Λεμφώματα πνεύμονα (συνέχεια) Πηνελόπη Κορκολοπούλου Επ. Καθηγήτρια Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής Πανεπιστημίου Αθηνών
Αγγειοκεντρική ανοσοϋπερπλαστική νόσος / λέμφωμα πνεύμονος ΕΒV B T/NΚ Λεμφωματώδης Εξωλεμφαδενικό ρινικού κοκκιωμάτωση τύπου λέμφωμα
Λεμφωματώδης κοκκιωμάτωση Συνήθως ενήλικες με συμπτώματα από το αναπνευστικό (δύσπνοια, βήχας, θωρακικό άλγος) Εντόπιση : πνεύμονας (100%), δέρμα, ανώτερο αναπνευστικό, ΓΕΣ, νεφροί, ΚΝΣ Αιτιολογική σχέση με τον ιό Epstein-Barr Προδιαθεσικοί παράγοντες : ανοσοανεπάρκεια Οζοειδείς βλάβες με κεντρική νέκρωση
Λεμφωματώδης κοκκιωμάτωση Μικροσκοπική εικόνα - πολύμορφος κυτταρικός πληθυσμός (μικρά λεμφοκύτταρα και μεγάλα ανοσοβλαστικού τύπου κύτταρα με πυρήνια) - όχι εμφανές φλεγμονώδες στοιχείο - λεμφοκυτταρική αγγειίτιδα, πηκτική νέκρωση, αγγειακή καταστροφή Ανοσοφαινότυπος - μεγάλα κύτταρα : CD20 + / EBV + / CD30 -(+) / CD15 - - μικρά λεμφοκύτταρα : CD3 + (CD4 > CD8)
Λεμφωματώδης κοκκιωμάτωση Βαθμοποίηση (Wilson 1996) Grade I πολύμορφος πληθυσμός χωρίς ή με ελάχιστα μεγάλα κύτταρα, συνήθως χωρίς νέκρωση (EBV+ κύτταρα <5/οπτικό πεδίο Χ40) Grade ΙΙ πολύμορφος κυτταρικός πληθυσμός με [T-cell rich B- cell lymphoma] διάσπαρτα μεγάλα κύτταρα, συχνά νέκρωση (EBV+ κύτταρα 5-20/οπτικό πεδίο Χ40) Grade ΙΙI μεγαλοκυτταρικός λεμφοειδής πληθυσμός [Διάχυτο από (ομοιότητα με νόσο Hodgkin ή αναπλαστικό μεγάλα Β κύτταρα λέμφωμα] λέμφωμα) (EBV+ κύτταρα άφθονα σε αθροίσεις)
Λεμφωματώδης κοκκιωμάτωση Διαφορική διάγνωση Κλασσική νόσος Hodgkin : CD15+ /CD30+ / CD45- /CD20-(+) Εξωλεμφαδενικό ρινικού τύπου Τ/ΝΚ λέμφωμα : CD3ε+ / CD20- /κυτταροτοξικά μόρια+ /CD56+(-) Αναπλαστικό λέμφωμα : CD20- /CD30+ /ALK+(-) /EBV- Πρόγνωση : Ποικίλλει. Κακή στις περιπτώσεις Grade III
T λεμφοκύτταρα -Τh1(ΙL-2, IFN-γ) CD4+(βοηθητικά) έκκριση κυτοκινών (επιδρούν σε Τ λεμφοκ. & μακροφάγα) αβ Τ λεμφοκύτταρα -Th2(IL-4,5,6,10) CD8+(κυτταροτοξικά) έκφραση κυτταροτοξικών μορίων (επιδρούν σε Β λεμφοκ.) γδ Τ λεμφοκύτταρα CD4/CD8-,CD5-,CD3+, TcRδ1+, έκφραση του κυτταροτοξικού μορίου ΤΙΑ-1 (ανοσολογική απάντηση σε μυκοβακτηριδιακές λοιμώξεις) ΝΚ Τ λεμφοκύτταρα CD4/CD8-, έκφραση CD3ε στο κυτταρόπλασμα, CD56/CD57/CD2,5,7 συνήθως +, έκφραση κυτταροτοξικών μορίων, CD3-
Εξωλεμφαδενικό Τ/ΝΚ λέμφωμα, ρινικού τύπου Συχνότερο σε Ασία και Αμερική Συνηθέστερες εντοπίσεις : ανώτερο αναπνευστικό, δέρμα, ΓΕΣ, όρχις Συνώνυμοι όροι : αγγειοκεντρικό Τ- λέμφωμα, θανατηφόρο κοκκίωμα μέσης γραμμής Ισχυρή αιτιολογική σχέση με τον ιό Epstein-Barr, ιδιαίτερα όταν εντοπίζεται στη ρινική χώρα
