ΑΘΛΗΤΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗ ΣΤΟΧΟΙ ΤΗΣ ΓΥΜΝΑΣΤΙΚΗΣ-ΠΡΟΠΟΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΚΑΝΣΙΖΟΓΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Καθηγητής Φ.Α M.Sc.
Διδασκαλία είναι μια συνεχής σειρά από σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ δασκάλου και μαθητή και έχει σαν στόχο να βοηθήσει το μαθητή να φτάσει στις μέγιστες πνευματικές, σωματικές και δημιουργικές δυνατότητές του μέσω ενός φιλικού διδακτικού κλίματος όπου οι ευθύνες για μάθηση θα μοιράζονται από το δάσκαλο και το μαθητή.
Η κύρια ευθύνη του δασκάλου είναι να κατευθύνει τη μεθόδευση της σχέσης διδασκαλίας μάθησης. Έτσι, η διδασκαλία δεν προγραμματίζεται μόνο μία φορά, αλλά σχεδιάζεται και ξανασχεδιάζεται, ανάλογα με τις εμπειρίες των μαθητών, σύμφωνα με τους στόχους και την ικανότητα αντίληψης των μαθητών και σύμφωνα με το περιεχόμενο του μαθήματος και τον τελικό αντικειμενικό του σκοπό
Ο δάσκαλος είναι σημαντικό να διαλέξει διδακτικές μεθόδους κατάλληλες για τους σκοπούς του. Έτσι, θα πρέπει: να έχει ξεκάθαρη ιδέα για το τι θέλει να κάνει, να καταλάβει πολύ καλά το περιβάλλον στο οποίο θα δουλέψει και να έχει τις αναγκαίες ικανότητες-γνώσεις
Ακόμη, ο δάσκαλος θα πρέπει να έχει υπόψη του ότι: η διδασκαλία πρέπει να είναι ευχάριστη εμπειρία, κυρίως κατά τα αρχικά στάδια εκμάθησης, αφού η μάθηση που επιτυγχάνεται κάτω από ευχάριστες συνθήκες διατηρείται περισσότερο, η σχέση του δασκάλου με το μαθητή πρέπει να είναι ήρεμη, σταθερή και ελεγχόμενη, υπάρχει στενή σχέση μεταξύ των ικανοτήτων του μαθητή και του ενδιαφέροντος που επιδεικνύει στην εξάσκηση, οι κινήσεις της δεξιότητας δεν πρέπει να αναλύονται πολύ, επειδή ο αρχάριος δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί τις λεπτομέρειες και τα πολύπλοκα κινητικά σχήματα ούτε να καταλάβει τις προφορικές επεξηγήσεις και η έντονη σωματική κίνηση πρέπει να εναλλάσσεται με πιο ήπιες μορφές, επειδή τα παιδιά δεν μπορούν να διατηρήσουν την προσοχή τους για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Η διδασκαλία κατευθύνεται από ένα μακροχρόνιο πλάνο, που λέγεται πρόγραμμα διδασκόμενης ύλης. Τα αποτελέσματα της διδασκαλίας καλούνται στόχοι. Οι στόχοι χωρίζονται σε 5 κατηγορίες: κινητικούς-εκφραστικούς βιολογικούς-υγιεινούς κοινωνικούς- ηθικούς πνευματικούς-γνωστικούς
Οι επιμέρους στόχοι της Γυμναστικής στο δημοτικό σχολείο Κινητικός-εκφραστικός στόχος 1. Η ανάπτυξη της αντίληψης και της γνώσης του σώματος Ο καλύτερος τρόπος για να αντιληφθεί κάποιος το σώμα του είναι να αναπτύξει ακόμη περισσότερο την κιναίσθηση του. Να χρησιμοποιήσει την αφή, να αγγίξει κάθε τι που βρίσκεται γύρω του (όργανα, έδαφος, συνασκούμενους) με όλα τα μέρη του σώματός του.
Κινητικός-εκφραστικός στόχος Κιναίσθηση είναι η ικανότητα του ατόμου να προσδιορίζει τη θέση και τις κινήσεις του σώματός του. Η ικανότητα αυτή δεν βασίζεται σε καμία οπτική ή ακουστική πληροφορία αλλά στην εμπειρία που προέρχεται από τους αισθητικούς υποδοχείς των μυών, των τενόντων, των αρθρώσεων και του ακουστικού μηχανισμού.
