Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α 1. ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ... 2 2. ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΑ ΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΤΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ7 3. ΣΧΕ ΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ - ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΡΑΣΕΩΝ... 10 4. ΑΝΑ ΙΑΡΘΡΩΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ... 11 5. ΣΧΕ ΙΟ ΑΝΑ ΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ.16 [129/ΠΕΡΙΛΗΨΗ-2.doc] [17/04/2007] [ΝΛ/ΚΕ] ANKO Σελ. 1/16

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Α ΚΑΙ Β ΦΑΣΗΣ 1. ΒΑΣΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ Ο γεωργικός τοµέας, αν και κατέχει σηµαντικό ρόλο στην οικονοµία και την απασχόληση της Περιφέρειας, ακολουθεί σταδιακά φθίνουσα πορεία. Παρόλα αυτά διατηρεί σηµαντική θέση τόσο σαν τοµέας οικονοµικής δραστηριότητας, όσο και σαν παράγοντας κοινωνικής συνοχής, κυρίως στις ορεινές και αποµακρυσµένες περιοχές. Συµµετέχει σε σηµαντικό βαθµό (15%) στη διαµόρφωση του περιφερειακού ακαθάριστου προϊόντος (ΑΕΠ). Σε επίπεδο Νοµών υπάρχει σηµαντική διαφοροποίηση και συγκεκριµένα στο νοµό Φλώρινας η συµµετοχή στη διαµόρφωση του ΑΕΠ είναι 26%, στο νοµό Γρεβενών 24%, στο νοµό Καστοριάς 18% και στο νοµό Κοζάνης 8%. Τα βασικά διαρθρωτικά µεγέθη του τοµέα χαρακτηρίζονται από: υσµενείς εδαφοκλιµατικές συνθήκες. Γηρασµένο - ποσοστό άνω των 40 ετών περίπου 55% - και ανεπαρκώς κατηρτισµένο ανθρώπινο δυναµικό, 93% διαθέτουν µόνο βασική εκπαίδευση. Σταδιακή µείωση των απασχολουµένων στον πρωτογενή τοµέα, που σύµφωνα µε τις πλέον πρόσφατες εκτιµήσεις ανέρχεται στο 16,6%. Το σύνολο των γεωργικών εκµεταλλεύσεων είναι περίπου 30.000 από τις οποίες οι 11.000 αφορούν κτηνοτροφική παραγωγή. Ραγδαία είναι η µείωση του αριθµού των γεωργικών εκµεταλλεύσεων, η οποία την εικοσαετία 1980 2000 ανήλθε στο 32,6%, ενώ οι κτηνοτροφικές εκµεταλλεύσεις µειώθηκαν για το ίδιο διάστηµα κατά 74%. [129/ΠΕΡΙΛΗΨΗ-2.doc] [17/04/2007] [ΝΛ/ΚΕ] ANKO Σελ. 2/16

Το µέσο µέγεθος της καλλιεργούµενης έκτασης ανά εκµετάλλευση είναι υψηλότερο σε σχέση µε το σύνολο της χώρας, (71,4 στρ./εκµετάλλευση ενώ Μ.Ο. χώρας 44,16 και Ε.Ε. 182 στρ.). Την σχεδόν σταθερή διαχρονικά µέση έκταση ανά αγροτεµάχιο. Τη στρεβλή διάρθρωση της ιδιοκτησίας καθώς το 50% σχεδόν της γεωργικής γης κατέχεται από µη αγρότες και αξιοποιείται κατόπιν εκµίσθωσης, επιβαρύνοντας σηµαντικά το κόστος παραγωγής. Την αύξηση του µέσου αριθµού των αγροτεµαχίων ανά εκµετάλλευση από 8,5 σε 11,8 µεταξύ 1990 και 2000. Η καλλιεργούµενη γεωργική γη καταλαµβάνει έκταση 2.208.600 στρέµµατα, µε ιδιαίτερο χαρακτηριστικό το χαµηλό ποσοστό αρδευόµενων γεωργικών εκτάσεων (20% στην Περιφέρεια έναντι 33% περίπου για όλη την επικράτεια). Έντονη κυριαρχία καλλιεργειών χαµηλών απαιτήσεων σε εργασία (σιτηρά 73%) και µεγάλος βαθµός υποαπασχόλησης των αγροτών. Χαµηλή παραγωγικότητα και χαµηλή προστιθέµενη αξία του γεωργικού προϊόντος. Έντονη κυριαρχία της φυτικής παραγωγής έναντι της ζωικής. Η ακαθάριστη πρόσοδος από τη κτηνοτροφία υπολογίζεται στο 29,28% του συνόλου από τον πρωτογενή τοµέα µε τη φυτική να συµµετέχει µε 70,7%. Καλλιέργειες χαµηλών απαιτήσεων σε εργασία (π.χ. τα σιτηρά) και υποαπασχόληση του αγροτικού ανθρώπινου δυναµικού. Υψηλό κόστος παραγωγής. Έλλειψη επαρκών έργων υποδοµής και δικτύων διακίνησης, τυποποίησης και εµπορίας των αγροτικών προϊόντων. Έλλειψη επαρκών µηχανισµών υλοποίησης και στήριξης των αγροτικών µέτρων και προγραµµάτων. Μικρός αριθµός πιστοποιηµένων µελετητών για σχέδια βελτίωσης και ανισοµερής κατανοµή στην Περιφέρεια. Περιορισµένη έρευνα, ανεπαρκής διάχυση και αξιοποίηση της τεχνογνωσίας και τεχνολογίας. [129/ΠΕΡΙΛΗΨΗ-2.doc] [17/04/2007] [ΝΛ/ΚΕ] ANKO Σελ. 3/16

