ΦΗΜΔΙΑ ΓΔΝΙΚΗΣ ΠΑΙΓΔΙΑΣ / Β ΛΥΚΔΙΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ / ΣΑΞΗ: ΔΙΡΑ: ΗΜΔΡΟΜΗΝΙΑ: 10/02/2013 ΦΗΜΔΙΑ ΓΔΝΙΚΗΣ ΠΑΙΓΔΙΑΣ / Β ΛΥΚΔΙΟΥ ΘΔΜΑ Α Γηα ηηο εξσηήζεηο Α.1 έσο Α.4 λα γξάςεηε ην γξάκκα πνπ αληηζηνηρεί ζηε ζσζηή απάληεζε δίπια ζηνλ αξηζκό ηεο εξώηεζεο. Α.1 Τα πξντόληα ηεο ηέιεηαο θαύζεο ηεο αηζαλόιεο είλαη: α. C, H 2 O β. CO, H 2 O γ. CO 2 δ. CO 2, H 2 O Α.2 To καδνύη ιακβάλεηαη από ην αξγό πεηξέιαην κε: α. ππξόιπζε β. θιαζκαηηθή απόζηαμε γ. αθπδάησζε δ. ηζνκεξείσζε Α.3 Πνηα από ηηο επόκελεο ελώζεηο αληηδξά δηάιπκα CuCl/NH 3 θαη ζρεκαηίδεη ίδεκα; α. CH 3 C CCH 3 β. CH 2 =CHCH 2 CH 3 γ. CH 3 CH 3 δ. HC CH Α.4 Πνηα από ηηο παξαθάησ ελώζεηο δελ πνιπκεξίδεηαη; α. αηζίλην β. βνπηάλην γ. 2-πεληέλην δ. 1-ρισξν-πξνπέλην Α.5 Να ραξαθηεξίζεηε θάζε κία από ηηο επόκελεο πξνηάζεηο σο ζσζηή ή ιαλζαζκέλε. i. Όια ηα αιθίληα κε πξνζζήθε λεξνύ δίλνπλ θεηόλε. (Λ) ii. Η βελδίλε απνηειείηαη απν ηζνκεξή νθηάληα. (Λ) iii. Καηά ηελ πξνζζήθε λεξνύ ζην αηζέλην παξάγεηαη αηζαλάιε. (Λ) iv. Από ηηο αθόξεζηεο νξγαληθέο ελώζεηο κόλν ηα αιθέληα είλαη απηά πνπ κπνξνύλ πνιπκεξηζηνύλ. (Λ) v. Καηά ηελ πξνζζήθε πδξνρισξίνπ ζε πξνπέλην ζρεκαηίδεηαη θπξίσο ε έλσζε 2-ρισξνπξνπάλην. () Σελίδα 1 από 5

ΘΔΜΑ B Β.1 Να αληηζηνηρήζεηε ηηο ρεκηθέο αληηδξάζεηο ηεο ζηήιεο Ι κε ηα πξντόληα ηεο ζηήιεο ΙΙ. ΣΗΛΗ Ι ΣΗΛΗ ΙΙ Α. πξνζζήθε HCl ζε αηζέλην 1. CH 3 CH 2 Cl Β. ηξηκεξηζκόο αηζηλίνπ 2. CH 3 C CNα Γ. πξνζζήθε λεξνύ ζην 2 βνπηίλην 3. C 6 H 6 Γ. πξνζζήθε λαηξίνπ ζην πξνπίλην 4. PC Δ. πνιπκεξηζκόο ρισξναηζελίνπ 5. CH 3 COCH 2 CH 3 Α 1 Β 3 Γ 5 Γ 2 Δ 4 B.2 Τη μέξεηε γηα ηελ ππξόιπζε; Ππξόιπζε είλαη ε ζέξκαλζε θιαζκάησλ ηνπ πεηξειαίνπ κε κηθξή εκπνξηθή δήηεζε ζε πςειέο ζεξκνθξαζίεο απνπζία αέξα θαη παξνπζία θαηαιπηώλ. Η ππξόιπζε νδεγεί ζε κίγκαηα θνξεζκέλσλ θαη αθόξεζησλ πδξνγνλαλζξάθσλ κε κηθξόηεξε αλζξαθηθή αιπζίδα ή κε πεξηζζόηεξεο δηαθιαδώζεηο ζην κόξηό ηνπο από ηηο αξρηθέο ελώζεηο. πλνπηηθά νη αληηδξάζεηο πνπ γίλνληαη θαηά ηελ δηαδηθαζία ηεο ππξόιπζεο είλαη: ράζε (δηάζπαζε) ηεο αλζξαθηθήο αιπζίδαο Αθπδξνγόλσζε Κπθινπνίεζε Ιζνκεξείσζε Σα