Διατροφή και αθηρογένεση. Κοντογιάννη Μερόπη Επίκ. Καθηγήτρια Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο

Διατροφή και αθηρογένεση. Κοντογιάννη Μερόπη Επίκ. Καθηγήτρια Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο

Παράγοντες κινδύνου καρδιαγγειακών νοσημάτων Αναστρέψιμοι παράγοντες - Δυσλιπιδαιμία - Υπέρταση -ΣΔ, μεταβολικό σύνδρομο -Ψυχοκοινωνικοί παράγοντες - Τρόπος Ζωής - Διατροφή - παχυσαρκία - κάπνισμα - χαμηλή δραστηριότητα Μη αναστρέψιμοι παράγοντες - Ηλικία - Φύλο - Κληρονομικότητα -Φυλή

Μηχανισμοί μέσω των οποίων η δίαιτα επηρεάζει πιθανά τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων. Η αθηροσκληρωτική διαδικασία ξεκινά από τα νεανικά χρόνια ΕΓΚΑΙΡΗ ΠΡΟΛΗΨΗ Hu FB & Willett WC. JAMA 2002; 288:2569-78

Καρδιαγγειακή έκβαση Στεφανιαία νόσος (ΟΕΜ, στηθάγχη) Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο Θνησιμότητα από καρδιαγγειακά

Η επίδραση της δίαιτας στην υγεία συνήθως εξετάζεται σε 3 επίπεδα: Θρεπτικά συστατικά Τρόφιμα και ομάδες τροφίμων Διατροφικά πρότυπα Έχει προταθεί πως μία πιο ολιστική προσέγγιση που εξετάζει την επίδραση των διατροφικών προτύπων σε σχέση με την πρόληψη και αντιμετώπιση χρόνιων νοσημάτων είναι πιθανόν μία πιο σημαντική προσέγγιση της μελέτης συσχετίσεων ανάμεσα στη δίαιτα και τους βιολογικούς δείκτες. Hu FB. Curr Opin Lipidol 2002; 13:3-9.

Η Μεσογειακού τύπου δίαιτα Δεν είναι μία συγκεκριμένη δίαιτα, αλλά ένας συνδυασμός διατροφικών συνηθειών των πληθυσμών χωρών που συνορεύουν με τη Μεσόγειο Θάλασσα. Κύρια χαρακτηριστικά Υψηλή κατανάλωση ελαιολάδου, λαχανικών, οσπρίων, προϊόντων ολικής άλεσης, φρούτων και καρπών Σχετικά μειωμένη πρόσληψη κορεσμένου λίπους ζωικής προέλευσης Μέτρια κατανάλωση ψαριού Κατανάλωση κρασιού στα γεύματα Sofi F. Current Opinion in Cardiology 2009, 24:442 446

Nέα πυραμίδα ΜΔ Μεσογειακή δίαιτα & τρόπος ζωής Public Health Nutrition 2011; 14(12A), 2274 2284

Εκτίμηση του βαθμού υιοθέτησης της Μεσογειακής Δίαιτας [Mediterranean Diet scores] Στα παιδιά: Δείκτης KIDMED Public Health Nutr 2004: 7: 931 5. Kourlaba & Panagiotakos, Maturitas 62 (2009) 1 8

Συσχέτιση μίας κατά 2 μονάδες αύξησης στο δείκτη ΜΔ με τον κίνδυνο θανάτου από ή την επίπτωση των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Μελέτες παρατήρησης έως 8/2013 Curr Opin Lipidol 2014, 25:20 26

Maturitas 2014 ;79:41-7. Hong Kong PREDIMED Greek EPIC Ν= 195.875 (0.68, 95% CI 0.58, 0.79) Υψηλή προσκόλληση στη ΜΔ συσχετίζεται με 32% χαμηλότερο κίνδυνο για ΑΕΕ

Καταληκτικά σημεία: α) Θάνατος απ όλα τα αίτια ή από CVD β) Ανάπτυξη μη θανατηφόρου ΣΝ γ) Ανάπτυξη μη θανατηφόρου ΑΕΕ Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2014 Oct 5.

Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2014 Oct 5. Path analysis for direct (compact lines) and indirect (dotted lines) effects of MedDietScore on CVD risk

ΜΔ Δυσλιπιδαιμία Στεφανιαία νόσος CARDIO 2000 Pitsavos et al. Coronary Artery Disease 2002, 13:295 300

PREDIMED Study 7447 άτομα με ΣΔ ή 3 παράγοντες κινδύνου καρδ/κής νόσου. Έναρξη 1 Οκτωβρίου 2003 Τυχαιοποίηση σε 3 ομάδες παρέμβασης χωρίς θερμιδικό περιορισμό: Χαμηλή σε λίπος δίαιτα Μεσογειακή δίαιτα με συμπλήρωμα παρθένου ελαιόλαδου (1L/εβδ.) Μεσογειακή δίαιτα με συμπλήρωμα ξηρών καρπών (30 γρ./ ημέρα - 15 g καρυδιών, 7.5 g φουντουκιών, και 7.5 g αμυγδαλων) Ανάλυση καρδιαγγειακών εκβάσεων έως Δεκέμβριο 2010 (διάμεσος ετών παρακολούθησης 4,8 έτη) Estruch R et al. Ν Εngl J Med 2013

PREDIMED Study Estruch R et al. Ν Εngl J Med 2013

PREDIMED Study Estruch R et al. Ν Εngl J Med 2013

PREDIMED Study Estruch R et al. Ν Εngl J Med 2013

Meta-Analysis Comparing Mediterranean to Low-Fat Diets for Modification of Cardiovascular Risk Factors Σκοπός: να συνοψίσει δεδομένα από RCTs με ελάχιστη παρακολούθηση 6 μήνες, που συγκρίνουν επίδραση ΜΔ με χαμηλές σε λίπος δίαιτες, σε παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά. Η ανάλυση περιορίστηκε σε υπέρβαρα/ παχύσαρκα άτομα (ΔΜΣ 29-35 kg/m 2 ) με τουλάχιστον έναν επιπλέον παράγοντα κινδύνου. 6 μελέτες 2650 άτομα 35 68 ετών American Journal of Medicine (2011) 124, 841-851

American Journal of Medicine (2011) 124, 841-851

Am J Med 2011 124, 841-851

Am J Med 2011, 124, 841-851

Μηχανισμοί. Χρόνια υποκλινική φλεγμονή Ενδοθηλιακή δυσλειτουργία ΑΘΗΡΟΣΚΛΗΡΩΣΗ ΑΘΗΡΟΘΡΟΜΒΩΣΗ Οξειδωτικό στρες Vallance & Chan. Ηeart 2001;85:342 50.

Kontogianni MD et al. Ann N Y Acad Sci 2006; 1083:214-38 Giugliano D, et al. JACC 2006;48: 677 85 Tα «Υγιεινά» διατροφικά πρότυπα συνεισφέρουν σε χαμηλή παραγωγή προφλεγμονώδους περιβάλλοντος. + Αντιοξειδωτική & αντιθρομβωτική δράση

Διατροφή & πρωτογενής πρόληψη καρδιαγγειακών νοσημάτων Eur J Prev Cardiol. 2016 Jul;23(11):NP1-NP96. Lichtenstein et al. Circulation 2006;114:82-96. Κατευθυντήριες συστάσεις