Κύριες χρήσεις αγροτικής γης Οι κύριες χρήσεις αγροτικής γης αφορούν αροτραίες καλλιέργειες ήτοι σιτηρά, µηδική, πρωτεϊνούχα φυτά, πατάτα, αρωµατικά φυτά, ζωοτροφές και βιοµηχανικά φυτά. Αποτελούν το 93% της καλλιεργούµενης γεωργικής γης, ενώ το υπόλοιπο 7% είναι δενδρώδεις καλλιέργειες, αµπελώνες και άλλες πολυετείς φυτείες. Κτηνοτροφική δραστηριότητα Η ζωική παραγωγή χαρακτηρίζεται από τη σηµαντική µείωση του αριθµού των εκµεταλλεύσεων, τόσο στη βουτροφία (-74%), αλλά και στην αιγοπροβατοτροφία (-52%). Παρόλα αυτά η αιγοπροβατοτροφία κατέχει την πλέον βαρύνουσα θέση, παρά τη µείωση του ζωικού πληθυσµού κατά 18% το διάστηµα 1980 2000. Η αιγοπροβατοτροφία ασκείται κυρίως µε παραδοσιακό εκτατικό τρόπο και ελάχιστα σε σταβλισµένη εντατική µορφή, σε αντίθεση µε τη βοοτροφία, όπου ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Ο κλάδος της µελισσοκοµίας δεν είναι ιδιαίτερα αναπτυγµένος, λόγω των κλιµατολογικών συνθηκών. Από τους άλλους κλάδους, η χοιροτροφία και η πτηνοτροφία είναι ελάχιστα ανεπτυγµένοι. Ενδιαφέρον αποτελεί η ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια του κλάδου των γουνοφόρων ζώων, ο οποίος συνδέεται άµεσα µε τον κλάδο της γουνοποιίας. Παραγωγή αγροτικών προϊόντων ιαχρονικά παρατηρείται συνεχής αύξηση της καλλιέργειας των ξερικών σιτηρών, λόγω της πλήρους εκµηχάνισης της καλλιέργειας και της επιδότησης από την Ε.Ε. Έτσι, όταν το 1980 το σκληρό σιτάρι καλλιεργούνταν σε έκταση 83.000 στρ., το 1990 έφτασε τα 535.000 στρ. και από το 2000 και µέχρι σήµερα κυµαίνεται περίπου στα 610.000 στρ. Το µαλακό σιτάρι καλλιεργείται σε εκτάσεις που ανέρχονται στο 34% του συνόλου της χώρας και το κριθάρι στο 25% αντίστοιχα. Από τους πλέον δυναµικούς κλάδους, ξεχωρίζει η καλλιέργεια των φασολιών, ιδιαίτερα στους Ν. Φλώρινας και στο Ν. Καστοριάς περίπου 15.000 και 9.000 στρέµµατα αντίστοιχα [129/ΠΕΡΙΛΗΨΗ-2.doc] [17/04/2007] [ΝΛ/ΚΕ] ANKO Σελ. 4/16

