ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΟΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Γεράσιμος Παπαναστασάτος, Ph.D. Αθήνα, Σεπτέμβριος 2016 ΚΕΘΕΑ Τομέας Έρευνας
Η ποιοτική έρευνα επιχειρεί να περιγράψει, αναλύσει, κατανοήσει, ερμηνεύσει κοινωνικά φαινόμενα, έννοιες ή συμπεριφορές επιχειρεί να απαντήσει το γιατί και να κατανοήσει σε βάθος στοχεύει να αναπτύξει μία πλήρη ή ολοκληρωμένη αντίληψη των καταστάσεων αυτών, τόσο στο επίπεδο της αντικειμενικής πραγματικότητας όσο και στο επίπεδο του υποκειμενικού νοήματος που αποδίδουν τα άτομα σε αυτήν. μελετά το υπό έρευνα αντικείμενο στο δεδομένο κοινωνικό -πολιτισμικό - φυσικό περιβάλλον που εδράζει
η συλλογή και η ανάλυση ποιοτικών δεδομένων αποτελούν παράλληλες διαδικασίες στόχος της ανάλυσης δεν είναι η γενικευμένη αναγωγή των συμπερασμάτων στον ευρύτερο πληθυσμό αλλά η βαθύτερη κατανόηση του υπό έρευνα θέματος υπάρχει μεγάλη εμπλοκή του ερευνητή και υποκειμενική επίδραση στη διαδικασία συλλογής και ανάλυσης των δεδομένων και τη μετάφρασή τους σε συμπεράσματα και θεωρία
Τύποι ανάλυσης Αριθμητική η μέτρηση αφορά στη συχνότητα εμφάνισης συγκεκριμένων κωδικών και κατηγοριών (ανάλυση περιεχομένου) Διερευνητική αποκάλυψη των θεμελιωδών νοημάτων και μηχανισμών που επιδρούν στις παρατηρούμενες πρακτικές (σημειολογία, ανάλυση του λόγου) Επαναληπτική η συλλογή δεδομένων και η ανάλυσή τους ως πεδίο ανατροφοδότησης για τη συνέχιση της έρευνας και την ανάπτυξη νέας στρατηγικής (έρευνα - δράση, μελέτη αξιολόγησης) Υποκειμενική - Αναστοχαστική μεγάλη εμπλοκή του ερευνητή ως υποκείμενο της έρευνας και αναστοχασμός στην ανάλυση (φεμινιστική έρευνα)
Βασικά χαρακτηριστικά της ποιοτικής ανάλυσης - συστηματική διαδικασία - περιεκτική και επαληθεύσιμη - συμβάλει στην κατανόηση και την ανάπτυξη θεωρίας - ευέλικτη και ανοικτή σε εναλλακτικές προσεγγίσεις - δυναμική, επιτρέπει την ανατροφοδότηση και αναθεώρηση - επιτρέπει συγκριτική ανάλυση περιπτώσεων
Στάδια ανάλυσης εργαλεία και στρατηγικές 1. Ταξινόμηση των δεδομένων - Ανάπτυξη θεματικού πλαισίου I. θεματική χαρτογράφηση, II. III. περιλήψεις, μαγνητόφωνο 2. Επεξεργασία, σύνοψη και σύνθεση I. ανάλυση περιεχομένου II. θεματική ανάλυση 3. Ερμηνεία και διατύπωση συμπερασμάτων
Στρατηγικές ανάλυσης: Ανάλυση Περιεχομένου «η ανάλυση περιεχομένου είναι μία τεχνική της έρευνας που χρησιμοποιείται για την αντικειμενική, συστηματική και ποσοτική καταγραφή του περιεχομένου στη γραπτή ή προφορική επικοινωνία» Τεχνικές για την Κατηγοριοποίηση των δεδομένων - καταμέτρηση λέξεων - κλειδιά / συχνότητας εμφάνισης - ανάλυση του λόγου (επεξεργασία της αφήγησης σε σχέση με το πλαίσιο αναφοράς) - ανάλυση εννοιών
