ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 11.3.2016 SWD(2016) 56 final ΕΓΓΡΑΦΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ που συνοδεύει το έγγραφο Πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη διατήρηση των αλιευτικών πόρων και την προστασία των θαλάσσιων οικοσυστημάτων μέσω τεχνικών μέτρων, την τροποποίηση των κανονισμών (EΚ) αριθ. 1967/2006, (EΚ) αριθ. 1098/2007, (EΚ) αριθ. 1224/2009 του Συμβουλίου και των κανονισμών (EΕ) αριθ. 1343/2011 και (EΕ) αριθ. 1380/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, και την κατάργηση των κανονισμών (EΚ) αριθ. 894/97, (EΚ) αριθ. 850/98, (EΚ) αριθ. 2549/2000, (EΚ) αριθ. 254/2002, (EΚ) αριθ. 812/2004 και (EΚ) αριθ. 2187/2005 του Συμβουλίου {COM(2016) 134 final} {SWD(2016) 57 final} EL EL
Η παρούσα έκθεση δεσμεύει μόνο τις υπηρεσίες της Επιτροπής που πήραν μέρος στην κατάρτισή της και δεν προδικάζει την τελική μορφή οποιασδήποτε απόφασης ληφθεί από την Επιτροπή
Δελτίο συνοπτικής παρουσίασης Εκτίμηση επιπτώσεων σχετικά με πρόταση κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη διατήρηση των αλιευτικών πόρων και για την προστασία θαλάσσιων οργανισμών μέσω τεχνικών μέτρων. Γιατί; Ποιο είναι το πρόβλημα; Α. Ανάγκη ανάληψης δράσης To ισχύον καθεστώς τεχνικών μέτρων (31 κανονισμοί) δεν είναι πλέον κατάλληλο για την επίτευξη των στόχων βιωσιμότητας της νέας ΚΑλΠ. Συγκεκριμένα, τα υπάρχοντα μέτρα: βασίζονται σε αρνητικά κίνητρα εξαναγκασμού κυρίως σε ένα σύστημα διακυβέρνησης εκ των άνω προς τα κάτω, το οποίο προκαλεί δυσπιστία μεταξύ των ενδιαφερόμενων φορέων, καθώς τα μέτρα θεωρούνται άδικα, γεγονός που οδηγεί σε μη συμμόρφωση δεν επιτρέπουν τη μέτρηση των επιπτώσεών τους όσον αφορά την επίτευξη των στόχων διατήρησης της ΚΑλΠ είναι πολυάριθμα και εξαιρετικά περίπλοκα, γεγονός που δυσκολεύει τη συμμόρφωση και τον έλεγχο ελέγχουν υπερβολικά πολλές πτυχές των αλιευτικών δραστηριοτήτων, γεγονός που υπονομεύει την εμπιστοσύνη του τομέα στα μέτρα παρέχουν ελάχιστα κίνητρα για επιλεκτική αλίευση στις περιπτώσεις που το κόστος απόρριψης ή αλίευσης ευπαθών ειδών ή πρόκλησης δυσμενών επιπτώσεων στον θαλάσσιο βυθό είναι μηδενικό και δεν λειτουργούν κατά τρόπο βέλτιστο όσον αφορά την επίτευξη ευρύτερων στόχων περιβαλλοντικής και οικολογικής πολιτικής. Ο τομέας αλίευσης (περίπου 82.000 σκάφη, τα οποία απασχολούν 98.500 εργαζόμενους σε όρους ισοδυνάμου πλήρους απασχόλησης) επηρεάζεται περισσότερο. Τι αναμένεται να επιτευχθεί με την παρούσα πρωτοβουλία; Η παρούσα πρωτοβουλία έχει σκοπό: (1) να βελτιστοποιήσει τη συμβολή των τεχνικών μέτρων στην επίτευξη των βασικών στόχων της νέας ΚΑλΠ η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2014 (2) να επιτύχει την ευελιξία που