Οπωρικά Από τις δενδρώδεις καλλιέργειες, ξεχωρίζει η καλλιέργεια µήλων, αλλά και των ροδάκινων και αχλαδιών. Περίπου το 20% της µηλοκαλλιέργειας ολόκληρης της χώρας βρίσκεται στη υτική Μακεδονία, ενώ η παραγωγή ξεπερνά σε φυσιολογικές χρονιές τους 100.000 τόνους, αποφέροντας το 6% της Ακαθάριστης προσόδου του αγροτικού τοµέα στην Περιφέρεια, αν και καλύπτει το 1,2% των καλλιεργούµενων εκτάσεων. Παραγωγή ζωοτροφών Ένα µεγάλο µέρος της γεωργικής γης (30% περίπου), αξιοποιείται παράγοντας πρώτες ύλες ζωοτροφών, συµπεριλαµβανοµένου και του κριθαριού, οι οποίες καταναλώνονται εξ ολοκλήρου σχεδόν σε τοπικό επίπεδο. Κυριότεροι κλάδοι είναι ο αραβόσιτος, η µηδική και το κριθάρι όπως προαναφέρθηκε, ενώ σηµαντική έκταση καταλαµβάνουν και τα κοφτολίβαδα, είτε ως συγκοµισµένη ζωοτροφή είτε για απ ευθείας βόσκηση. Παραγωγή πιστοποιηµένων ποιοτικών προϊόντων Τα πιστοποιηµένα προϊόντα στο χώρο της υτικής Μακεδονίας, καθώς και τα πρότυπα, είναι τα ακόλουθα : Τυρί φέτα (Π.Ο.Π. Ευρωπαϊκή Ένωση) Κρόκος Κοζάνης (Π.Ο.Π. Ευρωπαϊκή Ένωση) Κρασιά Αµυνταίου (VQPRD Ευρωπαϊκή Ένωση) Κρασιά Σιάτιστας (Τοπικός Οίνος Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων) Κρασιά Βελβεντού (Τοπικός Οίνος Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων) Φασόλια Πρεσπών Φλώρινας (Π.Γ.Ε. Ευρωπαϊκή Ένωση) - (Πλακέ µεγαλόσπερµα και γίγαντες Ελέφαντες) Μήλα Βερµίου Κοζάνης (Ολοκληρωµένης ιαχείρισης Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων) Οπωρικά Βελβεντού Κοζάνης (Ολοκληρωµένης ιαχείρισης Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων) Φασόλια γίγαντες ελέφαντες Καστοριάς (Π.Γ.Ε. Ευρωπαϊκή Ένωση) [129/ΠΕΡΙΛΗΨΗ-2.doc] [17/04/2007] [ΝΛ/ΚΕ] ANKO Σελ. 5/16

Μήλα Καστοριάς (Π.Γ.Ε. Ευρωπαϊκή Ένωση) Τυρί ανεβατό (Π.Ο.Π. Ευρωπαϊκή Ένωση) Τυρί Μπάντζο (Π.Ο.Π. Ευρωπαϊκή Ένωση) Κεφαλογραβιέρα (Π.Ο.Π. Ευρωπαϊκή Ένωση) Μανούρι (Π.Ο.Π. Ευρωπαϊκή Ένωση) Βιολογικά Προωθούµενα προϊόντα Τα κυριότερα βιολογικά παραγόµενα προϊόντα είναι ο Κρόκος, τα οπωρικά και αµπελοοινικά στο Ν. Κοζάνης, τα γαλακτοκοµικά τυροκοµικά στο Ν. Γρεβενών, καθώς επίσης, τα κηπευτικά, οι ζωοτροφές και ορισµένες δενδρώδεις καλλιέργειες σ όλους γενικά τους Νοµούς της υτικής Μακεδονίας. Σύµφωνα µε στοιχεία του Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίµων, το 2001 είχαν ενταχθεί στη υτ. Μακεδονία 22.250 στρέµµατα. Το ίδιο διάστηµα σ ολόκληρη την Ελλάδα οι εκτάσεις που είχαν ενταχθεί στη βιοκαλλιέργεια ανέρχονται σε 311.182 στρέµµατα. (Η υτική Μακεδονία µε 7% σε σχέση µε το σύνολο της χώρας, ή 1% της συνολικής γεωργικής γης στη υτική Μακεδονία). άση - Οικοσυστήµατα Τα δάση της Περιφέρειας, λόγω της έκτασης και χωρικής συνέχειάς τους, αποτελούν σηµαντικούς βιότοπους αλλά και παράγοντες προστασίας του ευρύτερου περιβάλλοντος. Σηµαντική θεωρείται η συµβολή τους στη µείωση των χειµαρικών φαινοµένων, στην προστασία των εδαφών από διαβρώσεις και στην αντιρρυπαντική δράση τους. Ο εθνικός δρυµός Βάλια Κάλντα στο Ν. Γρεβενών είναι το σηµαντικότερο δασικό οικοσύστηµα. Άλλα σηµαντικά δασικά οικοσυστήµατα είναι αυτά του Βιτσίου, του Σινιάτσικου του Βούρινου και το δάσος των Πιερίων. [129/ΠΕΡΙΛΗΨΗ-2.doc] [17/04/2007] [ΝΛ/ΚΕ] ANKO Σελ. 6/16

2. ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΑ ΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΤΩΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ Βασικό στόχο του προγράµµατος, αποτελεί η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του πρωτογενή τοµέα, µέσω καινοτόµων µεθόδων παραγωγής και διαφοροποιηµένων δραστηριοτήτων υπό το πρίσµα βιώσιµων διαχειριστικών πρακτικών 2.1. 1 ος Στρατηγικός στόχος : Η αναδιάρθρωση και ο εκσυγχρονισµός των εκµεταλλεύσεων για την παραγωγή πιστοποιηµένων ποιοτικών προϊόντων υψηλής προστιθέµενης αξίας Ο στόχος αυτός αναφέρεται στην ικανότητα των επιλεγµένων περιοχών να αντιµετωπίσουν τον ανταγωνισµό της αγοράς, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα την περιβαλλοντική, κοινωνική, οικονοµική και πολιτιστική τους βιωσιµότητα. 2.2. 2ος Στρατηγικός Στόχος : Η υιοθέτηση αµοιβαία επωφελούµενων περιβαλλοντικών οικονοµικών µεθόδων παραγωγής στην κατεύθυνση διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος και της συνολικής ελκυστικότητας του αγροτικού χώρου. Ο 2 ος στρατηγικός στόχος επικεντρώνεται στη διατήρηση της κατάλληλης ισορροπίας µεταξύ της οικονοµικής και περιβαλλοντικής ωφέλειας. Σ ένα πλαίσιο έντονου ανταγωνισµού θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι οι τοµείς της γεωργίας και των τροφίµων αλλά και ο δασικός τοµέας είναι σε θέση να αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες της αγοράς µέσω καινοτόµων προσεγγίσεων, για την ανάπτυξη νέων προϊόντων, µεθόδων επεξεργασίας και νέων τεχνολογιών. 2.3. 3 ος Στρατηγικός Στόχος : η διεύρυνση της οικονοµικής δραστηριότητας για την ανάπτυξη ενός βιώσιµου κοινωνικού ιστού, ώστε να δοθεί προοπτική στην αναζωογόνηση των αγροτικών περιοχών. Ο στόχος αυτός ανταποκρίνεται στην ανάγκη να ληφθούν πρόσθετα µέτρα για τις αλλαγές σε αγροτικές περιοχές, προκειµένου να υποβοηθηθεί η διαφοροποίηση [129/ΠΕΡΙΛΗΨΗ-2.doc] [17/04/2007] [ΝΛ/ΚΕ] ANKO Σελ. 7/16

των γεωργικών δραστηριοτήτων. Εξυπηρετεί την προτεραιότητα δηµιουργίας συνθηκών απασχόλησης και προϋποθέσεων οικονοµικής ανάπτυξης. Στη συνέχεια παρουσιάζεται διαγραµµατικά η προτεινόµενη στρατηγική του τοπικού προγράµµατος για την πληρέστερη και εποπτικότερη κατανόηση του πλαισίου στο οποίο διαµορφώνεται, αλληλεπιδρά και επιχειρεί. [129/ΠΕΡΙΛΗΨΗ-2.doc] [17/04/2007] [ΝΛ/ΚΕ] ANKO Σελ. 8/16

ΓΙΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΑΓΡΟΤΙΚΟΥ ΕΙΣΟ ΗΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑ ΓΙΑ ΜΙΑ ΣΣ ΤΤΡΑ ΤΤΗ ΓΓ ΙΙΚΗ ΓΓ ΙΙΑ ΤΤΗΝ ΑΝΑΠ ΤΤΥΞΗ ΠΑΡΑ ΓΓΩ ΓΓΗ ΣΣ Π ΙΙ ΣΣ ΤΤΟΠΟ ΙΙΗΜΕΝΩΝ ΠΡΟ ΪΪΟΝ ΤΤΩΝ ΖΩ ΙΙΚΗ ΣΣ ΚΑ ΙΙ ΦΥ ΤΤ ΙΙΚΗ ΣΣ ΠΡΟΕΛΕΥ ΣΣΗ ΣΣ ΠΡΟΣΣΤΤΑΣΣΙΙΑ ΠΕΡΙΙΒΑΛΛΟΝΤΤΟΣΣ ΠΟΛΙΙΤΤΙΙΣΣΤΤΙΙΚΗΣΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΙΑΣΣ ΠΠΟΟΙ ΙΟΟΤΤΗΗΤΤΑΑ - ΚΚΑΑΙ ΙΝΝΟΟΤΤΟΟΜΜΙ ΙΑΑ ΝΝΕΕΕΕΣΣ ΤΤΕΕΧΧΝΝΟΟΛΛΟΟΓΓΙ ΙΕΕΣΣ ΠΠΑΑΡΡΑΑΓΓΟΟΜΜΕΕΝΝΟΟ ΠΠΡΡΟΟΪ ΪΟΟΝΝ ΚΚΑΑΤΤΑΑΡΡΤΤΙ ΙΣΣΗΗ ΕΕΠΠΙ ΙΜΜΟΟΡΡΦΦΩΩΣΣΗΗ - ΣΣΥΥΜΜΒΒΟΟΥΥΛΛΕΕΥΥΤΤΙ ΙΚΚΗΗ ΜΜΕΕΤΤΑΑΠΠΟΟΙ ΙΗΗΣΣΗΗ ΙΚΚΑΑΝΝΟΟΠΠΟΟΙ Ι ΙΗΗΣΣΗΗ ΑΑΝΝΑΑΓΓΚΚΩΩΝΝ ΑΑΓΓΟΟΡΡΑΑΣΣ ΙΙΣΣΟΤΤΗΤΤΑ [129/ΠΕΡΙΛΗΨΗ-2.doc] [17/04/2007] [ΝΛ/ΚΕ] ANKO Σελ. 9/16

