Ο παράγοντας φύλο σε σχέση με τον πληροφορικό αλφαβητισμό: Θεωρητική προσέγγιση και ερευνητικά δεδομένα από το ΑΠΘ

Ο παράγοντας φύλο σε σχέση με τον πληροφορικό αλφαβητισμό: Θεωρητική προσέγγιση και ερευνητικά δεδομένα από το ΑΠΘ Όλγα Παντούλη, ΕΤΕΠ Τομέα Παιδαγωγικής, Φιλοσοφική Σχολή ΑΠΘ, Μεταπτυχιακή φοιτήτρια, Email: pantouli@edlit.auth.gr Περίληψη Μελετώντας την έντυπη και ηλεκτρονική πληροφόρηση σχετικά με την εισαγωγή του μαθήματος της πληροφορικής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, σχηματίζει ο αναγνώστης την εικόνα ότι το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα διαθέτει στόχους, ορθολογική κατανομή του εξοπλισμού και επιμόρφωση εκπαιδευτικών πάνω στις νέες τεχνολογίες, έτσι ώστε οι σημερινοί μαθητές και μαθήτριες και αυριανοί επιστήμονες να μετέχουν δυναμικά στην κοινωνία της πληροφορίας, για την οποία γίνεται μεγάλη συζήτηση τα τελευταία χρόνια. Η καθημερινή επαφή με τους νέους φοιτητές και φοιτήτριες δίνει μια διαφορετική εικόνα για την σχέση τους με τις νέες τεχνολογίες σε σχέση με αυτήν που θα έπρεπε να έχουν -με βάση τις γνώσεις που έχουν αποκτήσει στη δευτεροβάθμια εκπαίδευσή τους. Διαπιστώνουμε κενό στην ελληνική βιβλιογραφία σε έρευνες ή δεδομένα που αναφέρονται στον πληροφορικό αλφαβητισμό των μαθητών/τριών κατά τη διάρκεια ή αφού ολοκληρώσουν τη φοίτησή τους στο λύκειο και ιδιαίτερα έρευνες που εστιάζουν στον παράγοντα φύλο σε σχέση με την εξοικείωση στη χρήση Η/Υ. Η διάσταση ανάμεσα στον εκπαιδευτικό σχεδιασμό και στο αποτέλεσμα της εκπαιδευτικής πράξης γίνεται εμφανής μέσα από την επεξεργασία του ερωτηματολογίου που δόθηκε σε πρωτοετείς φοιτητές και φοιτήτριες και ακολουθεί συζήτηση των αποτελεσμάτων. Προτείνονται τρόποι ώστε να αμβλυνθούν οι διαφορές στις αντιλήψεις και στις επιδόσεις αγοριών και κοριτσιών ως προς τη χρήση του Η/Υ. Λέξεις-κλειδιά: Πληροφορικός αλφαβητισμός, φύλο, φοιτητές-στάσεις. Abstract If we try to study some printed material or some electronic information in relation to the introduction of a computer science course in the greek educational system, we will assume that there are some specific targets, appropriate equipment and educated staff within this system. As a result, we will assume that the pupils are participating in this process and they know a lot about computers. But the reality seems to be different. There is a distance between what we believe that happens and what is really happening. There is not a lot of empirical research in relation to the education of the greek pupils on the computer science during or after the graduation of the lyceum. In addition, the data in relation to the parameters of gender and computer are very limited. The distance between the educational planning and the outcomes of the educational process becomes obvious, when we study the data of a questionnaire which was filled in by students. Finally, there are some suggestions so that to minimize the differences between boys and girls in their perceptions of the computer science. Keywords: computer literacy; gender; students-attitudes. 1