Κινητικός-εκφραστικός στόχος Στο στόχο αυτό συμπεριλαμβάνεται όχι μόνο η αντίληψη-αίσθηση του σώματος συνολικά και των μελών του χωριστά, αλλά και ο έλεγχος της κίνησης, το μέτρο, ο ρυθμός και η ποσότητα της προσπάθειας, η μορφή- το σχήμα και οι θέσεις που παίρνει το σώμα στο χώρο πάντα σε σχέση με κάποια σημεία αναφοράς και προσδιορισμού της ύπαρξής του. Ένας καλός τρόπος κατανόησης του σώματος είναι η παρατήρηση του ίδιου του σώματος ή των συνασκούμενων και η συμμετοχή σε πλατιάς έκτασης κινητικές εμπειρίες. Τα αντικείμενα που αναπτύσσονται αλλά και οι ασκήσεις με τη χρήση των γυμναστικών ή βοηθητικών οργάνων βοηθούν αποτελεσματικά στην υλοποίηση αυτού του στόχου.
Κινητικός-εκφραστικός στόχος 2. Η βελτίωση της γενικής επιδεξιότητας (χαρακτηριστικά της νευρομυϊκής συναρμογής) και η εκμάθηση-καλλιέργεια των βασικών ή θεμελιωδών κινητικών δεξιοτήτων και δεξιοτήτων χειρισμού. Η πραγματοποίηση του στόχου αυτού είναι και η παροχή των πρακτικών γνώσεων που θεωρούνται σταθερές όχι πρόσκαιρες- και απόλυτα χρήσιμες για τις καθημερινές, βασικές ανάγκες του ανθρώπου. Επίσης, θεωρείται θεμελιώδεις για την οποιαδήποτε αθλητική ενασχόληση και εξέλιξη του παιδιού. Η αθλητική παιδαγωγική πραγματοποιεί τον στόχο αυτό μέσω των ποικίλων κινητικών εμπειριών και την αυτενέργεια των ασκούμενων.
Κινητικός-εκφραστικός στόχος Η καλλιέργεια και εκμάθηση βασικών ή θεμελιωδών κινητικών δεξιοτήτων σε συνδυασμό με τη βελτίωση των χαρακτηριστικών της επιδεξιότητας (π.χ. ισορροπία, αίσθηση ρυθμού) βοηθούν συνολικά στη σωματική απόδοση αλλά και στη βελτίωση της κινητικής συμπεριφοράς.
Κινητικός-εκφραστικός στόχος 3. Η εμπλοκή των παιδιών σε καταστάσεις, όπου «επιβάλλεται» να δοθεί μία ή πολλές κινητικές απαντήσεις-λύσεις. Η μεθοδολογία της αθλητικής παιδαγωγικής είναι να οδηγήσει το παιδί στην εξάσκηση και την μάθηση μέσα από εμπειρίες και επιλογές που τις κάνει το ίδιο το παιδί. Γι αυτό η αθλητική παιδαγωγική χρησιμοποιεί κυρίως έμμεσες μεθόδους διδασκαλίας. Τη μέθοδο της επίλυσης προβλήματος (αποκλίνουσα παραγωγικότητα), και Τη μέθοδο της καθοδηγούμενης εφευρετικότητας (συγκλίνουσα παραγωγικότητα) Οι ίδιες οι μέθοδοι, από μόνες τους, έχουν χαρακτήρα παρότρυνσηςαφύπνισης και δημιουργούν περιβάλλον ελκυστικό για την ενεργητική συμμετοχή των παιδιών. Η αθλητική παιδαγωγική ζητά από το παιδί να παράγει κινητικές ιδέεςαπαντήσεις αναπτύσσοντας έτσι τη δημιουργική σκέψη σε ένα κλίμα επιδοκιμασίας για την ελεύθερη αναζήτηση και έκφραση πολλών και ποικίλων κινητικών ιδεών.
