18/12/2012 Κστλόγηση εξατμικευμένης και συνεχύς Δρ. Δημήτρης Μπάλις Συστήματα κστλόγησης ανάλγα με τη μρφή της παραγωγικής διαδικασίας Κστλόγηση συνεχύς Κστλόγηση εξατμικευμένης ή κστλόγηση κατά φάση ή κστλόγηση έργυ-παραγγελίας Η επιχείρηση παράγει πλλά τεμάχια ενός μναδικύ πρϊόντς (τυππιημέν πρϊόν) για μεγάλ χρνικό διάστημα Η επιχείρηση αναλαμβάνει την εκτέλεση μιας συγκεκριμένης παραγγελίας ή ενός έργυ π,χ. αυτκίνητα, υφάσματα, τσιμέντ π.χ. πλί, ένα κατασκευαστικό έργ 1
18/12/2012 Ο υπλγισμός τυ κόστυς γίνεται συνλικά για λόκληρη την παραγγελία και ακλυθεί υπλγισμός τυ κόστυς ανά μνάδα Για να κστλγηθεί μια παραγγελία, εξατμικεύεται, με την έννια ότι της δίδεται ένας κωδικός αριθμός πυ τη διαφρπιεί από όλες τις άλλες Κάθε τμήμα από τ πί περνάει η παραγγελία επιβαρύνεται με τα αντίστιχα ΓΒΕ (με βάση τυς αντίστιχυς συντελεστές επιβάρυνσης ΓΒΕ) Η διαμόρφωση τυ κόστυς παρακλυθείται από τ λγαριασμό «Παραγωγή σε εξέλιξη», σε υπλγαριασμύς τυ πίυ παρακλυθύνται τα άμεσα υλικά, η άμεση εργασία και τα ΓΒΕ Τ κόστς κάθε τμήματς περνά στ επόμεν. Για τν υπλγισμό τυ κόστυς ακλυθείται είτε εσωλγιστικός είτε εξωλγιστικός πρσδιρισμός τυ και χρησιμπιείται για τ σκπό αυτό τ «Φύλλ κόστυς παραγγελία (ή έργυ)» Συνηθίζεται στις περιπτώσεις εξατμικευμένης, παράλληλα με τη λγιστική παρακλύθηση, να τηρύνται τα φύλλα υπλγισμύτυ κόστυς παραγγελίας. Για κάθε παραγγελία τηρείται διαφρετικό φύλλ. Αυτή η μρφή παρακλύθησης τυ κόστυς είναι εξωλγιστική. Κάθε επιχείρηση μπρεί να γραμμγραφήσει τ φύλλ ανάλγα με τις ανάγκες της. Ενδεικτικά, ένα φύλλ θα μπρύσε να περιέχει, εκτός από τα στιχεία της παραγγελίας, τα στιχεία κόστυς (π.χ. α ύλες, άμεση εργασία, ΓΒΕ και όλα αυτά ανά τμήμα, τα γενικά λειτυργικά έξδα, τ συνλικό κόστς), τ περιθώρι κέρδυς, και να καταλήγει στην τιμή πώλησης. 2
18/12/2012 Η κστλόγηση εξατμικευμένης περιλαμβάνει όλυς τυς συντελεστές κόστυς και γι αυτό πρσδιρίζεται με βάση τ πλήρες κόστς. Η τεχνική κστλόγησης με την πία πρσδιρίζεται τ πλήρες κόστς νμάζεται πλήρης ή απρρφητική κστλόγηση. Για τν υπλγισμό τυ κόστυς των πρϊόντων υπάρχυν και ι τεχνικές της άμεσης ή ριακή κστλόγησης και η πρότυπη κστλόγηση. Η ριακή κστλόγηση βασίζεται στ ριακό ή μεταβλητό κόστς. Η πρότυπη κστλόγηση βασίζεται στ πρότυπ κόστς, δηλαδή στ κόστς πυ έχει πρκαθριστεί βάσει εκτιμήσεων ή πρβλέψεων. Μνάδες πρϊόντς Υλικά Φθαρμένες Ελαττωματικές Υπλείμματα