ΥΠΥΡΓΕ ΠΛΤΣΜΥ, ΠΑΕΑΣ ΚΑ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ΓΕΝΚΗ ΕΥΘΥΝΣΗ ΑΡΧΑΤΗΤΩΝ ΚΑ ΠΛΤΣΤΚΗΣ ΚΛΗΡΝΜΑΣ ΕΥΘΥΝΣΗ ΜΥΣΕΩΝ TMHMA ΕΚΠΑΕΥΤΚΩΝ ΠΡΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑ ΕΠΚΝΩΝΑΣ Μυκηναϊκός Πολιτισμός ες τη λύση! Λύσεις των δραστηριοτήτων
ΠΕΡΕΧΜΕΝΑ ραστηριότητα γνώσεων ραστηριότητα 1: Το εικονόλεξο των Μυκηναίων... 3 ημιουργικές δραστηριότητες ραστηριότητα 2: Ζώα από πηλό... 4 ραστηριότητα 3: Αγαλματάκια «Τ, Φ και Ψ»... 5 ραστηριότητα 4: Ένα έργο τέχνης από τις Μυκήνες... 6 2
ΡΑΣΤΗΡΤΗΤΑ 1 ΠΡΩΤΒΑΘΜΑ ΕΚΠΑΕΥΣΗ Το εικονόλεξο των Μυκηναίων 3 5 1 Κ Υ Π Ε Ρ 2 Ξ Φ Σ 8 Σ Ω Π Λ Χ 6 5 Λ Γ Τ 4 Ρ Υ 7 6 Π Α Ν Π Λ Α 8 3 Τ Χ Φ Α Ε Α 1 Ω 4 Α Λ Γ Γ Ε 7 2 Πληροφορίες για τις εικόνες που χρησιμοποιήθηκαν Εικ. 1: Χρυσό κύπελλο με έκτυπη διακόσμηση σπειρών, 16ος αι. π.χ., Μυκήνες, Ταφικός Κύκλος Α, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Εικ.2: Χάλκινο ξίφος με χρυσή επένδυση λαβής, 16ος αι. π.χ., Μυκήνες, Ταφικός Κύκλος Α, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Εικ.3: Τοιχογραφία ανδρών σε πομπή ή πάνω σε άρμα, 14ος αι. π.χ., ανάκτορο Τίρυνθας, Αρχαιολογικό Μουσείο Μυκηνών, Εφορεία Αρχαιοτήτων Αργολίδας Εικ.4: Χρυσό σφραγιστικό δαχτυλίδι με παράσταση θρησκευτικής τελετής και εκστατικού χορού, 15ος αι. π.χ., Μυκήνες, θαλαμωτός τάφος, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Εικ.5: Χρυσή νεκρική προσωπίδα, γνωστή ως «προσωπίδα του Αγαμέμνονα», 16ος αι. π.χ., Μυκήνες, Ταφικός Κύκλος Α, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Εικ.6: Χάλκινη πανοπλία και οδοντόφρακτο κράνος, 12ος αι. π.χ., ενδρά Αργολίδας, Αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου, Εφορεία Αρχαιοτήτων Αργολίδας Εικ.7: Ψευδόστομος αμφορέας με διακόσμηση σχηματικού χταποδιού, 13ος αι. π.χ., Θήβα, Καδμεία, Αρχαιολογικό Μουσείο Θήβας, Εφορεία Αρχαιοτήτων Βοιωτίας Εικ.8: Γυναικείο ειδώλιο κουροτρόφου τύπου Φ, 13ος αι. π.χ., Άργος, Αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου, Εφορεία Αρχαιοτήτων Αργολίδας 3
ΡΑΣΤΗΡΤΗΤΑ 2 ΠΡΩΤΒΑΘΜΑ ΕΚΠΑΕΥΣΗ Ζώα από πηλό α) Τα αγάλματα θυμίζουν μικρά ταυράκια. Τα ειδώλια ταύρου ήταν τα πιο συνήθη αφιερώματα κατά την μυκηναϊκή εποχή. Φαίνεται πως ο ταύρος συνδεόταν τόσο με την κτηνοτροφία όσο και με τη θρησκεία των ανθρώπων της εποχής. β) Το ειδώλιο στην εικόνα 1 είναι διακοσμημένο με σχήματα που μοιάζουν με φύλλα, το ειδώλιο στην εικόνα 2 με κυματιστές γραμμές, ενώ το τελευταίο με ευθείες. γ) Τα ζώα ήταν πολύ σημαντικά στη ζωή των Μυκηναίων. Με αυτά εξασφάλιζαν την τροφή τους κι ακόμη τα χρησιμοποιούσαν στην κτηνοτροφία και τη γεωργία για να παράγουν τα προϊόντα που τους ήταν απαραίτητα