Θεωρητικό μέρος Η έρευνα στη δεκαετία του 80 όσον αφορά το φύλο, τη φυλή και την κοινωνική τάξη σε σχέση με τους Η/Υ μέσα στην εκπαιδευτική διαδικασία, χαρακτηρίζεται από τους όρους πρόσβαση, διαδικασίες και αποτελέσματα. Ως προς τον πρώτο όρο, οι έρευνες εστίαζαν σε ανισότητες πρόσβασης στους Η/Υ λόγω φύλου, φυλής και κοινωνικής τάξης. Η ισότητα στην πρόσβαση καθορίζεται από τις κρατικές χρηματοδοτήσεις, την περιοχή και τις υποδομές. Η πρόσβαση των κοριτσιών σε Η/Υ σε καμιά έρευνα δεν φάνηκε να είναι συχνότερη από αυτή των αγοριών. Έστω και σε μικρό βαθμό τα αγόρια ήταν συχνότεροι χρήστες Η/Υ. Διασχολικές και διακρατικές έρευνες ήταν ιδιαίτερα χρήσιμες, γιατί έδειχναν ότι τα σχολεία και οι εκπαιδευτικοί παίζουν πολύ μεγάλο ρόλο στις ανισότητες των φύλων, εκτός από τον κοινωνικό περίγυρο και τις γονεϊκές επιρροές. Ως προς τον δεύτερο όρο, μελετήθηκε η ισότητα σε τέσσερις όψεις της διαδικασίας: πώς χειρίζεται ο εκπαιδευτικός την τεχνολογία μέσα στην τάξη, οι στάσεις των εκπαιδευτικών, το περιεχόμενο του αναλυτικού προγράμματος και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ μαθητών. Η ισότητα στις διαδικασίες εστιάζει πιο κοντά στη σχολική τάξη και επομένως στην καθημερινή συμπεριφορά του δασκάλου. Ενώ οι ενδοσχολικές διαφορές φύλου ως αναφορά την πρόσβαση σε Η/Υ ήταν μικρές για αγόρια και κορίτσια, οι διαφορές στους τρόπους χρήσης του Η/Υ ήταν μεγάλες για αγόρια και κορίτσια σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, όπου τα κορίτσια υπεραντιπροσωπεύονται μόνο στη χρήση επεξεργαστή κειμένου. Το περιεχόμενο του εκπαιδευτικού λογισμικού φάνηκε ότι περιείχε προκαταλήψεις φύλου και οι στάσεις των εκπαιδευτικών έδειχναν σαφή σεξιστική συμπεριφορά ως προς τη χρήση Η/Υ από τα κορίτσια. Ως προς τον τρίτο όρο, η βιβλιογραφία δείχνει πως στην έρευνα εξετάζονται τα δεδομένα από τρεις μεταβλητές: στάσεις των μαθητών, απόκτηση δεξιοτήτων σε σχέση με τους Η/Υ και μετρήσεις επιδόσεων σε μαθήματα που γίνονταν με τη χρήση Η/Υ. Τα πορίσματα των ερευνών τη δεκαετία του 80 έδειξαν ότι οι Η/Υ δεν έφεραν ισότητα ευκαιριών στα σχολεία. Αντίθετα, μεγιστοποίησαν τις υπάρχουσες ανισότητες. Η ερευνητική αυτή παραγωγή είχε ως αποτέλεσμα να συντηρούνται και να μεγαλοποιούνται οι απόψεις για τις ανισότητες ως προς τη χρήση Η/Υ (Sutton 1991). Σύμφωνα με την Shashaani (2001), τη δεκαετία του 90 οι διαφορές φύλου στις στάσεις τους απέναντι στους Η/Υ εστίαζαν σε θέματα ενδιαφέροντος για τους Η/Υ, για το επίπεδο αυτοπεποίθησης και για την επιδεξιότητα των αγοριών και των κοριτσιών ως προς τη 2

