Sýkingavarnir= Öryggi sjúklinga Ólafur Guðlaugsson Smitsjúkdómalæknir LSH
Spítalasýkingar = Sýkingar tengdar heilbrigðisþjónustu Eru sýkingar sem eru tengdar þeirrar þjónustu sem sjúklingur fær í eða tengda heilbrigðisþjónustunni Miðum við 48* klst eftir innlögn/þjónustu Hægt að koma í veg fyrir stóran hluta þessara sýkinga Getur verið bundið við einn einstakling eða jafnvel mjög stóra hópa *Misjafnt eftir aðstæðum
Slæmt að vera tölfræði 65 ára kona, fór í minniháttar aðgerð í janúar Fékk S aureus bacteremiu í kjölfarið Staphylococcurinn sýkti gamlan gervi mjaðmarlið og mjúkvefi-> sýklalyfjameðferð IV í marga mánuði án árangurs Gervimjöðmina þurfti á endanum að fjarlægja og setja nýja 10 vikna ferli Lá inni í tæpa 12 mánuði og þarf endurhæfingu í kjölfarið Útkoma: Óvíst hvernig henni reiðir af Kostnaður: Margir tugir milljóna Hver legudagur LSH getur kostað >200K
Spítalasýkingar Tíðni 5-10% allra sjúklinga sem leggjast inn á spítala fá spítalasýkingu 2 milljónir sjúklinga sýkjast og 90.000 dauðsföll á ári í USA Kostnaður í USA amk 6 miljarðar US$ Spítalasýkingar draga verulega úr árangri af flóknum skurðaðgerðum Hver sýkinga kostar að meðaltali 14.000$ Lengri legur Flóknari meðferð Haley RW et al Am J Epidemiology 1985;121:182-205 White MC J Clin Epidemiol. 1993 Jan;46(1):95-100 Burke JP NEJM 2003;348:651-656
Hvernig sýkingar? 4 algengustu sýkingarnar valda um 80% af spítalasýkingum Þvagfærasýkinga Skurðsárasýkingar Lungnabólga tengd öndunarvélum Blóðsýkingar Burke JP NEJM 2003;348:651-656
Spítalasýkingar á LSH LSH ekki undanskilinn spítalasýkingum Húsnæðis- og aðstöðumál LSH erfið Gerir mikið meiri kröfur á okkur starfsmennina! Okkar sjúklingar lenda í þessu eins og aðrir Fáum hópsýkingar og faraldra eins og allir aðrir
Spítalasýkingar á LSH Point prevalence Hlutfall sjúklinga á LSH með spítalasýkingu samkvæmt algengisskráningu 10 9,5 8,0 8,1 8,4 8,7 8,0 7,0 5 6,1 5,2 5,5 6,0 6,5 % 0 Sýkingavarnadeild LSH Meðaltal 7,7%
Skipting spítalasýkinga 2006-2015 Blóð 15% Þvag 33% Öndunarfæri 25% Skurð 27%
Þvagfærasýkingar Þvagfærasýkingar er langalgengastar, >40% af spítalasýkingum >80% þvagfærasýkinga tengdar inniliggjandi þvagleggjum Upp í 25% sjúklinga fá þvaglegg í legunni Dagleg áhætta af sýkingu 3-7% meðan leggurinn er inni og fyrst á eftir Lo et al. (2008) Infect Control Hosp Epidemiol Suppl 1:S41-50
Hver er með þvaglegg??? Könnun á 4 háskólaspítölum í USA 288 læknar af öllum stigum 469 sjúklingar 25% sjúklinga með þvaglegg Læknar vissu ekki að 88 eða 25% væri með legg!! Líklegra að óviðeigandi leggir gleymdust!! OR 3,75 Saint et al Am J Med 2000;109:476-80
Hvað er til ráða? Fækka ónauðsynlegum þvagleggjum! Nota þvagleggi eins stutt og hægt er! Nota þá rétt þess á milli: Sjá gæðahandbók sýkingavarnadeildar Önnur úrræði Intermittent cath Condom cath/urodome
Aðrar spítalasýkingar Blóðsýkingar Tengdar CVK leggjum Rétt umgengni, eftirlit og skiptingar Skurðsárasýkingar Nota prophylaktísk sýklalyf í samræmi við ráðleggingar Góð sykurstjórnun í aðgerðum Lungnabólga tengd öndunarvélum Aðgerðaknippi sem inniheldur ma. að hækka höfðalag osfrv.
