Παπαβαγγέλης Χρήστος Πρόεδρος ΠαΣυΝοΔ Νοσοκομειακός Διαιτολόγος ΓΝΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ MSc Clinical Nutrition PHD Cand Medical School of Athens

Μονοσακχαρίτης 20% πιο γλυκός από την ζάχαρη (σουκρόζη) Μόριο φρουκτόζης και μόριο γλυκόζης συνιστά τη γνωστή σε όλους μας ζάχαρη. Υπάρχει σε φρούτα κυρίως, κάποια λαχανικά, στο μέλι, σε σταφίδες και σε τρόφιμα ή ποτά που περιέχουν σιρόπι φρουκτόζης (High Fructose Corn Syrup - HFCS) Ανακαλύφθηκε το 1847 και μεχρι το 1970 ονομαζόταν λεβουλόζη Το 1924 παρατηρήθηκε για πρώτη φορά από τον καθηγητή Mac Lean ότι η κατανάλωση της δεν οδηγούσε σε υπεργλυκαιμία.

Δαμάσκηνα, σταφίδες, σύκα, berries, μανταρίνια, αχλάδια, πεπόνια, νεκταρίνια, βερίκοκα, χυμός λεμόνι, πορτοκάλι

Η φρουκτόζη μεταφέρεται στο εντεροκύτταρο χωρίς την ανάγκη Να μέσω των Glut 5 (και όχι των glut 2 όπως η γλυκόζη)

Η φρουκτόζη στο ηπατοκύτταρο θα μεταβολιστεί κατά 50% σε γλυκόζη, κατά 25% σε γαλακτικό οξύ, και κατά 17%-20% σε γλυκογόνο. Το υπόλοιπο 5% μετατρέπται με de novo λιπογέννεση σε τριγλυκερίδια.

Γιατί μας απασχολεί τόσο η φρουκτόζη; Διότι είναι πολύ πιο γλυκιά από τη ζάχαρη Διότι η αύξηση στην κατανάλωση αναψυκτικών που περιέχουν σιρόπι γλυκόζης συνέπεσε με την πανδημία της παχυσαρκίας Διότι υπάρχει πυκνή αρθρογραφία η οποία υποστηρίζει ότι η κατανάλωση φρουκτόζης οδηγεί σε / ή προφυλάσσει από ασθένειες όπως ο διαβήτης Am J Clin Nutr 2007;86:895 6

ΕΧΘΡΟΣ

Το 1979 προτάθηκε από τους Mehnert και Forster η δόση της φρουκτόζης να μην ξεπερνα τα 25 γρ ανα γεύμα και τα 80 γρ συνολικά την ημερα

ΕΧΘΡΟΣ Η κατανάλωση φρουκτόζης Οδηγεί σε υπέρταση μέσω Παραγωγής ουρικού οξέος και σε υπετριγλυκεριδαιμία, μεταβολικό σύνδρομο και ινσουλινοαντίσταση K ulz, E., 1874. Beitra ge zur Pathologie und Therapie des Diabetes mellitus, vol. 1. N.G.Elwert s Verlag, Marburg, pp. 130 156.

ΕΧΘΡΟΣ

ΕΧΘΡΟΣ Τα ευρήματα της εργασίας, επιβεβαιώνουν την υπόθεση ότι η κατανάλωση φρουκτόζης μέσω του ουρικού οξέος που παράγει ο μεταβολισμός της αυξάνουν την αρτηριακή πίεση με συνέπεια αρτηριακές βλάβες (παραγωγή ελευθέρων ριζών). Επίσης η αυξημένη συγκέντρωση φρουκτόζης οδηγεί σε επαναρρόφηση νατρίου και νερού στο παχύ έντερο.

ΕΧΘΡΟΣ Σημαντικό εύρημα της εργασίας ήταν ότι η αλοπουρινόλη μείωσε το σωματικό βάρος (ίσως λόγω μείωσης της όρεξης ή μείωση της ινσουλινοαντίστασης με μη γνωστό μηχανισμό) Επίσης η ομάδα που λάμβανε αλοπουρινόλη αύξησε κατά πολύ τους dippers Βέβαια η κατανάλωση φρουκτόζης στις ομάδες control ήταν 160 γρ/24 ωρό ενώ η χαμηλή κατανάλωση φρουκτόζης ήταν 30γρ/24 ωρό

ΕΧΘΡΟΣ

ΕΧΘΡΟΣ Η ESC (European Society of Cardiology) και η EAS (European Atherosclerosis Society) το 2011 δημοσίευσαν οδηγίες για την διαχείρηση των δισλιπιδαιμιών

ΕΧΘΡΟΣ Σε μια οικολογική μελέτη (μελέτη όπου διερευνάται τουλάχιστον μια μεταβλητή σε ομαδικό επίπεδο) του 2012 καταδεικνύεται ότι υψηλή κατανάλωση σε HFCS σχετίζεται με μεγαλύτερο επιπολασμό σε διαβήτη τύπου ΙΙ