απαιτείται για την προσαρμογή τεχνικών μέτρων μέσω της διευκόλυνσης προσεγγίσεων εφαρμοζόμενων σε περιφερειακό επίπεδο (σύμφωνα με τους στόχους της νομοθεσίας της ΕΕ) (3) να απλουστεύσει τους υπάρχοντες κανόνες σύμφωνα με το πρόγραμμα REFIT της Επιτροπής. Οι υπάρχοντες κανόνες είναι υπερβολικά περίπλοκοι και δύσκολο να εφαρμοστούν και η απλούστευση θα οδηγήσει σε μείωση του διοικητικού κόστους και της διοικητικής επιβάρυνσης. Επίσης, αντιμετωπίζει την ανάγκη απλούστευσης τεχνικών μέτρων η οποία έχει περιγραφεί σε προηγούμενη ανακοίνωση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή της ΚΑλΠ. Ποια είναι η προστιθέμενη αξία της δράσης σε επίπεδο ΕΕ; Οι διατάξεις για τη διατήρηση των έμβιων θαλάσσιων πόρων εμπίπτουν στην αποκλειστική δικαιοδοσία της ΕΕ σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 1 στοιχείο δ) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Επομένως, για τις εν λόγω διατάξεις δεν ισχύει η αρχή της επικουρικότητας. Ωστόσο, στο επίκεντρο της παρούσας πρότασης βρίσκεται η έννοια της περιφερειοποίησης, βάσει της οποίας τα κράτη μέλη πρέπει να συνεργάζονται περιφερειακά για την ανάπτυξη και την εφαρμογή μέτρων διατήρησης. Β. Λύσεις Ποιες νομοθετικές και μη νομοθετικές επιλογές πολιτικής έχουν εξεταστεί; Υπάρχει προτιμώμενη επιλογή ή όχι; Γιατί; Σύμφωνα με το βασικό σενάριο διατηρείται το υπάρχον σύνολο 31 κανονισμών. Επιλογή 1: Ενοποίηση - Ένας νέος κανονισμός με περιορισμένο πεδίο εφαρμογής ο οποίος θα συγκεντρώνει και θα ενοποιεί σε έναν κανονισμό κοινών κανόνων περιφερειακά ειδικούς κανόνες που απομένουν στους υπάρχοντες κανονισμούς. Περιφερειοποίηση πραγματοποιείται εάν και στην περίπτωση που κράτη μέλη υποβάλλουν κοινές συστάσεις για πολυετή σχέδια. Επιλογή 2: Πλαίσιο - Ένας κανονισμός πλαίσιο ο οποίος περιέχει γενικές διατάξεις και αντίστοιχα πρότυπα κοινούς κανόνες και τεχνικές διατάξεις και βασικά πρότυπα ανά περιφέρεια τα οποία αντιστοιχούν στα προσδιορισθέντα αποτελέσματα και τα οποία θα λειτουργούν ως προεπιλεγμένα μέτρα στο πλαίσιο της 1
περιφερειοποίησης. Οι γραμμές βάσης και τα προεπιλεγμένα τεχνικά μέτρα που αντιστοιχούν στους στόχους που θα εφαρμόζονται, εκτός εάν και έως ότου σχεδιαστούν και θεσπιστούν στο δίκαιο της ΕΕ περιφερειοποιημένα μέτρα. Μια υποεπιλογή (2.1) είναι ένας κανονισμός πλαίσιο χωρίς καθορισμένες γραμμές βάσης. Επιλογή 3: Κατάργηση υπαρχόντων κανόνων - Κατάργηση της πλειονότητας των υπαρχόντων κανονισμών (με εξαίρεση ουσιώδη μέτρα διατήρησης της φύσης). Οποιαδήποτε απαραίτητα τεχνικά μέτρα σε πιο μακροπρόθεσμη βάση θα αναπτυχθούν περιφερειακά στο πλαίσιο πολυετών σχεδίων. Στην επιλογή αυτή η υποχρέωση εκφόρτωσης θεωρείται η ίδια μέτρο με βάση τα αποτελέσματα και θα οδηγήσει