Faraldrar á sjúkrahúsum
Caliciveirur Meltingarfærasýkingar Mjög hátt attack rate Getur smitast loftborið (dropar) Noroveirur Sýkir jafnt starfsmenn sem sjúklinga Faraldrar á íslandi frá nóvember 2002 http://www.cee.vt.edu/program_areas/environmental/teach/gwprimer/virus/virus.html
Noro á LSH 200 Nóróveirufaraldrar á LSH 166 Fjöldi 150 100 50 0 20 100 8 99 49 53 43 40 30 7 7 9 6 1 5 135 121 17 5 38 54 14 96 126 27 110 109 42 32 13 14 9 9 7775 18 109 66 Fjöldi faraldra Veikir sjúklingar Veikir starfsmenn Ár Sýkingavarnadeild LSH
Niðurgangspestir Jólin Fermingar og stúdentsveislur?
Noroveirur og við Hvað er hægt að gera? Vera vakandi: Einangra sjúklinga með niðurgang Láta sýkingavarnadeild vita ef grunur um Noro Ef við sjálf með niðurgang, ekki mæta í vinnuna Vera heima í 48 klst eftir að einkennin eru hætt
Inflúensan 2010-2016 2015 http://www.landlaeknir.is/servlet/file/store1/item29529/version1/mynd%201.%20ile%20vika%2015%202016.jpg
Inflúensan 2015-2016 LSH Fjöldi inniliggjandi sjúklinga sem greindust með Inflúensu á LSH 150 130 Fjöldi 100 89 56 106 Ekki smit á LSH Mögulega smit á LSH Smit á LSH 50 0 84 32 46 44 28 5 2 6 3 3 4 12 1 19 2 02 1 1 9 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 74 Sýkingavarnadeild LSH
Inflúensa- innri varnir Hlutfall starfsmanna LSH sem voru bólusettir gegn inflúensu 70 62 % 60 50 40 30 32 27 33 36 27 35 41 45 51 20 10 0 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Sýkingavarnadeild LSH
Ónæmar bakteríur Sjáum ýmsar og vaxandi Erum hluti af alþjóðasamfélagi Hver og ein ónæm baktería er mismunandi Hefur einstaka drifkrafta Hefur sérstök atriði í lífsferli Hefur mismunandi felustaði Flestar þeirra berast með snertismiti Er í raun frekar auðvelt að rjúfa smitleiðir Hérlendis erum við að slást við: MRSA VRE BBL í GNR ESBL, AmpC, Carba E. coli K. pneumoniae
MRSA á Íslandi Fjöldi einstaklinga sem greindist með Mósa á Íslandi 70 64 60 57 55 50 40 Fjöldi 30 46 33 38 26 34 31 34 41 32 20 16 18 10 0 1 1 5 0 0 2 2 1 1 1 5 4 4 0 8 8 Sýkingvarnadeild LSH
MRSA á Íslandi 70 60 Fjöldi einstaklinga sem greindust með Mósa á Íslandi 55 50 Fjöldi 40 30 31 34 49 34 45 Smit utan LSH Mögulegt smit á LSH 20 10 0 38 26 32 29 6 12 15 1 7 4 7 2 1 3 2 1 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Smit á LSH Sýkingavarnadeild LSH
MRSA: Staðan í Íslandi Mest af samfélagsstofnum Vera vakandi þegar sjkl koma með endurtekna abscess í húð td á bráðamóttökuna Taka sýni úr graftarpollum í ræktun Einstaka hópsýkingar á LSH Þörf fyrir að skima þá sem eru með áhættuþætti Verðum stöðugt að vera á tánum
VRE Vancomycin resistant enterococcus Á síðustur 6 árum hafa orðið 4 faraldrar/clusterar Ótengdir atburðir 4 mismunandi svæði innan LSH Frá 2 til 44 sjúklingar í hverri uppákomu http://ftp.cdc.gov/pub/infectious_diseases/artesting/images_photos/ecoc/vre-bacteria.jpg
VRE Fjöldi einstaklinga á Íslandi sem greindust með VÓE/VIE 50 44 40 Fjöldi 30 20 10 0 13 5 6 0 1 1 1 0 1 0 1 1 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Sýkingavarnadeild LSH