3. ΣΧΕ ΙΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ - ΑΞΟΝΕΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΡΑΣΕΩΝ ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΧΕ ΙΟΥ ΡΑΣΗΣ Άξονας 1. Βελτίωση των διαρθρώσεων και της ανταγωνιστικότητας του αγροτικού χώρου. Μέτρο 1.1. Αναβάθµιση δεξιοτήτων και εξειδίκευση του ανθρώπινου δυναµικού. Μέτρο 1.2. Αναδιάρθρωση και ανάπτυξη των γεωργικών εκµεταλλεύσεων και της µεταποίησης των γεωργικών προϊόντων. Μέτρο 1.3. Προώθηση της έννοιας της ποιότητας στην παραγωγική διαδικασία. Άξονας 2. ιατήρηση και βελτίωση του περιβάλλοντος που διαµόρφωσε η γεωργική δραστηριότητα. Μέτρο 2.1. Εφαρµογή βιώσιµων γεωργικών πρακτικών. Μέτρο 2.2. Αειφορική διαχείριση δασικής γης. Άξονας 3. Αναβάθµιση της Ποιότητας ζωής και διαµόρφωση συνθηκών πολυαπασχόλησης. Μέτρο 3.1. Ανάπτυξη διαφοροποιηµένων επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων. Μέτρο 3.2. Αναβάθµιση της ποιότητας ζωής. [129/ΠΕΡΙΛΗΨΗ-2.doc] [17/04/2007] [ΝΛ/ΚΕ] ANKO Σελ. 10/16

4. ΑΝΑ ΙΑΡΘΡΩΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ Ο αγροτικός χώρος στην περιφέρεια υτικής Μακεδονίας διανύει κρίσιµη µεταβατική περίοδο. Οι επί πολλά χρόνια παγιωµένες αντιλήψεις, νοοτροπίες, παραγωγικές συνθήκες, εξειδικεύσεις δεν θεωρούνται πλέον δεδοµένες. Οι αλλαγές, στο παραγωγικό µοντέλο του αγροτικού χώρου, θεωρούνται αναπόφευκτες. Το ζητούµενο είναι οι αλλαγές να συνδυάσουν το µικρότερο δυνατό κοινωνικό κόστος, ευρεία αποδοχή και θετική προοπτική. Το καθαρά παραγωγικό αγροτικό µοντέλο παραχωρεί τη θέση του σε ένα περισσότερο σύνθετο σύστηµα διαφορετικών µορφών απασχόλησης. Η ανάπτυξη του τοµέα παροχής υπηρεσιών και της µεταποίησης της τοπικής παραγωγής αποκτά βαρύνουσα σηµασία στον αγροτικό χώρο. Η µείωση σε µεγάλο βαθµό της κρατικής παρέµβασης και η επικράτηση των κανόνων της ελεύθερης αγοράς κάνουν τον αγροτικό χώρο περισσότερο ευάλωτο στο διεθνή ανταγωνισµό αφού, οι χώρες φθηνού κόστους είναι χώρες που έχουν ως κυρίαρχη οικονοµική δραστηριότητα, την αγροτική παραγωγή. Το στοίχηµα εποµένως της ποσότητας δεν µπορεί να κερδηθεί. Μπορεί όµως µε πολύ καλές προοπτικές να κερδηθεί το στοίχηµα της ποιότητας. Ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη η ανάπτυξη συνειδητοποιηµένου καταναλωτικού κινήµατος που εστιάζει το ενδιαφέρον όχι στην ποσότητα αλλά στην ποιότητα των τροφίµων. Τα ποιοτικά, τα βιολογικά αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα, τα προϊόντα της ολοκληρωµένης γεωργίας, τα προϊόντα που αναδεικνύουν τοπικές ιδιαιτερότητες, που σέβονται και προστατεύουν το περιβάλλον, ενσωµατωµένες σε σύγχρονα πρότυπα, κατακτούν συνεχώς µεγαλύτερο καταναλωτικό κοινό. Η τάση αυτή στις ανεπτυγµένες οικονοµικά χώρες θα συνεχισθεί. Εκεί πρέπει να εστιασθεί η προσπάθεια της γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής της περιφέρειας. ηλαδή παραγωγή προϊόντων µε συγκεκριµένα ποιοτικά χαρακτηριστικά, στη διασφάλιση των οποίων, δεν επιτρέπεται να γίνονται εκπτώσεις. Μεταβολές είτε στη διάρθρωση της παραγωγής είτε στις παραγωγικές διαδικασίες δεν µπορούν να επιβληθούν εκ των άνω αλλά πρέπει να έχουν την αποδοχή των ίδιων των ενδιαφερόµενων κατοίκων της υπαίθρου. Με δεδοµένο ότι οι αντιστάσεις, για πολλούς λόγους, σε µεταβολές ή ανατροπές στον αγροτικό χώρο είναι ισχυρές, το αγροτικό επάγγελµα απαιτεί γνώσεις. Το κύριο βάρος εποµένως θα πρέπει να δοθεί στον ανθρώπινο παράγοντα. Ακόµη όµως και στην περίπτωση αποδοχής της παραγωγικής αναδιάρθρωσης το στάδιο που θα µεσολαβήσει µέχρι [129/ΠΕΡΙΛΗΨΗ-2.doc] [17/04/2007] [ΝΛ/ΚΕ] ANKO Σελ. 11/16