ΦΙΛΟΣ

ΦΙΛΟΣ Από τον Ιανουάριο του 2014 η Εuropean and Food Safety Authority επίσημη και εδραιωμένη θέση για τους ισχυρισμούς υγείας που αφορούν στην φρουκτόζη

ΦΙΛΟΣ Σημαντική μετανάλυση του 2012 στο Diabetes Care υποστηρίζει ότι η ισοθερμιδική ανταλλαγη φρουκτόζης για άλλους υδατάνθρακες οδηγεί σε πολύ καλό μακροπρόθεσμο- γλυκαιμικό έλεγχο χωρίς να αυξάνει την έκκριση ινσουλίνης (περιορισμοί : οι περισσότερες εργασίες διαρκούν λιγότερο από τρεις μήνες και έχουν μεθοδολογικά σφάλματα)

Οι μελέτες για τη φρουκτόζη χρησιμοποιούν συνήθως καθαρή φρουκτόζη Σαφώς, χρειάζεται επιπρόσθετη έρευνα για να καθοριστεί η επίδραση της υψηλής διαιτητικής πρόσληψης φρουκτόζης στους ανθρώπους μακροχρονίως Πρέπει να ληφθούν υπόψη οι διαφορές σε BMI, σε διάφορες ασθένειες, σε διατροφικά πρότυπα και συνήθειες άσκησης

Ο Αμερικανικός Σύλλογος Διαιτολόγων σε ένα πρόσφατο άρθρο με την επίσημη θέση του για τα γλυκαντικά, αναγνωρίζει ως ασφαλή προς κατανάλωση σε λογικές ποσότητες την φρουκτόζη. Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων δια μέσου της επιτροπής που ασχολείται με τα Διαιτητικά Προιόντα, την Διατροφή και τις Αλλεργίες υποστηρίζει ότι η κατανάλωση φρουκτόζης μπορεί να οδηγήσει σε μείωση της μεταγευματικής γλυκαιμίας. Ο πληθυσμός που καταναλώνει φρουκτόζη (αντί για γλυκόζη) μπορεί να ωφεληθεί με μικρότερες μεταγευματικές μετρήσεις σακχάρου. Το Ινστιτούτο Ιατρικής (Institute of Medicine) συνιστά κατανάλωση φρουκτόζης μέχρι και 25 % των συνολικών θερμίδων Trumbo P, Schlicker S, Yates AA, Poos M. Dietary reference intakes for energy, carbohydrate, fiber, fat, fatty acids, cholesterol, protein and amino acids. J Am Diet Assoc. 2002;102(11): 1621-1630 Journal of the Academy of Nutrition and Dietetics May 2012 Volume 112 Number Scientific Opinion on the substantiation of health claims related to fructose and reduction of postprandial glycaemic responses (ID 558) pursuant to Article 13(1) of Regulation (EC) No 1924/2006EFSA Journal 2011;9(6):2223

Ο Παγκόσμιος Οργανισμό ς Υγείας (ΠΟΥ) συνιστά ισχυρά τον περιορισμό της κατανάλωσης των απλών σακχάρων στο 10 % και ενδεχομένως και πολύ χαμηλότερα δηλαδή στο 5% των συνολικών προσλαμβανομένων θερμίδων ως αποτελεσματική προληπτική στρατηγική για την μείωση της επίπτωσης της παχυσαρκίας και του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Οι οδηγίες του 2010 προς αμερικάνους για την διατροφική τους συμπεριφορά τοποθετούν την πρόσληψη απλών σακχάρων (συμπεριλαμβανομένης και της φρουκτόζης) στο 19 % των ολικών θερμίδων. Από την άλλη πλευρά αυστηρές οδηγίες έχει εκδώσει η Αμερικανική Ένωση Καρδιολόγων προσδιορίζοντας την μέγιστη δόση πρόσληψης απλών σακχάρων (συμπεριλαμβανομένης και της φρουκτόζης) στα 24 γρ/μέρα για τις γυναίκες και στα 36 γρ/μέρα για τους άνδρες. Malnik E. World Health Organisation advises halving sugar intake. The Telegraph. March 2014 Johnson RK, Appel LJ, Brands M, et al. Dietary sugars intake and cardiovascular health: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2009;120(11):1011-1020. US Department of Health and Human Services, US Department of Agriculture, US Dietary Guidelines Advisory Committee. Dietary Guidelines for Americans, 2010. 7th ed

Υπάρχει διχογνωμία σε παγκόσμιο επίπεδο Υπάρχει ευρωπαϊκή κατευθυντήριος οδηγία Η φρουκτόζη σε HFCS και SSB ίσως να έχει άλλη απόκριση στον οργανισμό μας λόγω έλλειψης φυτικών ινών (υγρή φρουκτόζη) και τελικά να επιβαρύνει την υγεία Σε κάθε περίπτωση η κατανάλωση της φρουκτόζης μπορεί να επάγει ινσουλινοαντίσταση και υπερτριγλυκεριδαιμία σε δοσολογία άνω των 100 γρ ανά μέρα