Κινητικός-εκφραστικός στόχος 4. Να υιοθετήσουν τα παιδιά ένα αισθητικό κριτήριο για την αξιολόγηση της ανθρώπινης κίνησης. Ο χαρακτήρας της κίνησης στη Γυμναστική είναι περισσότερο λειτουργικός παρά εκφραστικός. Οι κινήσεις γίνονται για να υπηρετήσουν κυρίως «ωφελιμιστικούς» σκοπούς, είναι δηλαδή το μέσο για να διεκπεραιώσει κάποιος μια εργασία παρά να εκφράσει συναισθήματα. Στην αθλητική παιδαγωγική ο ασκούμενος είναι δημιουργός των ασκήσεων και ταυτόχρονα ο ίδιος είναι και ο εκτελεστής των κινήσεων αυτών. Ακόμη, έχει την ευκαιρία να παρατηρεί τις ασκήσεις-εφευρέσεις και τις εκτελέσεις των άλλων. Όταν δε εκτελεί συνασκήσεις διακρίνει την «καλή» ή την «κακή» εκτέλεση. Βρίσκεται δηλαδή σε ένα συνεχή «κοντραστ» και ωθείται συνεχώς στην ταξινόμηση και κατάταξη των κινητικών εκτελέσεων των ασκήσεων. Επίσης, και η αναγκαία ανατροφοδότηση που δίνεται με τέτοιο τύπο ερωτήσεων από τον δάσκαλο ή προπονητή που οδηγεί το παιδί σε μια νέα επανάληψη της άσκησης με ωραιότερο τρόπο.
Κινητικός-εκφραστικός στόχος Έτσι, οι κινήσεις του παιδιού σε ασκήσεις ή σε σειρά ασκήσεων θα πρέπει να έχουν καλή εκτέλεση, καλή σύνδεση και να διέπονται από ένα αρμονικό (ρυθμό, ροή) κινητικό τρόπο έκφρασης. Αν και έχει άμεση σχέση, το επίπεδο της γενικής επιδεξιότητας που έχει αναπτύξει το παιδί, ο βαθμός ωρίμανσης του, το φύλο και η ηλικία του, είναι αναγκαίο να απαιτείται και να απαιτεί από τον εαυτό του το παιδί να εκτελεί τις κινήσεις του κάθε φορά με καλύτερο τρόπο. Είναι σαφές ότι η τάση αυτή θα πρέπει να κυριαρχεί σε κάθε άσκηση, για κάθε μαθητή και να γίνει μόνιμη συνήθεια.
Κινητικός-εκφραστικός στόχος Έτσι, τα παιδιά θα αναπτύξουν ένα μέτρο κρίσης για την αποδοχή ή την απόρριψη μιας καλαίσθητης ή μη παρουσίασης-εκτέλεσης κινήσεων. Η επίδραση αυτή στον ψυχισμό τους και στη φιλοσοφία τους έναντι των καθημερινών γεγονότων θα μεταβάλλει τη συμπεριφορά τους για την απόρριψη κάθε ψεύτικου, μη πηγαίου και άκομψου, θα τους εφοδιάσει με κριτήριο αξιολόγησης για να μπορούν να κρίνουν το ωραίο και το αληθινό.
Οι επιμέρους στόχοι της Γυμναστικής στο δημοτικό σχολείο Βιολογικός-Υγιεινός στόχος Η καλή φυσική κατάσταση και η διατήρηση ή βελτίωση της υγείας του παιδιού μαζί με άλλους παράγοντες (διατροφή, περιβάλλον, κληρονομικότητα) συντελούν καθοριστικά στην ομαλή και αρμονική ανάπτυξη του. Η επιλογή όμως των μέσων (τι), των μεθόδων γύμνασης (πως) και το πότε θα πρέπει να υλοποιείται ο στόχος αυτός στο δημοτικό σχολείο είναι ένα κρίσιμο ζήτημα.
Βιολογικός-Υγιεινός στόχος Οι επιμέρους σκοποί για τη βελτίωση της δύναμης, αντοχής, ταχύτητας ευλυγισίας-ευκαμψίας θα μπορέσουν να αναπτυχθούν όταν υπάρχουν οι κατάλληλες βιολογικές συνθήκες π.χ. δεν είναι ευνοϊκές για την ανάπτυξη της δύναμης στις ηλικίες 7-9 χρόνων καθώς και οι συναισθηματικές-ψυχολογικές ιδιαιτερότητες της κάθε ηλικίας π.χ. υπάρχει η τάση για έντονη προσφορά-συμμετοχή σε κινητικές δραστηριότητες στην ηλικία των 10-12 χρόνων. Έτσι, ο υπολογισμός της επιβάρυνσης (ένταση-διάρκειαδιάλλειμμα) θα πρέπει να καθορίζεται από τις δυνατότητες που παρέχουν τα λειτουργικά όργανα και συστήματα του παιδιού σε δεδομένη ηλικία π.χ. γρήγορη κόπωση-γρήγορη ανάληψη στην ηλικία 6-7 χρονών.
