυβερνώντες είτε όχι, δεν υπάρχει...

6 Ecofestival 2008 10 Eπικαιρότητα 22 2008 - H êáôüóôáóç ôïõ êüóìïõ - Êáéíïôïìßåò ãéá ìéá ðñüóéíç ïéêïíïìßá 32 Κανόνες παραγωγής βιολογικού ελαιολάδου 35 Φυσικοχημικές παραμέτροι του ελληνικού μελιού πεύκης 39 Ενα «μαγικό» νερό; 41 Η βιολογική αμπελοκαλλιέργεια στην Κύπρο 44 Νέα της Αγοράς 46 Πράσινες σελίδες Τεύχος 48 Οκτώβριος, Νοέμβριος, Δεκέμβριος 2008 Τρίμηνη ~Εκδοση Ιδιοκτησία: Οργανισμός Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων ΔΗΩ Αριστοτέλους 38, 104 33 Αθήνα τηλ. 210 82.24.384, fax 210 82.18.117 e-mail: magazine@dionet.gr www.dionet.gr Εκδότης - Υπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο Μιχάλης Κουλουρούδης Διευθυντής Σπύρος Σγούρος Συντονισμός - Επιμέλεια ύλης Σπύρος Κακουριώτης Δημόσιες σχέσεις Ελευθερία Γεωργιάδη Σε αυτό το τεύχος συνεργάστηκαν: Ελευθερία Γεωργιάδη, Σπύρος Κακουριώτης, Σπύρος Καχριμάνης, Νικόλαος Μπακανδρίτσος, Βαγγέλης Μπούρμπος, Ιωάννα Παναγιώτου, Παρθένα Παπαδοπούλου, Μιχάλης Παπαηλιάκης, Μιχάλης Προμπονάς, Σπύρος Σγούρος, Christopher Flavin. Καλλιτεχνική επιμέλεια και επιμέλεια παραγωγής ΙΔΕΟτυπο, Ζ. Πηγής 48, 106 81 Αθήνα τηλ. 210 33.03.991, fax 210 33.04.67 Εκτύπωση - Βιβλιοδεσία Βιβλιοσυνεργατική ΑΕΠΕΕ Φειδίου 18, τηλ. 210 38.13.109 Κωδικός ΕΛΤΑ: 4638 Συνδρομή για 4 τεύχη (ετήσια) εσωτερικού: 24 ευρώ εξωτερικού: 32 ευρώ Συνδρομή Οργανισμών, εταιρειών, ιδρυμάτων κ.λπ.: 42 ευρώ Συνδρομή για 8 τεύχη (διετής) εσωτερικού: 42 ευρώ εξωτερικού: 58 ευρώ Συνδρομή Οργανισμών, εταιρειών, ιδρυμάτων κ.λπ.: 84 ευρώ Συνδρομή για πέντε έτη (20 τεύχη): 80 ευρώ Υπεύθυνη συνδρομών: Μαρία Χουλιάρα Το περιοδικό διατίθεται δωρεάν στους παραγωγούς, επιχειρηματίες που ελέγχονται και πιστοποιούνται από τον Οργανισμό ΔΗΩ. Ταχυδρομικές επιταγές Αριστοτέλους 38, 104 33 Αθήνα * Οι διαφημίσεις εκφράζουν τον διαφημιζόμενο και δεν απηχούν κατ' ανάγκη τις απόψεις του περιοδικού. Η χρήση προϊόντων λίπανσης και φυτοπροστασίας στη βιολογική γεωργία θα πρέπει να γίνεται πάντα σύμφωνα με τις δια-τάξεις της εθνικής και κοινοτικής νομοθεσίας. * Τα υλικά (χειρόγραφα, φιλμ, διαχωρισμοί κ.λπ.) που αποστέλλονται στο περιοδικό δεν επιστρέφονται.

11η ΕΚΘΕΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ECOFESTIVAL 2008 ζώντας τη μοναδικότητα των ελληνικών προϊόντων Της Ελευθερίας Γεωργιάδη Το βράδυ της Κυριακής 9 Νοεμβρίου έκλεισε τις πύλες της, στην Αθήνα, για 11η συνεχή χρονιά, η Έκθεση Βιολογικών Προϊόντων και Υπηρεσιών, το Ecofestival 2008, έχοντας αφήσει σε όσους το επισκέφθηκαν και το έζησαν τις καλύτερες εντυπώσεις... Τόσο οι αριθμοί όσο και τα σχόλια των επισκεπτών και των εκθετών δείχνουν ότι το Ecofestival, η ετήσια έκθεση που διοργανώνει ο Οργανισμός Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων ΔΗΩ (φέτος σε συνεργασία με την εταιρεία Do Something Memorable), είναι ένα γεγονός που έχει αναχθεί στον πλέον καθιερωμένο θεσμό της βιολογικής γεωργίας στη χώρα μας. Με σταθερό ρυθμό, μεγαλώνει και βελτιώνεται, προσφέροντας στους επισκέπτες την ευκαιρία να περιηγηθούν σε όλο το φάσμα των βιολογικών προϊόντων. Με περισσότερους από 200 εκθέτες αυτή τη χρονιά, σε σχεδόν 8.000 τ.μ. εκθεσιακού χώρου και επισκέπτες που άγγιξαν τους 19.000, το Ecofestival αποδεικνύει ότι η αγορά των βιολογικών προϊόντων στηρίζεται σε σταθερές βάσεις, ανεξάρτητα από την τρέχουσα οικονομική κρίση. Εγκαίνια με βράβευση Το Ecofestival 2008 άνοιξε και επίσημα τις πύλες του το απόγευμα της Πέμπτης 6 Νοεμβρίου 2008, με ομιλία του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Α. Κοντού. Η τελετή των εγκαινίων συνεχίστηκε με χαιρετισμούς των κ.κ. Σπ. Κουβέλη από το ΠΑΣΟΚ, Ειρ. Κατσινοπούλου από το Τμήμα Αγροτικής Πολιτικής του Συνασπισμού, Φ. Φούντη, βιοκαλλιεργητή και εκπροσώπου των Οικολόγων Πράσινων, Θ. Νότου, προέδρου του ΟΠΕΓΕΠ, Α. Spadoni από την ICEA, Θ. Αρβανίτη, προέδρου του Συλλόγου Βιοκαλλιεργητών Λαϊκών Αγορών Αττικής, ενώ την τελετή έκλεισε με ομιλία του όπου ανέλυσε τις προτάσεις του Οργανισμού ΔΗΩ σχετικά με το Εθνικό Σχέδιο για τη Βιολογική Γεωργία (δημοσιεύεται σε άλλη σελίδα) ο πρόεδρος του Οργανισμού Σπύρος Σγούρος. Στα εγκαίνια της έκθεσης παραβρέθηκαν επίσης οι κ.κ. Ξ. Βεργίνης, γραμματέας Αγροτικού της Ν.Δ., Γ. Γκαβαλέκας, γενικός διευθυντής του ΥΑΑΤ, Π. Καμινάρης, διευθύνων σύμβουλος του ΟΠΕΓΕΠ, Ε. Ραμπότας, αντινομάρχης Σερρών και Εμ. Αρχοντάκης, αντινομάρχης Χανίων. Στο πλαίσιο της τελετής των εγκαινίων έγινε και η βρά- ΔΗΩ

βευση της εταιρείας Αυγά Βλαχάκη, της πρώτης πιστοποιημένης εταιρείας βιολογικής κτηνοτροφίας στη χώρα μας. Την έκθεση τίμησαν με την παρουσία τους και ο πρόεδρος της Βουλής Δ. Σιούφας, τακτικότατος επισκέπτης του Ecofestival όλα τα τελευταία χρόνια, οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ Ν. Σηφουνάκης και του ΣΥΡΙΖΑ Π. Κοροβέσης, καθώς και η διευθύντρια της Διεύθυνσης Βιολογικής Γεωργίας του ΥΑΑΤ Ε. Βρανάκη. Επισκέπτες Η αύξηση του αριθμού των επισκεπτών στην 11η Έκθεση Βιολογικών Προϊόντων και Υπηρεσιών, αλλά και η ποιότητα του κοινού που επισκέφθηκε το Ecofestival 2008, αντανακλούν τη σταθερή εξέλιξη της βιολογικής γεωργίας στη χώρα μας. Τόσο η στάση του κοινού όσο και η ποιότητα των ερωτήσεών τους προς τους εκθέτες είναι ενδεικτικές, αποδεικνύοντας ότι οι Έλληνες καταναλωτές έχουν συνειδητοποιήσει τη βαρύτητα των διατροφικών κινδύνων που ελλοχεύουν σήμερα και έχουν αρχίσει να στρέφονται αποφασιστικά προς τη διατροφή με προϊόντα οικολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας. Εκατοντάδες ήταν και οι επαγγελματικοί επισκέπτες της έκθεσης (εμπορικοί αντιπρόσωποι, παραγωγοί, έμποροι, καταστήματα κ.