Aποµυελινωτικά νοσήµατα Γεώργιος Καρκαβέλας Καθηγητής Παθολογικής

Transcript

1 Aποµυελινωτικά νοσήµατα Γεώργιος Καρκαβέλας Καθηγητής Παθολογικής Ανατοµικής ΑΠΘ

2 ΑΠΟΜΥΕΛΙΝΩΣΗ καταστροφή µυελίνης αποκλείονται παθολογικές καταστάσεις από αποτυχία σχηµατισµού µυελίνης (δυσµυελίνωση) ή απώλεια µυελίνης από εκφύλιση νευραξόνων

3 ΑΠΟΜΥΕΛΙΝΩΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Ετερογενής οµάδα νοσηµάτων ΚΝΣ - ΠΝΣ κοινά γνωρίσµατα αλλοιώσεις λευκής ουσίας προέχουσα η περιαγγειακή φλεγµονώδης αντίδραση ενδείξεις για αυτοάνοσους µηχανισµούς παθογένειας επίκτητη λοιµώδη αιτιολογία

4 ΑΠΟΜΥΕΛΙΝΩΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Χαρακτηρίζονται από εκλεκτική καταστροφή µυελίνης σχετική διατήρηση αξόνων (περιαξονική αποµυελίνωση)

5 ΑΠΟΜΥΕΛΙΝΩΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Ποικιλία εκδηλώσεων και συµπτωµάτων οξέα ή χρόνια µονοφασικά ή πολυφασικά καλοήθη ή θάνατο ασθενούς προσβολή νέων ατόµων µακρόχρονη ανικανότητα και εξάρτηση 15 χρόνια µετά προσβολή 50% ασθενών χρειάζονται φροντίδα στην περιποίησή τους

6 ΑΠΟΜΥΕΛΙΝΩΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ από παθολογικές καταστάσεις µε δευτερογενή απώλεια µυελίνης όπως έµφρακτα ανοξία αιµορραγία νεκρώσεις αποστήµατα τραύµατα νεοπλάσµατα

7 ΑΠΟΜΥΕΛΙΝΩΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ Σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣΚΠ) (Multiple Sclerosis-MS) Πολλαπλή, διάσπαρτη Οξεία διάσπαρτη εγκεφαλοµυελίτις Εστιακά φλεγµονώδη αποµυελινωτικά Λοιµώδη

8 Σκλήρυνση κατά πλάκας τo συχνότερο αποµυελινωτικό νόσηµα δεύτερο σε συχνότητα µετά τα αγγειακά άτοµα σε πληθυσµού κάθε χρόνο στο δυτικό κόσµο 1/1000 θανάτους ενηλίκων MRI : 2% πληθυσµού χωρίς κλινική εκδήλωση.

9 Σκλήρυνση κατά πλάκας Χρόνιες µορφές Κλασσική (ν. Charcot) ιάχυτη εγκεφαλική σκλήρυνση (ν Scheider) Οξείες µορφές ιάσπαρτη µορφή (ν. Μarburg) Συγκεντρική σκλήρυνση (ν. Balo) Oπτική νευροµυελίτις (ν. Devic)

10 Σκλήρυνση κατά πλάκας οχι στον Ισηµερινό αύξηση µε απόσταση α / γ = 1.4/1 3.1/1 > 3η-4η δεκαετία σπάνια > 6η δεκαετία ή < εφηβεία συχνότερα συγγενείς

11 Σκλήρυνση κατά πλάκας αρχίζει αργά σνθ νέοι ενήλικες συνεχίζει προοδευτικά να επιδεινώνεται

12 Σκλήρυνση κατά πλάκας σοβαρή αναπηρία δραµατική µεταβολή ποιότητας ζωής πασχόντων δυσχέρειες σε κίνηση οµιλία όραση λειτουργία εντέρου και ουροδόχου κύστεως συναισθηµατική αστάθεια

13 υποτροπές και υφέσεις δυνατόν µε συνεχή επιδείνωση δυνατόν ταχεία εξέλιξη ( θάνατος σε 5 χρόνια) δυνατόν ιδιαίτερα αργή εξέλιξη ή στασιµότητα µέσος όρος ζωής µετά διάγνωση: 35 χρόνια

14 Σκλήρυνση κατά πλάκας αποµυελινωτική διαδικασία σκληρές, ουλοποιηµένες περιοχές (πλάκες) σε εγκέφαλο - ΝΜ.

