ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 10.12.2012 COM(2012) 741 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Εξέλιξη της κατάστασης της αγοράς και των επακόλουθων όρων όσον αφορά την ομαλή σταδιακή κατάργηση του συστήματος ποσοστώσεων γάλακτος - δεύτερη έκθεση για την «ομαλή προσγείωση» EL EL

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Εντολή... 3 Δομή... 3 1. Εξέλιξη της κατάστασης της αγοράς γάλακτος και γαλακτοκομικών προϊόντων... 3 1.1. Εξέλιξη της αγοράς μέχρι σήμερα... 3 1.1.1 Παραγωγή γάλακτος... 3 1.1.2. Οι τιμές του γάλακτος στην έξοδο της εκμετάλλευσης στην ΕΕ... 4 1.1.3. Τιμές, επίπεδα αποθεμάτων και εξαγωγές γαλακτοκομικών προϊόντων... 4 1.1.4. Εκτιμώμενα περιθώρια κέρδους των γαλακτοπαραγωγικών εκμεταλλεύσεων στην ΕΕ... 4 1.2. Μεσοπρόθεσμες προοπτικές της αγοράς... 5 2. Ομαλή σταδιακή κατάργηση των ποσοστώσεων γάλακτος... 6 2.1. Παραγωγή γάλακτος σε σύγκριση με τα ανώτατα όρια των ποσοστώσεων... 6 2.2. Εξέλιξη των τιμών των ποσοστώσεων γάλακτος... 7 3. Συμπερασματικές παρατηρήσεις... 7 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ... 9 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ. ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΤΟΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΟ ΤΟΜΕΑ... 10 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΣΟΣΤΩΣΗ... 13 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV. ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΤΩΝ ΠΟΣΟΣΤΏΣΕΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΕ... 14 EL 2 EL

ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Εξέλιξη της κατάστασης της αγοράς και των επακόλουθων όρων όσον αφορά την ομαλή σταδιακή κατάργηση του συστήματος ποσοστώσεων γάλακτος - δεύτερη έκθεση για την «ομαλή προσγείωση» ΕΝΤΟΛΗ Το άρθρο 184 παράγραφος 6 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 του Συμβουλίου, της 22ας Οκτωβρίου 2007, για τη θέσπιση κοινής οργάνωσης των γεωργικών αγορών και ειδικών διατάξεων για ορισμένα γεωργικά προϊόντα (Ενιαίος κανονισμός ΚΟΑ) προβλέπει ότι η Επιτροπή υποβάλλει έκθεση πριν από τις 31 Δεκεμβρίου 2010 και τις 31 Δεκεμβρίου 2012 στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την εξέλιξη της κατάστασης της αγοράς και τους επακόλουθους όρους της ομαλής σταδιακής κατάργησης του συστήματος γαλακτοκομικών ποσοστώσεων, που θα συνοδεύεται, εφόσον απαιτείται, από κατάλληλες προτάσεις. Η καλούμενη πρώτη έκθεση για την «ομαλή προσγείωση» δημοσιεύθηκε στις 8 Δεκεμβρίου 2010, COM (2010) 727 τελικό, ενώ το παρόν κείμενο αποτελεί τη δεύτερη έκθεση. ΔΟΜΗ Η παρούσα έκθεση αποτελείται από τρία μέρη: Το πρώτο μέρος περιγράφει την εξέλιξη της κατάστασης της αγοράς για το αγελαδινό γάλα από τα μέσα του 2010 (ημερομηνία λήξης της περιόδου της πρώτης έκθεσης για την «ομαλή προσγείωση») και παρουσιάζει τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές, το δεύτερο μέρος εξετάζει τη σταδιακή κατάργηση του συστήματος ποσοστώσεων γάλακτος, ενώ οι συμπερασματικές παρατηρήσεις παρουσιάζονται στο τρίτο κεφάλαιο. 1. ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΚΑΙ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ 1.1. Εξελίξεις της αγοράς μέχρι σήμερα Η μεταβλητότητα αν και όχι στο βαθμό που παρατηρήθηκε κατά την περίοδο 2007-2009 συνεχίστηκε στην αγορά γαλακτοκομικών προϊόντων μέχρι το τέλος του 2010. Υποχώρησε κάπως το 2011 και από την αρχή του 2012. Το 2010 και το 2011, οι τιμές παρουσίασαν διακυμάνσεις σε υψηλά επίπεδα, με αποτέλεσμα να αυξηθεί η παραγωγή και να διορθωθούν οι τιμές κατά το πρώτο εξάμηνο του 2012. Οι τιμές άρχισαν να αυξάνονται και πάλι κατά το τρίτο τρίμηνο του 2012. 1.1.1 Παραγωγή γάλακτος Η συλλογή αγελαδινού γάλακτος στην ΕΕ αυξανόταν σταθερά κατά τα τρία τελευταία έτη: + 1,4% το 2010 και + 2% το 2011 και περίπου 1,5% κατά τη διάρκεια των επτά πρώτων μηνών του 2012 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2011. EL 3 EL

