Παρουσίαση Διπλωματικής Εργασίας Αποτίμηση των βελτιώσεων στη Λεκάνη Απορροής του Ασωπού Ποταμού υπό την Οδηγία Πλαίσιο 2000/60 στο δείγμα της Αθήνας Φοιτήτρια: Νικολάου Μαρία Επιβλέπουσα καθηγήτρια: Κουντούρη Φοίβη ΔΕΟΣ ΜΠΣ 2011-2012
Οικονομικό Πλαίσιο Οδηγίας 2000/60 Θεσπίζονται οι βασικές αρχές για μια βιώσιμη πολιτική διατήρησης, προστασίας και διαχείρισης των Υδάτινων πόρων στην Ευρωπαϊκή Ένωση Υπό τις συνθήκες μια κοινής στρατηγικής, τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να εφαρμόσουν συγκεκριμένα προγράμματα ώστε μέχρι το 2015 να έχει επιτευχθεί μία «καλή κατάσταση» Απαιτείται ένα ιδιαίτερα αυστηρό και απαιτητικό χρονοδιάγραμμα Πολύ σημαντικό είναι το πλαίσιο των οικονομικών αρχών της Οδηγίας
Οικονομικό Πλαίσιο Οδηγίας 2000/60 Βασική πρόταση είναι η ανάκτηση του κόστους των υπηρεσιών νερού (Άρθρο 9 - Wateco 2002) Μηχανισμοί που μπορούν να συμβάλουν στην ανάκτηση του κόστους είναι(βάσει της Οδηγίας): 1. Οικονομικά μέτρα 2. Άμεσοι έλεγχοι στους ρυπαντές 3. Μέτρα αύξησης περιβαλλοντικής συνείδησης 4. Παροχή οικονομικής και τεχνικής βοήθειας Απαραίτητη η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας / αντίκτυπου των μέτρων (cost effectiveness analysis) Σενάριο 1: Κόστος μέτρων < Όφελος, εφικτό και αποτελεσματικό μέτρο Σενάριο 2: Κόστος μέτρων > Όφελος, παραλλαγή μέτρου
Λεκάνη Απορροής Ασωπού Ποταμού Ασωπός ποταμός Διατρέχει τους νομούς Βοιωτίας (6 δήμοι) και Αττικής (4 δήμοι) Ανήκει στο νότιο τμήμα του Υδάτινου Διαμερίσματος της Αν. Στερεάς Ελλάδας Κοινωνικοοικονομικά στοιχεία ΛΑΑΠ Υπερισχύει στο σύνολο της απασχόλησης ο τριτογενής τομέας Οι δήμοι Οινοφύτων Αυλώνα Σχηματαρίου βρίσκονται στη καρδιά της βιομηχανικής ζώνης με βασικό τομέα το δευτερογενή Ικανοποιητική παρουσία όλων των ηλικιών, λόγω της ικανοποιητικής προσφοράς εργασίας στη περιοχή Οικονομικά στοιχεία ΛΑΑΠ Οι μεταλλουργικές βιομηχανίες, οι βιομηχανίες πλαστικών ειδών, οι βιομηχανίες τροφίμων και οι διάφορες άλλες βιομηχανίες αποτελούν το 71% των συνολικών επιχειρήσεων στη ΛΑΑΠ
Μεθοδολογία - CEM Η αποτίμηση των βελτιώσεων της ΛΑΑΠ έγινε βάσει της Μεθόδου πειράματος επιλογής (CEM), που ανήκει στη κατηγορία των μεθόδων δήλωσης προτιμήσεων Τα άτομα μέσα σε ένα υποθετικό πλαίσιο εικονική αγορά αποδίδουν αξία στο μη αγοραίο αγαθό, επιλέγοντας τη προτιμώμενη εναλλακτική μεταξύ μιας σειράς εναλλακτικών Κάθε εναλλακτική προσφέρει ένα συγκεκριμένο συνδυασμό ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών του αγαθού με ένα χρηματικό ποσό Εφαρμόζεται με ερωτηματολόγιο και δειγματοληψία Βασίζεται στη μικροοικονομική προσέγγιση του Λάνκαστερ (θεωρία επιλογών του καταναλωτή, 1966), όπου τα άτομα αντλούν χρησιμότητα όχι από το αγαθό, αλλά από τα χαρακτηριστικά του. Έτσι: αλλαγή στη τιμή του αγαθού χρήση άλλου αγαθού με πιο οικονομικά αποδοτικό συνδυασμό χαρακτηριστικών