χρήση Η/Υ, για την επίδραση της εμπειρίας και της πρόσβασης στην εξοικείωση με τους Η/Υ. Υπάρχει ενδιαφέρον για την προέλευση και την ανάπτυξη αυτών των στάσεων και των τρόπων χρήσης του Η/Υ. Αξιολογούνται υποθέσεις γύρω από τις ψυχολογικές και κοινωνικές εξηγήσεις των παραπάνω μεταβλητών. Οι ερευνητές συνηθίζουν να δομούν τα εργαλεία της έρευνάς τους έτσι ώστε αυτά να αντανακλούν τις υπάρχουσες υποθέσεις και προκαταλήψεις, ότι δηλαδή τα αγόρια τα πηγαίνουν καλύτερα με τους Η/Υ. Αυτό βασίζεται κυρίως στη διαπίστωση ότι υπάρχει χάσμα φύλου στα Μαθηματικά και στις Επιστήμες (Science) και στη συσχέτιση αυτών με τους Η/Υ. Οι υποθέσεις για το άγχος των κοριτσιών για τη χρήση Η/Υ βασίστηκε στα στερεότυπα γύρω από τους ρόλους των φύλων και την πεποίθηση ότι τα κορίτσια έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση γύρω από τις ικανότητές τους στις νέες τεχνολογίες. Υπάρχουν έρευνες που δείχνουν μη στατιστικά σημαντικές διαφορές φύλου ως προς τις στάσεις αγοριών και κοριτσιών στους Η/Υ. Εκεί όμως που υπάρχει στατιστικά σημαντική διαφορά είναι στη γνώμη των αγοριών και των κοριτσιών για την εξοικείωσή τους με τους Η/Υ. Ένας από τους λόγους είναι ότι τα κορίτσια έχουν μικρότερη εμπειρία χρήσης Η/Υ, η ενασχόλησή τους με Η/Υ είναι περιορισμένη. Η έρευνα έδειξε ότι τα κορίτσια δείχνουν έλλειψη ενδιαφέροντος για παιχνίδια στον Η/Υ και για σπουδές στην Πληροφορική, δεν έδειξε όμως ότι υστερούν νοητικά για να κάνουν χρήση Η/Υ. Η ηλικία, η προηγούμενη εμπειρία και οι σημαντικοί άλλοι είναι παράγοντες που κυρίως επηρεάζουν το βαθμό εξοικείωσης με τους Η/Υ. Έτσι διαπιστώθηκε ότι λιγότερες διαφορές στις στάσεις και στη χρήση Η/Υ βρίσκουμε ανάμεσα σε άτομα προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας από ό,τι ανάμεσα σε άτομα δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Οι ανισότητες όμως ως προς τη χρήση Η/Υ μεταξύ αγοριών και κοριτσιών εξακολουθούν να υπάρχουν και είναι γνωστές. Κατά την τελευταία δεκαετία του 2000, διαπιστώθηκε ότι το χάσμα που υπάρχει δεν είναι ποσοτικής φύσης και δεν είναι τέτοιο που να τοποθετεί τα κορίτσια και τις γυναίκες σε μειονεκτική θέση μέσα στην κοινωνία. Μια διαφορετική ερμηνεία των δεδομένων είναι ότι τα κορίτσια και οι γυναίκες ενδιαφέρονται πολύ για τις δυνατότητες της χρήσης των νέων τεχνολογιών στην προώθηση της ανθρώπινης αλληλεπίδρασης. Για το λόγο αυτό προτιμούν να χρησιμοποιούν Η/Υ για συλλογή πληροφοριών και για να επικοινωνούν. Στην έρευνα των Margolis, Fischer & Miller (2000) φαίνεται η έμφαση που δίνουν τα κορίτσια στη χρησιμοποίηση της γνώσης τους πάνω στους Η/Υ για να λύνουν προβλήματα 3