Η παραγωγή γάλακτος αυξήθηκε επίσης στις κύριες προμηθεύτριες χώρες γάλακτος παγκοσμίως: η συνδυασμένη παραγωγή των ΗΠΑ, της Νέας Ζηλανδίας, της Αυστραλίας και της Αργεντινής αυξήθηκαν κατά 5,3% στο διάστημα 2010-2011. Η τάση αυτή συνεχίζεται το 2012, παρά το γεγονός ότι παρατηρείται κάποια κάμψη στις ΗΠΑ μετά το κύμα καύσωνα του καλοκαιριού. Σε σύγκριση με το ίδιο χρονικό διάστημα του 2011, η παραγωγή γάλακτος αυξήθηκε το 2012 κατά + 2,8% στις ΗΠΑ, + 11,4% στη Νέα Ζηλανδία (μέχρι τον Ιούλιο μόνο), + 4,7% στην Αυστραλία και + 5,9% στην Αργεντινή κατά τους πρώτους οκτώ μήνες του 2012 (βλέπε σχήμα 1 στο παράρτημα Ι). 1.1.2. Οι τιμές του γάλακτος στην έξοδο της εκμετάλλευσης στην ΕΕ Η μέση τιμή γάλακτος στην έξοδο της εκμετάλλευσης στην ΕΕ αυξανόταν σταθερά από τον Απρίλιο μέχρι τον Νοέμβριο 2010. Παρέμεινε περίπου 33 c/kg έως τον Απρίλιο του 2011 και αυξήθηκε και πάλι έως 35,1 c/kg τον Νοέμβριο του 2011 ως σταθμισμένος μέσος όρος για την ΕΕ-27 (βλέπε σχήμα 2 στο παράρτημα Ι). Μια εποχική διόρθωση ύψους - 2% εφαρμόστηκε τον Δεκέμβριο 2011, τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο 2012. Για λόγους σύγκρισης, η εποχική διόρθωση ανερχόταν σε - 3% στις αρχές του 2010 και - 1% στις αρχές του 2011. Ωστόσο, το 2012, η καθοδική τάση συνεχίστηκε μέχρι το καλοκαίρι, υπερβαίνοντας την εποχική τάση και απαντώντας στην πίεση από την αυξημένη προσφορά γάλακτος εντός και εκτός της ΕΕ. Η τελευταία μέση τιμή του γάλακτος στην έξοδο της εκμετάλλευσης στην ΕΕ εκτιμάται σε 31,3 c/kg τον Αύγουστο 2012, δηλαδή 9,5% χαμηλότερη από τη μέση τιμή του Ιουλίου 2011, αλλά 1,2% υψηλότερη από εκείνη του Ιουλίου 2010 και 27% υψηλότερη από το χαμηλότερο επίπεδο που επιτεύχθηκε τον Μάιο 2009. Οι τελευταίες διαθέσιμες τιμές άμεσης παράδοσης του γάλακτος και εκείνες των γαλακτοκομικών προϊόντων κατά τη στιγμή της κατάρτισης της παρούσας έκθεσης, δείχνουν ανάκαμψη στο προσεχές μέλλον, η οποία θα πρέπει να συνοδεύεται σε μεταγενέστερο στάδιο από την αύξηση των τιμών του γάλακτος στην έξοδο της εκμετάλλευσης. 1.1.3. Τιμές, επίπεδα αποθεμάτων και εξαγωγές γαλακτοκομικών προϊόντων Χάρη στη σημαντική ανάκαμψη των τιμών το 2010 και για μεγάλο χρονικό διάστημα του 2011 σε συνδυασμό με ευνοϊκές εξελίξεις στην αγορά, δεν πραγματοποιήθηκε αγορά στην παρέμβαση κατά την περίοδο 2010-2012 και δεν υπάρχουν δημόσια αποθέματα βουτύρου ούτε αποκορυφωμένου γάλακτος σε σκόνη. Οι 76.000 τόνοι βουτύρου και 257.000 τόνοι αποκορυφωμένου γάλακτος σε σκόνη που είχαν αγοραστεί από τα δημόσια αποθέματα κατά τη διάρκεια της κρίσης του 2009, διατέθηκαν εκ νέου στην αγορά, ένα τμήμα με ανοικτό διαγωνισμό και ένα τμήμα στο πλαίσιο του καθεστώτος για τους απόρους, χωρίς να διαταραχθεί η αγορά. Η ανάκαμψη των τιμών των βασικών γαλακτοκομικών προϊόντων κατά τη διάρκεια του 2010 οφειλόταν στην αυξανόμενη ζήτηση, ιδίως από τις αναδυόμενες οικονομίες, και στις περιορισμένες προμήθειες από το νότιο ημισφαίριο. Η ίδια κατάσταση επικράτησε κατά το πρώτο εξάμηνο του 2011. Αλλά από τα μέσα του 2011, οι τιμές των γαλακτοκομικών προϊόντων τέθηκαν υπό πίεση από την αυξημένη διαθεσιμότητα των γαλακτοκομικών προϊόντων από τις κύριες προμηθεύτριες περιφέρειες γαλακτοκομικών προϊόντων παγκοσμίως. Η πίεση προς τα κάτω συνεχίστηκε και τους πρώτους μήνες του 2012 μέχρι που οι τιμές των γαλακτοκομικών προϊόντων της ΕΕ τιμών έπεσαν στο κατώτατο επίπεδο, περίπου στο 120% της (υποθετικής) τιμής παρέμβασης στα τέλη Μαΐου. Τον Ιούνιο, οι τιμές EL 4 EL