πξντόληα εμαξηώληαη από ηε ζεξκνθξαζία, ηελ πίεζε θαη ηνπο θαηαιύηεο πνπ ρξεζηκνπνηνύληαη. B.3 Να ζπκπιεξώζεηε ηηο παξαθάησ ρεκηθέο αληηδξάζεηο: i. CH 3 CΗ=CH 2 + H 2 Ο H 3 PO 4 / 300 o C CH 3 CHCH 3 ii. CH 3 C CH + 2H CH 3 CCH 3 iii. CH 3 CH 2 C CH + CuCl + NH 3 CH 3 CH 2 C CCu + NH 4 Cl iv. HC CH + HC CH CuCl / NH 3 CH 2 =CH-C CH v. CH 3 C CH + 2 2 CH 3 C CH vi. CH 3 CH=CHCH 3 + H 2 O CH 3 CHCH 2 CH 3 Σελίδα 2 από 5

4x+y y vii. C x H y + O 2 xco 2 + H 2 O 4 2 viii. vch 3 CH=CHCN πνιπµεξηζµόο CH CH CH 3 CN v ix. CH 3 C CH+ H 2 O HgSO 4 / H 2 SO 4 CH 3 CH=CH 2 CH 3 CCH 3 Ο x. HC CH + 2Nα ΝαC CNα + Η 2 Β.4 Να γξάςεηε ηελ αληίδξαζε ππνθαηάζηαζεο ηνπ κεζαλίνπ από ριώξην, αλαθέξνληαο όια ηα ζηάδηα θαη ηηο ζπλζήθεο. CH 4 + Cl 2 CH 3 Cl + HCl CH 3 Cl + Cl 2 CH 2 Cl 2 + HCl CH 2 Cl 2 + Cl 2 CHCl 3 + HCl CH 3 Cl + Cl 2 CCl 4 + HCl Δάλ ε αληίδξαζε γίλεη ζε άπιεην, ιακβάλεη ρώξα απαλζξάθσζε: CH 4 + 2Cl 2 άπιεην C + 4HCl ΘΔΜΑ Γ Γηα ηνλ πδξνγνλάλζξαθα Α έρνπκε ηα εμήο δεδνκέλα: 4.48 L ηνπ πδξνγνλάλζξαθα Α, κεηξεκέλα ζε S.T.P. ζπλζήθεο κπνξνύλ λα ζρεκαηίζνπλ κε πιήξε θαύζε 35.2 g CO 2. 2.24 L ηνπ πδξνγνλάλζξαθα Α κεηξεκέλα ζε S.T.P. ζπλζήθεο κπνξνύλ λα απνρξσκαηίζνπλ 160 L δηαιύκαηνο 2 ζε CCl 4 πεξηεθηηθόηεηαο 10% w/v; Σελίδα 3 από 5

Γ.1 Πνηνο είλαη ν κνξηαθόο ηύπνο ηνπ πδξνγνλάλζξαθα Α; Αξρηθά βξίζθνπκε ηα ol ηνπ πδξνγνλάλζξαθα: 4.48 0.2 ol C x H y + 4x+y 4 y Ο 2 xco 2 + Η 2 Ο 2 x ol 0.2 ol 0.2x ol Με βάζε ηα δεδνκέλα ηνπ πξνβιήκαηνο ε κάδα ηνπ CO 2 είλαη 35.2 g θαη επνκέλσο ηα ol είλαη: n = n = 35.8 x = 0.8 Mr 44 0.2x = 0.8 x = 4 Με βάζε ην δεύηεξν δεδνκέλν ηνπ πξνβιήκαηνο: 2.24 0.1 ol ελώ γηα ην δηάιπκα 2 ηζρύεη: Σηα 100 L δηαιύµαηνο ππάξρνπλ 10 g 2 Σηα 160 L δηαιύµαηνο ππάξρνπλ z g 2 Από ηελ παξαπάλσ αλαινγία έρνπµε x =16g 2 Δπνκέλσο ηα ol ηνπ βξσκίνπ είλαη: 16 n( 2 ) = n( 2 ) = n( 2 ) = 0.1 Mr 160 άξα εθόζνλ ε αλαινγία ol ηνπ πδξνγνλάλζξαθα κε ην βξώκην είλαη 1:1 (πιήξεο αληίδξαζε) ν πδξνγνλάλζξαθαο είλαη αιθέλην κε κνξηαθό ηύπν C 4 H 8. Γ.2 Πνηνο είλαη ν ζπληαθηηθόο ηύπνο ηνπ πδξνγνλάλζξαθα Α αλ γλσξίδνπκε όηη κε πξνζζήθε HCl