Φύρα Δεν επιδέχνται καμία επιδιόρθωση Επιδέχνται επιδιόρθωση Δεν μπρύν να ξαναχρησιμπιηθύ ν για τη παραγωγή τυ ίδιυ πρϊόντς Δεν έχει καμία περαιτέρω χρησιμότητα Αν πωληθύν, η τιμή λέγεται «τιμή διάσωσης» Η φθρά διακρίνεται σε καννική και έκτακτη Μπρύν να πωληθύν ως «καλές» ή «δευτέρας διαλγής» Διακρίννται σε καννικές και έκτακτες Μπρύν να χρησιμπιηθύν η για άλλ σκπό ή να πωληθύν σε «τιμή διάσωσης» Η απμάκρυνση της μπρεί να δημιυργεί έξδ (γενικό βιμηχανικό έξδ) 3
18/12/2012 Καννική φθρά Έκτακτη φθρά Όρι απδεκτής καννικής φθράς Συνλικό κόστς φθαρμένων μνάδων Συνλικό κόστς των καννικών φθαρμένων μνάδων Τιμή διάσωσης Απόθεμα των φθαρμένων μνάδων Καθαρή καννική φθρά Ζημία από έκτακτη φθρά Η συγκέντρωση τυ κόστυς δεν γίνεται ανά παραγγελία αλλά ανά τμήμα της παραγωγικής διαδικασίας με τ κόστς να ισκατανέμεται σε όλες τις μνάδες πυ παράγνται από τ συγκεκριμέν τμήμα στη διάρκεια μιας περιόδυ. Κατά στάδια ή κατά φάση κστλόγηση λέγεται γιατί για κάθε φάση, για κάθε τμήμα, υπλγίζεται τ μέσ ανά μνάδα κόστς. Μαζί με τις μνάδες πυ μεταφέρνται από τμήμα σε τμήμα, μεταφέρεται και τ κόστς (μεταφερόμεν κόστς). Τ φύλλ παραγγελίας αντικαθίσταται από την έκθεση κόστυς πυ συντάσσεται τόσ για κάθε τμήμα όσ και για τ σύνλ της. Ως ισδύναμες μνάδες πρϊόντς πυ παρήχθησαν λαμβάννται υπόψη, εκτός από τις λκληρωμένες, και ι ισδύναμες μνάδες πρϊόντς πυ συνδένται με τ πσστό της λκληρωμένης μνάδας πυ αντιστιχεί σε μία ημικατεργασμένη. Σε κάθε στάδι φάση ακλυθύνται πέντε βήματα. Οι μέθδι πυ χρησιμπιύνται είναι η First In First Out (FIFO) και Σταθμικός Μέσς Όρς (ΣΜΟ). 4
18/12/2012 Κστλόγηση εξατμικευμένης Κατά τη διάρκεια μιας περιόδυ εκτελύνται πλλές παραγγελίες Τ πρϊόν κάθε παραγγελίας έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά Τ κόστς υπλγίζεται αθριστικά κατά επιμέρυς παραγγελία Τ βασικό έγγραφ πυ δείχνει την άθριση τυ κόστυς ανά παραγγελία είναι τ φύλλ υπλγισμύ κόστυς παραγγελίας Τ μναδιαί κόστς υπλγίζεται κατά παραγγελία στ φύλλ υπλγισμύ κόστυς παραγγελίας Κστλόγηση συνεχύς Κατά τη διάρκεια μιας περιόδυ παράγεται ένα μόν πρϊόν, σε συνεχή βάση Όλες ι παραγόμενες μνάδες έχυν πανμιότυπα χαρακτηριστικά Τ κόστς υπλγίζεται αθριστικά κατά τμήμα Τ βασικό έγγραφ πυ δείχνει την άθριση και την κατανμή τυ κόστυς ανά τμήμα είναι η έκθεση κόστυς Τ μναδιαί κόστς υπλγίζεται κατά τμήμα στην έκθεση κόστυς Α ύλες Πληρωτέι μισθί ΓΒΕ 5
