ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1999 2004 Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής, Μεταφορών και Τουρισµού ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ 10 Ιουλίου 2001 ΣΧΕ ΙΟ ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Περιφερειακής Πολιτικής, Μεταφορών και Τουρισµού προς την Επιτροπή Αλιείας σχετικά µε το ρόλο των σηµαιών ευκαιρίας στον τοµέα της αλιείας (2000/2302 (INI)) Συντάκτης γνωµοδότησης: Carlos Ripoll i Martínez Bedoya PA\434127.doc PE 301.808
PE 301.808 2/7 PA\434127.doc
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ Κατά τη συνεδρίασή της στις 20 Μαρτίου 2001, η Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής, Μεταφορών και Τουρισµού όρισε συντάκτη γνωµοδότησης τον κ. Carlos Ripoll i Martínez Bedoya. Κατά τη συνεδρίασή της/τις συνεδριάσεις της στις..., η επιτροπή εξέτασε το σχέδιο γνωµοδότησης. Κατά την τελευταία ως άνω συνεδρίαση, η επιτροπή ενέκρινε τα κατωτέρω συµπεράσµατα µε... ψήφους υπέρ,... ψήφους κατά και... αποχή/ές/οµόφωνα. Ήσαν παρόντες κατά την ψηφοφορία οι βουλευτές:..., πρόεδρος/ασκών/ασκούσα την προεδρία..., αντιπρόεδρος..., αντιπρόεδρος..., συντάκτης/ρια γνωµοδότησης...,... (αναπλ....),... (αναπλ.... σύµφωνα µε το άρθρο 153, παράγραφος 2, του Κανονισµού),... και... PA\434127.doc 3/7 PE 301.808
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ Α. Εισαγωγή Αντικείµενο της ανά χείρας γνωµοδότησης από πλευράς της Επιτροπής Μεταφορών, είναι η εξέταση του προβλήµατος των σηµαιών ευκαιρίας και των επιπτώσεων τους στον τοµέα των θαλάσσιων µεταφορών γενικότερα και της ασφάλειας της θάλασσας ειδικότερα. Οι επιπτώσεις των σηµαιών ευκαιρίας στον τοµέα της αλιείας ( ανεξέλεγκτη και παράνοµη αλιεία, µείωση των αποθεµάτων και αθέµιτος ανταγωνισµός ) αποτελούν µια από τις πτυχές ενός φαινοµένου, το οποίο καθιστά τις θαλάσσιες µεταφορές λιγότερο ασφαλείς και καταστρατηγεί τους κανόνες ανταγωνισµού που θα πρέπει να τις διέπουν. Κατ' αρχήν θα πρέπει να γίνουν αντιληπτοί οι λόγοι για τους οποίους οι πλοιοκτήτες αποφασίζουν να εγκαταλείψουν τα εθνικά τους νηολόγια και να εγγράψουν τα πλοία τους σε νηολόγια άλλων χωρών, τα επονοµαζόµενα ανοιχτά νηολόγια ή νηολόγια ευκαιρίας. Είναι προφανές ότι η κινητήρια δύναµη αυτού του φαινοµένου είναι η επιθυµία των πλοιοκτητών να αντιµετωπίσουν ένα συνεχώς αυξανόµενο διεθνή ανταγωνισµό, ο οποίος πολλές φορές είναι καταστροφικός για τα οικονοµικά τους συµφέροντα. Η εκµετάλλευση της ευκαιρίας που τους προσφέρεται µέσω των σηµαιών ευκαιρίας είναι ίσως πολλές φορές, ο µόνος τρόπος για να αποφύγουν την οικονοµική καταστροφή. Κατά συνέπεια, η λύση θα πρέπει να αναζητηθεί στην επιβολή των απαραίτητων διεθνών ρυθµίσεων και προδιαγραφών που θα διασφαλίσουν ίσους όρους ανταγωνισµού σε όλους τους εµπλεκόµενους στο θαλάσσιο εµπόριο, το οποίο ως εκ της φύσεως του είναι διεθνές. Β. Το νοµικό καθεστώς 1. ιεθνές καθεστώς Οι θαλάσσιες µεταφορές ρυθµίζονται από το ιεθνές ίκαιο και ειδικότερα από την Σύµβαση των Ηνωµένων Εθνών για το ίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS) του 1982. Η Σύµβαση αυτή ρυθµίζει όλες τις πτυχές της διαχείρισης των ωκεανών. Σε σχέση µε την εθνικότητα του πλοίου, το άρθρο 91 της ως άνω Σύµβασης ορίζει ότι "κάθε κράτος καθορίζει τις προϋποθέσεις παραχώρησης της εθνικότητας του στα πλοία του, και του δικαιώµατός να φέρουν την σηµαία του