Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης Στοχεύουν στη δηµιουργία on-line κοινοτήτων από ανθρώπους µε κοινά ενδιαφέροντα και δραστηριότητες. Παρέχουν ως υπηρεσία την παραγωγή και δηµοσίευση περιεχοµένου από τους ίδιους τους χρήστες του διαδικτύου. Διακρίνονται στις εξής κατηγορίες: α) Κοινωνικά Δίκτυα (Facebook, MySpace και Bebo), β) Blogs, γ) Wikis, δ) Podcasts, ε) Forums και στ) Κοινότητες περιεχοµένου (YouTube, Flickr, del.icio.us).
ΜΚΔ και Εκπαίδευση Τα ΜΚΔ: ανοίγουν νέους ορίζοντες στη µάθηση αναµορφώνοντας τις παλιές µεθόδους διδασκαλίας, βοηθούν στο να ξεπεραστούν υλικά και τεχνικά εµπόδια και ελαχιστοποιούν τους χωροχρονικούς περιορισµούς στη διδασκαλία και τη µάθηση, εφαρµόζουν συγχρονικές και ασύγχρονες µορφές αλληλεπίδρασης στη διδασκαλία, και εµπλέκουν διδάσκοντες και διδασκόµενους σε δραστηριότητες που ενθαρρύνουν την καλλιέργεια δεξιοτήτων επικοινωνίας και παρουσίασης ιδεών και πληροφοριών, ικανοποιώντας πολλαπλές ανάγκες.
Υπάρχουσα Κατάσταση Τα ΜΚΔ θεωρείται ότι δεν αξιοποιούνται ακόµα µε καινοτόµους τρόπους και δεν οδηγούν σε ποιοτικά διαφορετικές εµπειρίες διδασκαλίας και µάθησης (Γλέζου & Γρηγοριάδου, 2010, Τοκµακίδου, κ.ά., 2010), αν και αρκετές έρευνες που έχουν επικεντρωθεί u στην προσπάθεια αξιοποίησης της κοινωνικής δικτύωσης στη διδασκαλία και τη µάθηση και u στην ανάπτυξη των εκπαιδευτικών ιστότοπων κοινωνικής δικτύωσης καταδεικνύουν θετικά αποτελέσµατα, τόσο διεθνώς (Sturgeon & Walker, 2009, Reid, 2011), όσο και στη χώρα µας (Κασκαντάµη & Καλογερόπουλος, 2010, Πετράκη, 2011, Τρυφιάτης & Στιβακτάκη, 2011, Νερατζίδου, 2011, Ελευθεριάδου 2012, Μποφίλιου, 2013, Θεοδότου, 2013).
Facebook Για την αξιοποίηση του Facebook στην εκπαιδευτική διαδικασία στη χώρα µας, υπάρχουν διάφορες έρευνες, οι οποίες έχουν επικεντρωθεί κυρίως στην δευτεροβάθµια και τριτοβάθµια εκπαίδευση. Οι έρευνες αυτές καταδεικνύουν: u θετικά µαθησιακά αποτελέσµατα (Δραγογιάννης, κ.ά., 2013, Ετεοκλέους-Γρηγορίου & Μάνιου, 2012), u θετικά επικοινωνιακά αποτελέσµατα (Πετρίδης, 2012) u u ανάπτυξη της κριτικής σκέψης, της επιχειρηµατολογίας και τεκµηρίωσης των απόψεων (Σωτηριάδου & Παπαδάκης, 2013), και δηµοφιλία του Facebook ανάµεσα στους µαθητές (Χαρίτος, 2011).