ά.), από την Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ ιδιαίτερα έντονη ήταν και η παρουσία και η προβολή του Ecofestival 2008 από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης (μεταξύ των οποίων και οι χορηγοί επικοινωνίας Ελευθεροτυπία και Agrenda). Εκθέτες και προϊόντα Όπως κάθε χρόνο, η έκθεση συγκέντρωσε, στις τέσσερις ημέρες λειτουργίας της, τη συμμετοχή της πλειονότητας των επαγγελματιών από το χώρο της παραγωγής, της τυποποίησης, της μεταποίησης, της εμπορίας, της εστίασης, της πώλησης, των καταστημάτων βιολογικών προϊόντων και υπηρεσιών. Πέρα από το χώρο της βιολογικής γεωργίας, κτηνοτροφίας και μεταποίησης, εντυπωσιακή ήταν η παρουσία του κλάδου των βιολογικών καλλυντικών και των ειδών οικιακής χρήσης, ενώ έντονο παρών έδωσαν, με τα περίπτερά τους, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις και τα εξειδικευμένα έντυπα στο χώρο της οικολογίας και της γεωργίας. Παράλληλες εκδηλώσεις Στο πλαίσιο της έκθεσης διοργανώθηκαν με μεγάλη επιτυχία και ειδικές παρουσιάσεις και εκδηλώσεις με ποικίλα θέματα. Γέμισε η αίθουσα από ενδιαφερόμενους για τους Ενεργούς Μικροοργανισμούς, ενώ ιδιαίτερα έντονο ήταν το ενδιαφέρον του κοινού για τις παρουσιάσεις με θέμα τη βιολο- ΔΗΩ

γική γεωργία, την διατήρηση των παραδοσιακών σπόρων, την υγιεινή διατροφή, τη βιολογική οινοποίηση, τη διαχείριση των υδάτων, την κομποστοποίηση, τα βιολογικά καλλυντικά, την κλιματική αλλαγή, τον αειφόρο τουρισμό, αλλά και την ημερίδα για τα μεταλλαγμένα. Πλατεία λαδιού και κρασιού Για άλλη μια χρονιά οι επισκέπτες είχαν τη δυνατότητα να επιλέξουν την ωραιότερη φιάλη ελαιολάδου στο πλαίσιο της διεξαγωγής του 3ου Διαγωνισμού Συσκευασίας Βιολογικού Ελαιολάδου, ενώ φέτος, για πρώτη φορά, στην καρδιά του Ecofestival στήθηκε η Πλατεία λαδιού και κρασιού, ένας χώρος όπου οι επισκέπτες μπορούσαν να θαυμάσουν τους περσινούς νικητές του Διαγωνισμού Συσκευασίας Βιολογικού Ελαιολάδου, τα ελληνικά ελαιόλαδα που προκρίθηκαν στο διεθνή διαγωνσμό PremioBiol 2008 και τα κρασιά που διακρίθηκαν στην 3η Γευσιγνωσία Οίνου από Σταφύλια Βιολογικής Γεωργίας. Παιδότοπος: Η επιτυχία του χώρου που στήθηκε για τους νεαρότερους επισκέπτες της έκθεσης, από το εξειδικευμένο προσωπικό του παιδότοπου Roly Poly, ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Ήδη από την πρώτη μέρα της έκθεσης τα παιδιά κατέκλυσαν το χώρο αυτό, που είχε στηθεί με φροντίδα και μεράκι, και τον γέμισαν με τις ζωγραφιές και τα χαμόγελά τους, ενώ οι γονείς τους είχαν την ευκαιρία για σύντομη ξεκούραση από την περιήγησή τους στα δύο επίπεδα της έκθεσης. Μουσικοκαλλιτεχνικές εκδηλώσεις: Μια ευχάριστη έκπληξη περίμενε τους επισκέπτες που βρέθηκαν το Σάββατο το βράδυ στο Ecofestival 2008, καθώς είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν ένα μουσικοχορευτικό σόου από επαγγελματίες χορευτές, οι οποίοι έδωσαν στην όμορφη αυτή βραδιά τη λάμψη από το χορευτικό τους ρεπερτόριο, που φτάνει από cha cha cha μέχρι οριεντάλ... Διατροφή στην Έκθεση: Γι άλλη μια χρονιά στο εστιατόριο και στα καφέ του Ecofestival 2008 όλα τα προσφερόμενα για κατανάλωση ποτά και τρόφιμα αποτελούνταν αποκλειστικά από συστατικά βιολογικής προέλευσης. Όλα σε ανακυκλωμένο χαρτί: Όλα τα έντυπα που χρησιμοποιήθηκαν για τις ανάγκες της Έκθεσης (φάκελος εκθετών, φυλλάδια ενημέρωσης, προσκλήσεις, κατάλογος εκθετών, εισιτήρια) εκτυπώθηκαν σε ανακυκλωμένο χαρτί, συνεισφέροντας και με αυτόν τον τρόπο έμπρακτα στην προστασία του περιβάλλοντος. Για μια ακόμη χρονιά, η φετινή διοργάνωση γέμισε με ικανοποίηση τους επισκέπτες, τους εκθέτες, αλλά και τους ίδιους τους οικοδεσπότες, υπογραμμίζοντας τις σταθερές βάσεις της αγοράς των βιολογικών προϊόντων. Η Έκθεση σηματοδοτεί πλέον έναν ετήσιο σταθμό στην πορεία ανάπτυξης της βιολογικής γεωργίας στη χώρα μας, απεικονίζοντας τις τάσεις που διαμορφώνονται στην ελληνική αγορά βιολογικών προϊόντων... ΔΗΩ

ΔΗΩ

Προτάσεις για ένα Εθνικό Σχέδιο για τη βιολογική γεωργία Του Σπύρου Σγούρου Τα βασικά στοιχεία που πρέπει να περιλαμβάνει ένα Εθνικό Σχέδιο για τη βιολογική γεωργία περιέγραψε στην εναρκτήρια ομιλία του κατά τη διάρκεια των εγκαινίων του Ecofestival 2008, της 11ης Έκθεσης Βιολογικών Προϊόντων, ο πρόεδρος και γενικός διευθυντής του Οργανισμού ΔΗΩ Σπύρος Σγούρος Η βιολογική γεωργία αναπτύχθηκε τα τελευταία χρόνια με πολύ έντονο ρυθμό και φτάνει πια να καλύπτει ένα ποσοστό 3,5-4% της συνολικής έκτασης της χώρας. Η ανάπτυξη αυτή είναι θεαματική, αν σκεφτούμε ότι πριν από λίγα χρόνια το ποσοστό αυτό ήταν κάτω από το 1% και επικρατούσε ένα κλίμα απαισιοδοξίας. Κάνοντας όμως μια ψύχραιμη αποτίμηση της κατάστασης, θα διαπιστώσουμε ότι η ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας δεν βασίζεται σε σταθερές βάσεις, ενώ μια σειρά προβλημάτων απαιτούν αντιμετώπιση. Στόχος 10% για την βιολογική γεωργία Η προσεγγιση της πολιτείας σήμερα είναι ότι το ποσοστό που έχουμε πετύχει ως χώρα (3,5-4%) είναι ικανοποιητικό και ίσως δεν χρειάζεται κάτι περισσότερο, εφόσον πλέον στεκόμαστε ικανοποιητικά ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε. Αντίθετα, οι ευρωπαϊκές οργανώσεις βιολογικής γεωργίας (IFOAM EU Group) είχαν θέσει εδώ και χρόνια στόχο το 10% για το έτος 2010. Ένας ρεαλιστικός στόχος για τη χώρα μας είναι να πετύχουμε αυτό το ποσοστό μέσα στην επόμενη πενταετία. Μερικά νέα στοιχεία σε παγκόσμιο επίπεδο αλλάζουν σημαντικά τα μέχρι τώρα δεδομένα για την ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας: Το πρώτο είναι η έκθεση του FAO (Παγκόσμιου Οργανισμού Τροφίμων), όπου διατυπώνεται το συμπέρασμα ότι η βιολογική γεωργία μπορεί να παράγει επαρκείς ποσότητες τροφίμων για να θρέψει τον κόσμο και άρα δεν υπάρχει θέμα επάρκειας τροφίμων αν στραφεί σε σημαντικό ποσοστό προς τη βιολογική γεωργία η παγκόσμια η αγροτική παραγωγή. Το δεύτερο στοιχείο είναι η πρόσφατη πανευρωπαϊκή έρευνα που πραγματοποιήθηκε από έγκριτα πανεπιστήμια για λογαριασμό της Ε.Ε., η οποία απέδειξε την υπεροχή των βιολογικών προϊόντων έναντι των συμβατικών και επιπλέον απέδειξε ότι τα βιολογικά προϊόντα προστατεύουν την υγεία, ακόμη και για περιπτώσεις ασθενειών όπως ο καρκίνος και οι καρδιοπάθειες. Αν στα παραπάνω προσθέσουμε και τη βελτιστοποίηση των μεθόδων παραγωγής της βιολογικής γεωργίας, ο στόχος για ακόμη μεγαλύτερα ποσοστά βιολογικής γεωργίας τα προσεχή χρόνια δεν είναι μόνο αναγκαίος αλλά και ρεαλιστικός στην υλοποίησή του. Χάραξη πολιτικής Το πιο σημαντικό κενό που υπάρχει σήμερα στη χώρα μας είναι η παντελής έλλειψη ενός οργάνου χάραξης πολιτικής για την ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας. Ένα όργανο όπου θα συμμετέχουν όλες οι συνιστώσες του τομέα (υπουργείο, παραγωγοί, έμποροι, επιστήμονες, καταναλωτές, πιστοποιητικοί οργανισμοί κ.λπ.). Πριν από μερικά χρόνια υπήρχε το Συμβούλιο Βιολογικής Γεωργίας, το οποίο λειτούργησε για ένα μικρό χρονικό διάστημα χωρίς ιδιαίτερα αποτελέσματα και στη συνέχεια εγκαταλείφθηκε, για να αντικατασταθεί, θεωρητικά, από την υπό ίδρυση Διεπαγγελματική Βιολογικών Προϊόντων, που όμως ποτέ δεν λειτούργησε. Ως αποτέλεσμα, σήμερα δεν υπάρχει η δυνατότητα διαβούλευσης, δεν υπάρχει στρατηγική και σχεδιασμός για την ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας σε βάθος χρόνου, αλλά και βραχυπρόθεσμα. Πολιτική επιδοτήσεων Η αλματώδης ανάπτυξη της βιολογικής τα τελευταία χρόνια οφείλεται κατά κύριο λόγο στο εκτεταμένο πρόγραμμα επιδοτήσεων που εφαρμόστηκε τα έτη 2006 και 2007. Όπως έχει αναφερθεί και σε άλλες περιπτώσεις, η βιολογική γεωργία δικαιωματικά απαιτεί τις επιδοτήσεις, σαν ένα ανταποδοτικό μέτρο για την ωφέλεια που προσφέρει στην προστασία της υγείας και του περιβάλλοντος και όχι γιατί είναι προβληματική. Αυτό που θα μπορούσε όμως να συζητηθεί είναι ο τρόπος που δίνονται οι 10 ΔΗΩ

επιδοτήσεις, ώστε να υιοθετηθούν ποιοτικά κριτήρια για τη χορήγησή τους, με στόχο την άριστη εκμετάλλευση των διαθέσιμων πόρων. Για να γίνει όμως κάτι τέτοιο θα έπρεπε να υπάρχει μακροχρόνιος σχεδιασμός που, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, δυστυχώς, λείπει. Έρευνα, εκπαίδευση, μεταφορά τεχνογνωσίας Κομβική και στρατηγική για την ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας είναι η έλλειψη επαρκών δομών που να ασχολούνται με την έρευνα, την πανεπιστημιακή εκπαίδευση και τη μεταφορά της τεχνογνωσίας στον αγροτικό χώρο. Δεν μπορούμε να ζητάμε από τους αγρότες να στραφούν στη βιολογική γεωργία χωρίς να είναι διαθέσιμη, με επάρκεια, η απαραίτητη τεχνογνωσία και το απαιραίτητο επιστημονικό προσωπικό. Η τεχνογνωσία που έχει αποκτηθεί μέχρι σήμερα οφείλεται κατά κύριο λόγο στις ατομικές προσπάθειες και θυσίες γεωτεχνικών και πρωτοπόρων βιοκαλλιεργητών, αλλά όμως δεν μπορεί να καλύψει τις σημερινές απαιτήσεις Στην ανώτερη εκπαίδευση υπάρχει μόνο ένα ΤΕΙ Βιολογικής Γεωργίας, στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση περιοριζόμαστε σε κάποια μεμονωμένα μαθήματα, ενώ στην έρευνα όλα βασίζονται στο προσωπικό ενδιαφέρον και προσπάθεια λίγων επιστημόνων. Για να έχουμε τους εκπαιδευμένους γεωτεχνικούς που θα στηρίξουν την εφαρμογή της βιολογικής γεωργίας στην πράξη, είναι απαραίτητο η βιολογική γεωργία να αποτελέσει συγκεκριμένη και ευρύτερη κατεύθυνση των γεωπονικών σπουδών σε όλα τα πανεπιστήμια της χώρας. Χρειάζεται επίσης ένα εξειδικευμένο ερευνητικό ινστιτούτο που θα παράγει την τεχνογνωσία που χρειαζόμαστε, αλλά και θα την μεταφέρει στον αγροτικό χώρο. Νομοθετικές προσαρμογές για την πολυλειτουργικότητα Η πολιτική της πολυλειτουργικότητας είναι σήμερα απαραίτητη για βιώσιμες αγροτικές εκμεταλλεύσεις, αποτελεί πολιτική σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η εφαρμογή της όμως θα πρέπει να στηριχτεί με αντίστοιχες πολιτικές. Δύο βασικά εμπόδια αντιμετωπίζει σήμερα ένας καινοτόμος βιοκαλλιεργητής. Αν θέλει να προχωρήσει σε μια απλή μεταποίηση των προϊόντων του για να τα πουλήσει στους επισκέπτες του κτήματός του, χρειάζεται να ακολουθήσει τις ίδιες περίπου προϋποθέσεις με μια μεγάλη βιομηχανική μεταποιητική μονάδα, ενώ αν θέλει να ασκήσει και αγροτουριστική δραστηριότητα θα πρέπει ταυτόχρονα να πληροί τις απαιτήσεις μιας ξενοδοχειακής μονάδας. Για τις περιπτώσεις αυτές είναι απαραίτητο να υπάρχουν ειδικές ρυθμίσεις που να απλοποιούν τις νομοθετικές προϋποθέσεις και να τις προσαρμόσουν σε μια ρεαλιστική βάση που θα ευνοήσει στην πράξη την