άρχισαν να αυξάνονται και η ανοδική πορεία συνεχίστηκε μέχρι την ημερομηνία σύνταξης της παρούσας έκθεσης, ιδίως λόγω της μειωμένης διαθεσιμότητας γάλακτος από τις ΗΠΑ μετά το άνευ προηγουμένου κύμα καύσωνα και της ταυτόχρονης μείωσης της παραγωγής γάλακτος στην ΕΕ, ενώ στο νότιο ημισφαίριο ήταν χειμώνας, δηλαδή περίοδος χαμηλής παραγωγής. Οι εξαγωγές της ΕΕ αυξήθηκαν κατά το 2010 και το 2011 για όλα τα βασικά γαλακτοκομικά προϊόντα, με εξαίρεση το βούτυρο/ βουτυρέλαιο και το πλήρες γάλα σε σκόνη. Οι εξαγωγές της ΕΕ ήταν ιδιαίτερα δυναμικές για το αποκορυφωμένο γάλα σε σκόνη. Οι καλές εξαγωγικές επιδόσεις επιβεβαιώθηκαν από την αρχή του 2012, συμπεριλαμβανομένης της αξιοσημείωτης ανάκαμψης των εξαγωγών βουτύρου που, σε σωρευτική βάση, ξεπέρασαν τα επίπεδα του 2011 κατά τους πρώτους επτά μήνες του 2012. Αυτό επιτεύχθηκε χωρίς επιστροφές κατά την εξαγωγή. 1.1.4. Εκτιμώμενα περιθώρια κέρδους των γαλακτοπαραγωγικών εκμεταλλεύσεων στην ΕΕ Με βάση τα δεδομένα του ΔΓΛΠ, κατά το μεγαλύτερο διάστημα του 2011, η αύξηση των λειτουργικών δαπανών αντισταθμίστηκε από την αύξηση των τιμών του γάλακτος. Στο πρώτο τρίμηνο του 2012, τα περιθώρια κέρδους για το γάλα στην ΕΕ μειώθηκαν ως αποτέλεσμα της μείωσης των τιμών του γάλακτος στην έξοδο της εκμετάλλευσης, μολονότι παρέμειναν υψηλότερα από εκείνα του πρώτου τριμήνου του 2011. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις για το δεύτερο τρίμηνο του 2012, το κόστος αγοράς των ζωοτροφών αυξήθηκε κατά 6%, ενώ το συνολικό κόστος λειτουργίας μειώθηκε ελαφρά (- 2%) λόγω σημαντικής μείωσης του κόστους ενέργειας (- 10%). Ο δείκτης ακαθάριστου περιθωρίου κέρδους μειώθηκε κατά 17%, λόγω μείωσης 8% της τιμής του γάλακτος στην έξοδο της εκμετάλλευσης. Ο δείκτης ακαθάριστου περιθωρίου κέρδους είναι τώρα 24% χαμηλότερος από αυτόν του 2ου τριμήνου του 2011, που ήταν ο δεύτερος υψηλότερος από το 2007 (έτος αναφοράς για την ΕΕ-27). Η κατάσταση διαφέρει από το ένα κράτος μέλος στο άλλο και ακόμη και μέσα στο ίδιο κράτος μέλος, ανάλογα με το σύστημα παραγωγής γάλακτος που έχει επιλεγεί και το μίγμα προϊόντων που χρησιμοποιείται από τον γαλακτοκομικό τομέα. 1.2. Μεσοπρόθεσμες προοπτικές της αγοράς Έχει πραγματοποιηθεί προσομοίωση των μεσοπρόθεσμων προοπτικών της αγοράς της ΕΕ με τη χρήση τροποποιημένης έκδοσης του μοντέλου Aglink-Cosimo και θεωρείται ότι δεν θα υπάρξουν αλλαγές στην ΚΓΠ μετά τις αποφάσεις για τον διαγνωστικό έλεγχο, ούτε αλλαγές στις εμπορικές πολιτικές. Οι προοπτικές αυτές δεν προορίζονται να αποτελέσουν πρόβλεψη των μελλοντικών εξελίξεων της αγοράς, αλλά μάλλον να περιγράψουν τι θα μπορούσε να συμβεί στο πλαίσιο ειδικού συνόλου υποθέσεων και περιστάσεων, που κρίθηκαν εύλογες τη στιγμή των προβολών. Επιπλέον, τα αποτελέσματα των προβλέψεων που παρουσιάζονται στην παρούσα έκθεση είναι προσωρινά και ενδέχεται να διαφέρουν από τις τελικές τιμές που πρόκειται να δημοσιευθούν έως τον Νοέμβριο του 2012. Η παγκόσμια αγορά και το πολιτικό περιβάλλον βασίζονται στις «Προοπτικές για τον γεωργικό τομέα του ΟΟΣΑ και του FAO 2012-2021», προσαρμοσμένες σε πιο πρόσφατες μακροοικονομικές προβλέψεις από τον Σεπτέμβριο του 2012. Ορισμένοι από τους σημαντικότερους παράγοντες των προβλέψεων της αγοράς είναι οι προοπτικές αύξησης του ΑΕΠ της ΕΕ (μικρή μείωση το 2012, στη συνέχεια ανάκαμψη της οικονομίας), η υποθετική υποτίμηση του ευρώ κατά τα τρία πρώτα έτη της περιόδου των προβλέψεων, ενώ ακολουθεί EL 5 EL