Βιολογικός-Υγιεινός στόχος Ο στόχος αυτός, ενώ καλλιεργείται παράλληλα με τον κινητικόεκφραστικό στόχο, αποκτά αυξημένο ενδιαφέρον στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού σχολείου διότι: οι συνθήκες για τη βελτίωση της αντοχής ή της δύναμης αρχίζουν να γίνονται ευνοϊκότερες. Θεωρείται αναγκαίο να επιδιωχθεί αυτός ο στόχος όταν οι συνθήκες προοδευτικά αλλάζουν προς το χειρότερο π.χ. για την ευλυγισία (8-10 χρόνων) ή για τον χρόνο αντίδρασης (10-11 χρόνων), όπου εμφανίζεται μια μείωση των ικανοτήτων αυτών.
Βιολογικός-Υγιεινός στόχος Κρίνεται αναγκαία η παρέμβαση με ασκήσεις προληπτικού χαρακτήρα για θέματα ορθής στάσης του σώματος αφού είναι γνωστό ότι στις τελευταίες τάξεις εμφανίζεται ραγδαία η τάση για κακή θέση ή στάση του σώματος κυρίως στη σπονδυλική στήλη και ιδίως στις κοπέλες. Επομένως, ο βιολογικός-υγιεινός στόχος θα πρέπει να επιδιώκεται στις τελευταίες τάξεις του δημοτικού σχολείου, με ασκήσεις γυμναστικής και δραστηριότητες με τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα που προσδίδει με τη μεθόδευση που χρησιμοποιεί η (γενική) γυμναστική.
Οι επιμέρους στόχοι της Γυμναστικής στο δημοτικό σχολείο Κοινωνικός-ηθικός στόχος Η αθλητική παιδαγωγική και γενικότερα η γυμναστική μέσω των μεθόδων διδασκαλίας, του εύκολου και απλού κινητικού περιεχομένου μπορεί και διασφαλίζει τη συμμετοχή των παιδιών στις κινητικές δραστηριότητες. Δεν απαιτεί από τα παιδιά εξειδικευμένες δυνατότητες ούτε θέτει όρια και κώδικες. Δεν απευθύνεται βασικά στους προικισμένους- «επιδέξιους», σπάνια εργάζεται με ομοιογενείς ή με ομόφυλες ομάδες, μόνο όταν δεν μπορεί να λειτουργήσει διαφορετικά. Ο στόχος αυτός συχνά υλοποιείται με τις συνασκήσεις όπου ο ρόλος τους είναι πολύτιμος για την επίτευξή του.
Οι επιμέρους στόχοι της Γυμναστικής στο δημοτικό σχολείο Πνευματικός-γνωστικός στόχος Η αθλητική παιδαγωγική και η γενική γυμναστική γενικότερα εισάγει τα παιδιά από πολύ νωρίς σε γνώσεις και έννοιες. Τα παιδιά μαθαίνουν να ερμηνεύουν ερωτήματα όπως γιατί ιδρώνουμε, γιατί αναπνέουμε γρηγορότερα όταν αυξάνουμε την ταχύτητα των κινήσεων του σώματος, ποιος είναι ο ρόλος των μυών, ποια όργανα και ποια μέρη του σώματος έχουν ανάγκη ιδιαίτερης προσοχής, ποιες τροφές κρίνονται κατάλληλες σ ένα γυμνασμένο άτομο.