την υλοποίηση στην πράξη είναι χρονοβόρο. Απαιτούνται απτά δείγµατα αποτελεσµάτων για να υπερνικηθούν οι αναστολές. Είναι ανάγκη να διαµορφωθεί ένα νέο παραγωγικό πρότυπο. Η ενηµέρωση, η κατάρτιση, η τεχνική - επιστηµονική στήριξη της παραγωγικής διαδικασίας, η λειτουργία συλλογικών φορέων µεταποίησης και εµπορίας αποτελούν άµεσες προτεραιότητες. Σε τελική ανάλυση δεν είναι απαραίτητο να αντικατασταθούν όλες οι υφιστάµενες δραστηριότητες µε νέες αλλά, να περάσει σταδιακά ο αγροτικός χώρος σε ένα ανώτερο ποιοτικό επίπεδο συλλογικής οργάνωσης και οικονοµικής λειτουργίας. Το ζήτηµα βέβαια της ανάπτυξης του αγροτικού χώρου δεν αφορά µόνο στην ανταγωνιστική αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής έχει αναδείξει κοινωνικά πρότυπα και συνήθειες που είναι δύσκολο να καλυφθούν στα όρια ενός αγροτικού οικισµού. Η ποιότητα της καθηµερινής ζωής, η µόρφωση και η επιµόρφωση, η ψυχαγωγία, το κόστος των υπηρεσιών αποτελούν παράγοντες εξ ίσου σηµαντικούς αν όχι σηµαντικότερους από το ύψος του εισοδήµατος. Επιβάλλεται εποµένως να επαναξιολογηθούν τόσο σε κεντρικό όσο και σε τοπικό επίπεδο οι όροι βιωσιµότητας των αγροτικών οικισµών όχι µόνο στη βάση της αγροτικής παραγωγής αλλά στη βάση της διασφάλισης ενός αποδεκτού επιπέδου διαβίωσης των κατοίκων της υπαίθρου. Στην περιφέρεια υτικής Μακεδονίας ο αγροτικός τοµέας είναι εξαρτηµένος σε πολύ µεγάλο βαθµό από τις επιδοτήσεις. Λόγω κλιµατικών και µορφολογικών χαρακτηριστικών δεν διακρίνονται ισχυρά συγκριτικά πλεονεκτήµατα στην ποσοτική γεωργική παραγωγή, σε σύγκριση πάντα µε τα δεδοµένα που επικρατούν στο διεθνές εµπόριο. Η παραγωγή ποιοτικών γεωργικών προϊόντων αποτελεί µονόδροµο. Τα γνωστά αγροτικά προϊόντα που παράγονται σήµερα (Μήλα, ροδάκινα, όσπρια, πατάτες, αρωµατικά φυτά κ.λ.π.) είναι εντατικής µορφής και δεν απαιτούν τεράστιες εκτάσεις. Στον κτηνοτροφικό τοµέα υπάρχουν όλες οι αντικειµενικές προϋποθέσεις για ανταγωνιστική και ποιοτική παραγωγή. Υπάρχει ανθρώπινο δυναµικό µε γνώση, υπάρχουν οι αντικειµενικοί όροι (βοσκότοποι, παραγωγή ζωοτροφών, µεταποιητικές µονάδες, αγορά). Ο κλάδος της αιγοπροβατοτροφίας µπορεί και πρέπει να αποτελέσει την βασική παραγωγική κατεύθυνση του αγροτικού χώρου. [129/ΠΕΡΙΛΗΨΗ-2.doc] [17/04/2007] [ΝΛ/ΚΕ] ANKO Σελ. 12/16