πολυδραστηριότητα στον αγροτικό χώρο. Η τροχοπέδη του υπηρεσιακού μηχανισμού Παρά τις προσπάθειες της πολιτικής ηγεσίας, ανεξαρτήτως κομμάτων που βρίσκονται στην κυβέρνηση, ο υπηρεσιακός μηχανισμός (που πολλές φορές ορθά έχει αναφερθεί ως «βαθύ κράτος») σταθερά επιμένει στις προσπάθειες που εμποδίζουν ή τουλάχιστον δεν διευκολύνουν την ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας. Τα τελευταία χρόνια είχαμε: α. Την ανακοίνωση ότι στα βιολογικά προϊόντα παρατηρούνται πολλές παραβάσεις, με αποτέλεσμα η αποτύπωση στον τύπο να γίνει με δημοσιεύματα ότι 3 στα 4 βιολογικά προϊόντα είναι «μαϊμού». Την τεκμηρίωση της σχετικής ανακοίνωσης την αναζητούμε ακόμη, αν και έχουν περάσει πάνω από δύο χρόνια, όμως τα αρνητικά αποτελέσματα που προξένησε σε όλο τον κλάδο ήταν τεράστια. β. Την προσπάθεια για ουσιαστική κατάργηση των επιδοτήσεων για τη βιολογική γεωργία, στην πρώτη ανακοίνωση, τον Δεκέμβριο 2007, του Σχεδίου Αγροτικής Ανάπτυξης «Αλέξανδρος Μπαλτατζής», μια προσπάθεια που βρήκε τη ριζική αντίθεση του χώρου της βιολογικής γεωργίας και δεν υλοποιήθηκε. Η πρόταση αυτή τροποποιήθηκε και μόλις πρόσφατα εγκρίθηκε από την Ε.Ε. η βελτιωμένη της έκδοση, η οποία, αν και έχει βελτιώσεις, δεν μας επιτρέπει ενθουσιασμό, τόσο για το ύψος των τιμών που καθορίστηκαν όσο, κυρίως, για τον πολύτιμο χρόνο που χάθηκε. γ. Το νέο θεσμικό πλαίσιο για τις λαϊκές αγορές βιολογικών προϊόντων αγνοεί τις προτάσεις των βιοκαλλιεργητών των λαϊκών αγορών και τις ενσωματώνει στον Οργανισμό των συμβατικών λαϊκών αγορών, μια διάταξη που, αν εφαρμοστεί, θα οδηγήσει στη σταδιακή τους συρρίκνωση. Οι συνεχείς αυτές προσπάθειες του υπηρεσιακού μηχανισμού, στον οποίο είναι βαθιά ριζωμένη η συμβατική γεωργία, εκτός των καθημερινών προβλημάτων που δημιουργούν, μπλοκάρουν και την πολιτική ηγεσία από την άσκηση πολιτικής για την προώθηση της βιολογικής γεωργίας. ΔΗΩ 11

Δημιουργώντας το μέλλον Η εισαγωγή των βιολογικών προϊόντων σε ειδικές κατηγορίες πληθυσμού είναι ένα μέτρο χωρίς ιδιαίτερο κόστος, αλλά με τεράστιο κοινωνικό όφελος. Στους παιδικούς σταθμούς, στα νηπιαγωγεία, στις καντίνες των σχολείων θα μπορούσαν να ενταχθούν άμεσα τα βιολογικά προϊόντα. Με τον τρόπο αυτό τα βιολογικά προϊόντα μπαίνουν στη διατροφή και των οικογενειών, προστατεύουν την υγεία των ευαίσθητων αυτών κοινωνικών ομάδων και ταυτόχρονα δημιουργούνται και οι καταναλωτές του μέλλοντος. Αντίστοιχη πολιτική θα μπορούσε να ακολουθηθεί και σε άλλες περιπτώσεις, όπως είναι τα νοσοκομεία, τα γηροκομεία κ.λπ. Το 2004 η Ε.Ε. έδωσε τις βασικές κατευθύνσεις ενός Πανευρωπαϊκού Σχεδίου για την ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας. Ενώ οι περισσότερες χώρες είτε το έχουν εκπονήσει είτε βρίσκονται στο στάδιο της εκπόνησης του, η χώρα μας ακόμα αναζητάει το δικό της. Οι παραπάνω προτάσεις θα μπορούσαν λοιπόν να αποτελέσουν τη βάση μιας συζήτησης, που πρέπει σύντομα να αρχίσει, για τη δημιουργία ενός Εθνικού Σχεδίου για τη Βιολογική Γεωργία. Νέα σελίδα για την Ομοσπονδία Βιοκαλλιεργητών Ν έα σελίδα για την Ομοσπονδία Ενώσεων Βιοκαλλιεργητών Ελλάδας ανοίγεται μετά τη Γενική Συνέλευση της 30ης Νοεμβρίου 2008 και την εκλογή νέου Διοικητικού Συμβουλίου, πρόεδρος του οποίου εξελέγη ο Χαράλαμπος Τσοκανής. Συγκεκριμένα, η συνέλευση της Ομοσπονδίας συζήτησε τις προτάσεις που κατατέθηκαν από τα μέλη και διαμόρφωσε, με ομόφωνη απόφασή της, τους άξονες που θα αποτελέσουν τον προγραμματισμό δράσης του νέου Δ.Σ. στο επόμενο διάστημα. Η νέα «ατζέντα» της ΟΕΒΕ περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, θέματα όπως την υποστήριξη των βιοκαλλιεργητών και την προώθηση της βιολογικής γεωργίας, τις επιδοτήσεις και την ένταξη των βιοκαλλιεργητών σε αναπτυξιακά προγράμματα, το ζήτημα των λαϊκών αγορών βιολογικών προϊόντων, την έρευνα στη βιολογική γεωργία, την προβολή και διάθεση των βιολογικών προϊόντων, τον έλεγχο κλαι την πιστοποίησή τους, τις άδειες παρέκκλισης κ.λπ. Εκτός από αυτά συζητήθηκε και η πρόταση για τροποποίηση του καταστατικού της ΟΕΒΕ προκειμένου να επιτευχθεί καλύτερη εκπροσώπηση, κυρίως των μικρότερων Ενώσεων, στα όργανα της Ομοσπονδίας, ενώ αποφασίστηκε η λειτουργία θεματικών επιτροπών (κτηνοτροφικά, κηπευτικά κ.λπ.). Στο νέο Διοικητικό Συμβούλιο της ΟΕΒΕ, εκτός από τον Χ. Τσοκανή ( Ένωση Στερεάς Ελλάδας ), εξελέγησαν επίσης και οι Θοδωρής Αρβανίτης ως αντιπρόεδρος (ΣΥΒΙΛΛΑ), Ιωάννης Παπαδόπουλος (Αρκαδίας), γενικός γραμματέας, Στέφανος Προδρομιάδης (Β. Ελλάδας), ταμίας, και Μιχάλης Βαβουράκης (Ρεθύμνου), Έλενα Μαγείρου (Κυθήρων), Δ η μ ή - τρης Μοσ χ ο ύ τ α ς (Στερεάς), Χαράλαμπος Μουργελάς (Τρικάλων), Στέργιος Τσιμνιόπουλος (Γρεβενών) ως μέλη. Μετά την εκλογή του, το νέο Δ.Σ., αφού ευχαρίστησε τους αντιπροσώπους των Ενώσεων για τη συμμετοχή τους στη διαδικασία και διαμόρφωσαν με τις προτάσεις τους το πλαίσιο που θα πρέπει να κινηθεί η Ομοσπονδία, δήλωσε πως στόχος του είναι να προωθήσει τα σοβαρά και χρονίζοντα θέματα που απασχολούν το χώρο των βιοκαλλιεργητών «με την ενότητα και μαζικότητα της Ομοσπονδίας και γι αυτόν το λόγο θα επιδιώξουμε τη συμμετοχή του συνόλου των Ενώσεων, καθώς και τη δημιουργία νέων, όπου δεν υπάρχουν». 12 ΔΗΩ