ανατίμηση για το 2014 και το 2015, καθώς και η επικαιροποίηση των προβλέψεων των τιμών της παγκόσμιας αγοράς για τα γαλακτοκομικά προϊόντα του ΟΟΣΑ και του FAO στην οποία ενσωματώνεται ο αντίκτυπος της ξηρασίας του 2012 στις ΗΠΑ και σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες. Εάν οποιαδήποτε από αυτές τις προβλέψεις/υποθέσεις δεν υλοποιηθεί, αυτό θα επηρέαζε τις απορρέουσες προβλέψεις σημαντικά. Επιπλέον, όπως και σε κάθε άλλο μοντέλο για μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες προβλέψεις, στο μοντέλο Aglink-Cosimo δεν ενσωματώνεται ενδεχόμενη μεγαλύτερη αστάθεια των τιμών. Με βάση τις εν λόγω προβλέψεις, οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές για τις αγορές γαλακτοκομικών φαίνονται ευνοϊκές. Η συνεχής αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης που απορρέει από την αύξηση του πληθυσμού και την οικονομική ανάπτυξη, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη προτίμηση για τα γαλακτοκομικά προϊόντα (επίσης ως αποτέλεσμα της αυξανόμενης κατανάλωσης κατά κεφαλή) αναμένεται να είναι οι κύριοι παράγοντες. Η σταθερή ζήτηση εισαγωγών, ιδίως από τις αναδυόμενες χώρες, αναμένεται να έχει θετικό αντίκτυπο στις τιμές των βασικών γαλακτοκομικών προϊόντων, τροφοδοτώντας έτσι το δυναμικό εξαγωγής της ΕΕ. Ωστόσο, τα μερίδια αγοράς της ΕΕ προβλέπεται να μειωθούν ελαφρώς για τα περισσότερα γαλακτοκομικά προϊόντα, ως αποτέλεσμα του υψηλότερου ποσοστού αύξησης των εξαγωγών από τρίτες χώρες. Η παραγωγή γάλακτος στην ΕΕ αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται από το 2012 και μετά, με μέτριο ρυθμό ανάπτυξης, αλλά θα παραμείνει κάτω από το δυνητικό ρυθμό ανάπτυξης που προβλέπεται στο πλαίσιο της σταδιακής κατάργησης του καθεστώτος των ποσοστώσεων γάλακτος (βλέπε σχήματα 3 και 4 στο παράρτημα ΙΙ). Η παραγωγή γάλακτος στην ΕΕ αναμένεται να παρουσιάσει σωρευτική αύξηση κατά περίπου 8% από το 2009 έως το 2022, ενώ το γάλα που παραδίδεται σε γαλακτοκομεία θα αυξηθεί κατά 10% περίπου. Έως το τελευταίο έτος ποσόστωσης (2014-15), οι παραδόσεις γάλακτος στην ΕΕ αναμένεται να είναι περίπου 6% κατώτερες των ποσοστώσεων. Η λήξη του καθεστώτος των ποσοστώσεων γάλακτος, προβλέπεται ότι θα έχει περιορισμένο αντίκτυπο όσον αφορά τις παραδόσεις γάλακτος στο συγκεντρωτικό επίπεδο της ΕΕ. Οι προβλέψεις για το τυρί και τα νωπά γαλακτοκομικά προϊόντα είναι αρκετά θετικές (βλ. σχήμα 5 στο παράρτημα ΙΙ). Η παραγωγή νωπών γαλακτοκομικών προϊόντων της ΕΕ (περιλαμβανομένων του γάλακτος κατανάλωσης, της κρέμας γάλακτος, των γιαουρτιών, κ.λπ) προβλέπεται να αυξηθεί κατά 8% περίπου (από το 2009 έως το 2022) και η παραγωγή τυριού κατά σχεδόν 10%. Οι προοπτικές της ζήτησης τόσο στις εγχώριες όσο και στις διεθνείς αγορές είναι θετικές, και παρά το ισχυρό ευρώ κατά το δεύτερο μέρος της περιόδου των προβλέψεων, η σημαντική ζήτηση στην παγκόσμια αγορά θα καθιστούσε δυνατή την προοδευτική αύξηση των εξαγωγών της ΕΕ. Ωστόσο, λόγω των δυναμικότερων εξελίξεων στην παγκόσμια αγορά, η ΕΕ θα απολέσει σταδιακά μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς, έστω και αν θα αντιπροσωπεύει ακόμη περίπου το 31% των παγκόσμιων εξαγωγών το 2022. Η παραγωγή πλήρους γάλακτος σε σκόνη στην ΕΕ αναμένεται να παραμείνει σχετικά σταθερή βραχυπρόθεσμα (βλέπε σχήμα 6 του παραρτήματος ΙΙ). Οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές για τις εξαγωγές βασίζονται στην αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης, με πρώτη την Κίνα. Το μερίδιο της ΕΕ στις παγκόσμιες εξαγωγές αναμένεται να μειωθεί σταδιακά σε 14% μέχρι το 2020 (από 25% το 2009). Η παραγωγή αποκορυφωμένου γάλακτος σε σκόνη της ΕΕ προβλέπεται να αυξηθεί κατά περίπου 28% καθ όλη τη διάρκεια της περιόδου των προοπτικών (βλ. σχήμα 7 στο παράρτημα ΙΙ). Μια ισχυρή παγκοσμίως ζήτηση εισαγωγών θα συμβάλλει στην ισορροπία της EL 6 EL