VRE Langtíma berastig í görn Ekki hægt að uppræta Veldur helst sýkingum í mikið veikum einstaklingum Ónæmisbæling Breiðvirk sýklalyf Aukahlutir Útsetning fyrir sýktum/berum Getur verið nær ómögulegt að meðhöndla Háð næmi og undirliggjandi sjúkdómum/vandamálum Getur verið nær ómögulegt að útrýma af einingum Hlutverk umhverfis í dreifingu
BBL Samheiti yfir GNR sem hafa ónæmisgen gegn β- lactam lyfjum (ESBL, Carba, AmpC) Mest ESBL hérlendis Klebsiella E coli Valda sýkingum sem er oft erfitt að meðhöndla Erfitt vandamál sem er mjög hratt vaxandi á vesturlöndum Snertismit Einangrun sjúklinga Hafa BBL í huga þegar þeir sem áður hafa greinst koma með sýkingar Er flaggað í snjókorninu Berastig er ekki hægt að uppræta
ESBL Fjöldi inniliggjandi sjúklinga á LSH sem greindust með ESBL-myndandi bakteríur í klínískum sýnum í fyrsta skiptið og endurtekið 60 50 40 30 20 10 0 12 2 14 10 6 9 14 30 30 17 13 13 26 29 2 3 1 2 0 22 22 22 21 19 12 13 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Sýkingavarnadeild LSH Áður greindir Smit utan LSH Mögulegt smit á LSH Smit á LSH
Carbapenemasa framleiðandi GNR Sjúkrahús erlendis Bakteríutegund Sýni Sjúklingur Tenerife, A. baumannii/calco Skimsýni skv. nr. 1 gjörgæsla aceticus leiðbeiningum Sjúklingur Filippseyjar, E.coli NDM 1 Skimsýni skv. nr. 2 legudeild leiðbeiningum Sjúklingur Nei A. baumannii/calco Þvagsýni nr. 3 aceticus Sjúklingur Ungverjaland, A. baumannii/calco Skimun vegna nr. 4 gjörgæsla aceticus sjúklings nr. 3 Sjúklingur Tenerife, K. pneumoniae Oxa Skimsýni skv. nr. 5 gjörgæsla 48 leiðbeiningum E. coli Oxa 48
Smitleiðir
Ónæmar bakteríur Dropar Úði Snertismit MRSA VRE ESBL
Öndunarfærasýkingar Dropar Úði Snertismit
Meltingarfærasýkingar
Spítalasýkingar Sjúklingar verða fyrir skaða Ýmist strax eða síðar Kostnaður eykst mikið Bakteríur og ónæmisgen dreifa sér og valda öðrum sjúklingum skaða Hvað getum við gert? Handhreinsun Taka meðvitaða ákvörðun um aukahluti- leggi og línur Fjarlægja ónauðsynlega aukahluti Vera vakandi fyrir því sem er að gerast í umhverfinu okkar Bólusetningar/Eigin heilsa
Handspritt Auðvelt að nota Drepur bakteríur vel Ekki nóg á Nóro og C diff Þægilegt í notkun Verkar hratt Þurrkar ekki hendur Aðgengilegt
Óhreinlegt heilbrigðisstarfsfólk? Ýmsar rannsóknir sýnt einungis 35-45% heilbrigðisstarfsmanna fara eftir tilmælum um handhreinsun Rannsóknir hérlendis sýna að við erum ekkert betri en aðrir Á sumum deildum alveg niður í 0%
WHO CC-SC prógrammið 2016: 18987 heilbrigðisstofnanir í 177 löndum taka þátt http://www.who.int/gpsc/5may/sls_registrations_large.png?ua=1
5 ábendingar fyrir handhreinsun
Betra er 1 sprittdropi í hendi en 2 í brúsa.. Handhreinsun verndar sjúklingana okkar Handhreinsun er standard of care Er hluti af fagmennsku Er okkar öryggi!! Þurfum að temja okkur að nota spritt Þurfum að gera þetta að rútínu!
Google: mohammad siddiqui md did not wash hands http://www.mirror.co.uk/news/uk-news/mohammed-siddiqui-doctor-struck-after-5235888
Hreinar hendur lækna best! http://www.youtube.com/watch?v=lvrp3c5n3p8 http://www.youtube.com/watch?v=m8aktacyib0