ΟΙ ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΠΟΥ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΠΕΤΥΧΟΥΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΝ......Συμπράξεις και όχι ρήξεις Του Σπύρου Καχριμάνη* Είναι ιδιαίτερα κρίσιμο για τη χώρα να μην εξοστρακιστεί η δυναμική που έχει αρχίσει να διαφαίνεται με τις πρόσφατες αγροτικές κινητοποιήσεις. Είναι απαραίτητη μία συνολική αλλαγή των αιτημάτων, των μέσων διεκδίκησης και του τρόπου διαπραγμάτευσης, προκειμένου να αναδειχθούν τα πραγματικά αίτια των προβλημάτων της ελληνικής γεωργίας (και όχι τα συμπτώματα). Είναι απαραίτητη η αναβάθμιση του τρόπου σχεδιασμού και άσκησης γεωργικής πολιτικής (από όλα τα κόμματα), η λειτουργία των θεσμών και η εφαρμογή κανόνων. Για πολλά χρόνια, οι κινητοποιήσεις των αγροτών είχαν τρία χαρακτηριστικά: Τα αιτήματα αφορούσαν κυρίως οικονομικές ενισχύσεις. Η μορφή ήταν το κλείσιμο των δρόμων. Οι διαπραγματεύσεις πραγματοποιούνταν μεταξύ εκπροσώπων των αγροτών και υπουργών Γεωργίας. * Ο Σπύρος Καχριμάνης είναι πρόεδρος της ΑΚΑΣ Ήλιος και του Ελληνικού Κέντρου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας Το κλείσιμο των δρόμων είχε δύο κρίσιμα αρνητικά. Έθετε χρονικά όρια στις κινητοποιήσεις (πόσο θα κρατήσουν; έναν, το πολύ δύο μήνες) και ταυτόχρονα δημιουργούσε σύγκρουση με τις λοιπές κοινωνικές ομάδες. Η επικέντρωση των αιτημάτων σε οικονομικές ενισχύσεις υποβάθμιζε και ανέβαλε τη συζήτηση για τα διαρθρωτικά προβλήματα, ενώ έδινε τη δυνατότητα στις κυβερνήσεις με εφήμερες οικονομικές παροχές να ανακουφίζουν την ένταση των προβλημάτων και να χάνεται η αγωνιστικότητα των αγροτών. Τέλος, η διαπραγμάτευση σε επίπεδο προσώπων διαμόρφωνε «ανθρώπους-κλειδιά», οι οποίοι μπορούσαν να λειτουργούν ως αποσβεστήρες των εντάσεων. Οι νέες κινητοποιήσεις οφείλουν να λάβουν υπόψη τους μια σειρά από θέματα που δεν υπήρχαν στο παρελθόν και να διδαχθούν από την ιστορία: Το πρώτο ζήτημα είναι να μην υποβαθμιστεί η ανάγκη για τη δημιουργία ενός σύγχρονου αγροτικού κινήματος με διάρκεια. Το δεύτερο είναι να ληφθεί υπόψη η οικονομική κατάσταση της χώρας και τα θέματα που απασχολούν αυτήν την περίοδο τη δημοσιότητα (πόλεμος στη Γάζα, βανδαλισμοί, τρομοκρατία κ.ά.). Όπως λένε και οι δημοσιογράφοι, «το ρεπορτάζ καλύπτει τα γεγονότα». Οι αγροτικές κινητοποιήσεις πρέπει να δημιουργήσουν κοινωνικές συ- ΔΗΩ 13

μπράξεις και όχι ρήξεις. Απαιτείται φαντασία και δημιουργικότητα. Ας διδαχθούμε από το παράδειγμα των Γάλλων αγροτών. Δεν κλείνουν τους δρόμους αδιακρίτως, αλλά μόνο στη διέλευση φορτηγών που φέρνουν προϊόντα διατροφής από το εξωτερικό. Ένα γενικό κλείσιμο των δρόμων δημιουργεί συγκρούσεις ακόμη και στο γεωργικό χώρο. Τα φορτηγά με πορτοκάλια και λαχανικά για εξαγωγή π.χ. θα μπλοκάρουν; Βοηθάει αυτό στη μαζικότητα; Επίσης, οι κινητοποιήσεις πρέπει να έχουν συνέχεια. Ένας μήνας στα Τέμπη θα εξουθενώσει τους αγρότες. Αντίθετα, 4 μέρες το μήνα έξυπνων κινητοποιήσεων (π.χ. κλείσιμο ταμείων διοδίων και ελεύθερη διέλευση οχημάτων, εκτός αυτών που εισάγουν προϊόντα διατροφής) σε απροσδιόριστες ημερομηνίες και για 6 ή 12 μήνες συνεχόμενα θα έχει άλλη χάρη, όπως και να το κάνουμε. Το τρίτο θέμα είναι τα αιτήματα. Εδώ είναι το κλειδί. Θα προβληθούν πάλι μέτρα οικονομικής ανακούφισης; Όμως πόση ανακούφιση μπορεί να προσφέρει μια αύξηση της επιστροφής ΦΠΑ κατά 3%; 1.500 ευρώ σε αυτόν με εισόδημα 50.000; Ή μήπως μόνο 300 ευρώ στους πολλούς με εισόδημα 10.000; Εδώ θα πρέπει να ζυγιστούν τα πράγματα. Αν μπουν πρώτα και κύρια τα αιτήματα οικονομικής ανακούφισης, διακινδυνεύουμε να πάρουμε «μία από τα ίδια». Μερικές μονάδες στην επιστροφή του ΦΠΑ, άντε και καμιά στρεμματική ενίσχυση ενόψει εκλογών και όλοι να γυρίσουν σπίτι τους με ψίχουλα και βαριά λαβωμένο το αγροτικό κίνημα. Έτσι, απεμπολείται η ιστορική ευκαιρία να αγγίξουμε τα πραγματικά προβλήματα. Όλα αυτά είναι προφανή, αρκεί να θέλουμε να τα δούμε. Η Ελλάδα δεν είχε ποτέ γεωργική πολιτική. Γεωργική πολιτική σημαίνει ότι έχεις στόχους και οι στόχοι αυτοί είναι μετρήσιμοι, έχουν δηλαδή αριθμούς, ποσά, χρονικά όρια. Και επίσης γεωργική πολιτική σημαίνει ότι έχεις κανόνες, υποχρεώσεις, ευθύνες. Ξέρεις ποιος κάνει τι. Σε κάθε περίπτωση, το κράτος οφείλει να εξασφαλίζει ένα σταθερό πλαίσιο για τις χρήσεις γης και τις απαιτούμενες χρηματοδοτήσεις για την κατασκευή έργων υποδομής που θα εξασφαλίζουν αποθέματα νερού, αρδευτικά δίκτυα, ηλεκτρικό ρεύμα, οδοποιία κ.λπ. Ταυτόχρονα, είναι απαραίτητοι ξεκάθαροι κανόνες και έλεγχος λειτουργίας της ελεύθερης αγοράς, μαζί με έναν ολοκληρωμένο νόμο για τους αγροτικούς συνεταιρισμούς, έτσι ώστε ιδιωτικές και συνεταιριστικές οργανώσεις να καλύπτουν τις ανάγκες για τυποποίηση, συσκευασία, μεταφορά, μάρκετινγκ, εφόδια, γεωπόνο, εργαστήρια, σπόρους, φυτώρια, μηχανήματα. Μία ασφάλιση παραγωγής που να μην εξαρτάται το τι θα πάρει ο αγρότης από τις εκλογές και το βουλευτή. Μία υπηρεσία που θα απαντά σε αυτό που ρωτάει ο γεωργός σε συγκεκριμένο χρόνο, που θα βρίσκει λύση στο πρόβλημα, που δεν θα δηλώνει αναρμόδια και που θα πάει σπίτι της αν δηλώνει αναρμόδια ή δεν λύνει το πρόβλημα. Ένα κράτος το οποίο, όταν υπογράφει μια σύμβαση με ένα νέο αγρότη, θα τηρεί τις ημερομηνίες και, αν δεν τις τηρεί, θα πληρώνει τη ζημιά. Η λύση είναι μία: Η ανασφάλεια πρέπει να είναι στην ίδια ένταση σε όλο τον οργανισμό που λέγεται ελληνική γεωργία. Πρέπει να δεθούμε όλοι σε μία άμαξα. Δεν θα τραβάνε το κάρο οι αγρότες, τα μουλάρια και τα βόδια