αγοράς και θα οδηγήσει σε ευνοϊκές προοπτικές για τις εξαγωγές. Το μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς της ΕΕ θα φθάσει σχεδόν στο 31% των παγκόσμιων εξαγωγών το 2022. Οι προοπτικές δείχνουν συνεχιζόμενη σταθερότητα στην αγορά βουτύρου που προκύπτει από τις θετικές συνθήκες της αγοράς κατά την περίοδο των προβλέψεων, με τιμές σε σχετικά υψηλά επίπεδα και σταθερή ζήτηση στην ΕΕ (βλέπε σχήμα 8 στο παράρτημα ΙΙ). 2. ΟΜΑΛΗ ΣΤΑΔΙΑΚΗ ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΩΝ ΠΟΣΟΣΤΩΣΕΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΣ 2.1. Παραγωγή γάλακτος σε σύγκριση με τα ανώτατα όρια των ποσοστώσεων Μετά την απόφαση για αύξηση των γαλακτοκομικών ποσοστώσεων κατά 2% από την 1η Απριλίου 2008, η συμφωνία για τον διαγνωστικό έλεγχο του Νοεμβρίου 2008 οδήγησε σε ετήσια αύξηση των γαλακτοκομικών ποσοστώσεων κατά 1% επί πέντε συναπτά έτη, αρχής γενομένης από την 1η Απριλίου 2009, συν μια αναπροσαρμογή του διορθωτικού συντελεστή των λιπαρών ουσιών που οδήγησε σε περαιτέρω de facto αύξηση κατά 1% των ποσοστώσεων. Εξακολουθεί όμως να υπάρχει 1% ετήσια αύξηση (την 1η Απριλίου 2013) έως τη λήξη του συστήματος ποσοστώσεων την 1η Απριλίου 2015 1. Ανά έτος, μειώνεται η σημασία των γαλακτοκομικών ποσοστώσεων, καθώς η πραγματική παραγωγή γάλακτος υπολείπεται των ανώτατων ορίων στην πλειονότητα των κρατών μελών. Το έτος ποσόστωσης 2010-11, μόνο πέντε κράτη μέλη υπερέβησαν τις ποσοστώσεις γάλακτος, ενώ η συνολική παραγωγή της ΕΕ ήταν 6% κατώτερη των ποσοστώσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία που κοινοποίησαν τα κράτη μέλη, το έτος ποσόστωσης 2011-12 εκτιμάται ότι έχει περατωθεί με παραδόσεις γάλακτος της ΕΕ περίπου 4,7% χαμηλότερες από την ποσόστωση και ότι μόνο έξι κράτη μέλη υπερέβησαν τις εθνικές τους ποσοστώσεις (βλ. παράρτημα III). Ο αριθμός των κρατών μελών που έχουν υπερβεί τις ποσοστώσεις τους παραμένει περιορισμένος και η σχετική πλεονασματική παραγωγή υπολογίζεται σε 0,2% της συνολικής ποσότητας γάλακτος που έχει παραδοθεί ή έχει καλυφθεί από άμεσες πωλήσεις. Μετά από μια ελαφρά συρρίκνωση των παραδόσεων γάλακτος το 2009, οι ευνοϊκές τιμές του γάλακτος στην έξοδο της εκμετάλλευσης και οι καλές καιρικές συνθήκες οδήγησαν σε αύξηση των επιπέδων παραγωγής τόσο το 2010 όσο και το 2011. Όταν η αύξηση της παραγωγής όχι μόνο στην ΕΕ αλλά και σε όλες προμηθεύτριες περιοχές γάλακτος παγκοσμίως άσκησε πτωτική πίεση στις τιμές γάλακτος στην έξοδο της εκμετάλλευσης, η παραγωγή γάλακτος άρχισε να προσαρμόζεται, σημειώνοντας επιβράδυνση κατά τους επόμενους μήνες. Οι εξελίξεις αυτές δείχνουν ότι η παραγωγή προσαρμόζεται σταδιακά ανάλογα με τα μηνύματα της αγοράς, καθώς και ότι οι καιρικές συνθήκες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αγορά γαλακτοκομικών προϊόντων. Με την ολοένα και μεγαλύτερη μείωση της σημασίας των ποσοστώσεων γάλακτος, η προσφορά γάλακτος στην ΕΕ μπορεί να ανταποκρίνεται καλύτερα στις ευκαιρίες της αγοράς, η αντίδραση των παραγωγών στα επίπεδα των τιμών είναι λιγότερο στρεβλωμένη και μπορεί να επιτευχθεί βελτιωμένη αποτελεσματικότητα μέσω της αναδιάρθρωσης. 1 Εκτός από την Ιταλία για την οποία η σωρευτική αύξηση 5% ίσχυε από την 1η Απριλίου 2009. EL 7 EL