σε καθαρή αλιεία. Η επιλογή 2 επιτυγχάνει με τον βέλτιστο τρόπο τους στόχους που έχουν τεθεί και παρέχει ένα επίπεδο ασφάλειας ότι η εκπλήρωση των στόχων διατήρησης θα συνεχιστεί, ενώ θα αναπτύσσεται η περιφερειοποίηση. Ποιος υποστηρίζει την κάθε επιλογή; Η διατήρηση του βασικού σεναρίου δεν θεωρήθηκε αποδεκτή επιλογή από κανέναν από τους ενδιαφερόμενους φορείς. Η επιλογή 1 υποστηρίχθηκε ελάχιστα από τους βασικούς ενδιαφερόμενους φορείς. Η επιλογή 2 υποστηρίχθηκε από ορισμένους φορείς του τομέα αλίευσης, καθώς και από ορισμένα κράτη μέλη και ΜΚΟ. Οι ενδιαφερόμενοι φορείς διατύπωσαν αποκλίνουσες απόψεις όσον αφορά το περιεχόμενο του πλαισίου. Ο τομέας αλίευσης υποστήριξε τη θέσπιση ενός πλαισίου χωρίς γραμμές βάσης (υποεπιλογή 2.1), αλλά τα κράτη μέλη, οι ΜΚΟ και ορισμένα γνωμοδοτικά συμβούλια γνωμοδότησαν κατά της επιλογής αυτής. Την επιλογή 3 υποδέχθηκαν ευνοϊκά ορισμένα τμήματα του τομέα αλίευσης αλλά απέρριψαν τα κράτη μέλη, οι ΜΚΟ και άλλα τμήματα του τομέα αλίευσης, καθώς θεωρήθηκε στρατηγική υψηλού κινδύνου. Γ. Επιπτώσεις της προτιμώμενης επιλογής Ποια είναι τα οφέλη της προτιμώμενης επιλογής (αν υπάρχουν, ειδάλλως των κυριότερων επιλογών); Οι οικονομικές επιπτώσεις θα είναι θετικές, καθώς η προσέγγιση πλαισίου θα προαγάγει την περιφερειοποίηση, γεγονός που θα συμβάλει στην επίτευξη μέγιστης βιώσιμης απόδοσης για όλα τα αποθέματα, στη μείωση των ανεπιθύμητων αλιευμάτων και στην καλή περιβαλλοντική κατάσταση σύμφωνα με την οδηγία - πλαίσιο για τη θαλάσσια στρατηγική. Θα υπάρξουν έτσι αυξημένες αλιευτικές δυνατότητες και αυξημένα έσοδα από την εκφόρτωση μεγαλύτερων, περισσότερο πολύτιμων ιχθύων (αύξηση εκτιμώμενη στο 10-40 %). Η κατάσταση αυτή θα βελτιώνεται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου. Τα επίπεδα απασχόλησης θα σταθεροποιηθούν γρήγορα στο πλαίσιο της επιλογής αυτής και υπάρχει δυνατότητα αυξημένης απασχόλησης. Μόλις επιτευχθούν επίπεδα μέγιστης βιώσιμης απόδοσης, οι αλιευτικές δυνατότητες θα αυξηθούν (κατ ελάχιστο ποσοστό 20 % έως το 2020). Η εν λόγω σημαντική αύξηση έχει τη δυνατότητα να δημιουργήσει νέες θέσεις εργασίας στον τομέα της αλίευσης. Η αλιεία βιώσιμων αποθεμάτων θα οδηγήσει επίσης σε αύξηση του εισοδήματος και των μισθών και, συνεπώς, σε αύξηση της ελκυστικότητας των θέσεων απασχόλησης. Οι μέσοι μισθοί θα διπλασιαστούν σχεδόν λόγω της βιώσιμης αλιείας. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις θα είναι θετικές. Το πλαίσιο θα διαχειρίζεται τη μετάβαση προς την περιφερειοποίηση και θα διασφαλίζει ότι δεν τίθενται σε κίνδυνο οι στόχοι περιβαλλοντικής βιωσιμότητας της ΚΑλΠ. Σε πιο μακροπρόθεσμη βάση, θα παραχθούν θετικά οφέλη για τα ιχθυαποθέματα και θα προστατεύονται καλύτερα τα ευαίσθητα είδη και οικοσυστήματα. Ποιο είναι το κόστος της προτιμώμενης επιλογής (εάν υπάρχει, ειδάλλως των κυριότερων επιλογών); Θα υπάρξει κάποιο κόστος το οποίο συνδέεται με τη στροφή των κρατών μελών και των γνωμοδοτικών συμβουλίων, υπό την ιδιότητά τους ως οι κύριων ενδιαφερόμενων φορέων, προς την περιφερειοποίηση, όπως περιγράφεται κατωτέρω. Τυχόν λοιπά έξοδα θα είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ). Πώς θα επηρεαστούν οι μεγάλες, οι μικρομεσαίες και οι πολύ μικρές επιχειρήσεις; Το διοικητικό κόστος και η διοικητική επιβάρυνση θα μειωθούν, καθώς θα υπάρξει άμεση απλούστευση των υφιστάμενων κανονισμών και ο ρόλος του τομέα αλίευσης στην ανάπτυξη των τεχνικών μέτρων μέσω των γνωμοδοτικών συμβουλίων θα είναι μεγαλύτερος. Επίσης, η ενδεχόμενη στροφή προς ένα σύστημα με βάση τα αποτελέσματα σε πιο μακροπρόθεσμο ορίζοντα θα οδηγήσει σε περαιτέρω απλούστευση των τεχνικών 2
κανόνων, μολονότι συνεπάγεται μετατόπιση του βάρους απόδειξης στον τομέα της αλίευσης. Θα υπάρξουν σημαντικές επιπτώσεις στους εθνικούς προϋπολογισμούς και στις εθνικές διοικήσεις; Η στροφή προς την περιφερειοποίηση θα έχει αυξημένο κόστος για τις εθνικές διοικήσεις (εκτιμώμενο σε 80.000-120.000 ) για την ανάπτυξη ενός πολυετούς σχεδίου. Επισημαίνεται ότι το σύνολο αυτού του κόστους σχετίζεται άμεσα με τεχνικά μέτρα που αποτελούν μόνο μέρος των εν λόγω σχεδίων. Το κόστος αυτό θα συσσωρεύεται σε μεγάλο βαθμό στην αρχή της διαδικασίας κατά την ανάπτυξη αυτών των σχεδίων. Βραχυπρόθεσμα, το κόστος ελέγχου θα μειωθεί λόγω της απλούστευσης, παρόλο που θα υπάρξει επιπλέον κόστος για την εφαρμογή της υποχρέωσης εκφόρτωσης. Σε πιο μακροπρόθεσμη βάση, το κόστος ελέγχου θα μειωθεί σημαντικά, ιδίως εάν οι περιφέρειες στραφούν προς μια διαχείριση με βάση τα αποτελέσματα, μέσω της οποίας μειώνεται η ανάγκη επιβολής περιοριστικών κανόνων. Σήμερα, το κόστος επιβολής τεχνικών μέτρων στη θάλασσα είναι πολύ υψηλό. Θα υπάρξουν άλλες σημαντικές επιπτώσεις; Η προσέγγιση αυτή απλοποιεί τη δομή: Ένας κανονισμός θα αντικαταστήσει 6 κανονισμούς, θα αντικαταστήσει εν μέρει 3 κανονισμούς και θα καταργήσει 10 κανονισμούς της Επιτροπής. Παρέχει άμεση πρόσβαση στην περιφερειοποίηση σύμφωνα με την ΚΑλΠ. Δ. Παρακολούθηση Πότε θα επανεξεταστεί η πολιτική; Θα πρέπει να διενεργηθεί εκ των υστέρων αξιολόγηση πριν από το 2020, οπότε θα πρέπει να έχει τεθεί πλήρως σε ισχύ η υποχρέωση εκφόρτωσης και να έχει επιτευχθεί μέγιστη βιώσιμη απόδοση για όλα τα αποθέματα, ενώ τα θαλάσσια οικοσυστήματα θα πρέπει να βρίσκονται σε καλή περιβαλλοντική κατάσταση. Τα αποτελέσματα αυτής της αξιολόγησης θα χρησιμοποιηθούν απευθείας στην αναδρομική αξιολόγηση της ΚΑλΠ που έχει προγραμματιστεί να ξεκινήσει το 2022. 3