ζρεκαηίδεηαη κόλν έλα πξντόλ; Γίλνληαη Ar(C) = 12, Ar(H) = 1, Ar(O) = 16, Ar() = 80 Γηα λα παξαρζεί απνθιεηζηηθά έλα κόλν πξντόλ θαηά ηελ πξνζζήθε HCl ζε αιθέλην ζα πξέπεη νη άλζξαθεο ηνπ δηπινύ δεζκνύ ηνπ αιθελίνπ λα έρνπλ ηνλ ίδην αξηζκό πδξνγόλσλ θαη επνκέλσο λα κελ ππάξρεη θύξην θαη δεπηεξεύσλ πξντόλ κε βάζε ηνλ θαλόλα ηνπ Markovnikov. Δπνκέλσο ην αιθέλην ζα είλαη ην 2-βνπηέλην θαη ε αληίδξαζε πξνζζήθεο ε εμήο: CH 3 CH=CHCH 3 + HCl CH 3 CH 2 CHCH 3 Cl Σελίδα 4 από 5

ΘΔΜΑ Γ Ιζνκνξηαθό κίγκα απνηειείηαη από αιθέλην Α θαη 1-βνπηίλην. Σην κίγκα πξνζηίζεηαη ζηεξεό Να νπόηε εθιύεηαη αέξην όγθνπ 1.12 L κεηξεκέλα ζε S.T.P. ζπλζήθεο. Γ.1 Πνηα ε κάδα ηνπ λαηξίνπ πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε; Με ην λάηξην αληηδξά απνθιεηζηηθά ην 1-βνπηίλην. Βξίζθνπκε ηα ol ηνπ πδξνγόλνπ: n(h 2 ) = 1.12 n(h 2 ) = n(h 2 ) = 0.05 CH 3 CH 2 C CH + Na 1 CH 3 CH 2 C CNa + H 2 2 0.5 ol x ol 0.05 ol Από ηελ παξαπάλσ αλαινγία πξνθύπηεη όηη ην x = 0.1 ol Άξα ε κάδα ηνπ λαηξίνπ είλαη: n(na) = Ar = 0.1 23 = 2.3 g Γ.2 Πνηνο είλαη ν όγθνο ηνπ κίγκαηνο πδξνγνλαλζξάθσλ κεηξεκέλνο ζε S.T.P. ζπλζήθεο; Από ην πξνεγνύκελν εξώηεκα βξέζεθε όηη ην x= 0.1 ol επνκέλσο θαη ε πνζόηεηα ηνπ 1-βνπηηλίνπ είλαη 0.1 ol. Αθνύ ην κίγκα είλαη ηζνκνξηαθό θαη ην αιθέλην ζα είλαη 0.1 ol. Άξα ε ζπλνιηθή πνζόηεηα ηνπ κίγκαηνο πδξνγνλαλζξάθσλ είλαη 0.2 ol θαη ν όγθνο πνπ θαηαιακβάλνπλ ζε S.T.P. ζπλζήθεο είλαη: = 0.2 = 4.48 L Γ.3 Τν αέξην πνπ δε ζπγθξαηήζεθε από ην λάηξην αληηδξά κε πεξίζζεηα λεξνύ θαη πξνθύπηεη έλσζε Γ ε νπνία έρεη = 4.6 g. Να ππνινγηζηεί ν κνξηαθόο ηύπνο ηνπ αιθελίνπ Α θαη λα γξαθεί ε παξαπάλσ ρεκηθή αληίδξαζε. Γίλνληαη Ar(C) = 12, Ar(H) = 1, Ar(O) = 16, Ar(Να) = 23 Τν αέξην πνπ δελ ζπγθξαηείηαη από ην λάηξην είλαη ην αιθέλην ην νπνίν αληηδξά κε ην λεξό ζύκθσλα κε ηελ παξαθάησ αληίδξαζε: CH 2 = CH 2 + H 2 O H 3PO 4 / 300 o C CH 3 CH 2 n(c v H 2v+1 ) = Mr Mr = 4.6 Mr = 46 12v + 2v + 18 = 42 v = 2 0.1 Δπνκέλσο ν κνξηαθόο ηύπνο ηνπ αιθελίνπ είλαη C 2 H 4 θαη ε αληίδξαζε είλαη ε παξαθάησ: CH 2 = CH 2 + H 2 O H 3PO 4 / 300 o C CH 3 CH 2 Σελίδα 5 από 5