Πνευματικός-γνωστικός στόχος Τα παιδιά κατανοούν βασικούς νόμους της κίνησης, της δύναμης, της ισορροπίας. Αντιλαμβάνονται την έννοια του κυκλικού σχήματος, του τετραγώνου Επομένως, η θεωρητική γνώση κατακτιέται μέσα από την εμπειρία, μέσα από την πράξη
Για την υλοποίηση των παραπάνω στόχων υπάρχουν πολλές ασκήσεις, ερεθίσματα κινητικά, ιδέες και κινητικές δραστηριότητες. Έτσι, για την αποτελεσματικότερη διδασκαλία το κινητικό περιεχόμενο, έχει ταξινομηθεί σε επί μέρους διδακτικά αντικείμενα-θέματα. Αυτά είναι: 1. Είδη μετακινήσεων. 2. Στηρίξεις, ισορροπία, το σταμάτημα και η θέση ετοιμότητας. 3. Η γνώση και η αντίληψη-αίσθηση του σώματος Σχήμα-μορφή που μπορεί να πάρει το σώμα. Είδη κινήσεων που κάνουν τα μέλη του σώματος ή ολόκληρο το σώμα. Κινητικές δραστηριότητες του σώματος και ποια μέλη οδηγούν την εκδηλούμενη κινητική προσπάθεια. 4. Αίσθηση-αντίληψη του χώρου. Προσανατολισμός. 5. Αίσθηση-αντίληψη του χρόνου. Ρυθμός. 6. Η ροή. Η συνέχεια στην εκτέλεση των κινήσεων. Ο συνδυασμός. 7. Συνασκήσεις (ακολουθώ-μιμούμαι, αποφυγή εμποδίου κ.τ.λ.) 8. Δεξιότητες χειρισμού (υποδοχή-πιάσιμο, χτύπημα, πέταγμα-στόχευση) 9. Εφαρμογή δύναμης (ώθηση, έλξη, άρση και μεταφορά)
Οι επιμέρους στόχοι της Γυμναστικής στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο Βιολογικός-υγιεινός στόχος Ο στόχος αυτός κυριαρχεί και αυτό γιατί: 1) Υπάρχουν κατάλληλες βιολογικές συνθήκες- ιδίως στο Λύκειο- για τη βελτίωση της δύναμης, της αντοχής, της ταχύτητας, της ευλυγισίας και των χαρακτηριστικών της νευρομυϊκής συναρμογής. 2) Η αλματική αύξηση δημιουργεί ή πρόκειται να δημιουργήσει πολλά προβλήματα ορθής στάσης ή θέσης του σώματος (σπονδυλική στήλη, πέλματα). Οπότε, η εφαρμογή πολύπλευρων ασκήσεων δύναμης ή ευλυγισίας και διατατικές παρεμβαίνει προληπτικά και ισχυροποιεί τις περιοχές εκείνες που πιθανόν α δημιουργηθούν παρεκκλίσεις ή στρεβλώσεις.
Οι επιμέρους στόχοι της Γυμναστικής στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο Κινητικός-εκφραστικός στόχος Πραγματοποιείται πολλές φορές με την χρησιμοποίηση της μουσικής στα διάφορα προγράμματα ασκήσεων με αποτέλεσμα να δημιουργούνται πολλές ευκαιρίες στα παιδιά ώστε να εκφραστούν και να δημιουργήσουν κινητικά. Ακόμη, με την αύξηση της δυσκολίας των ασκήσεων ως προς τη σύνθεση και την ακρίβεια εκτέλεσης, η γενικότερη γυμναστική συμβάλλει στην επίτευξη του στόχου αυτού.
Οι επιμέρους στόχοι της Γυμναστικής στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο Κοινωνικός-ηθικός στόχος Η αθλητική παιδαγωγική, με τις μεθόδους διδασκαλίας που χρησιμοποιεί (παραγγελματική, ανάθεση εργασίας, ανταποδοτική), με τις συνασκήσεις και τις ομαδικές παιγνιώδεις δραστηριότητες, δημιουργεί κατάλληλες συνθήκες για τη συμμετοχή, τη συνεργασία και τελικά την κοινωνικοποίηση των παιδιών. Οι δυσκολίες συνύπαρξης των δύο φύλων είναι εμφανείς στο Γυμνάσιο. Δηλαδή θα πρέπει μέσω των ασκήσεων να εξομαλυνθεί αυτή η τάση. Έτσι, απαιτείται διακριτική παρέμβαση από τον δάσκαλο και ίσες αποστάσεις στις κριτικές ή αναφορές στα δύο φύλα. Στο Λύκειο δεν υφίσταται τέτοιο θέμα.
Οι επιμέρους στόχοι της Γυμναστικής στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο Πνευματικός-γνωστικός στόχος Στο Γυμνάσιο επιδιώκεται η εκμάθηση νέων εννοιών και όρων σχετικά με την προπόνηση. Καθώς βελτιώνονται οι γνώσεις, το παιδί εισάγεται στα χαρακτηριστικά της έννοιας της επιβάρυνσης. Στο δε Λύκειο θα πρέπει να γνωρίζει πώς να προετοιμάζει μόνος του τον εαυτό του ή να εξασκείται σε επιμέρους ασκήσεις με πολύ μικρή καθοδήγηση από τον προπονητή.