Στη διεθνή βιβλιογραφία έχουν επίσης επισηµανθεί σηµαντικά οφέλη από τη χρήση του Facebook για τους εκπαιδευόµενους, όπως: η ενεργητική συµµετοχή και αλληλεπίδραση (Ellison et al., 2007), η θετική συµπεριφορά κατά τη διάρκεια της µάθησης και η βελτίωση της ποιότητας της µάθησης (Kirschner & Karpinski, 2010), η ανάπτυξη της αλληλεπίδρασης των συµµετεχόντων και η κριτική σκέψη (Lampe et al., 2008), η δηµιουργία προσωπικού ρυθµού µάθησης (Hew, 2011). η καλλιέργεια, η ανοχή και ο σεβασµός στη διαφορετικότητα (Young & Quan-Haase, 2009), η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίµησης (Bosch, 2009), η δηµιουργία θετικών προοπτικών στην αντιµετώπιση των προκλήσεων που αντιµετωπίζουν οι µαθητές (Wen Tian et al., 2011), η ενίσχυση της αυτορρυθµιζόµενης µάθησης (Bowers-Campbell, 2008) η ενίσχυση της συνεργατικής µάθησης (Racthan και Firpo,2011), κ.ά
Εκπαιδευτικά Ιστολόγια Τα εκπαιδευτικά ιστολόγια στη χώρα µας έχουν µελετηθεί ως προς : τη χρηστικότητα τους για τους µαθητές σε σχέση µε την πληροφόρηση (Κοβάνογλου, 2010), τη δυνατότητα αύξησης του κίνητρου µάθησης και της συνεργασίας µεταξύ των µαθητών (Κολεντίνη, 2009), τη δυνατότητα µετασχηµατισµού της παραδοσιακής διδασκαλίας σε µια ενεργητική µαθησιακή διδασκαλία (Γαλανού, 2010), τη δυνατότητα διαµοίρασης ιδεών, οικοδόµησης νέας γνώσης και ανάπτυξης της κριτικής σκέψης (Αγγέλαινα & Τζιµογιάννης, 2010), την προδιάθεση για αξιοποίησή τους (Καϊντατζής, 2012). καταδεικνύοντας επίσης θετικά αποτελέσµατα.
Ερευνητικό Κενό Η µέχρι σήµερα σχετική ερευνητική προσοχή έχει επικεντρωθεί κυρίως στους µαθητές της β/θµιας εκπαίδευσης και στους φοιτητές και όχι: στους εκπαιδευτικούς, οι οποίοι αποτελούν τους βασικούς καθοδηγητές, εµψυχωτές, συµβούλους, πυλώνες για την εισαγωγή καινοτοµιών στην εκπαιδευτική διαδικασία, ούτε στην πρωτοβάθµια εκπαίδευση, η οποία είναι η σηµαντικότερη βαθµίδα εκπαίδευσης για την υιοθέτηση κοινωνικών ρόλων, συµπεριφορών και απόκτηση αξιών που συνοδεύουν τους µαθητές σε όλη τη µετέπειτα ζωή τους, δεν έχει τύχει προγενέστερης σχετικής έρευνας.
Σκοπός της Έρευνας Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να αποτιµηθούν οι απόψεις των εκπαιδευτικών πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης σχετικά µε τη συνεισφορά των ΜΚΔ στην εκπαίδευση. Συνεισφορά: α) κοινωνικοποιητική παιδαγωγική (ποια «παιδαγωγικά» οφέλη µπορεί να προσφέρουν τα ΜΚΔ: επικοινωνία και ανταλλαγή απόψεων, οµαδικό αίσθηµα, προβολή εκπαιδευτικού έργου, εξ αποστάσεως εκπαίδευση και ενηµέρωση για εκπαιδευτικά θέµατα), και β) µαθησιακή (σε ποιο βαθµό µπορούν τα ΜΚΔ να βελτιώσουν τη µάθηση).
Μεθοδολογία της Έρευνας Πρόκειται για µια δειγµατοληπτική, ποσοτική έρευνα, που διενεργήθηκε δια ζώσης κατά τη διάρκεια επιµορφωτικών ηµερίδων. Βολική δειγµατοληψία (διαθέσιµου δείγµατος) Συλλογή δεδοµένων: ερωτηµατολόγια κλειστού τύπου. Δείγµα διανοµής ερωτηµατολογίου: u διευθυντές/υποδιευθυντές u εκπαιδευτικοί ΠΕ70 u εκπαιδευτικοί λοιπών ειδικοτήτων, που υπηρετούσαν το σχολικό έτος 2014-15 σε δηµόσια δηµοτικά σχολεία που ανήκουν στην Α και Δ Διεύθυνση Π.Ε. της Αττικής όπως και της Ανατολικής Αττικής. Δόθηκαν 250 ερωτηµατολόγια και συµπληρώθηκαν τα 211.