2.2. Εξέλιξη των τιμών των ποσοστώσεων γάλακτος Η τιμή των γαλακτοκομικών ποσοστώσεων θα πρέπει να μειώνεται καθώς μειώνεται η υπολειπόμενη διάρκεια ζωής του καθεστώτος των ποσοστώσεων και αυτό συμβαίνει πράγματι στην πλειονότητα των κρατών μελών στα οποία η τιμή της ποσόστωσης είναι πολύ χαμηλή ή μηδενική (βλ. παράρτημα IV). Στα κράτη μέλη στα οποία οι παραδόσεις γάλακτος είναι αρκετά κατώτερες των ανώτατων ορίων των ποσοστώσεων, η τιμή ποσόστωσης είναι ήδη πολύ χαμηλή ή μηδενική και δεν αναμένεται ουσιαστική μεταβολή πριν από τη λήξη του καθεστώτος των ποσοστώσεων. Εντούτοις, στα κράτη μέλη στα οποία οι παραδόσεις γάλακτος βρίσκονται κοντά στα ανώτατα όρια των ποσοστώσεων και σε λίγα κράτη μέλη στα οποία οι παραδόσεις γάλακτος υπερβαίνουν τα ανώτατα όρια των ποσοστώσεων, η τιμή ποσόστωσης εξαρτάται από την αναμενόμενη εισφορά επί του πλεονάσματος. Στο μέλλον, οι αγορές ποσοστώσεων αναμένεται να μειωθούν περαιτέρω έως ότου να μηδενιστούν, ενώ θα υπάρξουν διακυμάνσεις λόγω περιστασιακής παραγωγής πλεονασμάτων στο πλαίσιο ευνοϊκών καιρικών συνθηκών και του περιθωρίου κέρδους από τις τιμές γάλακτος. 3. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Οι μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες προοπτικές είναι ευνοϊκές για τον γαλακτοκομικό τομέα σε συνάρτηση με την αύξηση του πληθυσμού και την επιθυμία των αναδυόμενων οικονομιών για τη δυτική διατροφή. Εντούτοις, αυτό δεν αποτρέπει τις βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις της αγοράς. Η εξέλιξη των τιμών μετά τη δημοσίευση της πρώτης έκθεσης για την «ομαλή προσγείωση» δείχνει μια τάση για υψηλότερα επίπεδα με κάποιες διακυμάνσεις κατά μήκος της καμπύλης. Στο πλαίσιο αυτό, οι τρέχουσες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι παραγωγοί γαλακτοκομικών προϊόντων σε ορισμένες περιοχές που επλήγησαν περισσότερο από την αύξηση της τιμής των ζωοτροφών δεν μπορούν να αμαυρώσουν τη συνολικά θετική εικόνα του τομέα. Μακροπρόθεσμα, η ισορροπία μεταξύ προσφοράς και ζήτησης εξαρτάται από ευρύ φάσμα παραγόντων, από τις οικονομικές παραμέτρους έως τις αποφάσεις πολιτικής. Στο πλαίσιο αυτό, η καλούμενη «δέσμη προτάσεων για το γάλα» 2 η οποία μπορεί να εφαρμοστεί πλήρως από τις 3 Οκτωβρίου 2012 παρέχει εργαλεία στις επιχειρήσεις της αλυσίδας εφοδιασμού γαλακτοκομικών προϊόντων για την προσαρμογή της προσφοράς τους στην αγορά. Τόσο η εξέλιξη της παραγωγής γάλακτος σε σχέση με τις γαλακτοκομικές ποσοστώσεις, όσο και η πτωτική τάση των τιμών των ποσοστώσεων, δείχνουν ότι η «ομαλή προσγείωση» βρίσκεται σε καλό δρόμο. Στη συντριπτική πλειονότητα των κρατών μελών, οι ποσοστώσεις δεν συνδέονται πλέον με τον περιορισμό της παραγωγής και η τιμή ποσόστωσης έχει ήδη μηδενιστεί ή πλησιάζει το μηδέν. Λαμβανομένης υπόψη της ανάλυσης αυτής, η Επιτροπή είναι της άποψης ότι δεν απαιτείται αλλαγή στο υφιστάμενο πλαίσιο, το οποίο παρέχει ασφάλεια στους παραγωγούς γάλακτος 2 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 261/2012 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 14ης Μαρτίου 2012, για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1234/2007 του Συμβουλίου όσον αφορά τις συμβατικές σχέσεις στον τομέα του γάλακτος και των γαλακτοκομικών προϊόντων EL 8 EL