για τη ζωή. Έτσι, αφιέρωναν αυτά τα ειδώλια στους θεούς τους για να ζητήσουν την προστασία και τη βοήθειά τους. Σημείωση: Είναι πολύ πιθανό ότι λατρευτικά αγαλματίδια ζώων κατασκευάζονταν και από άλλα υλικά, όπως ξύλο ή δέρμα. Στις γιορτές δεν αποκλείεται να έφτιαχναν ειδώλια από ψωμί και να τα αφιέρωναν στη θεότητα. Πληροφορίες για τις εικόνες που χρησιμοποιήθηκαν Εικ. 1: Ζωόμορφο ειδώλιο που παριστάνει τετράποδο ζώο με κέρατα, πιθανότατα ταύρου, 14ος αι. π.χ., Φιλακωπή (ερό), Μήλος, Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων. Εικ. 2 και 3: Ζωόμορφα ειδώλια που παριστάνουν τετράποδα ζώα με κέρατα, ίσως βοοειδή ή ταύρους, 14ος-13ος αι. π.χ., Πρόσυμνα Αργολίδας, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Εικ. 2 Εικ. 1 Εικ. 3 4
ΡΑΣΤΗΡΤΗΤΑ 3 ΠΡΩΤΒΑΘΜΑ ΕΚΠΑΕΥΣΗ Αγαλματάκια «Τ, Φ και Ψ» Φ Ψ Τ Σημείωση: Πολλές ερμηνείες έχουν δοθεί από τους επιστήμονες για τη χρήση των ειδωλίων με μορφή ανθρώπου. Άλλοι λένε πως είναι μικρογραφίες θεοτήτων που αφιέρωναν στα ιερά, άλλοι πως απεικόνιζαν τις τροφούς των βρεφών (κουροτρόφοι) ή ακόμη πως ήταν παιχνίδια. Όλες οι υποθέσεις φαίνονται πιθανές, αλλά δεν είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε την αλήθεια για τη χρήση τους. Πληροφορίες για τις εικόνες που χρησιμοποιήθηκαν Πήλινα γυναικεία ειδώλια σχήματος Φ, Ψ και Τ, 14ος-13ος αι. π.χ., Μυκήνες, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. 5
ΡΑΣΤΗΡΤΗΤΑ 4 ΠΡΩΤΒΑΘΜΑ ΕΚΠΑΕΥΣΗ Ένα έργο τέχνης από τις Μυκήνες Πληροφορίες για την εικόνα που χρησιμοποιήθηκε Χάλκινο εγχειρίδιο διακοσμημένο με παράσταση νειλωτικού τοπίου, 16ος αι. π.χ., Μυκήνες, Ταφικός Κύκλος Α, Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. 6
Αθήνα, 2015 Συντονισμός έργου Μαρία Λαγογιάννη, ρ Αρχαιολόγος Σουζάνα Χούλια-Καπελώνη, Αρχαιολόγος Γενική επιμέλεια Τόνια Κουτσουράκη, Αρχαιολόγος Αλεξάνδρα Σέλελη, Αρχαιολόγος - Μουσειολόγος Γραφιστική επιμέλεια Σπήλιος Πίστας, Γραφίστας Παιδαγωγική επιμέλεια Μαρία Τσαλκιτζή, Εκπαιδευτικός ΠΕ 70 Σχεδιασμός δραστηριοτήτων Μαρία Τσαλκιτζή, Εκπαιδευτικός ΠΕ 70 ιορθώσεις κειμένων Βιολέττα Ζεύκη, Αρχαιολόγος - Μεταφράστρια ημιουργική/καλλιτεχνική επιμέλεια Σοφία Μίχου, Γραφίστρια 2015 Υπουργείο, Παιδείας και Θρησκευμάτων ISBN 978-960-386-209-3 Το έντυπο «ες τη λύση! Λύσεις των δραστηριοτήτων» της θεματικής ενότητας «Μυκηναϊκός Πολιτισμός» δημιουργήθηκε και ψηφιοποιήθηκε το 2015 για την Πράξη με κωδικό MIS 339815 «Επικαιροποίηση και ψηφιοποίηση πολιτιστικού εκπαιδευτικού υλικού για την ενίσχυση της εκπαιδευτικής διαδικασίας», που υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και ιά Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.