Μεθοδολογία Οικονομικό μοντέλο Το κάθε άτομο μεγιστοποιεί την ευημερία που αντλεί από ένα σενάριο βάσει των κοινων/κών χαρακτηριστικών του και της συμπεριφοράς του Το άτομο q διαλέγει μία επιλογή i έναντι μίας j όταν U iq > U jq Οικονομετρικό μοντέλο Βασίζεται στη θεωρία του Random Utility των Luce και McFadden Το πιο χρήσιμο μοντέλο είναι το Multinomial Logit Model Η χρησιμότητα ενός ατόμου U = V +ε, αποτελείται από ένα παρατηρήσιμο και ένα μη παρατηρήσιμο μέρος που εκφράζει την αβεβαιότητα, ώστε να επιλέγεται η i έναντι της j όταν V iq +ε iq > V jq +ε jq Multinomial Logit model Υπόθεση 1: η συνάρτηση χρησιμότητας V έχει προσθετική μορφή Υπόθεση 2: τα ε κατανέμονται ανεξάρτητα και με τον ίδιο τρόπο μεταξύ τους (IID) σύμφωνα με τη κατανομή extreme value type I ή Gumbel Logit πιθανότητα επιλογής : Ρ j = e Vj / Σ j e Vj
Ερωτηματολόγιο - Έρευνα Η δειγματοληψία διεξήχθη το Σεπτέμβριο Οκτώβριο Νοέμβριο του 2011 στη ΛΑΑΠ και στην Αθήνα Συλλέχθηκαν 300 ερωτηματολόγια με τυχαίο και αντιπροσωπευτικό δείγμα Η έρευνα έγινε σε νοικοκυριά door-to-door με προσωπικές συνεντεύξεις, βάσει των δημογραφικών ποσοστώσεων του 2001 στους νομούς Βοιωτίας και Αττικής Το ερωτηματολόγιο χωριζόταν σε 2 μέρη: 1. Γενικές γνώσεις, κοινωνικοοικονομικά στοιχεία, προφίλ και τρόπος απάντησης ερωτώμενου 2. Πείραμα επιλογών
Στατιστική Ανάλυση δείγμα Αθήνας Τα δεδομένα των ερωτηματολογίων κωδικοποιήθηκαν και εισήλθαν στο πρόγραμμα Stata όπου υπολογίσθηκαν τα περιγραφικά στατιστικά για το δείγμα της Αθήνας. Χωρίσθηκαν σε 2 κατηγορίες: 1. Δημογραφικά κοινωνικοοικονομικά στατιστικά 2. Στατιστικά για το προφίλ (γνώσεις, συμπεριφορά, συναισθήματα) των ερωτώμενων Το 82% των ερωτώμενων δεν είχε επισκεφθεί τη ΛΑΑΠ Με μεγάλη πλειοψηφία τα άτομα θεωρούν κακή-πολύ κακή τη κατάσταση του Ασωπού, ότι υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις από τη ρύπανση και ότι πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα βελτίωσης Το 45% των ατόμων επηρεάστηκε στο τρόπο απάντησής του στο Πείραμα Επιλογής, πρωτίστως από τις βελτιώσεις στην υγεία, το 62,67% από τις βελτιώσεις στο περιβάλλον, ενώ σχετικά με το κόστος και τις βελτιώσεις στην οικονομία τα άτομα δεν απάντησαν συνολικά προς μία κατεύθυνση Το 36% των ατόμων δεν δέχτηκε να πληρώσει κάποιο ποσό με κυριότερους λόγους την έλλειψη εμπιστοσύνης, την διαφθορά, την έλλειψη διαφάνειας και την αρχή του ο ρυπαίνων πληρώνει (μαζί με το κράτος και τη τοπική αυτοδιοίκηση)
Οικονομετρική Ανάλυση 1 η Παλινδρόμηση για «καλύτερη επιλογή»
Οικονομετρική Ανάλυση 1 η Παλινδρόμηση για «καλύτερη επιλογή» Οι εκτιμητές των ανεξάρτητων μεταβλητών έχουν τα λογικά αναμενόμενα πρόσημα Τα άτομα διαλέγουν τη προτιμώμενη επιλογή τους βάσει πρωτίστως των βελτιώσεων στην υγεία, μετά στο περιβάλλον και τέλος στην οικονομία. Το κόστος πληρωμής λειτουργεί αντιστρόφως ανάλογα Η μεταβλητή Asc (status quo effect) και ο θετικός εκτιμητής της δείχνει ότι υπάρχουν άτομα που αντλούν χρησιμότητα από την επιλογή Α (δεν πληρώνω) Όλες οι μεταβλητές είναι στατιστικά σημαντικές σε 1% επίπεδο σημαντικότητας και το υπόδειγμα εξηγεί κατά 12,35% την εξαρτημένη μεταβλητή, σε διάστημα εμπιστοσύνης 95% Το LR chi2 με πιθανότητα 0,0000 δείχνει ότι το υπόδειγμα είναι συνολικά στατιστικά σημαντικό
Οικονομετρική Ανάλυση 2 η Παλινδρόμηση για «καλύτερη επιλογή» με κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Εισέρχονται στο υπόδειγμα οι ακόλουθες μεταβλητές.
Οικονομετρική Ανάλυση 2 η Παλινδρόμηση για «καλύτερη επιλογή» με κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Εισέρχονται στο υπόδειγμα οι ακόλουθες μεταβλητές.
Οικονομετρική Ανάλυση 2 η Παλινδρόμηση για «καλύτερη επιλογή» με κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Αποτελέσματα: Το υπόδειγμα εξηγεί καλύτερα την εξαρτημένη μεταβλητή κατά 16,47% σε διάστημα εμπιστοσύνης 95% Το LR chi2 με πιθανότητα 0,0000 δείχνει ότι το μοντέλο είναι συνολικά στατιστικά σημαντικό Οι μεταβλητές του προηγούμενου υποδείγματος παραμένουν στατιστικά σημαντικές σε 1% επίπεδο σημαντικότητας. Τα πρόσημα των εκτιμητών τους παραμένουν ίδιαν και είναι τα αναμενόμενα. Τα άτομα δίνουν την ίδια σημασία.
Οικονομετρική Ανάλυση 2 η Παλινδρόμηση για «καλύτερη επιλογή» με κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Αποτελέσματα:
Οικονομετρική Ανάλυση 2 η Παλινδρόμηση για «καλύτερη επιλογή» με κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Στατιστικά σημαντικές κοινωνικοοικονομικές μεταβλητές.
Οικονομετρική Ανάλυση 2 η Παλινδρόμηση για «καλύτερη επιλογή» με κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Στατιστικά σημαντικές κοινωνικοοικονομικές μεταβλητές.
Οικονομετρική Ανάλυση 2 η Παλινδρόμηση για «καλύτερη επιλογή» με κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Στατιστικά σημαντικές κοινωνικοοικονομικές μεταβλητές.
Συμπεράσματα 1. Καθοριστικοί παράγοντες για την «καλύτερη επιλογή» είναι ιεραρχικά η καταλληλότητα του νερού, η περιβαλλοντική κατάσταση, η οικονομική κατάσταση και τέλος, το κόστος. 2. Στατιστικά σημαντικές μεταβλητές για το δείγμα της Αθήνας αποδείχτηκαν η ηλικία, ο αριθμός μελών του νοικοκυριού, η απασχόληση και το εισόδημα. 3. Μη στατιστικά σημαντικές μεταβλητές αποδείχτηκαν το φύλο, η εκπαίδευση, η ύπαρξη παιδιών στο νοικοκυριό και το είδος της κατοικίας. 4. Τα οικονομετρικά αποτελέσματα συμφωνούν με τα στατιστικά περιγραφικά
Policy Implications 1. Θέσπιση κρατικού μηχανισμού που υπάγεται στο ΥΠΕΚΑ και λογοδοτεί στην ΕΕ για τη διαχείριση και τον έλεγχο των περιβαλλοντικών προγραμμάτων σε κάθε λεκάνη απορροής. 2. Θέσπιση συγκεκριμένων ομάδων διαχείρισης για κάθε λεκάνη απορροής, που υπάγονται και λογοδοτούν στο παραπάνω κρατικό μηχανισμό. 3. Ενεργή συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας στις διαδικασίες, τη λήψη αποφάσεων και τον έλεγχο με δυνατότητα συνομιλίας και συνδιαμόρφωσης με το υπουργείο, τη τοπική αυτοδιοίκηση και την εκάστοτε ομάδα εφαρμογής του προγράμματος, για τόνωση του συναισθήματος εμπιστοσύνης και διαφάνειας των διαδικασιών. 4. Αποφυγή μονομερούς οικονομικής επιβάρυνσης από τους πολίτες ώστε να μην υπάρξουν κοινωνικές αδικίες.