Για την επεξεργασία του υλικού από ποιοτικές συνεντεύξεις κάθετος τρόπος ανάλυσης επεξεργασία της κάθε συνέντευξης ξεχωριστά, απόμονώνοντας τα αποσπάσματα λόγου του κάθε ερωτώμενου που αντιστοιχούν σε κάθε μία από τις θεματικές ενότητες του οδηγού συνέντευξης οριζόντιος τρόπος ανάλυσης επεξεργασία των αποσπασμάτων όλων των ερωτώμενων από κάθε θεματική ενότητα
Στάδια της ανάλυσης περιεχομένου καθορισμός των μεταβλητών με βάση τις οποίες θα γίνει η ανάλυση των κατηγοριών κωδικοποίηση περιπτώσεων μέχρι το σημείο που δεν βρίσκονται νέες παραλλαγές κατηγοριοποίηση και σύνδεση των κατηγοριών που μπορούν να ομαδοποιηθούν συνεχής αναζήτηση ομοιοτήτων και διαφορών μεταξύ των περιπτώσεων με σκοπό την ολοκληρωμένη διερεύνηση της πολυπλοκότητας και ποικιλίας των δεδομένων
Ανάλυση Δεδομένων από την Ομαδικά Εστιασμένη Συνέντευξη η στρατηγική της ανάλυσης αποτελεί συστηματική διαδικασία που διατρέχει όλα τα στάδια σχεδιασμός σύσταση των ομάδων συντονισμός της συνέντευξης ανάλυση και αναφοράς των αποτελεσμάτων
Βασικές αρχές της ανάλυσης η ανάλυση συνδυάζει στοιχεία της ποιοτικής έρευνας με την πολυπλοκότητα της ομαδικής αλληλεπίδρασης η ανάλυση καθορίζεται από το σχέδιο και τους στόχους της έρευνας η διαδικασία της ανάλυσης προϋποθέτει τη σωστή συλλογή δεδομένων δεν έχουν όλες οι ερωτήσεις τον ίδιο βαθμό σπουδαιότητας στην ανάλυση η αποτελεσματική ανάλυση προχωρεί πέρα από τις λέξεις η στρατηγική της ανάλυσης θα πρέπει να είναι ευέλικτη η ανάλυση θα πρέπει να έχει το κατάλληλο επίπεδο ερμηνείας Ή δομή στην παρουσίαση της ανάλυσης περιέχει πάντα: παρουσίαση δεδομένων συνοπτική περιγραφή Ερμηνεία προτάσεις
Βήματα στην ανάλυση 1. Απομαγνητοφώνηση και ταξινόμηση του υλικού 2. Ανασκόπηση των δεδομένων 3. Διερεύνηση υπο-θεμάτων (κωδικών ή τάξεων) 4. Εντοπισμός κατηγοριών που εμφανίζονται στις απαντήσεις της κεντρικής ερώτησης ή των αξόνων που επιλέγονται 5. Διερεύνηση ομοιοτήτων και διαφορών στις απόψεις της ομάδας 6. Παρατήρηση (κλίμα της συζήτησης, γλώσσα του σώματος, εσωτερική συνέπεια απαντήσεων)
Ενέργειες σε ακολουθία Διαβάζουμε το κείμενο και υπογραμμίζουμε τα σημαντικά σημεία που αναφέρονται σε κάθε ερώτηση (είναι ο πρώτος εντοπισμός) Εντοπίζουμε το νόημα και ονομάζουμε τους κωδικούς Συσχετίζουμε τα σημεία για να εντοπίσουμε τα κύρια θέματα που προκύπτουν Καταγράφουμε τις κατηγορίες που εντοπίζονται, ακόμη κι αν είναι ακραίες Προσπαθούμε να εντάξουμε στις κατηγορίες τα υποθέματα που τις περιγράφουν Περιγράφουμε τις ομοιότητες και διαφορές που αναδεικνύονται στις απόψεις συμμετεχόντων με όμοια χαρακτηριστικά Ανατρέχουμε στο κείμενο για να εντοπίσουμε αποσπάσματα λόγου που αποτυπώνουν το περιεχόμενο των κατηγοριών
Διατύπωση συμπερασμάτων σύνθεση των αποτελεσμάτων, όπως προκύπτουν από την ανάλυση των κατηγοριών σύνδεση με τη θεωρία διατύπωση συμπερασμάτων - προτάσεων που απαντούν στο κεντρικό ερώτημα