Εξωλεμφαδενικό Τ/ΝΚ λέμφωμα, ρινικού τύπου Μορφολογία - Ανοσοφαινότυπος Διάχυτα αναπτυσσόμενος λεμφωματώδης πληθυσμός Αγγειοκεντρισμός, διήθηση και ινιδοειδής νέκρωση αγγειακού τοιχώματος, απόφραξη αγγειακού αυλού από τα λεμφωματώδη κύτταρα Κυτταρολογική εικόνα : ποικίλλει. Συνήθως μέσου ή μικρού και μεγάλου μεγέθους κύτταρα Πρόσμιξη μεγάλου αριθμού φλεγμονωδών στοιχείων Ανοσοφαινότυπος : CD3 - / κυτταροπλασματικό CD3ε+ / κυτταροτοξικά μόρια (περφορίνη, Granzyme B, TIA-1)± / CD56+(-) / EBV+ Πρόγνωση : ποικίλλει. Χειρότερη για τις περιπτώσεις εκτός ρινικής χώρας
CD30
CD3
Ποικιλία μορφολογίας Τ/ΝΚ λεμφώματος ρινικού τύπου
Granzyme B EBER
Ταναπλαστικό μεγαλοκυτταρικό λέμφωμα Πρωτοπαθές συστηματικό Δυνατόν να εμφανισθεί ως εξωλεμφαδενική νόσος. Προσβολή των πνευμόνων στο 11% Δικόρυφη ηλικιακή κατανομή Χαρακτηριστικά 1) αναπλαστική μορφολογία 2) έκφραση του CD30 3) έκφραση της ALK Μορφολογία : Μεγάλα κύτταρα με άφθονο κυτταρόπλασμα, νεφροειδείς πυρήνες, μονόλοβους ή πολύλοβους δίκην στεφάνης, ηωσινόφιλο πυρήνιο, παραπυρηνική άλω (κύτταρα hallmark )
Ταναπλαστικό μεγαλοκυτταρικό λέμφωμα Πρωτοπαθές συστηματικό Ποικιλίες : κοινή, λεμφοϊστιοκυτταρική, μικροκυτταρική Ανοσοφαινότυπος : CD3,5,7,8 συχνά - / CD2,4,43 +(-) / κυτταροτοξικά μόρια συχνά + / ΕΜΑ συχνά + / ALK +(70%) Γονότυπος : t(2,5) χιμαιρική πρωτείνη ΝΡΜ/ΑLΚ με δράση κινάσης τυροσίνης Πρόγνωση : Καλύτερη σε νέες ηλικίες και όταν εκφράζεται η ΑLΚ
H-E CD30 EMA Granzyme B
CD30
Νόσος Hodgkin και πνεύμονας Διήθηση πνεύμονος στο 20% των ασθενών με ν. Hodgkin κατά τη διάγνωση 50% των ασθενών υποτροπιάζουν στον πνεύμονα 60% διήθηση πνεύμονος στην υποτροπή Δευτεροπαθής >>>> πρωτοπαθής Για τη διάγνωση πρωτοπαθούς ν. Hodgkin απαιτείται η απουσία διήθησης των λεμφαδένων της πύλης Ελεγχος κλινικού ιστορικού (πρόσφατου/παλαιού) για πρωτοπαθή ν. Hodgkin λεμφαδένων
Πρωτοπαθής νόσος Hodgkin πνεύμονος Δικόρυφη ηλικιακή κατανομή Β συμπτώματα στο 15% των περιπτώσεων Βήχας, δύσπνοια, αιμόπτυση, θωρακικό άλγος Πολλαπλές οζοειδείς βλάβες, μονήρης όζος, πνευμονική πύκνωση, πολυποειδής ενδοβροχική αλλοίωση, κυστική αλλοίωση Συνηθέστεροι ιστολογικοί τύποι : οζώδης σκλήρυνση, μικτή κυτταροβρίθεια Συχνή διήθηση του αγγειακού τοιχώματος χωρίς ινιδοειδή νέκρωση Β συμπτώματα, πολλαπλές βλάβες, διήθηση υπεζωκότα χειρότερη πρόγνωση
CD30
LCA
CD30
CD15
