Τάξη: Β λυκείου Αριθμός μαθητών: 15 Καθηγήτρια : Νικολάου Ελένη ΛΕΜ Α3Β (φιλ) ΠΜΠ. 14532 Ημερομηνία: 29/12/2004
Αραβικές επιδρομές εναντίον της Κύπρου ( μέσα του 7 ου μέσα του 10 ου αιώνα μ.χ.) Στόχοι: Οι μαθητές να είναι σε θέση: 1. Να επισημαίνουν τα αίτια των αραβικών επιδρομών στην Κύπρο, συσχετίζοντάς τα με τους παράγοντες που ανέκαθεν καθόριζαν την ιστορική τύχη του νησιού. 2. Να αναφέρουν τα βασικά ιστορικά γεγονότα που σχετίζονται με το θέμα. 3. Να διερευνούν συνεργαζόμενοι τις συνέπειες των επιδρομών. 4. Να αξιοποιούν το σχολικό εγχειρίδιο και άλλο συμπληρωματικό υλικό αντλώντας πληροφορίες από πρωτογενείς και δευτερογενείς πηγές. Μέσα και υλικά Το σχολικό εγχειρίδιο Ιστορίας της Κύπρου- Βυζαντινή περίοδος, ΥΑΠ, Λευκωσία 1996, σ. 26 38 ( Κείμενο χάρτες εικόνες -πηγές) Πίνακας Φύλλο εργασίας Διαφάνειες ανακλαστικό διασκόπιο Μέθοδος Διαλογική Μαιευτική Συνεργατική Διερευνητική Οργάνωση τάξης Ενιαία μετωπική, συνεταιριστική (οι μαθητές χωρίζονται ομάδες 5 ατόμων)
Α. Προσέλκυση της προσοχής των μαθητών: Γράφω στο πίνακα τη φράση : «Η γεωγραφική θέση ενός τόπου αποτελεί και την ευχή και την κατάρα του». Ζητώ από τους μαθητές να μου σχολιάσουν τη πιο πάνω φράση και να τη συνδέσουν με την Κυπριακή Ιστορία. Τους ζητώ να μου αναφέρουν διάφορους κατακτητές που πέρασαν από την Κύπρο. Προβάλλω το Χάρτη των Αραβικών επιδρομών και γράφω στο πίνακα το τίτλο του μαθήματος: Περίοδος των Αραβικών επιδρομών ( μέσα 7 ου 10 ου αι μ. Χ.) σελ 26-30 B. πληροφόρηση των μαθητών για το στόχο του μαθήματος Προβολή του στόχου του μαθήματος σε διαφάνεια: Τα Ιστορικά γεγονότα και τα αίτια των Αραβικών επιδρομών Γ. Ανάκληση της προαπαιτούμενης πρότερης γνώσης Σύνδεση με την προηγούμενη περίοδο της Βυζαντινής ιστορίας: Με διάφορες ερωτήσεις υπενθυμίζω στους μαθητές το θεσμό των θεμάτων ο οποίος ξεκίνησε στα χρόνια του Ιουστινιανού και εφαρμόστηκε σε περιοχές όπου αντιμετώπιζαν προβλήματα επιδρομών. Πρέπει να είναι σε θέση να αναφέρουν ότι ο θεσμός αυτός εφαρμόστηκε και στη Κύπρο κατά την περίοδο των αραβικών επιδρομών. Τους θέτω το ερώτημα: νομίζετε ότι ο θεσμός αυτός είχε επιτυχία στην περίπτωση της Κύπρου; Προχωρούμε να δούμε τα γεγονότα και να αποφασίσουμε. Δ. Προσφορά νέου περιεχομένου Διερεύνηση του νέου υλικού με την ενεργητική συμμετοχή και συνεργασία των μαθητών, οι οποίοι αξιοποιούν τις πηγές του σχολικού εγχειριδίου και το συμπληρωματικό υλικό. Αφού αναφερθούν από τους μαθητές τα αίτια των επιδρομών τοποθετώ στο πίνακα χαρτόνι με τον πιο κάτω προοργανωτή: Προοργανωτής θρησκευτικά Γεωγραφική θέση Αίτια αραβικών επιδρομών οικονομικά στρατιωτικά
Επισήμανση των βασικών στοιχείων του μαθήματος ( αιτία γεγονότα αραβικών επιδρομών- συνέπειες) με τη βοήθεια φύλλου εργασίας και την καθοδήγηση του εκπαιδευτικού. Προβληματισμός μαθητών και συσχέτιση των παραγόντων που ανέκαθεν επηρέαζαν την ιστορική μοίρα της Κύπρου μέχρι και σήμερα. Ε. Εμπέδωση Οι μαθητές θα χωριστούν σε τρεις ομάδες των πέντε ατόμων, θα τους δοθούν εξηγήσεις και θα τους τονιστεί η αξιοποίηση του χρόνου. Αφού τους δοθεί το φύλλο εργασίας, οι μαθητές αρχίζουν να εργάζονται με την καθοδήγηση ( όπου χρειάζεται) του διδάσκοντα. Αφού ολοκληρώσουν την εργασία τους όλες οι ομάδες, τότε ανακοινώνει η κάθε ομάδα τα αποτελέσματά της, ενώ οι απαντήσεις προβάλλονται με διαφάνειες για να τις συμπληρώσουν και οι υπόλοιπες ομάδες. Στ. Ανατροφοδότηση Συντρέχουσα με την προφορική συμμετοχή των μαθητών, τη συνεργατική τους ικανότητα, τη δεξιότητα άντλησης στοιχείων από πηγές, τη συμπλήρωση των φύλλων εργασίας και το γενικότερο ενδιαφέρον για το μάθημα. Τελική με την αξιολόγηση της εκτέλεσης των κατ οίκων εργασιών και την ανάληψη προαιρετικών.