Στην έρευνα χρησιµοποιήθηκε: è η πεντάβαθµη κλίµακα Likert και è τα πιο δηµοφιλή ΜΚΔ: Facebook, Twitter, YouTube, Blogger, Wordpress, LinkedIn, Flickr και MySpace
Αποτελέσµατα της Έρευνας
Σύνθεση του Δείγµατος Ποσοστιαία (%) κατανοµή των εκπαιδευτικών του δείγµατος κατά ειδικότητα
Συνεισφορά των ΜΚΔ Χωρίς Απάντηση Σχήµα 1. Απόψεις των εκπαιδευτικών για τη συνεισφορά των ΜΚΔ στην εκπαίδευση κατά φύλο
Παιδαγωγικά-Κοινωνικοποιητικά Οφέλη Σχήµα 2. Απόψεις εκπαιδευτικών για τα παιδαγωγικά οφέλη που προσφέρουν τα ΜΚΔ στην εκπαίδευση
Συγκεντρωτικά Το Facebook συγκέντρωσε τις περισσότερες προτιµήσεις στην επιλογή επικοινωνία και ανταλλαγή απόψεων που έρχεται πρώτο µε µεγάλη διαφορά από τα υπόλοιπα και στην επιλογή δηµιουργίας οµαδικού αισθήµατος. Το Youtube, θεωρείται ως το επικρατέστερο για την προβολή του εκπαιδευτικού έργου και συγκέντρωσε τις περισσότερες προτιµήσεις και στην ενηµέρωση για εκπαιδευτικά θέµατα και στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Το Blogger συγκέντρωσε σχετικά υψηλά ποσοστά στην προβολή του εκπαιδευτικού έργου. Το Twitter ήρθε πρώτο στην επιλογή κανένα όφελος.
Μαθησιακά Οφέλη Σχήµα 3. Απόψεις εκπαιδευτικών για το βαθµό βελτίωσης της µάθησης από τη χρήση των ΜΚΔ
Συγκεντρωτικά Οι απόψεις των εκπαιδευτικών διϊστανται: ένας σηµαντικός αριθµός εκπαιδευτικών (κυρίως άνδρες) δεν θεωρεί ότι η χρήση των ΜΚΔ βελτιώνει τη µαθησιακή λειτουργία, ενώ ένας εξίσου µεγάλος αριθµός εκπαιδευτικών (κυρίως γυναίκες) θεωρεί πολύ σηµαντική τη βελτίωση της µάθησης από τα ΜΚΔ.
Σχήµα 4. Απόψεις των ανδρών εκπαιδευτικών για για το βαθµό βελτίωσης της µάθησης από τη χρήση των ΜΚΔ
Σχήµα 5. Απόψεις των γυναικών εκπαιδευτικών για για το βαθµό βελτίωσης της µάθησης από τη χρήση των ΜΚΔ
Συγκεντρωτικά Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες εκπαιδευτικοί (σε µεγαλύτερο βαθµό), θεωρούν σηµαντική τη συνεισφορά του Youtube για τη βελτίωση της µάθησης, προφανώς λόγω της δυνατότητάς του για αποθήκευση και αναπαραγωγή εκπαιδευτικών βίντεο. Οι εκπαιδευτικοί δε συµφωνούν όσον αφορά στο Facebook, για το οποίο κυρίως οι άνδρες στην πλειοψηφία τους θεωρούν ότι δεν βελτιώνει καθόλου τη µάθηση. Υπάρχει θετική εικόνα για το Blogger και το Wordpress (κυρίως στους άνδρες) όπως και «αρνητική» εικόνα για το Twitter.