της καθημερινής ζωής στην εκπαίδευση, την ιατρική και τη βιολογία. Οι φοιτήτριες εντάσσουν το ενδιαφέρον τους για τους Η/Υ σε ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο, ενώ αυτό σπάνια συνέβαινε σε συνεντεύξεις φοιτητών. Οι συγγραφείς κάνουν προτάσεις για το μετασχηματισμό του προγράμματος σπουδών που έχουν σχέση με Η/Υ ώστε να συμπεριλάβουν και να δώσουν αξία στις γυναικείες οπτικές γύρω από τον Η/Υ παράλληλα με τις ανδρικές. Αυτή η προσέγγιση πιστεύουν ότι θα ενθαρρύνει τα κορίτσια να παρακολουθούν σχολές που έχουν σχέση με Πληροφορική. Οι συγγραφείς δεν πιστεύουν ότι λύση είναι η υιοθέτηση της κυρίαρχης αντίληψης για τους Η/Υ, ούτε πρέπει να μάθουν τα κορίτσια να νικούν τα αγόρια σε παιχνίδια με υπολογιστές. Για το καλό των κοριτσιών, των γυναικών και της κοινωνίας πρέπει να ενθαρρύνουν και να προωθήσουν το μετασχηματισμό της κουλτούρας γύρω από τους Η/Υ σε κατευθύνσεις επίλυσης πιεστικών κοινωνικών προβλημάτων. Οι νέες τεχνολογίες μεταμορφώνουν την κοινωνία. Δεν πρέπει να αφήσουμε έξω από αυτό το μισό πληθυσμό της γης, αλλά πρέπει να γίνουν και τα κορίτσια μέρος αυτής της μετασχηματιζόμενης κοινωνίας (Margolis 2000). Ο όρος «χάσμα των φύλων λόγω της τεχνολογίας» αναφέρεται στην ιδέα ότι οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν διαφορετικές στάσεις, συμπεριφορές και δεξιότητες σε ό,τι σχετίζεται με την τεχνολογία. Στον 21 ο αιώνα δεχόμαστε το «χάσμα των φύλων ως προς τις νέες τεχνολογίες» (technological gender gap) με την εξής διάσταση: δεχόμαστε ότι υπάρχει κοινωνική κατασκευή στην έμφυλη χρήση του υπολογιστή. Η στάση μας λοιπόν ποια θα είναι: να ενισχύσουμε τα στερεότυπα ή να επαναξιολογήσουμε τη γυναικεία οπτική για τις νέες τεχνολογίες ως προς τον κοινωνικό τους προσανατολισμό; Τα πορίσματα του Tech-Savvy (2000) καταλήγουν ανάμεσα στα άλλα και στο παρακάτω συμπέρασμα: «η ισότητα των φύλων ως προς την εξοικείωσή τους με τους Η/Υ δεν μετριέται με το πόσα κορίτσια στέλνουν email, κάνουν χρήση του Powerpoint και του Internet. Η ισότητα των φύλων σημαίνει να χρησιμοποιούν την τεχνολογία δραστήρια και δημιουργικά, ώστε να είναι σε θέση να ερμηνεύουν τις πληροφορίες που παρέχει η τεχνολογία, να γίνουν γνώστες της τεχνολογίας και να είναι εγγράμματες ως προς τους υπολογιστές. Αυτές οι ικανότητες μπορούν να εφαρμοστούν σε ένα ευρύ επιστημονικό πεδίο και σε μια ποικιλία επαγγελμάτων, όχι μόνο στην επιστημονικό χώρο της Πληροφορικής». Για να αλλάξει η στάση των κοριτσιών απέναντι στους Η/Υ θα πρέπει οι εκπαιδευτικοί να χρησιμοποιούν τους Η/Υ με καινοτόμους τρόπους μέσω του σχολικού προγράμματος, έτσι ώστε να μην χρειάζεται να πηγαίνουν στο εργαστήριο Η/Υ για να 4

ασχοληθούν με τους υπολογιστές, αλλά μέσα από κάποιο μάθημα του σχολικού προγράμματος π.