Φύλλο Εργασίας Οι αραβικές επιδρομές εναντίον της Κύπρου ( μέσα του 7 ου μέσα του 10 ου αιώνα μ.χ.) Ομάδα Α Με βάση το κείμενο του σχολικού εγχειριδίου σελ 26 προσδιορίστε τα αίτια των Αραβικών επιδρομών. Αίτια επιδρομών: 1. Η γεωγραφική θέση της Κύπρου, σημαντική για τον έλεγχο των θαλάσσιων δρόμων της περιοχής. 2. Ο ανταγωνισμός των υπερδυνάμεων της εποχής ( Βυζαντινών Αράβων ) Το νησί μέσο για διεκδίκηση υπεροχής στη Μεσόγειο. 3. Η επιθυμία των Αράβων για εξασφάλιση του νησιού ως βάση ανεφοδιασμού και ως ορμητηρίου εναντίον του Βυζαντίου. Μπορείτε να βρείτε στην παρακάτω πηγή μια από τις αιτίες των πολέμων των Αράβων Εναντίον των άλλων λαών τον 7 ο αι μχ.; Μήπως κάτι ανάλογο γίνεται και σήμερα; «... (186 189) καταπολεμήστε τους εχθρούς σας στον πόλεμο που γίνεται για τη θρησκεία, αλλά μην επιτεθείτε ποτέ πρώτοι. Ο θεός μισεί τους επιτιθέμενους. Σκοτώστε τους εχθρούς σας παντού όπου τους βρίσκετε. Διώξτε τους από το φως απ όπου σας έδιωξαν. Ο κίνδυνος να αλλάξετε θρησκεία είναι χειρότερος από τον φόνο... Αν σας επιτεθούν, κολυμπήστε στο αίμα τους. Αυτή είναι η ανταμοιβή που χρωστιέται στους απίστους... ( Το Κοράνιον. Μετάφραση Γ>Ι> Πεντάκη, εκδ. «Ελευθερουδάκης», Εν Αθήναις, 1928, σ. 33 47) Στο κείμενο από το κοράνι εντοπίζουμε μια άλλη αιτία των αραβικών επιδρομών που αυτή τη φορά σχετίζεται με την θρησκεία. Το κοράνι λοιπόν καλεί τους μωαμεθανούς να σκοτώσουν τους απίστους και να φροντίσουν για την εξάπλωση του μωαμεθανισμού. Εδώ γίνεται αναφορά στο θέμα του ιερού πολέμου, ενός πολέμου που συναντούμε και στις μέρες μας π.χ Ιράκ, Αγχανισταν, Παλαιστίνη, όπου στις περιοχές αυτές οι πιστοί οπαδοί του Μωάμεθ δε διστάζουν να σκοτώσουν, στο όνομα του θεού, τους άπιστους.
Ομάδα Β Ιστορικά γεγονότα Με βάση το διάγραμμα του βιβλίου σας σελ 26 και το κείμενο σελ 28, 30, να αντιστοιχήσετε τα στοιχεία της στήλης Α με τα στοιχεία της στήλης Β. Α στήλη Β στήλη Α επιδρομή Μοαβία 648/649 μ.χ 653/ 654 μ.χ. Καταστροφή Κωνσταντίας Β επιδρομή Μοαβία Καταστροφή παραθαλάσσιων περιοχών. Αιχμαλωσία 120 000 Κυπρίων Καταστροφή παναγίας Λιμενιώτισσας και Αγίας Κυριακής. Μετακίνηση κατοίκων προς το εσωτερικό Χαλά Σουλτάν Τεκκέ Αφού βρείτε πιο είναι το μνημείο της φωτογραφίας, αναφερθείτε στην ιστορία που σχετίζετε με αυτό. (σελ 28 σχολικού εγχειριδίου) Το πιο πάνω μνημείο είναι το «Χαλά Σουλτάν Τεκκέ» το οποίο βρίσκεται κοντά στην Αλυκή της Λάρνακας και συνδέεται με την Α επιδρομή του Μοαβία. Κτίστηκε προς τιμή της Ουμ Χαράμ, πιστής οπαδού του Μωάμεθ, που συνόδευε το σύζυγό της στην εκστρατεία του Μοαβία και σκοτώθηκε στο σημείο που είναι σήμερα κτισμένο το μνημείο.