15 Αιτιολογία - Παθογένεια Κληρονοµούµενη προδιάθεση Συσχέτιση µε αντιγόνα ιστοσυµβατότητας (ΗLA-A3, B7, DW2, DR2) Γενετικός παράγοντας (µετακίνηση σε σχέση µε ηλικία 15 έτη) Μεταδοτικός βλαπτικός παράγοντας??? (ιός ιλαράς, ανθρώπειος ιός έρπητος 6) Ανοσολογικός µηχανισµός σχέση µε ΙΙ MHC αλλήλια ανώµαλη απόκριση Τ λεµφοκυττάρων σε ορισµένα αντιγόνα λευκής ουσίας (βασική πρωτεϊνη µυελίνης, γλυκοπρωτεϊνη ολιγοδενδροκυττάρων, αβ-κρυσταλλίνη)

16 Σκλήρυνση κατά πλάκας Μηχανισµός αποµυελίνωσης

17 Ανοσολογικός µηχανισµός Αρχική ενεργοποίηση από διάφορα αίτια Είσοδος Τ-λεµφοκυττάρων από αιµατοεγκεφαλικό φραγµό αύξηση µορίων προσκόλλησης σύνδεση µε ενδοθηλιακά κύτταρα σελεκτίνες ιντεγκρίνες εξαγγείωση µε διαπίδυση απελευθέρωση κυτοκινών προσέλευση άλλων φλεγµονωδών κυττάρων

18 Ανοσολογικός µηχανισµός απελευθέρωση συµπληρώµατος διέγερση φαγοκυττάρων καταστροφή ολιγοδενδροκυττάρων φλεγµονώδης αντίδραση µεταβολή αιµατοεγκεφαλικού φραγµού είσοδος και άλλων φλεγµονωδών κυττάρων

19 Aνοσολογικός µηχανισµός Καταστροφή ολιγοδενδροκυττάρων (αποµυελίνωση) από κυτταροτοξικά Τ- λεµφοκύτταρα, µακροφάγα και µικρογλοιακά που παράγουν βιολογικές ουσίες Τ-λεµφοκύτταρα διεγείρουν τα Β- λεµφοκύτταρα παραγωγή αντισωµάτων κατά στοιχείων της µυελίνης

20 Παθολογικά ευρήµατα Μακροσκοπικά Μικροσκοπικά

21 Σκλήρυνση κατά πλάκας Μακροσκοπική εικόνα σε µακρόχρονη νόσο ήπια-µέτρια ατροφία εγκεφάλου υδροκέφαλος από κενό οπτικό νεύρο και χίασµα δντ ατροφικά σαφώς αφοριζόµενες τεφρόχροες στιλπνές πλάκες, µε ποικίλη συρροή 2-10 χιλ. ντ σε φλοιό

22 Σκλήρυνση κατά πλάκας Ν.Μ. Μακροσκοπική εικόνα διάσπαρτες γριζωπές στερές επιφανειακές πλάκες σε όλο το µήκος Οι ρίζες των περιφερικών νεύρων µπορεί γκριζωπές ή ατροφικές απώλεια µυελίνης σε παρακείµενη θέση του ΚΝΣ

23 Κατανοµή πλακών παθογνωµονική της νόσου περικοιλιακά, υποεπενδυµατικά περιαγγειακά υποαραχνοειδικά όρια φαιάς-λευκής ουσίας 2/3 ασθενών πλάκες σε ηµισφαίρια οπτικά νεύρα ΝΜ

24 Πλάκες Εγκέφαλος Σκλήρυνση κατά πλάκας Μακροσκοπική εικόνα ιάσπαρτες, ποικίλου µεγέθους και σχήµατος σε οποιαδήποτε θέση της λευκής ουσίας

25 > συµµετρικές > γύρω από κοιλίες σε ηµισφαίρια

26 ως περιοχές γκρίζου αποχρωµατισµού στην γέφυρα ή την επιφάνεια του ΝΜ