Αμερικανικές οδηγίες Ισορροπία θερμιδικής πρόσληψης &σωματικής δραστηρ/τας για επίτευξη και διατήρηση υγιούς ΣΒ. Περιορισμός κορεσμένου λίπους <7%, trans <1% και χοληστερόλης <300 mg (επιλέγοντας άπαχα κρέατα, χαμηλών λιπαρών γαλ/κά και ελαχιστοποιώντας τα μερικώς υδρογονωμένα λίπη). Επιλογή και προετοιμασία φαγητών με λίγο ή και καθόλου αλάτι. Κατανάλωση ολικής άλεσης και πλούσιων σε ίνες τροφίμων. Κατανάλωση δίαιτας πλούσιας σε φρούτα & λαχανικά. Κατανάλωση ψαριού και κυρίως πλούσιου σε λίπος 2φ/ εβδ. Ελαχιστοποίηση τροφών & ροφημάτων με πρόσθετα σάκχαρα. Εάν καταναλώνεται αλκοόλ κάντε το με μετριοπάθεια Ευρωπαϊκές οδηγίες Η ενεργειακή πρόσληψη πρέπει να περιοριστεί ώστε να επιτυγχάνετε ένα υγιές ΣΒ (δηλ. ΔΜΣ 25 Kg/m 2 ) Κορεσμένα λιπαρά οξέα <10% της συνολικής ενεργειακής πρόσληψης μέσω αντικατάστασής τους με πολυακόρεστα. Τρανς ακόρεστα λιπαρά οξέα: το λιγότερο δυνατό έως και καθόλου από επεξεργασμένα τρόφιμα & <1% συνολικής ενεργειακής πρόσληψης τα φυσικής προέλευσης. <5 g άλατος/ ημέρα. 30 45 g ινών/ ημέρα, κατά προτίμηση από προϊόντα ολικής άλεσης 200 g λαχανικών/ ημέρα (2 3 μερίδες) & 200 g φρούτων/ ημέρα (2 3 μερίδες). Ψάρι τουλάχιστον 2 φ/ εβδομάδα, τουλάχιστον το 1 λιπαρό. Κατανάλωση 30 γρ. ανάλατων ξηρών καρπών/ημέρα. Η κατανάλωση αναψυκτικών και αλκοολούχων ροφημάτων με προσθήκη ζάχαρης πρέπει να αποφεύγεται. Η κατανάλωση αλκοολούχων ποτών πρέπει να περιοριστεί στα 2 ποτήρια/ ημέρα (20 g/ημέρα αλκοόλ) για τους άνδρες και στο 1 ποτήρι/ ημέρα για τις γυναίκες.

Συστάσεις για τη σωματική δραστηριότητα. Τάξη 1 Επίπεδο 2 Συστήνεται οι υγιείς ενήλικες ανεξαρτήτως ηλικίας να συμμετέχουν σε μέτριας έντασης αερόβια σωματική δραστηριότητα τουλάχιστον για 150 λεπτά την εβδομάδα ή σε έντονη αερόβια σωματική δραστηριότητα για 75 λεπτά την εβδομάδα ή σε ένα ισοδύναμο συνδυασμό αυτών. Σταδιακή της μέτριας έντασης αερόβιας σωματικής δραστηριότητας σε 300 λεπτά την εβδομάδα και της έντονης αερόβιας σωματικής δραστηριότητας σε 150 λεπτά την εβδομάδα ή σε ένα ισοδύναμο συνδυασμό αυτών. Πρέπει να αξιολογείται η δυνατότητα των πολλαπλών συνεδριών σωματικής δραστηριότητας, εκ των οποίων η καθεμία να διαρκεί 10 λεπτά και να κατανέμονται ομοιόμορφα κατά τη διάρκεια της εβδομάδας, π.χ. 4-5 φορές την εβδομάδα και κατά προτίμηση καθημερινά. Η κλινική εκτίμηση, συμπεριλαμβανομένων των δοκιμών άσκησης, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη για άτομα με καθιστική ζωή και παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου που προτίθενται να ξεκινήσουν έντονη σωματική δραστηριότητα ή αθλήματα. Ι Ι ΙΙa ΙΙa Α Α B C Eur J Prev Cardiol. 2016 Jul;23(11):NP1-NP96.

Ταξινόμηση της έντασης της σωματικής δραστηριότητας και παραδείγματα επιπέδων απόλυτης και σχετικής έντασης. Απόλυτη ένταση Σχετική ένταση Ένταση ΜΕΤ Παραδείγματα % HR max Talk Test Ελαφριά 1,1-2,9 Περπάτημα <4,7 km/ώρα, ελαφριές δουλειές του σπιτιού Μέτρια 3,0-5,9 Γρήγορο περπάτημα (4,8-6,5 km/ώρα), αργή ποδηλασία (15 km/ ώρα), ζωγραφική/ διακόσμηση, σκούπισμα, κηπουρική (κούρεμα γκαζόν), τένις (διπλό), χορός, water aerobic Έντονη 6,0 Πολύ γρήγορο περπάτημα, αργό ή γρήγορο τρέξιμο, κηπουρική (συνεχόμενο σκάψιμο ή σκάλισμα), κολύμβηση, τένις (μονό) 50-63 64-76 Η αναπνοή είναι πιο γρήγορη, αλλά μπορούν να διατυπωθούν ολοκληρωμένες προτάσεις. 77-93 Η αναπνοή είναι δύσκολη, η ομιλία δεν είναι άνετη. Eur J Prev Cardiol. 2016 Jul;23(11):NP1-NP96.

Ερωτήσεις;