Οι επιμέρους στόχοι της Γυμναστικής στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο Βιωματικός στόχος Ο στόχος αυτός σε συνάρτηση με τον γνωστικό στόχο αποκτά ειδικό βάρος, διότι οι γνώσεις για την αξία της προπόνησης καθώς και οι εμπειρίες από τον τρόπο προπόνησης καθιστούν τα παιδιά ικανά για να προπονούνται μόνα τους όταν έχουν ελεύθερο χρόνο.
Βοηθητικά Μέσα διδασκαλίας Μπαλόνια Πανιά Σωλήνες Σφουγγάρια Σχοινί Χαρτί Στεφάνια Μπάλες Ράβδοι
ΜΕΘΟΔΟΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ Άμεσες μέθοδοι Παραγγελματική μέθοδος Πρακτική ή μέθοδος ανάθεσης εργασίας Ανταποδοτική μέθοδος Έμμεσες μέθοδοι Καθοδηγούμενη ανακάλυψη (συγκλίνουσα παραγωγικότητα) Αποκλίνουσα παραγωγικότητα
Έτσι, λαμβάνοντας υπ όψιν τις ανάγκες, τις δυνατότητες και τα ενδιαφέροντα των παιδιών στις αναπτυξιακές ηλικίες συμπεραίνεται ότι: Η αθλητική παιδαγωγική χρησιμοποιεί άμεσες μεθόδους διδασκαλίας σε αντίθεση με την παιδαγωγική γυμναστική
Η παραγγελματική μέθοδος διδασκαλίας Στη μέθοδο αυτή ο δάσκαλος-προπονητής παίρνει όλες τις αποφάσεις και το παιδί ακολουθεί και εκτελεί. Όχι όμως σαν ένα σύμβολο εξουσίας και μέσο επίπληξης αλλά σαν μία αποδοτική μέθοδος διδασκαλίας και μάθησης. Δάσκαλοι, καθηγητές, προπονητές χρησιμοποιούν τη μέθοδο αυτή για να πετύχουν πιο γρήγορα και πιο αποτελεσματικά τους διδακτικούς στόχους. Είναι η μέθοδος που αξιοποιεί τον διαθέσιμο χρόνο περισσότερο από κάθε άλλη.
Η παραγγελματική μέθοδος διδασκαλίας Ο αντικειμενικός σκοπός που επιδιώκεται με τη χρησιμοποίηση της παραγγελματικής μεθόδου είναι να αναπαραχθεί πιστά από τους αθλητές η επιλεγείσα άσκηση-τεχνική. Με τη συνεχή επανάληψη και ακριβή εκτέλεση το παιδί θα οδηγήσει τελικά στη μάθηση της άσκησης.
Η παραγγελματική μέθοδος διδασκαλίας Ο δάσκαλος είναι εκείνος που επιλέγει τους στόχους του μαθήματος, την κατανομή και το είδος των ασκήσεων, την αρχή, τη διάρκεια, το τέλος της κάθε άσκησης και του προγράμματος και αυτός θα κρίνει εάν έχει σημειωθεί πρόοδος για να προχωρήσει στο επόμενο μάθημα.
Η παραγγελματική μέθοδος διδασκαλίας Ο δάσκαλος λοιπόν είναι ο κυρίαρχος, ο ηγέτης που: προετοιμάζει το μάθημα, δίνει πληροφορίες, εκτελεί τις ασκήσεις και οι μαθητές ενεργούν σύμφωνα με τις απαιτήσεις του και τις υποδείξεις του.
Η παραγγελματική μέθοδος διδασκαλίας Επομένως, η επιτυχία της εφαρμογής αυτής της μεθόδου είναι ανάλογη με τις ικανότητες και τις δυνατότητες του προπονητή. Αυτός θα πρέπει να είναι πολύπλευρα καταρτισμένος με καλαίσθητο λόγο και φυσικά καλαίσθητη κίνηση. Η παραγωγή και αναπαραγωγή του προτύπου-ειδώλου είναι μια αλληλοεξαρτόμενη σχέση και το αποτέλεσμα επηρεάζεται άμεσα από την ικανότητα ανταπόκρισης, μίμησης και προσαρμογής των αθλητών στην εκτέλεσηπρόκληση του προτύπου-ειδώλου του προπονητή.