Πρέπει να υφίσταται ιδιαίτερος δεσµός µεταξύ του κράτους και του πλοίου." Το άρθρο 94 ορίζει εξάλλου ότι το κράτος της σηµαίας έχει την υποχρέωση "να ασκεί αποτελεσµατικά την δικαιοδοσία του και τον έλεγχο του σε σχέση µε τα διοικητικά, τεχνικά και κοινωνικά θέµατα που αφορούν πλοίο που φέρει την σηµαία του." Το ίδιο άρθρο ορίζει τέλος ότι "κάθε κράτος πρέπει να λαµβάνει τα απαραίτητα µέτρα σε σχέση µε τα πλοία που φέρουν την σηµαία του για να εξασφαλίζει την ασφάλεια στη θάλασσα αναφορικά µε την κατασκευή, τον εξοπλισµό, την πλοϊµότητα, το πλήρωµα, τις συνθήκες εργασίας και την εκπαίδευση του πληρώµατος " Εκτός από την Σύµβαση για το ίκαιο της Θάλασσας τα θέµατα νηολόγησης των πλοίων ρυθµίζονται από την Σύµβαση Νηολόγησης Πλοίων του 1986. Η Σύµβαση αυτή ρυθµίζει µεταξύ άλλων θέµατα, όπως τα δικαιώµατα και οι υποχρεώσεις των κρατών της σηµαίας, τα έγγραφα PE 301.808 4/7 PA\434127.doc
του πλοίου, τα δικαιώµατα των πλοιοκτητών και των πληρωµάτων κ.λ.π. Όσον αφορά στο θέµα του "ιδιαίτερου δεσµού" µεταξύ κράτους σηµαίας και πλοίου, ορίζεται ότι η πλοιοκτήτρια εταιρεία πρέπει να έχει την έδρα της στο κράτος της σηµαίας ή να ασκεί τις κύριες επιχειρηµατικές της δραστηριότητες στο κράτος αυτό. 2. Κοινοτικό καθεστώς Πλην του άρθρου 80 παρ. 2 ( πρώην 84) της Συνθήκης, το οποίο ορίζει ότι το Συµβούλιο δύναται να αποφασίζει µε ειδική πλειοψηφία κατάλληλες διατάξεις για τις θαλάσσιες µεταφορές, ενδιαφέρον, υπό το πρίσµα της ανά χείρας γνωµοδότησης, παρουσιάζουν οι νοµοθετικές ρυθµίσεις που έχουν σχέση µε τους όρους µεταγραφής ενός πλοίου από το νηολόγιο ενός κράτους µέλους στο νηολόγιο ενός άλλου κράτους µέλους (Κανονισµός 613/91), µε τους ελέγχους πλοίων που προσεγγίζουν κοινοτικούς λιµένες (Οδηγία 95/21), µε τους οργανισµούς επιθεώρησης των πλοίων (Οδηγία 94/57), µε την εκπαίδευση των πληρωµάτων (Οδηγία 94/58) και γενικότερα µε την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών στον τοµέα των θαλασσίων µεταφορών (Κανονισµός 3557/92). Γενικότερα η Ένωση έχει δηµιουργήσει ένα πλέγµα ρυθµίσεων στον τοµέα της ναυτιλίας, το οποίο όµως, όπως κατεδείχθη από πρόσφατα θαλάσσια ατυχήµατα χρήζει βελτιώσεων. Γ. Είδη νηολογίων Προς καλλίτερη κατανόηση του προβλήµατος κρίνεται σκόπιµο να παρατεθούν κατωτέρω τα διάφορα είδη νηολογίων που υφίστανται σήµερα στον τοµέα της ναυτιλίας. α. Παραδοσιακά εθνικά νηολόγια Τα νηολόγια αυτά, αποτέλεσµα της εµπειρίας εκατοντάδων ετών, απαιτούν όπως ο πλοιοκτήτης ή ο εφοπλιστής έχουν την υπηκοότητα του κράτους, την σηµαία του οποίου φέρει το πλοίο τους. β. Παραδοσιακά ανοιχτά νηολόγια Οι προϋποθέσεις εγγραφής στα νηολόγια αυτά δεν είναι ιδιαίτερα αυστηρές και επιτρέπουν την δηµιουργία "ιδιαίτερου δεσµού" µε το κράτος της σηµαίας αρκετά εύκολα. Αξίζει να σηµειωθεί ότι παρόµοια νηολόγια έχουν υποψήφιες για ένταξη χώρες, όπως η Κύπρος και η Μάλτα. Ακόµα µεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι εδαφικά τµήµατα κρατών µελών τηρούν παρόµοια νηολόγια, όπως οι Κανάριοι Νήσοι, το Γιβραλτάρ και οι Ολλανδικές Αντίλλες. γ. Offshore νηολόγια Οι πλοιοκτήτες µπορούν να εγγράψουν τα πλοία τους στα εθνικά νηολόγια, δύνανται όµως να εκµεταλλεύονται τα πλοία τους µε ένα µεγάλο βαθµό ελαστικότητας, όσον αφορά στους όρους απασχόλησης των πληρωµάτων (υψηλό ποσοστό απασχόλησης µη υπηκόων του κράτους της σηµαίας). Παραδείγµατα τέτοιων νηολογίων είναι τα νηολόγια που τηρούν οι Βερµούδες, η νήσος Cayman, η Isle of Man για το Ηνωµένο Βασίλειο, οι νήσοι Kerguelen για την Γαλλία, οι Ολλανδικές Αντίλλες για την Ολλανδία, το Λουξεµβούργο για το Βέλγιο και νήσοι Faroe της ανίας. PA\434127.doc 5/7 PE 301.808