δηλαδή, και κάποιοι θα τραβάνε χειρόφρενο και θα χτυπάνε ταυτόχρονα με το καμουτσί. Τα παραπάνω είναι κωδικοποιημένες θέσεις, που πιθανόν δημιουργούν απορίες στους μη επαΐοντες για την ελληνική γεωργική πραγματικότητα. Ενδεχομένως αναρωτιούνται: Μα τι λέει αυτός; Ζητά ένα συνεταιρισμό που να του προσφέρει αυτά και αυτά; Και γιατί δεν τον φτιάχνει; Απλοϊκή η απορία, αλλά να η απάντηση: Οι σκοποί των συνεταιρισμών ορίζονται με νόμο. Στο σχετικό νόμο δεν υπάρχουν σκοποί και γι αυτό οι συνεταιρισμοί είναι μπάχαλο. Με τον ισχύοντα νόμο, αν δηλώσεις αγροτικός συνεταιρισμός, με 7 άτομα, μια γεφυροπλάστιγγα και έναν υπολογιστή, «καθάρισες». Όταν λοιπόν έρχεται ο νομοθέτης με την ιεραρχικά ανώτερη εξουσία του και επιβάλλει στους ιεραρχικά κατώτερους (γεωργούς - αγρότες) η βασική δομή άσκησης γεωργικής επιχειρηματικότητας, που είναι οι συνεταιρισμοί, να μην έχουν σκοπούς, να μην ξέρουν δηλαδή γιατί υπάρχουν, είναι φαιδρό να ζητάμε από τη μάζα να αυτοοργανωθεί. Το αυτό ισχύει και για το συνδικαλιστικό κίνημα και για μια σειρά άλλα θέματα σχεδόν όλα. Δεν είναι απορίας άξιο γιατί είναι υποχρεωτική η συμμετοχή των δικηγόρων στους δικηγορικούς συλλόγους και η οικονομική συνεισφορά τους σε αυτούς, αλλά όχι στους αγροτικούς; Πιστεύει κάποιος ότι, αν ήταν υποχρεωτική η συμμετοχή και η οικονομική συνεισφορά στους αγροτικούς συλλόγους, δεν θα υπήρχε ισχυρός και αποτελεσματικός αγροτικός συνδικαλισμός; Άρα, το πρόβλημα είναι πολιτικό - θεσμικό, όχι σε επίπεδο επιμέρους μέτρων αλλά σε επίπεδο συνολικού σχεδιασμού. Αυτό δηλαδή που λείπει είναι οι κανόνες με τους οποίους θα παίζεται το αγροτικό παιχνίδι στη χώρα. Χωρίς κανόνες η κατάσταση μετατρέπεται σε κλωτσοσκούφι - παρωδία. Περιμένοντας να λυθούν τα προβλήματα με το ΦΠΑ και στα μπλόκα, αυτή τη χρονική στιγμή που σείεται ο κόσμος συθέμελα, θα έχουμε πολλά να απολογηθούμε στα παιδιά μας. Ας ανοίξουμε μια συζήτηση διαρκείας, ας ιεραρχήσουμε τα προβλήματα, ας βρούμε τα αίτια, ας χαράξουμε μακροπρόθεσμη στρατηγική έξυπνης και αποτελεσματικής διεκδίκησης, ας δείξουμε στους πολιτικούς ότι δεν είμαστε ασκέρι, ότι από μας τρέφεται η κοινωνία, ότι εμείς φυλάμε τα βουνά και τους κάμπους της χώρας. Τότε, μόνο τότε, θα έχουμε πράξει το καθήκον μας. 14 ΔΗΩ

Υψος ενισχύσεων στη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία Εχοντας ήδη διανύσει δύο χρόνια από το Δ ΚΠΣ και τα προγράμματα των επιδοτήσεων για τη βιολογική γεωργία-κτηνοτροφία δεν έχουν ακόμα προκηρυχτεί! Σύμφωνα με δημοσιεύματα, οι νέες τιμές των επιδοτήσεων εμφανίζονται βελτιωμένες σχετικά με την προηγούμενη πρόταση (που επανακατατέθηκε στην Ε.Ε. μετά τις έντονες αντιδράσεις του χώρου της βιολογικής γεωργίας), αλλά χωρίς και πάλι να είναι ικανοποιητικές, καθώς σε πολλές περιπτώσεις (π.χ. αιγοπρόβατα) είναι μικρότερες των τιμών που ίσχυαν στο Γ ΚΠΣ. Αλλά και όπου ονομαστικά μένουν σταθερές, στην πραγματικότητα υφίστανται σημαντική μείωση από τον πληθωρισμό μιας δωδεκαετίας (2000-06 και 2007-13). Ταυτόχρονα, κλάδοι ολόκληροι καλλιεργειών μένουν έξω από τις επιδοτήσεις (κηπευτικά, εσπεριδοειδή κ.λπ.) χωρίς λόγο, γεγονός που θα έχει πολύ αρνητικές συνέπειες. Μέτρο 2.1.4 Δράση 1.1 Βιολογική Γεωργία Ύψος Ενίσχυσης σε Ευρώ/ανά στρέμμα/ ανά έτος (Νέοι Δικαιούχοι) Καλλιέργεια ΣΥΝΟΛΟ ΑΠΩΛΕΙΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΔΑΠΑΝΕΣ (1) Με περίοδο προσαρμογής (2) Με περίοδο προσαρμογής Με περίοδο προσαρμογής Με περίοδο προσαρμογής Δαπάνες στήριξης Χημική ανάλυση Πιστοποίηση Ελαιοκομία 75,6 41,5 71,1 37,0 1,5 3,0 - Αμπελοειδή 90,0 90,0 85,5 85,5 1,5 3,0 - Αραβόσιτος αρδευόμενος (για ζωοτροφή) 60,0 60,0 49,1 49,1 1,5 3,0 6,4 Μηδική αρδευόμενη 60,0 42,5 51,9 34,4 1,5 3,0 3,6 Βαμβάκι αρδευόμενο 53,4 52,5 42,9 42,0 1,5 3,0 6,0 Σιτηρά, ρύζι, όσπρια, ηλίανθος και λοιπές αροτραίες καλλιέργειες Κτηνοτροφικά φυτά και λοιπές καλλιέργειες που δεν χρησιμοποιούνται για την διατροφή του ανθρώπου 32,0 24,7 27,5 20,2 1,5 3,0 36,0 28,8 27,5 20,3 1,5 3,0 4,0 Αρωματικά φυτά 32,0 24,7 27,5 20,2 1,5 3,0 - Κρόκος 90,0 90,0 85,5 85,5 1,5 3,0 1. Στις περιπτώσεις καλλιεργειών (τρόφιμα)που δεν προβλέπονται δαπάνες πιστοποίησης από την υπόψη δράση, αυτές μπορούν να καλυφθούν από τις περιπτώσεις του μέτρου 1.3.2 του Π.Α.Α. 2007-2013 2. Με τον όρο περίοδος προσαρμογής (μετατροπής) νοείται το χρονικό διάστημα το οποίο απαιτείται για να απαλλαγεί το έδαφος από τα υπολείμματα των χημικών εισροών και να γίνει καταπολέμηση των ζιζανίων χωρίς τη χρήση χημικών. Την περίοδο αυτή τηρείται η διαδικασία της βιολογικής παραγωγής, δηλαδή χρησιμοποιούνται βιοθεραπευτικά και βιοθρεπτικά αντί των χημικών, χωρίς όμως το παραγόμενο προϊόν να πιστοποιείται και σαν βιολογικό. Για την περίοδο προσαρμογής προσμετράτε ο χρόνος από την υπογραφή ημερομηνία υπογραφής της σύμβασης με τον Οργανισμό Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων. Το χρονικό αυτό διάστημα είναι 3 έτη για αμπελοκαλλιέργεια και ελαιοκαλλιέργεια και 2 έτη για τις λοιπές καλλιέργειες του παραπάνω πίνακα. ΔΗΩ 15