Η παραγγελματική μέθοδος διδασκαλίας Η σχέση αυτή απαιτεί: 1) Ικανότητα περιγραφής μιας άσκησης 2) Η Επίδειξη της άσκησης 3) Η Εκτέλεση των ασκήσεων από τα παιδιά θα πρέπει να γίνεται με την καλύτερη δυνατή «αντιγραφή» σε σχέση με εκείνη του προπονητή 4) Η Επανάληψη της εκτέλεσης των ασκήσεων επιφέρει τη βέβαιη καταγραφή της στην κινητική μνήμη
Η παραγγελματική μέθοδος διδασκαλίας Η επανάληψη-ανατροφοδότηση (Feedback) θα πρέπει να γίνεται εάν κατά τις εκτελέσεις των ασκήσεων διαπιστωθεί κάποιο λάθος και στη συνέχεια να υποδεικνύεται και ο τρόπος διόρθωσής του. Οι όποιες παρατηρήσεις γίνουν θα πρέπει να χαρακτηρίζουν την εκτέλεση των ασκήσεων και όχι τα άτομα. Η βασικότερη αδυναμία της μεθόδου αυτής εντοπίζεται στην αρχή της φιλοσοφίας, όπου δεν εξετάζεται η πιθανή ατομική διαφορά αλλά απαιτεί ίση συμμετοχή απ όλους. Με τη μέθοδο αυτή εξυπηρετείται ένα μεγάλο μέρος των στόχων της προπόνησης, όχι όμως το σύνολο.
Η παραγγελματική μέθοδος διδασκαλίας Με τη μέθοδο αυτή επιτυγχάνεται σε μεγάλο βαθμό η βελτίωση της φυσικής κατάστασης (δύναμη, αντοχή, ταχύτητα, ευλυγισία, επιδεξιότητα). Εξυπηρετείται ο κοινωνικός στόχος με τη συμμετοχή όλων σε κοινή προσπάθεια. Η επιτυχία ή η αποτυχία επηρεάζει θετικά ή αρνητικά το συναισθηματικό μέρος του χαρακτήρα των αθλητών. Με αυτή τη μέθοδο διδασκαλίας μόνο η μνήμη μεγάλης διάρκειας (λειτουργίες καταγραφής, συγκράτησης και ανάσυρσης) δραστηριοποιείται χωρίς όμως να εμπλέκεται ο ασκούμενος σε άλλες γνωστικές λειτουργίες όπως αυτή της υπόθεσης, της σύγκρισης, της ανακάλυψης και της επίλυσης προβλημάτων.
Η μέθοδος ανάθεσης εργασίας ή Πρακτική Η μέθοδος αυτή έχει τη βάση της στην παραγγελματική μέθοδο ο προπονητής παίρνει όλες τις αποφάσεις. Ο προπονητής είναι εκείνος που καθορίζει τους σκοπούς, επιλέγει το κινητικό περιεχόμενο, υποδεικνύει τις ασκήσεις και οι αθλητές στο ρόλο τους εκτελούν τις επιλογές του προπονητή τους. Η διαφορά της μεθόδου αυτής από την παραγγελματική είναι η εκχώρηση στους αθλητές του δικαιώματος να κάνουν και αυτοί μερικές-θεωρητικά μη ουσιώδεις- επιλογές, αποφάσεις.
Η μέθοδος ανάθεσης εργασίας ή Πρακτική Στη μέθοδο αυτή ο καθηγητής αφού κάνει γνωστή την άσκηση με περιγραφή, επίδειξη, με εικόνα ή video και βεβαιωθεί ότι δεν απαιτούνται περαιτέρω υποδείξεις, δίνει το δικαίωμα να επιλέξει ο ασκούμενος, ελεύθερα που, πως, πότε θα αρχίσει ο αθλητής να εκτελεί την παραπάνω άσκηση. Η διαφορά εντοπίζεται κυρίως ως προς τον χρόνο (έναρξηρυθμός εκτέλεσης-παύση). Πολλές φορές όμως η συνολική διάρκεια ή ο αριθμός των επαναλήψεων ή το διάλειμμα καθορίζονται από τον προπονητή. Οι αθλητές λοιπόν αποφασίζουν πότε θα ξεκινήσουν, με ποιο ρυθμό, πότε θα σταματήσουν και εάν θα υπάρξει πρόβλημα θα ρωτήσουν απ ευθείας τον προπονητή τους.