18/12/2012 Α ύλες Πληρωτέι μισθί ΓΒΕ πρϊόντα Τμ. Α Α ύλες Πληρωτέι μισθί ΓΒΕ πρϊόντα Τμ. Α πρϊόντα Τμ. Β 6
18/12/2012 Α ύλες Πληρωτέι μισθί ΓΒΕ πρϊόντα Τμ. Α πρϊόντα Τμ. Β Έτιμα πρϊόντα Α ύλες Πληρωτέι μισθί ΓΒΕ πρϊόντα Τμ. Α πρϊόντα Τμ. Β Έτιμα πρϊόντα Κόστς πωληθέντων πρϊόντων 7
18/12/2012 Παραγωγή σε εξέλιξη ξη Απόθεμα σε εξέλιξη αρχής περιόδυ + Συνλικό κόστς = Σύνλ σε εξέλιξη ξη περιόδυ Απόθεμα σε εξέλιξη τέλυς περιόδυ = Κόστς παραχθέντων πρϊόντων Αφρά τις μνάδες η παραγωγή των πίων συνεχίστηκε ή ξεκίνησαν από τ μηδέν Αφρά τις μνάδες πυ εξήλθαν από την παραγωγή 15 Παραγωγή σε εξέλιξη ξη Απόθεμα σε εξέλιξη αρχής περιόδυ + Συνλικό κόστς = Σύνλ σε εξέλιξη ξη περιόδυ + Απόθεμα σε εξέλιξη τέλυς περιόδυ Κόστς παραχθέντων πρϊόντων Αρχικό απόθεμα Αφρά τις μνάδες η παραγωγή των πίων συνεχίστηκε ή ξεκίνησαν από τ μηδέν (ΕΙΣΡΟΕΣ) Τελικό απόθεμα Αφρά τις μνάδες πυ εξήλθαν από την παραγωγή 16 8
18/12/2012 Αρχικό απόθεμα μνάδων υπό επεξεργασία (Παραγωγή σε εξέλιξη) Μνάδες πυ εξήλθαν από τ τμήμα Μνάδες πυ άρχισε η επεξεργασία τυς στ τμήμα ή μεταφέρθηκαν από άλλα τμήματα (ΕΙΣΡΟΕΣ) Τελικό απόθεμα μνάδων υπό επεξεργασία (Παραγωγή σε εξέλιξη) Οι μνάδες πυ εξήλθαν από τ τμήμα είναι λκληρωμένες και κατ επέκταση εύκλα μετρήσιμες. μ Πως θα πρσδιρίσω τις μνάδες πυ δεν έχυν εξέλθει από τ τμήμα, αφύ δεν έχυν λκληρωθεί και κατ επέκταση δεν είναι μνάδες; 9
18/12/2012 Πως καταλήγυμε στ κόστς ανά μνάδα ενός τμήματς όταν δεν είναι όλες ι μνάδες λκληρωμένες; Μετατρέπυμε μαθηματικά τις ημιτελείς μνάδες σε έναν ισδύναμ αριθμό λκληρωμένων μνάδων. Ισδύναμες μνάδες = Ολκληρωμένες μνάδες + (Αριθμός ημιτελών μνάδων * Βαθμός λκλήρωσης) Τρόπι υπλγισμύ ισδύναμων μνάδων : Α. Μέθδς τυ σταθμικύ μέσυ όρυ (ΜΣΟ) Β. Μέθδς FIFO (First In First Out) Μέσ κόστς ανά ισδύναμη μνάδα = Συνλικό κόστς περιόδυ / Ισδύναμες μνάδες περιόδυς Αυτές ι ισδύναμες μνάδες θα πρέπει να πρστεθύν στις λκληρωμένες μνάδες για να υπλγιστεί η συνλική παραγωγή (ή αλλιώς παραγωγή ισδύναμων μνάδων) και στη συνέχεια τ μναδιαί κόστς. Μέσς Σταθμικός Όρς FIFO 10