ΕΙ ΙΚΕΣ ΖΩΝΕΣ ΑΝΑ ΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ ΖΩΝΗ ΝΟΜΟΣ ΗΜΟΙ/ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ 1 η 2 η 3 η ΓΡΕΒΕΝΑ ΗΜΟΣ ΒΕΝΤΖΙΟΥ ΓΡΕΒΕΝΑ ΗΜΟΣ ΓΡΕΒΕΝΩΝ ΓΡΕΒΕΝΑ ΗΜΟΣ ΕΣΚΑΤΗΣ ΓΡΕΒΕΝΑ ΗΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΩΤΩΝ ΓΡΕΒΕΝΑ ΗΜΟΣ ΧΑΣΙΩΝ ΗΜΟΣ ΝΕΑΠΟΛΗΣ ΗΜΟΣ ΤΣΟΤΥΛΙΟΥ ΗΜΟΣ ΑΣΚΙΟΥ ΗΜΟΣ ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΗΜΟΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑ ΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΗΜΟΣ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΗΜΟΣ ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΗΜΟΣ ΒΙΤΣΙΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΗΜΟΣ ΜΑΚΕ ΝΩΝ ΚΑΣΤΟΡΙΑ ΗΜΟΣ ΟΡΕΣΤΙ ΟΣ 4 η ΦΛΩΡΙΝΑ ΗΜΟΣ ΠΡΕΣΠΩΝ ΗΜΟΣ ΑΙΑΝΗΣ ΗΜΟΣ ΒΕΛΒΕΝΤΟΥ 5 η 6 η 7 η ΗΜΟΣ ΕΛΙΜΕΙΑΣ ΗΜΟΣ ΕΛΛΗΣΠΟΝΤΟΥ ΗΜΟΣ ΣΕΡΒΙΩΝ ΗΜΟΣ ΒΕΡΜΙΟΥ ΗΜΟΣ ΜΟΥΡΙΚΙΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑ ΗΜΟΣ ΑΕΤΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑ ΗΜΟΣ ΑΜΥΝΤΑΙΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑ ΗΜΟΣ ΦΙΛΩΤΑ ΦΛΩΡΙΝΑ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΒΑΡΙΚΟΥ ΦΛΩΡΙΝΑ ΗΜΟΣ ΚΑΤΩ ΚΛΕΙΝΩΝ ΦΛΩΡΙΝΑ ΗΜΟΣ ΜΕΛΙΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑ ΗΜΟΣ ΠΕΡΑΣΜΑΤΟΣ [129/ΠΕΡΙΛΗΨΗ-2.doc] [17/04/2007] [ΝΛ/ΚΕ] ANKO Σελ. 13/16

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Με βάση τα αναλυτικά δεδοµένα, ανά δραστηριότητα, του πρωτογενή τοµέα παραγωγής εξάγονται τα εξής συµπεράσµατα : Α. Οι προωθούµενες αλλαγές στην Κοινή Αγροτική Πολιτική θα επηρεάσουν αρνητικά τον αγροτικό τοµέα της οικονοµίας σε όλη την έκταση της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας καθόσον θα υπάρξει εγκατάλειψη εκτάσεων που καλλιεργούνται µε ξηρικά σιτηρά και έχουν µικρές αποδόσεις. Β. Τις αρνητικές συνέπειες θα υποστεί άµεσα ο κλάδος της φυτικής παραγωγής και ειδικότερα οι ετήσιες αροτριαίες καλλιέργειες. Το κόστος θα αφορά µείωση εισοδήµατος, µείωση της απασχόλησης και απαξίωση του επενδυµένου κεφαλαίου σε συγκεκριµένο εξοπλισµό παραγωγής, για κάθε καλλιέργεια. Γ Για τον κλάδο της ζωικής παραγωγής θα υπάρξουν δυσµενείς συνέπειες από τον ανταγωνισµό γειτονικών χωρών κυρίως στην βοοτροφία.. Οι καλλιέργειες που αντιµετωπίζουν άµεσο πρόβληµα είναι : Τα ζαχαρότευτλα (40.000 περίπου στρέµµατα) που συµµετέχουν κατά 3% στη διαµόρφωση του ακαθάριστου αγροτικού εισοδήµατος. Οι επιπτώσεις από την συρρίκνωση της καλλιέργειας θα αφορούν κυρίως το εισόδηµα και σε µικρό βαθµό την απασχόληση αφού η καλλιέργεια είναι εντάσεως κεφαλαίου. Ο καπνός (25.000 περίπου στρέµµατα) που συµµετέχει κατά 9,57% στη διαµόρφωση του αγροτικού εισοδήµατος. Οι επιπτώσεις από τη συρρίκνωση της καλλιέργειας θα αφορούν και το εισόδηµα και την απασχόληση, αφού ο καπνός είναι καλλιέργεια εντάσεως εργασίας. Ε. Από τις άλλες ετήσιες καλλιέργειες πρόβληµα θα αντιµετωπίσει το σκληρό σιτάρι. Λόγω της πλήρους εκµηχάνισης της καλλιέργειας αλλά και λόγω του ότι υπάρχει η δυνατότητα καλλιέργειας στις ίδιες εκτάσεις µαλακού σιταριού και κριθαριού, το κόστος περιορίζεται στην απώλεια εισοδήµατος από την µείωση της επιδότησης. ΣΤ. Οι δενδρώδεις καλλιέργειες και τα αµπέλια µπορούν να διατηρήσουν και να βελτιώσουν τη συµµετοχή τους στην αγροτική οικονοµία. [129/ΠΕΡΙΛΗΨΗ-2.doc] [17/04/2007] [ΝΛ/ΚΕ] ANKO Σελ. 14/16