χ. της γλώσσας. Οι εκπαιδευτικοί βέβαια πρέπει να παίρνουν καλύτερη εκπαίδευση όχι μόνο για να μπορούν να εντάσσουν τους Η/Υ στο μάθημά τους, αλλά και για να μπορούν να διασφαλίζουν ότι τα κορίτσια όπως και τα αγόρια θα κάνουν χρήση Η/Υ. Χρειάζεται γι αυτό ευαισθητοποίηση των εκπαιδευτικών σε θέματα όπως το τι γίνεται μέσα στις μικτές ομάδες αγοριών και κοριτσιών που δουλεύουν με Η/Υ, γιατί συνήθως τα κορίτσια κρατούν σημειώσεις ενώ τα αγόρια χειρίζονται το μηχάνημα. Το εκπαιδευτικό λογισμικό πρέπει να δείχνει λιγότερη προκατάληψη σε θέματα φύλου. Να παρθούν πρωτοβουλίες που να αλλάξουν την γνώμη των κοριτσιών σχετικά με τους Η/Υ ως προς το ότι οι χρήστες Η/Υ γίνονται αντικοινωνικοί. Πρέπει να υπάρχει ποικιλία προοπτικών όταν σχεδιάζονται νέες τεχνολογίες, και έτσι, αν τα κορίτσια είναι έξω από το τραπέζι όπου η τεχνολογία σχεδιάζεται, αυτή η τεχνολογία θα ανταποκρίνεται σε πολύ λιγότερους από εμάς. Η ύπαρξη αυτού του χάσματος αν αγνοηθεί, θα σημαίνει έναν μεγάλο αριθμό κοριτσιών ανέτοιμων να συναντήσουν την τεχνολογική πρόκληση του μέλλοντος. Οι διαφορές αγοριών και κοριτσιών στην πρόσβαση σε Η/Υ στο σπίτι δείχνει άλλο παράδειγμα «χάσματος των φύλων λόγω της τεχνολογίας». Το χάσμα για το οποίο συζητούμε μπορεί να μικρύνει όχι με απλουστευτικές μεθόδους, αλλά μέσα από ένα συνδυασμό παραγόντων. Στο βαθμό που οι εκπαιδευτικοί αγνοούν ή αρνούνται να δεχτούν την ύπαρξη αυτού του χάσματος, το χάσμα θα μεγαλώνει. Χωρίς παρέμβαση στο σχολείο τα αγόρια και τα κορίτσια θα εμφανίζουν διαφορές στις στάσεις και στη συμπεριφορά τους απέναντι στους υπολογιστές. Όπου εφαρμόζονται και διασφαλίζονται εξισωτικές ευκαιρίες ως προς το φύλο για τη χρήση Η/Υ, το χάσμα μικραίνει. Τρόποι παρέμβασης μπορεί να είναι οι παρακάτω: Η συνεργατική δουλειά και η σύνδεση με νέες γυναίκες που ασχολούνται με Η/Υ θα περιορίσει την αντίληψη των κοριτσιών ότι οι υπολογιστές είναι μηχανές που σε απομονώνουν και θα διαμορφώσουν μια κουλτούρα γύρω από τους υπολογιστές πιο συμβατή με τις αξίες των γυναικών για την κοινωνική συνεισφορά. Έρευνες έδειξαν ότι όταν ο ανταγωνισμός είναι η βάση για την «κατάκτηση» κάποιου πράγματος, τότε οι γυναίκες δεν συμμετέχουν. Με άλλα λόγια, οι 5

γυναίκες αποφεύγουν να περνούν το χρόνο τους με Η/Υ αν πρέπει να συναγωνιστούν με κάποιον για να αποκτήσουν πρόσβαση σ αυτόν. Καλό θα ήταν να υπήρχε τμήμα Η/Υ μόνο για κορίτσια. Είναι σημαντική για την κατεύθυνση της εξισωτικής προσπάθειας- η ενσωμάτωση της δουλειάς που γίνεται στα μαθήματα του σχολείου με υπολογιστές και η ανάπτυξη δεξιοτήτων πάνω στα προγράμματα των Η/Υ μέσα στο αναλυτικό πρόγραμμα των διαφόρων μαθημάτων. Σημαντική επίσης είναι η εξάλειψη σεξιστικών προτύπων και στερεοτυπικών θεμάτων μέσα από τα λογισμικά που διδάσκονται στο σχολείο. Είναι ουσιαστική η ύπαρξη ευαισθητοποιημένων ατόμων και ειδικά γυναικών όταν σχεδιάζονται εκπαιδευτικά λογισμικά, γιατί είναι ανάγκη να γίνουν σεβαστές οι διαφορές των φύλων όταν σχεδιάζονται διδασκαλίες με τη χρήση Η/Υ. Ερευνητικό μέρος Στόχος της έρευνας είναι να καταγραφεί η προϋπάρχουσα εμπειρία των πρωτοετών φοιτητών/τριών σε σχέση με τους Η/Υ, η οποία είναι αποτέλεσμα της ενασχόλησής τους με Η/Υ μέσα ή έξω από το σχολείο. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε το Μάρτιο του 2002 με συνολικό δείγμα 291 πρωτοετείς φοιτητές/τριες του Α.Π.Θ. Από αυτούς/ές οι 142 ανήκουν στο Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, οι 119 ανήκουν στο Τμήμα Ψυχολογίας και οι 30 στο Τμήμα Μαθηματικών του Α.Π.Θ. Το δείγμα αυτό δεν θεωρείται αντιπροσωπευτικό του φοιτητικού πληθυσμού και γι αυτό τα συμπεράσματα της έρευνας δεν επιτρέπουν γενικεύσεις για το σύνολο των φοιτητών του Α.Π.Θ. Παρόλο όμως που η εμπειρική αυτή έρευνα διεξήχθη σε μικρό (σχετικά με το σύνολο των φοιτητών) πληθυσμό αριθμητικά, κάποιες τάσεις και στάσεις των φοιτητών εμφανίζονται με μεγάλη συχνότητα και είναι άξιο να παρατηρηθούν. Ο τύπος του ερωτηματολογίου που επελέγη είναι το δομημένο ερωτηματολόγιο με κλειστού τύπου ερωτήσεις. Κατά την πρώτη φάση ανάλυσης των δεδομένων εξετάστηκαν οι συχνότητες κατανομής των μεταβλητών. Στη συνέχεια, με τη βοήθεια της τεχνικής Ανάλυση Πινάκων, έγινε έλεγχος κάποιων υποθέσεων σχετικά με τις σχέσεις μεταξύ των μεταβλητών του ερωτηματολογίου. Για την επεξεργασία των δεδομένων χρησιμοποιήσαμε το στατιστικό πακέτο SPSS for Windows Release 10. 6

Ως ανεξάρτητες μεταβλητές χρησιμοποιήθηκαν το φύλο, ο περιοχή φοίτησής τους στο Λύκειο, το μορφωτικό επίπεδο του πατέρα και ο επιστημονικός προσανατολισμός των ερωτηθέντων. Οι άξονες του ερωτηματολογίου είναι οι παρακάτω: 1. Η συμμετοχή των φοιτητών/τριών -που απάντησαν στο ερωτηματολόγιο- στο μάθημα της Πληροφορικής, κατά τη διάρκεια της φοίτησής τους στο Λύκειο. 2. Ο τρόπος διδασκαλίας του μαθήματος της Πληροφορικής στο Λύκειο. 3. Η προσφορά του μαθήματος αυτού στη γενικότερη εξοικείωση των φοιτητών/τριών με τους Η/Υ. 4. Το επίπεδο γνώσεων των πρωτοετών φοιτητών/τριών στη χρήση Η/Υ. 5. Η εξωσχολική τους ενασχόληση με τους Η/Υ. Τα αποτελέσματα έδειξαν (Παντούλη 2003) ότι: Τόσο τα αγόρια όσο και τα κορίτσια δεν βοηθήθηκαν από το μάθημα της Πληροφορικής, όταν χρειάστηκε να χειριστούν Η/Υ εκτός σχολικού πλαισίου. Παρόλο που στις κατανομές συχνοτήτων η πλειοψηφία των ερωτηθέντων διδάχτηκαν το μάθημα σε πολύ καλές συνθήκες (το λύκειο διέθετε αίθουσα Η/Υ, 1 ή 2 μαθητές ανά Η/Υ, οι Η/Υ λειτουργούσαν), το αποτέλεσμα της διδασκαλίας δεν φαίνεται να απέδωσε τα αναμενόμενα από εμάς αποτελέσματα (πίν.1). Crosstab [1] ΦΥΛΟ Total Άνδρας Γυναίκα [17] ΟΙ ΓΝΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΠΟΚΤΗΣΑΤΕ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΑΣ ΒΟΗΘΗΣΑΝ ΝΑ ΧΕΙΡΙΣΤΕΙΤΕ ΤΟΝ Η/Υ ΣΕ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΚΤΟΣ ΣΧΟΛΕΙΟΥ; Ικανοποιη Πολύ τικά Αρκετά Λίγο Καθόλου Total 1 3 4 7 9 24 4,2% 12,5% 16,7% 29,2% 37,5% 100,0% 20,0% 27,3% 12,1% 10,0% 18,0% 14,2% 4 8 29 63 41 145 2,8% 5,5% 20,0% 43,4% 28,3% 100,0% 80,0% 72,7% 87,9% 90,0% 82,0% 85,8% 5 11 33 70 50 169 3,0% 6,5% 19,5% 41,4% 29,6% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% πιν.1 Περισσότερα αγόρια από ό,τι κορίτσια κάνουν χρήση Η/Υ στο σπίτι. Η πλειοψηφία των κοριτσιών πιστεύει ότι έχει χαμηλό επίπεδο γνώσεων στη χρήση Η/Υ. Το μάθημα της Πληροφορικής δεν έγινε με τρόπο ώστε να οι μαθητές και οι μαθήτριες να έχουν όφελος στην απόκτηση των δεξιοτήτων όπως χειρισμό word, email, internet, δημιουργία ιστοσελίδας, μηχανές αναζήτησης (πιν.2). 7