18/12/2012 ΜΣΟ: Υπλγίζει τ μέσ όρ μνάδων και κόστυς πρηγύμενης και τρέχυσας περιόδυ Η μέθδς δεν ασχλείται με τ πρόσθετ στιχεί ότι ένα μέρς της συνλικής πραγματπιήθηκε σε πρηγύμενη περίδ Αρχικό απόθεμα μνάδων υπό Μνάδες πυ Τ επεξεργασία λκληρώθηκε (Παραγωγή σε η επεξεργασία εξέλιξη) τυς ΕΙΣΡΟΕΣ Τελικό απόθεμα μνάδων υπό επεξεργασία (Παραγωγή σε εξέλιξη) ρ έ χ ν κ ό σ τ ς Κ ό σ τ ς α ρ χ ι κ ύ α π θ έ μ α τ ς Τρέχν κόστς = (κόστς α υλών + κόστς μετατρπής) για τη τρέχυσα περίδ FIFO: πρώτα λκληρώνεται η επεξεργασία τυ αρχικύ απθέματς μνάδων και μετά χρησιμπιύνται ι εισρές. Η μέθδς ασχλείται με τ πρόσθετ στιχεί ότι ένα μέρς της συνλικής πραγματπιήθηκε σε πρηγύμενη περίδ Αρχικό απόθεμα μνάδων υπό επεξεργασία (Παραγωγή σε εξέλιξη) ΕΙΣΡΟΕΣ Μνάδες πυ λκληρώθηκε ηεπεξεργασία τυς από τ αρχικό απόθεμα Ολκληρωμένε ς μνάδες πυ ξεκίνησαν και λκληρώθηκα ν μέσα στην περίδ Τελικό απόθεμα μνάδων υπό επεξεργασία (Παραγωγή σε εξέλιξη) Κόστς Αρχικύ απθέματς Τ ρ έ χ ν κ ό σ τ ς 11
18/12/2012 Βήμα 1 : Πρσδιρισμός της φυσικής ρής (κατάσταση πστήτων) Βήμα 2 : Πρσδιρισμός των ισδύναμων μνάδων Βήμα 3 : Πρσδιρισμός τυ συνλικύ κόστυς (περίληψη κόστυς) Μ Σ O Πρσδιρισμός πστήτων σύμφωνα με τη φυσική ρή χωρίς να γίνει διάκριση των λκληρωμένων μνάδων σε αυτές πυ πρέρχνται από τ αρχικό απόθεμα και αυτές από τις εισρές. Υπλγίζυμε τις ισδύναμες μνάδες πλλαπλασιάζντας τις ημιτελείς μνάδες με τ πσστό λκλήρωσής τυς. Κόστς αρχικύ απθέματς ημιτελών μνάδων Τρέχων κόστς περιόδυ F I F O Διάκριση των λκληρωμένων μνάδων σε αυτές πυ πρέρχνται από τ αρχικό απόθεμα και αυτές από τις εισρές. Πρώτα υπλγίζυμε τ πσστό επεξεργασίας ξργ της εργασίας πυ απαιτείται για να λκληρωθύν ι μνάδες στ αρχικό απόθεμα. Μετά υπλγίζυμε τν αριθμό των μνάδων πυ η παραγωγή τυς άρχισε και λκληρώθηκε κατά τη διάρκεια της περιόδυ. Τέλς, υπλγίζυμε τ πσστό επεξεργασίας πυ λκληρώθηκε στις μνάδες πυ βρίσκνται ακόμα υπό επεξεργασία στ τέλς της περιόδυ. Κόστς αρχικύ απθέματς (αφρά τις λκληρωμένες μνάδες) Τρέχων κόστς περιόδυ (αφρά τις ισδύναμες μνάδες) Βήμα 4 : Πρσδιρισμός τυ κόστυς ανά ισδύναμη λκληρωμένη μνάδα Βήμα 5 : Κστλόγηση Μ Σ O Διαίρεση τυ κόστυς τυ βήματς 3 αναλυμέν στυς αντίστιχυς συντελεστές με τις αντίστιχες ισδύναμες μνάδες Υπλγίζεται τ κόστς των λκληρωμένων μνάδων βάσει τυ κόστυς ανά ισδύναμη λκληρωμένη μνάδα επί τν αριθμό των λκληρωμένων μνάδων F I F O Διαίρεση τυ τρέχντς κόστυς τυ βήματς 3 αναλυμέν στυς αντίστιχυς συντελεστές με τις αντίστιχες ισδύναμες μνάδες Υπλγίζεται τ κόστς των λκληρωμένων ω μνάδων αθρίζντας τ κόστς τυ αρχικύ απθέματς ημιτελών μνάδων, τ πρόσθετ κόστς λκλήρωσής τυ και τ γινόμεν τυ κόστυς ανά ισδύναμη λόκληρη μνάδα επί τν αριθμό των εισερχόμενων μνάδων πυ λκληρώθηκαν. 12