1 3ª declinación: sustantivos e adxectivos 2 Historia de Grecia: Época Clásica ΒΛΕΠΕ! Entraremos na segunda parte da Historia de grecia (a Época Clásica) a través dunha nova presentación: 1. Ἱστορία τῆς Παλαιάς Ἑλλάδος - B ( Historia da Antiga Grecia - II ): deterémonos na época de maior esendor da cultura helena, protagonizada pola cidade de Atenas durante o s. V a.c. ἈΝΑΓΙΓΝΩΣΚΕ! Sustantivos A 3ª declinación grega é verdadeiramente comexa, e iso é debido ós cambios fonéticos que se producen ó atoparse as desinencias co final do lexema, que presenta multitude de posibilidades: pode rematar en calquera consonante, en ditongo, ou en vocal distinta de α u ο. En xeral, estas son as súas desinencias: masculinos e femininos neutros ular ural ular ural (SUX/ATRB) -ς / tema alongado -ες -α AC (CD/CC) - α / -ν -ς /-ας -α XEN (CN/CC) -ος -ων -ος -ων DAT (CI/CC) -ι -σι (ν) -ι -σι (ν) ΝΟΤΑ 1: O Vocativo dos masculinos-femininos varía: pode ser igual ó Nominativo (cando este termina en ς) ou non amosar desinencia (cando o é o tema alargado). - 25 -
NOTA 2: A alternancia -α / -ν no AC de ular depende do final do tema: se é en consonante, aparece α, e ν se é en vocal. O mesmo rexe para a alternancia -ς /-ας no AC de ural NOTA 3: A desinencia do DAT pode levar unha -ν, llamada efelcística, por cuestións de eufonía. As interaccións entre os temas e as desinencias, xunto cos casos da declinación afectados, resúmense na táboa que se expón na páxina seguinte. Aínda que non se saiban todas as posibilidades de memoria, é conveniente ter esa táboa a man para solucionar calquera dúbida que poida xurdir á hora de buscar unha palabra no vocabulario ou interpretar correctamente o caso no que está unha palabra: Debe lembrarse sempre unha cousa: o tema dun sustantivo pode recoñecerse polo seu Xenitivo ular, presente no enunciado. Os máis doados de identificar son os temas en labial, dental, velar, líquida, nasal e -ντ; os demais son máis difíciles de ver, pero a seguinte táboa dá unha serie de pistas: exemo tema frecuencia φλέψ, φλεβός en labial alta λαμπάς,-άδος en dental alta φύλαξ, -ακος en velar alta ῥήτωρ, -ορος en líquida alta λιμήν, -ένος en nasal alta ὀδούς, ὀδόντος en-ντ alta xenitivo en -ους en -ος/-ες alternante media xenitivo en -ως en -ας baixa xenitivo en -εως en -ι/-υ alternantes ou en -ευ media xenitivo en -οῦς en -ώ baixa - 26 -
tema exemo interacción labial dental φλέψ, φλεβός λαμπάς, -άδος φλεβ-ς φλεβ-σι λαμπαδ-ς λαμπαδ-σι caso afectado DAT DAT consecuencia aparición de cons. doble desaparición de dental resultado no exemo φλέψ φλεψί λαμπάς λαμπάσι φυλακ-ς aparición de cons. φύλαξ velar φύλαξ, -ακος doble φυλακ-σι DAT φύλαξι ΝΟΜ líquida ῥήτωρ, -ορος ῥητορ-ς ῥήτωρ λιμεν-ς λιμήν nasal λιμήν, -ένος along. comp λιμεν-σι DAT caída de nasal λιμέσι grupo - ντ silbante ὀδούς, ὀδόντος alternante ος / -ες -ες -ας γένος, - ους (neutro) τριήρης, - ους ὀδοντ-ς caída de grupo e ὀδούς ὀδοντ-σι DAT caída de grupo e ὀδοῦσι γενεσ-ος XEN γένους γενεσ-ι DAT caída de -ς γένει γενεσ-α γενεσ-ων τριηρεσ-ς τριηρεσ-α τριηρεσ-ος τριηρεσ-ι τριηρεσ-ες -AC XEN AC XEN DAT -AC κρέας, - κρεασ-ος XEN ως (neutro) κρεασ-ι DAT γένη γενῶν τριήρης τριήρη τριήρους τριήρει τριήρεις κρέως κρέᾳ - 27 -