Ζ. Τα αρωµατικά φυτά, για να επεκταθούν σαν καλλιέργειες, πρέπει να συνδυασθούν µε µεταποίηση και µε συµβόλαια διάθεσης της παραγωγής. Η. Θετικές και µεγάλες είναι οι προοπτικές παραγωγής βιολογικών προϊόντων τόσο στη γεωργία όσο και στην κτηνοτροφία. θ. Από τις άλλες προωθούµενες και νέες καλλιέργειες και πρακτικές, αισιόδοξες προοπτικές υπάρχουν κυρίως για τα προϊόντα που παράγονται µε βιολογικές µεθόδους καλλιέργειας. Τα ενεργειακά φυτά έχουν περιθώρια επέκτασης αλλά πρέπει να συνδυαστούν µε επιχειρήσεις µεταποίησης. Η ΕΗ µπορεί και πρέπει να διαδραµατίσει καθοριστικό ρόλο σαν µεγάλος καταναλωτής υγρών καυσίµων. Ι. Θετικές προοπτικές υπάρχουν για την αιγοπροβατοτροφία. Η τάση είναι για ανάπτυξη µονάδων ηµιεντατικής µορφής αλλά η ποιµενική µορφή πρέπει να στηριχθεί γιατί αξιοποιεί τους βοσκότοπους και δηµιουργεί τη διαφορά στην ποιότητα του γάλατος. Κ. Η βοοτροφία, που αποτελεί το δεύτερο σηµαντικό κλάδο της κτηνοτροφίας και αντιµετωπίζει µεγαλύτερο ανταγωνισµό από γειτονικές χώρες, πρέπει να στηριχθεί στην κατεύθυνση της ποιοτικής παραγωγής και στην αξιοποίηση ιδιοπαραγόµενων ζωοτροφών για µείωση του κόστους. Λ. Τέλος µια ειδική περίπτωση εκτροφής αποτελούν τα γουνοφόρα ζώα στον άξονα Σιάτιστα Καστοριά. Μετά τη δηµιουργία µονάδας παραγωγής τροφής για γουνοφόρα λύθηκε ένα βασικό πρόβληµα αλλά πρέπει να ολοκληρωθεί το κύκλωµα µε την διαχείριση των αποβλήτων της σφαγής. [129/ΠΕΡΙΛΗΨΗ-2.doc] [17/04/2007] [ΝΛ/ΚΕ] ANKO Σελ. 15/16

5. ΣΧΕ ΙΟ ΑΝΑ ΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ ΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕ ΟΝΙΑΣ Συνοπτικά το προτεινόµενο σχέδιο αναδιάρθρωσης καλλιεργειών της υτικής Μακεδονίας παρατίθεται ποσοτικοποιηµένο στον πίνακα που ακολουθεί. Α/Α ΚΛΑ ΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΥΞΗΣΗ- ΑΝΑ ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΜΕΙΩΣΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ- ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ-ΑΓΡΑΝΑΠΑΥΣΗ ΑΓΡΑΝΑΠΑΥΣΗ (στρ.) (%) (στρ.) (%) (%) 1 Σιτάρι µαλακό 646.200 29,26 499.700 24,07-146.500 2 Κριθάρι 272.900 12,36 272.900 13,14 0 3 Σιτάρι σκληρό 608.400 27,55 178.400 8,59-430.000 4 Σίκαλη- Βρώµη 70.430 3,19 70.430 3,39 0 5 Αραβόσιτος 160.500 7,27 220.200 10,61 59.700 6 Φασόλια -Άλλα όσπρια 26.250 1,19 36.150 1,74 9.900 7 Φακές 1.010 0,05 1.010 0,05 0 8 Καπνός 29.420 1,33 5.020 0,24-24.400 9 Ζαχαρότευτλα 39.220 1,78 20.420 0,98-18.800 10 Μηδική- Άλλα ψυχανθή 112.800 5,11 227.400 10,95 114.600 11 Πατάτες 16.920 0,77 19.920 0,96 3.000 12 Άµπελοι (για οίνο) 24.700 1,12 24.700 1,19 0 13 Κρόκος - Άλλα αρωµατικά - 5.000 0,23 10.700 0,52 5.700 φαρµακευτικά 14 Ενεργειακές καλλιέργειες 59.100 2,85 59.100 15 Καλλιέργεια τρούφας 700 0,03 700 16 ασογεωργικά συστήµατα 0,00 115.800 5,58 115.800 17 Κηπευτικά 17.900 0,81 29.600 1,43 11.700 18 Αχλαδιές 2.250 0,10 2.250 0,11 0 19 Μηλιές 26.706 1,21 51.606 2,49 24.900 20 Ροδακινιές 11.915 0,54 11.915 0,57 0 21 Αµυγδαλιές 4.350 0,20 6.450 0,31 2.100 22 Καρυδιές 6.680 0,30 6.680 0,32 0 23 ιάφορες Καλ/γειες 73.999 3,35 53.999 2,60-20.000 24 Εγκαταλειµµένοι αγροί - Αγρανάπαυση 51.050 2,31 151.050 7,28 100.000 ΣΥΝΟΛΟ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 2.208.600 100 2.076.100 100 Σηµείωση: Η διαφορά που προκύπτει αφορά διάφορα είδη και κλάδους της "βιολογικής καλλιέργειας"(132.500 στρ.) [129/ΠΕΡΙΛΗΨΗ-2.doc] [17/04/2007] [ΝΛ/ΚΕ] ANKO Σελ. 16/16