από το 2008 και αποδεικνύεται η αποτελεσματικότητά του με την εξασφάλιση της ομαλής σταδιακής κατάργησης για ένα περιβάλλον χωρίς ποσοστώσεις. Εκτός από την ίδια την έννοια της «ομαλής προσγείωσης», ορισμένες ανησυχίες έχουν εκφραστεί όσον αφορά τις αγροτικές περιοχές στις οποίες η παραγωγή γάλακτος διαδραματίζει πρωτεύοντα ρόλο, ιδίως στο πλαίσιο της λήξης των ποσοστώσεων γάλακτος. Προς τον σκοπό αυτό, η ένταξη του γαλακτοκομικού τομέα στις καλούμενες «νέες προκλήσεις» στο πλαίσιο του δεύτερου πυλώνα της ΚΓΠ παρέχει περαιτέρω στήριξη στους παραγωγούς γαλακτοκομικών προϊόντων ώστε να προετοιμαστούν για τη λήξη των ποσοστώσεων. Οι προτάσεις μεταρρύθμισης της ΚΓΠ περιλαμβάνουν εργαλεία που θα μπορούσαν να μετριάσουν τις πιθανές επιπτώσεις. Επιπλέον, η Επιτροπή προκήρυξε ανοικτό διαγωνισμό για την εκπόνηση ανάλυσης από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες σχετικά με τις μελλοντικές εξελίξεις στον τομέα του γάλακτος από το 2015 και μετά, και θα υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο έως τις 30 Ιουνίου 2014 σχετικά με τη συγκεκριμένη εφαρμογή της δέσμης προτάσεων για το γάλα 3, όπου θα αξιολογούνται ιδίως οι συνέπειες στους παραγωγούς γάλακτος και στην παραγωγή γάλακτος σε μειονεκτικές περιοχές, σε συνδυασμό με τον γενικό στόχο της διατήρησης της παραγωγής στις περιοχές αυτές, και θα περιλαμβάνει πιθανά κίνητρα για την ενθάρρυνση των γεωργών να συνάπτουν συμφωνίες από κοινού παραγωγής. Παραρτήματα: I. II. III. IV. Εξέλιξη της τιμής του γάλακτος Μεσοπρόθεσμες προοπτικές στον γαλακτοκομικό τομέα Παραγωγή σε σχέση με την ποσόστωση γάλακτος Εξέλιξη των τιμών των ποσοστώσεων γάλακτος στην ΕΕ 3 Βλ. σημείο 9 του άρθρου 184 του ενιαίου κανονισμού ΚΟΑ 1234/2007, όπως προστέθηκε από την ονομαζόμενη δέσμη προτάσεων για το γάλα του κανονισμού 261/2012. EL 9 EL