Ομάδα Γ Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι συνέπειες των δύο επιδρομών του Μοαβία εναντίον της Κύπρου; 1. Καταστροφή πόλεων και μνημείων. 2. Μετακινήσεις πληθυσμού από τα παράλια στο εσωτερικόκαταστροφή του εμπορίου. 3. Καταστροφή της γεωργίας. 4. Αιχμαλωσίες και σφαγές. Να δώσετε κατατοπιστικό σημείωμα για το πιο: «Καθεστώς ουδετερότητας συγκυριαρχίας» Το 688/9 επιβλήθηκε στο νησί καθεστώς ουδετερότητας συγκυριαρχίας Βυζαντινών και Αράβων, μετά τη σύναψη συνθήκης ανάμεσα στον Ιουστινιανό Β και το χαλίφη Abd al Malik. Συμφώνησαν να μοιράζονται τα έσοδα του νησιού και η Κύπρος να τηρεί ουδετερότητα. Εργασίες: 1. Η γεωγραφία ασκεί ισχυρή επίδραση στη διαμόρφωση της Ιστορίας. Πως επαληθεύετε αυτή η θέση κατά την περίοδο των Αραβικών επιδρομών; 2. Παρουσίαση για το μνημείο Χαλά Σουλτάν Τεκκέ. 3. Συλλογή και παρουσίαση ακριτικών τραγουδιών και παραδόσεων στην Κύπρο ( προαιρετικά)
Φύλλο Εργασίας αραβικές επιδρομές εναντίον της Κύπρου ( μέσα του 7 ου μέσα του 10 ου αιώνα μ.χ.) Ομάδα Α Με βάση το κείμενο του σχολικού εγχειριδίου σελ 26 προσδιορίστε τα αίτια των Αραβικών επιδρομών. Αίτια επιδρομών: 1. 2. 3. Μπορείτε να βρείτε στην παρακάτω πηγή μια από τις αιτίες των πολέμων των Αράβων Εναντίον των άλλων λαών τον 7 ο αι μχ.; Μήπως κάτι ανάλογο γίνεται και σήμερα; «... (186 189) καταπολεμήστε τους εχθρούς σας στον πόλεμο που γίνεται για τη θρησκεία, αλλά μην επιτεθείτε ποτέ πρώτοι. Ο θεός μισεί τους επιτιθέμενους. Σκοτώστε τους εχθρούς σας παντού όπου τους βρίσκετε. Διώξτε τους από το φως απ όπου σας έδιωξαν. Ο κίνδυνος να αλλάξετε θρησκεία είναι χειρότερος από τον φόνο... Αν σας επιτεθούν, κολυμπήστε στο αίμα τους. Αυτή είναι η ανταμοιβή που χρωστιέται στους απίστους... ( Το Κοράνιον. Μετάφραση Γ>Ι> Πεντάκη, εκδ. «Ελευθερουδάκης», Εν Αθήναις, 1928, σ. 33 47)
Ομάδα Β Ιστορικά γεγονότα Με βάση το διάγραμμα του βιβλίου σας σελ 26 και το κείμενο σελ 28, 30, να αντιστοιχήσετε τα στοιχεία της στήλης Α με τα στοιχεία της στήλης Β. Α στήλη Β στήλη Α επιδρομή Μοαβία 648/649 μ.χ 653/ 654 μ.χ. Καταστροφή Κωνσταντίας Β επιδρομή Μοαβία Καταστροφή παραθαλάσσιων περιοχών. Αιχμαλωσία 120 000 Κυπρίων Καταστροφή παναγίας Λιμενιώτισσας και Αγίας Κυριακής. Μετακίνηση κατοίκων προς το εσωτερικό Χαλά Σουλτάν Τεκκέ Αφού βρείτε πιο είναι το μνημείο της φωτογραφίας, αναφερθείτε στην ιστορία που σχετίζετε με αυτό. (σελ 28 σχολικού εγχειριδίου)
Ομάδα Γ Ποιες πιστεύετε ότι είναι οι συνέπειες των δύο επιδρομών του Μοαβία εναντίον της Κύπρου; 1. 2. 3. 4. Να δώσετε κατατοπιστικό σημείωμα για το πιο: «Καθεστώς ουδετερότητας συγκυριαρχίας» Εργασίες: 1. Η γεωγραφία ασκεί ισχυρή επίδραση στη διαμόρφωση της Ιστορίας. Πως επαληθεύετε αυτή η θέση κατά την περίοδο των Αραβικών επιδρομών; 2. Παρουσίαση για το μνημείο Χαλά Σουλτάν Τεκκέ. 3. Συλλογή και παρουσίαση ακριτικών τραγουδιών και παραδόσεων στην Κύπρο ( προαιρετικά)