Μέτρο 2.1.4 Δράση 1.2 Βιολογική Κτηνοτροφία Ύψος Ενίσχυσης σε Ευρώ/ζώο / ανά έτος (Νέοι Δικαιούχοι) ΣΥΝΟΛΟ ΑΠΩΛΕΙΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΔΑΠΑΝΕΣ 1 Είδος ζώου και κατεύθυνση παραγωγής Με περίοδο προσαρμογής (3) Με περίοδο προσαρμογής Με περίοδο προσαρμογής Με περίοδο προσαρμογής Δαπάνες στήριξης Πιστοποίηση Αίγες και πρόβατα 27 22,65 24,75 20,4 2,25 Βοοειδή με γαλακτοπαραγωγική κατεύθυνση 339 273 324 258 15 Βοοειδή με κρεοπαραγωγική κατεύθυνση 166 166 151 151 15 3. Περίοδος προσαρμογής νοείται το χρονικό διάστημα το οποίο απαιτείται για την προσαρμογή της εκμετάλλευσης και την παραγωγή πιστοποιημένων βιολογικών προϊόντων. Ως χρονικό διάστημα λαμβάνεται ένα (1) έτος από την ημερομηνία υπογραφής της σύμβασης με τον Οργανισμό Ελέγχου και Πιστοποίησης Βιολογικών Προϊόντων. Μέτρο 1.3.2 Συμμετοχή Γεωργών σε συστήματα για την ποιότητα τροφίμων Η στήριξη παρέχεται σε γεωργούς οι οποίοι συμμετέχουν οικειοθελώς στα Κοινοτικά και Εθνικά καθεστώτα παραγωγής γεωργικών προϊόντων που προορίζονται μόνο για ανθρώπινη κατανάλωση (βλ. Παράρτημα) Σύμφωνα με ανακοινώσεις στον τύπο, οι επιλέξιμες δαπάνες για τις οποίες δύναται να παρέχεται ενίσχυση αφορούν στην κάλυψη του παγίου κόστους. Ως πάγιο κόστος νοείται το κόστος το οποίο συνεπάγεται η συμμετοχή σε σύστημα για την ποιότητα τροφίμων και η ετήσια εισφορά συμμετοχής στο σύστημα αυτό, περιλαμβανομένων, κατά περίπτωση, των δαπανών ελέγχου για την τήρηση των προδιαγραφών του συστήματος. Το συνολικό ετήσιο ποσό που μπορεί να χορηγηθεί είναι το αναφερόμενο στον παρακάτω πίνακα: ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΑΝΩΤΑΤΟ ΠΟΣΟ ΣΕ ΕΥΡΩ ΑΝΑ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ Φυτική παραγωγή Δενδρώδεις καλλιέργειες, Αμπέλια 1.700 Φυτά μεγάλης καλλιέργειας 1.500 Ζωική παραγωγή Αιγοπρόβατα, βοοειδή, χοίροι, πουλερικά 1.800 Τα ανωτέρω ποσά δεν αθροίζονται σε επίπεδο εκμετάλλευσης. Το μέγιστο ετήσιο χορηγούμενο ποσό ανά εκμετάλλευση ανέρχεται σε 3.000 ευρώ. Παράρτημα Α) Βιολογική Παραγωγή. Κατάλογος γεωργικών προϊόντων και τροφίμων που είναι επιλέξιμα για στήριξη, εφόσον φέρουν ή προορίζεται να φέρουν ενδείξεις περί του βιολογικού τρόπου παραγωγής τους: Ελιές επιτραπέζιες ελαιοποίησης Δημητριακά Βρώσιμα όσπρια Οινάμπελοι, σταφιδάμπελοι, επιτραπέζια Αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά Εκτροφές αιγοπροβάτων, βοοειδών, χοίρων, πουλερικών για την παραγωγή κρέατος ή και γάλακτος ή και αυγών Έλαια λίπη Προϊόντα αλευροποιίας, αρτοποιίας, ζαχαροπλαστικής, ζυμαρικά Οίνος, ξύδι Προϊόντα γαλακτοκομίας Παρασκευάσματα κρέατος 16 ΔΗΩ

Ανακαλούνται οι άδειες για 32 φυτοπροστατευτικά του Βαγγέλη Μπούρμπου Στο βασίλεμά του ο δίσεκτος χρόνος του 2008 μας έφερε και μια ενδιαφέρουσα για την ελληνική γεωργία είδηση. Η Επιτροπή Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στις 5 του Δεκέμβρη πήρε μια ιστορική απόφαση. Να μην καταχωρηθούν στο Παράρτημα 1 της οδηγίας 91/414 του 1991 τριάντα δύο συνθετικές φυτοπροστατευτικές δραστικές ουσίες και να κινηθεί η διαδικασία ανάκλησης από τα κράτη-μέλη των αδειών έγκρισης κυκλοφορίας. Κι όμως, η είδηση αυτή πέρασε στα «ψιλά» γράμματα του ημερήσιου τύπου. Οι 13 από αυτές έχουν μυκητοκτόνο, οι 10 χορτοκτόνο, οι 6 εντομοκτόνο οι 2 απολυμαντική του εδάφους και η 1 λειμακοκτόνο δράση. Πίνακας 1. Μυκητοκτόνες δραστικές ουσίες που θα ανακληθούν οι άδειες έγκρισης κυκλοφορίας τους ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ Bitertanol Bupirimate Carboxin Cyproconazole Dithianon Dodine Etridiazole Diethofencarb Fenbuconazole Fluquinconazole Flutriafol Guazatine ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ Υπάρχουν αναφορές για τοξικότητα, καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Υπάρχουν αναφορές για καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Υψηλή τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Πολύ τοξικό και με υψηλή καρκινογόνο δράση. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Υπάρχουν αναφορές για τοξικότητα, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Υπάρχουν αναφορές για τοξικότητα, καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Πολύ τοξικό και εν δυνάμει μολυντικό των νερών. Υπάρχουν αναφορές για τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Πολύ τοξικό με υψηλή καρκινογόνο δράση και ύποπτο για ενδοκρινική διαταραχή. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής Δυνατή καρκινογένεση και ύποπτο για ενδοκρινική διαταραχή. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών και για τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα. Υπάρχουν αναφορές για τοξικότητα, καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής Ύποπτο πρόκλησης ενδοκρινικής διαταραχής. Υπάρχουν αναφορές για καρκινογένεση, μόλυνση νερών και για τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα. Μέτρια τοξικό. Υπάρχουν αναφορές για καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Hymexazol Πολύ τοξικό και εν δυνάμει μολυντής των νερών. Υπάρχουν αναφορές για καρκινογένεση, για τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Οι λόγοι που επικαλείται η απόφαση είναι η έλλειψη ενδιαφέροντος για την ανανέωση της άδειας από τις ενδιαφερόμενες εταιρείες. Πίσω όμως από τους φαινομενικούς αυτούς λόγους υποκρύπτεται η αδήριτη αλήθεια. Μια εταιρεία που ξοδεύει πολλά δισεκατομμύρια για να δημιουργήσει μια δραστική ουσία και να τη φέρει στην αγορά δεν μπορεί να φαίνεται τόσο αδιάφορη και απαθής. Θα κινούσε «γη και ουρανό» ώστε και η δική της δραστική ουσία να συμπεριληφθεί στο παραπάνω παράρτημα. Πίνακας 2. Χορτοκτόνες δραστικές ουσίες που θα ανακληθούν οι άδειες έγκρισης κυκλοφορίας τους ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ Acetoch.lor Asulam Carbetamide Clethodim Cycloxydim Diclofopmethyl Ethalfluralin Fluazifop-P Fluometuron Isoxaben ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ Καρκινογόνο και ύποπτο για ενδοκρινική διαταραχή. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση των νερών και για τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα. Ενδεχόμενη καρκινογένεση. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Υπάρχουν αναφορές για καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Χαρακτηρίζεται από μέση τοξικότητα και δυναμική μόλυνση των νερών. Υπάρχουν αναφορές για τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής Υπάρχουν αναφορές για καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Πολύ τοξικό, με υψηλή καρκινογόνο δράση και υψηλή τοξικότητα στο αναπαραγωγικό σύστημα. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Μέτρια τοξικό, με ενδεχόμενη καρκινογόνο δράση. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Υπάρχουν αναφορές για καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Υπάρχουν αναφορές για καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής Ενδεχόμενη καρκινογόνο δράση και εν δυνάμει μολυντής των νερών. Υπάρχουν αναφορές για τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής Τι ακριβώς συμβαίνει; Μήπως τα φιλικά προς το περιβάλλον φυτοπροστατευτικά προϊόντα της νέας γενιάς εκτοπίζουν από την αγορά τις παλιές δραστικές ουσίες; Μήπως η μέρα με τη ΔΗΩ 17

μέρα ανάπτυξη των αειφορικών αγροδιατροφικών συστημάτων βάζει στη «μπάντα» τις συνθετικές φυτοπροστατευτικές «καραβάνες», που γέμισαν το αγροοικοσύστημα με ένα σωρό από συνθετικές χημικές ουσίες, για πολλές από τις οποίες δεν γνωρίζουμε σε τι αποικοδομούνται; Πίνακας 3. Εντομοκτόνες δραστικές ουσίες που θα ανακληθούν οι άδειες έγκρισης κυκλοφορίας τους ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ Acrinathrin Fenazaquin Fenbutatin oxide Fenoxycarb Flufenoxuron Hexythiazox ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Μέτρια τοξικό. Υπάρχουν αναφορές για καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής Πολύ τοξικό, με υψηλή τοξική δράση στο αναπαραγωγικό σύστημα και ύποπτο για ενδοκρινική διαταραχή. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών. Πολύ τοξικό, με έντονη καρκινογόνο δράση, εν δυνάμει μολυντής των νερών και ύποπτο για ενδοκρινική διαταραχή. Υπάρχουν αναφορές για καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Εν δυνάμει καρκινογόνο. Υπάρχουν αναφορές για μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Σήμερα γίνονται ολοένα και περισσότερο γνωστές οι αναφορές για ενδεχόμενες δυσμενείς δευτερεύουσες επιδράσεις των συνθετικών φυτοπροστατευτικών προϊόντων στο περιβάλλον, στα φυτά, στους ζωικούς οργανισμούς και στον άνθρωπο. Πολλές από τις εγκαταλειπόμενες αυτές δραστικές ουσίες είναι εν δυνάμει καρκινογόνες. Άλλες βρέθηκαν να έχουν τοξικότητα στο αναπαραγωγικό σύστημα. Μερικές, τέλος, προκαλούν διαταραχή στο ενδοκρινικό σύστημα. Και οι τρεις αυτές παρενέργειες απασχολούν σήμερα σε μεγάλο βαθμό τους αρμόδιους. Οι καρκίνοι πολλαπλασιάζονται ακατάπαυτα, η στειρότητα ανδρών και γυναικών καλπάζει. Τα προβλήματα με το ενδοκρινικό σύστημα οξύνονται ολοένα και περισσότερο. Πίνακας 4. Απολυμαντικές του εδάφους και λειμακοκτόνες δραστικές ουσίες που θα ανακληθούν οι άδειες έγκρισης κυκλοφορίας τους ΔΡΑΣΤΙΚΗ ΟΥΣΙΑ Chloropicrin Dazomet ΧΡΗΣΗ Απολυμαντικό εδάφους Απολυμαντικό εδάφους ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ Υπάρχουν αναφορές για τοξικότητα, καρκινογένεση, μόλυνση νερών, τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Εν δυνάμει μόλυνση των νερών. Υπάρχουν αναφορές για τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Metaldehyde Λειμακοκτόνο Μέτρια τοξικό με ενδεχόμενη καρκινογόνο δράση και εν δυνάμει μολυντής των νερών. Υπάρχουν αναφορές για τοξική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα και για πρόκληση ενδοκρινικής διαταραχής. Μακάρι τέτοιες ειδήσεις να έρχονται συχνά. Είθε η οικολογική γεωργία να διαδραματίσει τον ουσιαστικό της ρόλο στη χώρα μας, γιατί είναι το μόνο αειφορικό σύστημα που δεν χρησιμοποιεί ενεργειοβόρα συνθετικά χημικά φυτοπροστατευτικά προϊόντα. Δεν καταβάλουν εισφορά δακοκτονίας οι βιοκαλλιεργητές Δεν είναι υποχρεωμένοι να καταβάλουν την εισφορά δακοκτονίας (3 λεπτά το κιλό) οι ελαιοπαραγωγοί, οι οποίοι κατά το τρέχον έτος καλλιέργησαν βιολογικά τις ελιές τους, όπως προβλέπεται σε εγκύκλιο του υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών (ΠΟΛ.1146/6.11.2008). Στην εγκύκλιο του υπουργείου επισημαίνεται επίσης ότι και για τους ελαιώνες που κατ αρχάς εντάχθηκαν στο πρόγραμμα συλλογικής καταπολέμησης του δάκου της ελιάς, αλλά μέχρι το τέλος της ελαιοκομικής περιόδου 2008 δεν εφαρμόσθηκε το πρόγραμμα, δεν υποχρεούνται στην καταβολή της εισφοράς δακοκτονίας για το έτος 2008. Οι καταστάσεις με τους βιοκαλλιεργητές ελιών θα αποσταλούν στις τοπικές ΔOY από τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, ενώ αντίγραφο της σχετικής απόφασης του υπουργείου θα παραδίδεται από το βιοκαλλιεργητή στον ελαιοτριβέα, ως δικαιολογητικό για τη μη είσπραξη από αυτόν εισφοράς δακοκτονίας. 18 ΔΗΩ