Crosstab [1] ΦΥΛΟ Total Άνδρας Γυναίκα [25] ΣΑΣ ΒΟΗΘΗΣΕ ΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΠΟΙΑΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ; Ναί Όχι Total 10 22 32 31,3% 68,8% 100,0% 12,5% 13,0% 12,9% 70 147 217 32,3% 67,7% 100,0% 87,5% 87,0% 87,1% 80 169 249 32,1% 67,9% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% πιν.2 Το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης του πατέρα είναι παράγοντας που ενισχύει και τα αγόρια και τα κορίτσια στο να ασχοληθούν με τη χρήση Η/Υ. Οι μαθητές και μαθήτριες ανεξάρτητα από την περιοχή φοίτησης πιστεύουν ότι οι γνώσεις τους στη χρήση Η/Υ βρίσκονται σε «χαμηλό» επίπεδο. Ένας παράγοντας που φαίνεται να παίζει καθοριστικό ρόλο στην εξοικείωση με τη χρήση Η/Υ είναι εάν ο μαθητής ή η μαθήτρια έχει Η/Υ σπίτι του ή σπίτι της. Τα κορίτσια και της θετικής και της θεωρητικής κατεύθυνσης σπουδών δεν τα πάνε καλά με τη χρήση Η/Υ. Ανεξάρτητα δηλαδή από τον επιστημονικό προσανατολισμό τους τα κορίτσια δεν έχουν εξοικείωση με τους Η/Υ. Ενδεχομένως το μικρό δείγμα των ατόμων που ρωτήθηκε από το Μαθηματικό Τμήμα να μη δίνει εγκυρότητα στο αποτέλεσμα αυτής της υπόθεσης. Το γεγονός όμως αυτό, που τίθεται προς περαιτέρω διερεύνηση, καταρχήν μας δίνει μια εικόνα σύμφωνα με την οποία ο παράγοντας φύλο επιδρά καθοριστικά στην εξοικείωση ή μη των φοιτητών και φοιτητριών με τη χρήση Η/Υ (πίν.3). 8

ΤΜΗΜΑ * [19] ΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ ΣΑΣ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ Η/Υ ΠΙΣΤΕΥΤΕ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ: * [1] ΦΥΛΟ Crosstabulation [1] ΦΥΛΟ Άνδρας Γυναίκα πίν.3 ΤΜΗΜΑ Total ΤΜΗΜΑ Total Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής Ψυχολογίας Μαθηματικό Φιλοσοφίας-Παιδαγωγικής Ψυχολογίας Μαθηματικό [19] ΤΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΤΩΝ ΓΝΩΣΕΩΝ ΣΑΣ ΣΤΗ ΧΡΗΣΗ Η/Υ ΠΙΣΤΕΥΤΕ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ: Ικανοποιη Αρκετά Άριστο Πολύ καλό τικό καλό Χαμηλό Total 1 4 2 5 12 8,3% 33,3% 16,7% 41,7% 100,0% 100,0% 36,4% 28,6% 33,3% 33,3% 1 1 2 7 11 9,1% 9,1% 18,2% 63,6% 100,0% 50,0% 9,1% 28,6% 46,7% 30,6% 1 6 3 3 13 7,7% 46,2% 23,1% 23,1% 100,0% 50,0% 54,5% 42,9% 20,0% 36,1% 1 2 11 7 15 36 2,8% 5,6% 30,6% 19,4% 41,7% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 1 6 14 16 83 120,8% 5,0% 11,7% 13,3% 69,2% 100,0% 33,3% 42,9% 51,9% 43,2% 51,9% 49,8% 2 7 10 19 66 104 1,9% 6,7% 9,6% 18,3% 63,5% 100,0% 66,7% 50,0% 37,0% 51,4% 41,3% 43,2% 1 3 2 11 17 