ι, υ alternantes ditongos: -ευ ditongos: -οι πόλις, -εως ἄστυ, -εως (neutro) βασιλεύς, - έως πειθώ, πειθοῦς πολε-ος XEN πόλεως πολε-ες -AC πόλεις ἄστε-ος XEN ἄστεως ἄστε-α -AC ἅστη βασιλευ-ος XEN caída de υ e βασιλέως βασιλευ-ι DAT caída de υ e βασιλεῖ βασιλευ-ες -AC caída de υ e βασιλεῖς πειθοι caída de ι e along. comp. πειθώ πειθοι-α AC caída de ι e πειθώ πειθοι-ος XEN caída de ι e πειθοῦς NOTA: Os temas en -ω poden presentar formas contractas en ó AC, XEN e DAT de ular, e no -AC de ural: ἥρω, ἡρόως pode ter AC e XEN ἥρω, DAT ἥρῳ, e -AC ἥρως. Convén coñecer algúns sustantivos irregulares desta declinación, pola súa frecuencia nos textos. A pista está sempre no enunciado: co tema do XEN (unha vez separada a desinencia ος) constrúense todos os casos a partir do AC : sustantivo particularidade casos especiais Ζεύς, Διός non tén ural AC Δία; XEN Διός; DAT Διί γυνή, γυναικός tema en velar VOC γύναι κύων, κυνός tema en nasal ναῦς, νεώς tema alternante XEN νεώς; DAT νηί; ναυ- / νηυ- -AC νῆες; XEN νεῶν;dat ναυσί χείρ, χειρός tema alternante χειρ- / χερ- DAT χερσί Adxectivos Coa 3ª declinación entran en escena dúas novas clases de adxectivos, co que o total elévase a tres: clase 2ª 3ª xéneros M-F N M F N -ων -ον -ας -α -αν enunciado(s) -ης -ες -υς -εια -υ declinación 3ª 3ª 1ª 3ª ευδαίμων, -ον μέλας, μέλαινα, μέλαν exemos ἀληθής, -ές γλυκύς, γλυκεῖα, γλυκύ - 28 -
ἘΡΓΕ! 1. Analiza e traduce as seguintes secuencias: α) Οἱ Αἰθίοπες ἐσθίουσι τοὺς τῶν φοινίκων καρπούς β) Οἱ Ἂραβες καλοὺς ἳππους καὶ καμήλους τρέφουσιν γ) Οἱ οἰκέται τὰς τοῦ κυρίου αἶγας θεραπεύουσιν δ) Τοὺς ἳππους μάστιξι ἐλαύνομεν ε) Αἱ κεναὶ ἐλπίδες φθείρουσι τὴν τῶν ἀνθρώπων εὐδαιμονίαν ζ) Οἱ στρατιῶται θαυμάζουσιν τὴν μεγάλην πυραμίδα η) Αἱ τῶν ὀρνίθων ῲδαὶ τέρπουσιν θ) Αἱ τοῦ ἡλίου ἀκτῖνες τὴν γῆν θερμαίνουσιν ι) Ἐν Μαραθῶνι ὁ Μιλτιάδης ἦν τῆς ἑλληνικῆς στρατιᾶς ἡγεμών κ) Τὰ τοῦ ῥήτορος ῥήματα τέρπει τοὺς πολίτας λ) Οἱ πατέρες καὶ αἱ μητέρες στέργουσι τοὺς παῖδας μ) Οἱ Ἀθηναῖοι τριήρεις εἰς Ἀσίαν πέμπουσιν ν) Ὁ μὲν Πλάτων μαθητὴς ἦν Σωκράτους, ὁ δ Ἀριστοτέλης Πλάτωνος ξ) Πελεὺς κομίζει Ἀχιλλέα τὸν παῖδα πρὸς Χείρωνα ο) Ἣλιος ὀφθαλμός ἐστι καὶ ψυχὴ τῆς φύσεως π) Αἱ Μοῦσαι θυγατέρες ἦσαν Διὸς καὶ Μνημοσύνης - 29 -
ΣΥΝΘΗΣΙΣ Ζεὺς μέν, πατὴρ τῶν θεῶν καὶ τῶν ἀνθρώπων, παντὸς τοῦ κόσμου βασιλεύει. Ποσειδῶν δὲ τῆς θαλάττης ἂρχει, καὶ Πλούτων τοῦ Ἃιδου. Ἀπόλλων δὲ, ὁ τοῦ Διὸς καὶ τῆς Λητοῦς, τῶν τεχνῶν καὶ τῆς ποιήσεως ἒχει ἐπιμέλειαν, καὶ τῶν Μουσῶν χόρον ἂγει. Ἑρμῆς δὲ τῶν θεῶν ἂγγελός ἐστι, καὶ τοὺς ἐμπόρους καὶ τοὺς ῥήτορας καὶ τοὺς γυμναστὰς θεραπεύει. Ἂρης δὲ τοῦ πολέμου καὶ τῶν μαχῶν ἒχει ἐπιμέλειαν. Ἣφαιστος δὲ, θεὸς τοῦ πυρός, χωλός, τὸν τοῦ Διὸς κεραυνὸν ἐν τῇ νήσῳ Λήμνῳ κατασκευάζει μετὰ τῶν Κυκλώπων. Διόνυσος δὲ, ὁ τῆς ἀμπέλου πατὴρ καὶ τοῦ οἲνου εὐρετής, ἐν ταῖς Ἀθηναῖς ἦν ἐν μεγάλῃ τίμῃ 2. Cometa os dous cuestionarios do Curso dispoñibles na Aula Virtual. - 30 -