ΠΑΠΑΡΤΗΜΑ Ι. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ Σχήμα 1 Εξέλιξη της συλλογής γάλακτος Σχήμα 2 Εξέλιξη των τιμών γάλακτος EL 10 EL

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II. ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΣΤΟΝ ΓΑΛΑΚΤΟΚΟΜΙΚΟ ΤΟΜΕΑ Σχήμα 3 Εξέλιξη της προσφοράς αγελαδινού γάλακτος και της αγέλης γαλακτοπαραγωγής, 2000-2022 Σχήμα 4 γάλακτος Παραδόσεις γάλακτος και χρησιμοποίηση ποσοστώσεων αγελαδινού EL 11 EL

EL 12 EL

Σχήμα 5 Εξέλιξη της αγοράς τυριού, 2000-2022 11,0 10,0 Τυρί ΕΕ-15 ΕΕ-25 EΕ-27 2,2 2,0 9,0 Παραγωγή 1,8 Παραγωγή, Κατανάλωση 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 Κατανάλωση Εισαγωγές Εξαγωγές 1,6 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 Εμπόριο 0,0 Σχήμα 6 Εξέλιξη της αγοράς πλήρους γάλακτος σε σκόνη, 2000-2022 ΠΓΣ Παραγωγή, Κατανάλωση (συμπ. αποθεμάτων), Εμπόριο 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 0,0 2000 EΕ-15 EΕ-25 EΕ-27 Παραγωγή Εξαγωγές Κατανάλωση (συμπ. αποθεμάτων) Εισαγωγές 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 EL 13 EL

Σχήμα 7 Εξέλιξη της αγοράς αποκορυφωμένου γάλακτος σε σκόνη, 2000-2022 ΑΓΣ Παραγωγή, Κατανάλωση, Εμπόριο, Αποθέματα 1,4 1,2 1,0 0,8 0,6 0,4 0,2 EΕ-15 EΕ-25 EΕ-27 Παραγωγή Εξαγωγές Αποθέματα παρέμβασης Κατανάλωση Εισαγωγές Εμπορικά αποθέματα 0,0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 Σχήμα 8 Εξέλιξη της αγοράς βουτύρου, 2000-2022 Παραγωγή, Κατανάλωση 2,8 2,5 2,3 2,0 1,8 1,5 1,3 1,0 0,8 0,5 0,3 Βούτυρο EΕ-15 EΕ-25 EΕ-27 Παραγωγή Αποθέματα Παρέμβασης Ιδιωτικά αποθέματα Εξαγωγές Κατανάλωση 0,0 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 Εξαγωγές 1,0 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 Εμπόριο, Αποθέματα 0,0 EL 14 EL

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΣΟΣΤΩΣΗ + 4,2% + 2,3% Πλεόνασμα/Έλλειμμα παραδόσεων στην ΕΕ (σε % της ποσόστωσης) AT CY IE LU NL DE DK IT BE PL ES FR LV EE PT SI UK CZ FI MT SK SE LT EL HU RO BG + 1,1% + 0,5% + 0,5% + 0,1% - 0,2% - 0,4% - 0,5% - 2,1% - 3,1% 2009/10 2010/11-3,6% - 7,8% - 8,6% - 9,7% - 9,8% - 9,8% - 13,2% - 13,5% - 17,4% - 20,9% - 21,1% - 21,4% - 23,8% - 27,6% - 43,4% + 10% + 5% - 0% - 5% - 10% - 15% - 20% - 25% - 30% - 35% - 40% - 45% - 50% σε % της διαθέσιμης ποσότητας 2011/12-52,6% - 55% - 60% - 65% EL 15 EL

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΩΝ ΤΙΜΩΝ ΤΩΝ ΠΟΣΟΣΤΩΣΕΩΝ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΣΤΗΝ ΕΕ Τιμές ποσοστώσεων σε Cent/kg 140 120 CY 100 80 NL LU 60 FR DK 40 20 UK DE 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 * δεν περιλαμβάνονται : UK και CY 0 EL 16 EL