Λεμφοϋπερπλαστική νόσος μετά από μεταμόσχευση (PTLD) Αναπτύσσεται ως αποτέλεσμα ανοσοκαταστολής σε ασθενείς με μεταμόσχευση συμπαγούς οργάνου (2%) ή μυελού των οστών (1%) Φάσμα αλλοιώσεων που κυμαίνονται από EBV θετικές πολυκλωνικές αλλοιώσεις του τύπου της λοιμώδους μονοπυρήνωσης (που υποστρέφουν με μείωση της ανοσοκαταστολής) σε EBV θετικά ή αρνητικά, Β και σπανιότερα Τ λεμφώματα, που απαιτούν χημειοθεραπεία Οσο νωρίτερα αναπτυχθεί η PTLD (6-10 μήνες) τόσο αυξάνει η πιθανότητα να είναι EBV θετική Προσβολή πνευμόνων συχνή σε ανοσοκατασταλτική θεραπεία με κυκλοσπορίνη, Tacrolimus και σε μεταμόσχευση μυελού των οστών
Μορφολογικές κατηγορίες PTLD Α Αρχικές αλλοιώσεις πλασματοκυτταρική υπερπλασία [EBV +] ( πλασματοκύτταρα, ανοσοβλάστες) εικόνα λοιμώδους μονοπυρήνωσης ( παραφλοιού, ανοσοβλάστες) Β Πολύμορφη PTLD διαταραχή αρχιτεκτονικής του ιστού [EBV +] πολύμορφος πληθυσμός από πολυκλωνικά ή μονοκλωνικά πλασματοκύτταρα, ανοσοβλάστες, κεντροκύτταρα
PTLD με εικόνα λοιμώδους μονοπυρήνωσης CD20 CD79α ΕΒΕR
Πολύμορφο PTLD
Μορφολογικές κατηγορίες PTLD Γ Μονόμορφη PTLD Β λέμφωμα (διάχυτο από μεγάλα Β κύτταρα, Burkitt, πλασματοκυτταρικά νεοπλάσματα) [συνήθως EBV+ / συχνά CD30+] T λέμφωμα [συνήθως EBV -] Δ Νόσος Hodgkin (CD15+/CD30+/CD20+) και τύπου Hodgkin λέμφωμα (CD15-/CD30+/CD20+) EBV+
Μονόμορφη B-PTLD
Τύπου Hodgkin λέμφωμα PTLD
ΕΒΕR Τύπου Hodgkin λέμφωμα PTLD
Λεμφοϋπερπλαστκές αλλοιώσεις σχετιζόμενες με μεθοτρεξάτη Ασθενείς με αυτοάνοσα νοσήματα υπό θεραπεία με μεθοτρεξάτη (κατά μέσο όρο 0.8γρ ημερησίως για 3 έτη) 40% εμφανίζονται σε εξωλεμφαδενικές θέσεις : ΓΕΣ, δέρμα, πνεύμονας, νεφρός, μαλακά μόρια Σχετίζονται με EBV λοίμωξη (50%) και εκφράζουν το CD20 Μορφολογία : διάχυτο από μεγάλα Β κύτταρα, ν. Hodgkin και Hodgkin-like, λεμφοπλασματοκυτταρικό, οζώδες Στο 60% των περιπτώσεων μερική ή πλήρης υποστροφή με τη διακοπή της θεραπείας
Αλλοίωση τύπου Hodgkin σχετιζόμενη με μεθοτρεξάτη
EBER Αλλοίωση τύπου Hodgkin σχετιζόμενη με μεθοτρεξάτη
EBV θετικά λεμφοϋπερπλαστικά νοσήματα πνεύμονος EBV + T-cell rich B λεμφοϋπερπλαστικό νόσημα [λεμφωματώδης κοκκιωμάτωση] EBV + T-cell poor B λεμφοϋπερπλαστικό νόσημα [λεμφοϋπερπλαστική νόσος μετά από μεταμόσχευση] Τ/ΝΚ ρινικού τύπου λέμφωμα
Διαφορική διάγνωση CD30 θετικών λεμφοϋπερπλαστικών εξεργασιών πνεύμονος CD30+ CD20+ CD3+ null ALK+ Τ αναπλαστικό λ. ALK - Nόσος Hodgkin Τ αναπλαστικό λ. Λεμφωματώδης κοκκιωμάτωση PTLD ( T λεμφοκύτταρα) ( T λεμφοκύτταρα)