Η μέθοδος ανάθεσης εργασίας ή Πρακτική Ο προπονητής το χρονικό διάστημα που οι αθλητές εκτελούν πρέπει να κινείται ανάμεσά τους, να τους παρατηρεί και να τους διορθώνει, όταν χρειάζεται, χωρίς να διακόπτει την εξάσκηση όλων. Στη μέθοδο αυτή δημιουργείται μια νέα κατάσταση στο τρίγωνο: προπονητής- αθλητής- προπονητικό αγαθό. Ο προπονητής εμπιστεύεται τους αθλητές. Οι αθλητές παίρνουν αποφάσεις αλλά ζητούν και έχουν την από πλησίον συμβουλή του προπονητή. Οι αθλητές αντιλαμβάνονται ότι μέσω της επανάληψης μπορούν να αυξήσουν τις σωματικές τους ικανότητες και τις κινητικές τους δεξιότητες, κατανοώντας έτσι τις έννοιες, εμμονή, επιμονή, καρτερικότητα. Ενώ η ατομική-προσωπική επαφή, συζήτηση, δημιουργεί ένα αποδοτικό, με πολλές διαστάσεις, κλίμα συνεργασίας.
Η ανταποδοτική μέθοδος διδασκαλίας Η ανταποδοτική μέθοδος διδασκαλίας έχει πολλές ομοιότητες με τη βασική παραγγελματική και κυρίως με την πρακτική μέθοδο. Ο προπονητής είναι αυτός που καθορίζει, επιλέγει, υποδεικνύει, παρατηρεί, συμβουλεύει τους αθλητές, εκχωρεί όμως αρκετές αρμοδιότητες στους αθλητές στη διαδικασία της προπόνησης.
Η ανταποδοτική μέθοδος διδασκαλίας Στην ανταποδοτική μέθοδο οι αθλητές χωρίζονται σε ζεύγη και εργάζονται μαζί. Όταν δύο άτομα εργάζονται μαζί υπάρχει μία συνεχής αλληλεπίδραση και μία σχέση προπονητή και αθλητή. Σε κάθε επικοινωνία μεταξύ τους ο ένας «δίνει» και ο άλλος «παίρνει». Στη μέθοδο αυτή, πολλές φορές ο ασκούμενος για να φτάσει στον επιδιωκόμενο σκοπό εξαρτάται από το βοηθό συνασκούμενο. Έτσι, ο προπονητής δάσκαλος παύει να είναι η μοναδική πηγή πληροφόρησης, αξιολόγησης και επανατροφοδότησης.
Η ανταποδοτική μέθοδος διδασκαλίας Η ανταποδοτική μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί από δύο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού σχολείου μέχρι το Λύκειο. Στις πρώτες τάξεις του δημοτικού παρουσιάζει δυσκολίες εφαρμογής διότι απαιτεί ικανοποιητικό κινητικό επίπεδο των παιδιών αλλά και αυξημένες αντιληπτικές ικανότητες καθώς και υπομονή και κατανόηση.
ΜΕΘΟΔΟΙ ΜΑΘΗΣΗΣ 1. Η μερική ή αναλυτική μέθοδος μάθησης 2. Η μερική-προσθετική μέθοδος μάθησης 3. Η ολική μέθοδος μάθησης 4. Η ολική-μερική-ολική μέθοδος μάθησης
ΜΕΘΟΔΟΙ ΜΑΘΗΣΗΣ Η μερική ή αναλυτική μέθοδος μάθησης Εξάσκηση ενός μέρους της άσκησης τμηματικά μέχρι την εκμάθηση όλων των μερών και την εκτέλεση συνολικά.
ΜΕΘΟΔΟΙ ΜΑΘΗΣΗΣ Η μερική-προσθετική μέθοδος μάθησης Εκμάθηση πρώτου μέρους, δεύτερου, συνένωση και προσθήκη τρίτου κτλ
ΜΕΘΟΔΟΙ ΜΑΘΗΣΗΣ Η ολική μέθοδος μάθησης Τα παιδιά μετά την περιγραφή της άσκησης, την εκτελούν συνολικά
ΜΕΘΟΔΟΙ ΜΑΘΗΣΗΣ Η ολική-μερική-ολική μέθοδος μάθησης Ολόκληρη παρουσίαση της άσκησης και εκτέλεση της συνολικά απ τους μαθητές. Όταν ο διδάσκοντας εντοπίσει λάθος απομονώνει το στοιχείο που απαιτεί καλύτερη εκτέλεση και διορθώνει εκ νέου.
Σας ευχαριστώ! Πηγές : Η γυμναστική στην εκπαίδευση (Αναστασιάδης Αντώνης, Γίδαρης Δημήτριος),Η σχολική τάξη (Ηλίας Ματσαγγούρας τόμος Α ), Κινητική μάθηση και κινητικός έλεγχος (Debra J. Rose)