Μαθησιακές Δυσκολίες Φωτεινή Πολυχρόνη Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Αθηνών Γιώτα Δημητροπούλου Λέκτορας Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 1
Θεματικές ενότητες του μαθήματος Θεωρητικό πλαίσιο της διαδικασίας εκμάθησης της ανάγνωσης Προβληματική και εννοιολογική ταξινόμηση των ΜΔ Αιτιολογικά μοντέλα των μαθησιακών δυσκολιών/δυσλεξίας. Γνωστικά χαρακτηριστικά των μαθησιακών δυσκολιών. Μαθησιακά χαρακτηριστικά των ΜΔ Ψυχοκοινωνικά χαρακτηριστικά των ΜΔ Μεταγνωστικά χαρακτηριστικά των ΜΔ
Θεματικές ενότητες του μαθήματος Αξιολόγηση του γνωστικού τομέα- Ρόλος του Ψ. Αξιολόγηση του μαθησιακού τομέα-ρόλος του Ψ. Αξιολόγηση του ψυχοκοινωνικού τομέα-ρόλος του Ψ. Γενικές αρχές παρέμβασης για την αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών. Μοντέλα παρέμβασης για την αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών στη σχολική τάξη και στη σχολική μονάδα (π.χ. RtI)
Συγγράμματα του μαθήματος
Αξιολόγηση στο μάθημα Τελικές εξετάσεις
Εισαγωγή στις δυσκολίες μάθησης
Μαθητές με ιδιαιτερότητες Μαθητές των οποίων η φυσική, νοητική, συμπεριφορική απόδοση αποκλίνει τόσο από το «φυσιολογικό» (μέσο όρο), είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω ώστε να απαιτούνται πρόσθετες υπηρεσίες για την ικανοποίηση των αναγκών τους
Προβληματική Ανάγνωση και γραφή το σπουδαιότερο επίτευγμα του μαθητή Απαραίτητη για επικοινωνία + προσαρμογή Απαραίτητη η συστηματική εκπαίδευση Εξοικείωση από την προσχολική ηλικία Όταν υπάρχουν δυσκολίες: χαμηλή σχολική επίδοση, σχολική αποτυχία, σχολική διαρροή, δυσκολία στην επαγγελματική αποκατάσταση 8
και προβλήματα Καταχρηστική χρήση του όρου ΜΔ Ανάγκη για παροχή εκπαιδευτικής βοήθειας σε μεγάλο αριθμό μαθητών Σύγχυση μεταξύ του όρου ΜΔ και σχολική αποτυχία Δυσκολίες στη διάγνωση 9
Πιθανές Αιτίες Δυσκολιών Μάθησης Περιορισμένο νοητικό δυναμικό Οργανική ανεπάρκεια (αισθητηριακές ανεπάρκειες, π.χ. δυσκολίες ακοής) Συναισθηματικά προβλήματα Κοινωνικο-οικονομικοί παράγοντες Διγλωσσία Περιβαλλοντικοί παράγοντες (ασταθής οικογενειακή φροντίδα, ασθένεια των γονέων, συχνές αλλαγές σχολείων κ.ά.) 10
Ταξινόμηση μαθησιακών δυσκολιών Μαθησιακές δυσκολίες Γενικές Μ.Δ. Ειδικές Μ.Δ. Αίτια περιβαλλοντικά, ενδογενή, νευροβιολογικά χαμηλός Δ.Ν. ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ μέσος Δ.Ν. συναισθηματικά, αισθητηριακά αποκλεισμός άλλων ελλείμματα παραγόντων 11
Ταξινόμηση (2) Ειδικές μαθησιακές δυσκολίες στην ανάγνωση και τη γραφή (δυσλεξία, δυσορθογραφία, δυσαριθμησία) 12
Βασικά σημεία ΜΔ Βασικά στοιχεία όρο «μαθησιακές δυσκολίες» είναι τα ακόλουθα: ετερογένεια νευρολογικό υπόβαθρο, απόκλιση συνοσηρότητα αποκλεισμός άλλων παραγόντων(lyon et al.,2001).
Νόμος 3699/2008 «Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης ατόμων με αναπηρία ή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» «Μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες θεωρούνται όσοι για ολόκληρη ή ορισμένη περίοδο της σχολικής τους ζωής εμφανίζουν σημαντικές δυσκολίες μάθησης..οι οποίες, σύμφωνα με τη διεπιστημονική αξιολόγηση, επηρεάζουν τη διαδικασία της σχολικής προσαρμογής και μάθησης. Στους μαθητές με αναπηρία και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες συγκαταλέγονται ιδίως όσοι παρουσιάζουν διαταραχές ομιλίας και λόγου, ειδικές μαθησιακές δυσκολίες όπως δυσλεξία, δυσγραφία, δυσαριθμησία, δυσαναγνωσία, δυσορθογραφία, σύνδρομο ελλειμματικής προσοχής με ή χωρίς υπερκινητικότητα, διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (φάσμα αυτισμού), ψυχικές διαταραχές και πολλαπλές αναπηρίες»
Πρωτογενή Χαρακτηριστικά μαθησιακών δυσκολιών Γνωστικός Τομέας Οπτική Αντίληψη Μνήμη Αυτοματισμός Φωνολογική επεξεργασία Σε μεταγνωστικές δεξιότητες Μαθησιακός Τομέας Ανάγνωση, ορθογραφία, γραφή, αριθμητική 15
Αίτια δυσλεξίας Φωνολογική επεξεργασία Μη τυπική συμμετρία του εγκεφάλου Aνωμαλίες στον εγκεφαλικό φλοιό Θεωρία της ισορροπίας Έλλειμμα στην οπτική αντίληψη Έλλειμμα στην ταχύτητα ονομασίας Αυτοματισμός Γενετικοί παράγοντες 16
Πιθανά δευτερογενή χαρακτηριστικά Χαμηλή αυτοεκτίμηση Έλλειψη επιμονής στο έργο Μειωμένα κίνητρα Εσωστρέφεια Χαμηλά επίπεδα αυτοαποτελεσματικότητας Αίσθημα απόρριψης Άγχος, στρες 17
Συνιστώμενη βιβλιογραφία για μελέτη Πολυχρόνη, Φ. (2011). Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες. Αθήνα: Πεδίο. Τάνταρος (2011). Μαθησιακές Δυσκολίες. Αθήνα: Πεδίο. Μουζάκη, Α., & Πρωτόπαπας, Α. (Επιμ.) Ορθογραφία: Μάθηση και Διαταραχές. Αθήνα: Εκδόσεις Gutenberg. Νικολόπουλος Δ. (2008). Γλωσσική ανάπτυξη και διαταραχές. Αθήνα: Τόπος. Παντελιάδου, Σ. (2011). Μαθησιακές Δυσκολίες και Εκπαιδευτική πράξη. Τι και Γιατί. Αθήνα: Πεδίο Πόρποδας, K.Δ. (2002). Η Ανάγνωση. Αθήνα: αυτοέκδοση. Πόρποδας, Κ.Δ. (1997). Δυσλεξία. Η Ειδική διαταραχή στη μάθηση του γραπτού λόγου. Αθήνα: αυτοέκδοση. Σπαντιδάκης, Ι. (2004). Προβλήματα παραγωγής γραπτού λόγου παιδιών σχολικής ηλικίας. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.