δ. ιεθνή νηολόγια Προκειµένου να αντιµετωπίσουν την φυγή από τα εθνικά νηολόγια, ορισµένα κράτη µέλη έχουν θεσπίσει διεθνή νηολόγια κύριο χαρακτηριστικό των οποίων είναι ότι αποτελούν δεύτερα εθνικά νηολόγια µε αυστηρές µεν προβλέψεις όσον αφορά στην διαχείριση και το πλήρωµα, αλλά όχι τόσο αυστηρές όπως οι αντίστοιχες του αρχικού εθνικού νηολογίου. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στο δανικό διεθνές νηολόγιο υπάγεται το 92% του εθνικού στόλου, ενώ στο αντίστοιχο γερµανικό το 76%. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής, Μεταφορών και Τουρισµού καλεί την Επιτροπή Αλιείας που είναι αρµόδια επί της ουσίας να συµπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσµατος της, τα ακόλουθα στοιχεία: 1. Επισηµαίνει ότι η χρησιµοποίηση σηµαιών ευκαιρίας έχει ως στόχο γενικά την ελαχιστοποίηση του κόστους και την παράκαµψη ορισµένων φορολογικών κανόνων µέσω πολύπλοκων νοµικών τεχνασµάτων, γεγονός που έχει ως αποτέλεσµα να υπάρχουν δυσκολίες ως προς τον προσδιορισµό των ευθυνών σε περιπτώσεις παράνοµης αλιείας, ατυχηµάτων στην θάλασσα και γενικότερα στον σεβασµό των κανόνων ανταγωνισµού που πρέπει να διέπουν τις θαλάσσιες µεταφορές. 2. Ζητεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση να προσδιορίσει και να θέσει σύντοµα σε ενέργεια ένα κανονισµό που θα εµποδίζει τα πλοία µε σηµαίες ευκαιρίας να διαφεύγουν από αυστηρούς κανόνες και ελέγχους, τόσο ως προς την ασφάλεια στη θάλασσα και την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος γενικότερα και των αλιευτικών πόρων ειδικότερα, όσο και προς τους κοινωνικούς κανόνες, ο σεβασµός των οποίων αποτελεί επίσης εγγύηση ασφάλειας και σεβασµού των διεθνών κανόνων ανταγωνισµού. 3. Καλεί την Επιτροπή και το Συµβούλιο να επανεξετάσουν το θέµα της θέσπισης ενός ευρωπαϊκού συστήµατος νηολόγησης ("ευρωπαϊκό νηολόγιο") που να λειτουργεί παράλληλα µε τον έλεγχο από το κράτος του λιµένα. 4. Ζητεί µια αυστηρή και ταχεία ενίσχυση των µέτρων επιθεώρησης και των ελάχιστων υποχρεωτικών κοινοτικών κανόνων ασφαλείας, ταυτόχρονα δε καλεί τα κράτη µέλη και την Ευρωπαϊκή Ένωση σε συνεργασία µε την ιεθνή Οργάνωση Ναυτιλίας (ΙΜΟ) να ενεργήσουν προς την κατεύθυνση µιας γενικής ενίσχυσης των διεθνών κανόνων ασφάλειας και ελέγχου. 5. Καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όπως στις διαπραγµατεύσεις ένταξης µεριµνήσει, ώστε τα υποψήφια κράτη µέλη εντάξουν στις εθνικές τους νοµοθεσίες το κοινοτικό κεκτηµένο στον τοµέας της ασφάλειας στη θάλασσα. PE 301.808 6/7 PA\434127.doc
6. Υπενθυµίζει ότι παρότι έχει παρέλθει ενάµισης χρόνος από το ατύχηµα του πλοίου Έρικα και παρά την επιτάχυνση της σχετικής διαδικασίας από πλευράς Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου δεν έχουν ακόµα τεθεί σε εφαρµογή τα µέτρα του Πακέτου Έρικα 1 για την ασφάλεια των θαλασσίων µεταφορών και ειδικότερα οι οδηγίες για τους νηογνώµονες και τον έλεγχο των πλοίων από το κράτος του λιµένα. Καλεί κατά συνέπεια το Συµβούλιο σε πνεύµα συµβιβασµού µε το Κοινοβούλιο να ολοκληρώσει, το ταχύτερο δυνατό, τη διαδικασία υιοθέτησης και εφαρµογής των µέτρων αυτών. PA\434127.doc 7/7 PE 301.808