5,9% 17,6% 11,8% 64,7% 100,0% 7,1% 11,1% 5,4% 6,9% 7,1% 3 14 27 37 160 241 1,2% 5,8% 11,2% 15,4% 66,4% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% 100,0% Συμπεράσματα Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι από την έρευνα αυτή προέκυψε ότι το φύλο είναι παράγοντας που επηρεάζει τον πληροφορικό αλφαβητισμό περισσότερο από ό,τι ο επιστημονικός προσανατολισμός της/ του φοιτήτριας/ φοιτητή. Η προηγούμενη εξοικείωση με Η/Υ, το μορφωτικό επίπεδο του πατέρα και η χρήση Η/Υ στο σπίτι είναι παράγοντες που επηρεάζουν τον πληροφορικό αλφαβητισμό των υποκειμένων της έρευνας. Από την άλλη μεριά φάνηκε ότι το μάθημα της Πληροφορικής δεν λειτούργησε εξισωτικά για τους μαθητές και τις μαθήτριες ώστε να αμβλύνει τις διαφορές τους ως προς την εξοικείωσή τους στη χρήση Η/Υ. Έτσι η αντίληψη ότι η διδασκαλία του μαθήματος αυτού θα λειτουργήσει αντισταθμιστικά για τις ομάδες που μειονεκτούν ως προς τη χρήση Η/Υ λόγω φύλου και κοινωνικού επιπέδου δεν φάνηκε να επιβεβαιώνεται στην παρούσα έρευνα. 9

Βιβλιογραφία Bunderson, E. D. (1996). An analysis of retention problems for female students in university computer science programs. Journal of Research on Computing in Education, 28, 1-18. Busch, T. (1995). Gender differences in self-efficacy and attitudes toward computers. Journal of Educational Computing Research, 12, 147-158. Francis, L. J. (1994). The relationship between computer related attitudes and gender stereotyping of computer use. Computers & Education, 22, 283-289. Kersteen, Zoe A.(1988). Previous experience and the learning of computer programming: The computer helps those who help themselves. Journal of Educational Computing, 4, 321-333. Margolis, Fischer & Miller (2000). Caring about connections: gender and computing. Available in http://www.uwgb.edu/luchett/waaltalk.htm Shashaani, Lily (2001). Gender and computers: similarities and differences in Iranian college students attitudes toward computers», Computers & Education, 37 (Nov- Dec ), 363-375. Smith Mayer, Jolie (2000). «Closing of the gender gap in technology science education: a case study», Computers & Education, 35 (August ), 51-63. Sutton, Rosemary (1991). Equity and computers in the schools: a decade of research. Review of Educational Research,61(4), 475-503. Tech-Savvy: educating girls in the new computer age (2000). Available in http://www.aauw.org/research/girls_education/techsavvy.cfm Volman, Monique (1995).Girls in science and technology: the development of a discourse. Gender and Education, 7(3), 283-292. Δρόσος, Ευάγγελος (1999). Αγόρια και κορίτσια στον κόσμο των ηλεκτρονικών υπολογιστών: ο ρόλος του σχολείου. Μακεδνόν, 6, 175-187. Παντούλη, Ολγα (2003). Έρευνα στο Α.Π.Θ. σχετικά τον πληροφορικό αλφαβητισμό των φοιτητών και φοιτητριών και η επίδραση του μαθήματος της Πληροφορικής (αδημ.εργ.) 10