Συµπέρασµα Oι απόψεις των εκπαιδευτικών για τη γενκή συνεισφορά των ΜΚΔ στην εκπαίδευση συµφωνούν και είναι πολύ θετικές. Ειδικότερα: αν και οι εκπαιδευτικοί θεωρούν ότι τα ΜΚΔ συνεισφέρουν πολύ θετικά στο παιδαγωγικό κοινωνικοποιητικό έργο του σχολείου και κατέδειξαν µάλιστα ως επωφελέστερα το Facebook και το Youtube, αντίθετα, οι απόψεις τους διΐστανται όσον αφορά στη µαθησιακή συνεισφορά των ΜΚΔ, όπου µε εξαίρεση το Youtube το οποίο θεωρούν ότι βελτιώνει τη µάθηση, για τα υπόλοιπα ΜΚΔ είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία Γιαννούλης, Ν. (2011). Διδασκαλία και εκπαίδευση µε τη χρήση του Διαδικτύου. Ανακτήθηκε στις 23-3-2015, από http://www.webvistas.org/topic/138-διδασκαλία-και-εκπαίδευση-µε-τη-χρήση-του-διαδι/. Ελευθεριάδου, Σ. (2012). Οι φιλικές σχέσεις µεταξύ οµηλίκων µέσω τόπων κοινωνικής δικτύωσης και η ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων. Μεταπτυχιακή Διπλωµατική Εργασία. Πάτρα : ΕΑΠ. Θεοδότου, Ε. (2013). Εργαλεία Κοινωνικής Δικτύωσης και Μεθοδολογικές Προσεγγίσεις. Μεταπτυχιακή εργασία. Πειραιάς : Πανεπιστήµιο Πειραιώς. Κασκαντάµη, Μ. & Καλογερόπουλος, Ν. (2010). Διαδικτυακή συνεργασία: Επικοινωνούµε Συζητάµε Μαθαίνουµε: ένα εκπαιδευτικό κοινωνικό δίκτυο. Στο Α. Τζιµογιάννης (Επιµ.) Πρακτικά Εργασιών 7ου Πανελλήνιου Συνεδρίου µε Διεθνή Συµµετοχή µε θέµα Οι ΤΠΕ στην Εκπαίδευση, τόµος ΙΙ, 23-26 Σεπτεµβρίου, σελ. 787-790. Κόρινθος : Πανεπιστήµιο Πελοποννήσου. Μανούσου Ε. & Χαρτοφύλακα Τ. (2011). Κοινωνικά δίκτυα και µέσα κοινωνικής δικτύωσης στην εξ αποστάσεως τριτοβάθµια εκπαίδευση. Στο Πρακτικά 2ου Πανελλήνιου Συνεδρίου µε θέµα Ένταξη και χρήση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία, 28-30 Απριλίου, σελ. 497-509. Πάτρα. Ματσαγγούρας Η. (1998). Θεωρία και Πράξη της Διδασκαλίας, τ. Α. Θεωρία της διδασκαλίας: η προσωπική θεωρία ως πλαίσιο στοχαστικο-κριτικής ανάλυσης. Αθήνα : Gutenberg. Μποφίλιου, Α. (2013). Η αλληλεπίδραση σε online περιβάλλοντα µάθησης. Τα φόρουµ συζήτησης ένας χώρος συνεργασίας και µάθησης. Διπλωµατική Εργασία. Πάτρα : ΕΑΠ. Νερατζίδου, Μ. (2011). Χρήση κοινωνικών µέσων δικτύωσης στην εκπαίδευση. Πτυχιακή εργασία. Θεσσαλονίκη : Αλεξάνδρειο ΤΕΙ. Πετράκη, Ζ. (2011). Ανάπτυξη συστήµατος για τη συνεργασία και επικοινωνία των αποµακρυσµένων σχολείων. Διπλωµατική Εργασία. Πάτρα : ΕΑΠ. Σαΐτη, Α & Σαΐτης, Χ (2012). Ο Διευθυντής στο σύγχρονο σχολείο. Αθήνα: Αυτοέκδοση. Τζικόπουλος, Α. (2013). Ηλεκτρονικά µέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media). ΚΔΒΜ. ΥΠΑΙΘ. Τρυφιάτης, Ι. & Στιβακτάκη, Μ. (2011). Ψηφιακή κοινωνική δικτύωση στο σύγχρονο σχολείο: Ένα παράδειγµα κοινωνικής δικτύωσης µέσω µιας πλατφόρµας CMS. Στο Αξιοποίηση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας στη Διδακτική Πράξη: 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο των Εκπαιδευτικών για τις ΤΠΕ, 6-8 Μαΐου. Σύρος. Peachey, N. (2009). Web 2.0 Tools for Teachers. Ανακτήθηκε στις 5-2-2015, από http://www.scribd.com/doc/19576895/web-20-tools-for-teachers. Παπαθανασόπουλος, Στ., κ.α. (2013). Το Facebook και οι Έλληνες. Ανακτήθηκε στις 23-3-2015, από http://medianalysis.net/2013/05/10/survey_facebook_greeks/, κ.ά.
Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας