Η ενδιαφέρουςα περίπτωςη του μήνα ΜΑΡΤΙΟΣ 2011 Α Κ Τ Ι Ν Ο Λ Ο Γ Ι Κ Η Δ Τ Α Ι Ρ Δ Ι Α Β Ο Ρ Δ Ι Ο Υ Δ Λ Λ Α Γ Ο Σ Ψυχιατρική αςθενήσ με κοιλιακή διάταςη και μετεωριςμό από 5ώρου Παρουςιάζεται από: Χαρςούλα Α, Ραφαηλύδη Δ, Κυριτζό Π. Ακτινολογικό Εργαςτήριο Γ. Ν. «Γ. Γεννηματάσ» Θεςςαλονίκησ
Ιςτορικό, κλινικοεργαςτηριακϊ ευρόματα: ε ψυχιατρικό αςθενό, 55 ετών, το ιςτορικό υπόρξε ελλιπϋσ λόγω τησ κατϊςταςόσ τησ. Αναφϋρθηκε επειςόδιο ατελούσ ειλεού προ μηνόσ, που αντιμετωπύςτηκε ςυντηρητικϊ. Κατϊ την παρούςα κατϊςταςη παρατηρόθηκαν από 5ώρου κοιλιακό διϊταςη, μετεωριςμόσ και ϋμετοι μετϊ λόψη τροφόσ. Αναφϋρθηκε επύςησ και λόψη γαςτρογραφύνησ από προηγηθεύςα εξϋταςη. Η απλή ακτινογραφία θώρακοσ και η ακτινογραφία κοιλίασ ςε όρθια θέςη κατά την ειςαγωγή αποκαλύπτουν: 1. Παρουςύα κοπρανωδών μαζών που περιϋχουν γαςτρογραφύνη ςτο παχύ ϋντερο 2. Παρουςύα ελεύθερου αϋρα ςτην περιτοναώκό κοιλότητα 3. Παρουςύα μεγϊλησ ποςότητασ αϋρα ςτισ εντερικϋσ ϋλικεσ του λεπτού 4. Παρουςύα διϊταςησ από μεγϊλη ποςότητα αϋρα ςτο παχύ ϋντερο 5. Το 1 + 4 6. Απεικόνιςη του ςημεύου «κόκκου καφϋ». 2
Η αξονική τομογραφία που ακολούθηςε, ςτισ εγκάρςιεσ τομέσ απεικόνιςε: 1. Εκςεςημαςμϋνη διϊταςη του ςιγμοειδούσ 2. Εικόνα ρϊμφουσ ςτην πύελο 3. Απουςύα διϊταςησ ςε ϊπω τμόμα ςιγμοειδούσ και ορθό 4. ημεύο «δύνησ» μεςεντϋριων αγγεύων και μεςοςιγμοειδούσ 5. Όλα τα παραπάνω 6. Σο 2 + 4 3
Στισ αναςυνθέςεισ κατά το ςτεφανιαίο και το λοξό οβελιαίο επίπεδο η αξονική τομογραφία αποκαλύπτει: 1. Θϋςη ςιγμοειδούσ ύπερθεν του εγκαρςύου. 2. Διϊταςη ελύκων λεπτού εντϋρου, που περιϋχουν γαςτρογραφύνη. 3. ημεύο «δύνησ» μεςεντϋριων αγγεύων και μεςοςιγμοειδούσ. 4. Το 1+3 5. Χωροκατακτητικό εξεργαςύα ςτην πύελο. Η πιθανή διάγνωςη που τίθεται είναι: 1. Όγκοσ παχϋοσ εντϋρου που προκαλεύ απόφραξη 2. υςτροφό τυφλού εντϋρου 3. Συςτροφή ςιγμοειδούσ 4. Εικόνα ψευδοαπόφραξησ λόγω τησ θεραπευτικόσ αγωγόσ 5. Δολιχόκολο 4
Συςτροφή του ςιγμοειδούσ Οι ςυςτροφϋσ του παχϋοσ εντϋρου αποτελούν το 15% των περιπτώςεων απόφραξόσ του. Παρατηρούνται ςτο ςιγμοειδϋσ (70%), το τυφλό (25%) και το εγκϊρςιο (25%). Η ςυςτροφό του ςιγμοειδούσ εμφανύζεται ςε ηλικιωμϋνα ςυνόθωσ ϊτομα, με ϊλγοσ και διϊταςη τησ κοιλύασ. Οφεύλεται ςε χαλαρότητα του μεςεντϋριου του ςιγμοειδούσ. τισ ύπτιεσ ό decubitus προβολϋσ ςχηματύζεται από το διατεταμμϋνο, ςε μεγϊλο βαθμό ςιγμοειδϋσ, εικόνα ανεςτραμμϋνου U, που τυπικϊ ξεκινϊει από την αριςτερϊ πύελο και κατευθύνεται προσ το δεξιό υποχόνδριο. Σο ςημεύο αυτό, ςχηματιζόμενο ςτισ ύπτιεσ τομϋσ αποκαλεύται και ςημεύο του «κόκκου καφϋ». 1 Μερικϋσ φορϋσ ςτην πύελο τα δύο ςυνεςτραμμϋνα ϊκρα του ςιγμοειδούσ δημιουργούν εικόνεσ «ρϊμφουσ». Σϋτοιεσ απεικονύςεισ δεν παρατηρόθηκαν ςτην αρχικό απλό εξϋταςη κοιλύασ, λόγω τησ μεγϊλησ διϊταςησ του ςιγμοειδούσ, τησ ύπαρξησ γαςτρογραφύνησ που χορηγόθηκε προγενϋςτερα και λόγω του ότι η εξϋταςη κοιλύασ ϋγινε ςε όρθια θϋςη μόνο. Πρϋπει να ςημειωθεύ εδώ ότι εικόνα ανεςτραμμϋνου U μπορεύ να απεικονιςτεύ και ςε περύπτωςη ψευδο-ςυςτροφόσ του ςιγμοειδούσ ϋνεκα δολιχοςιγμοειδούσ. Η διϊγνωςη τότε τύθεται με βαριούχο υποκλυςμό. 2 Ακτινογραφικϊ ευρόματα: Σα παρακεύμενα οιδηματώδη τοιχώματα και / ό το μεςεντϋριο ςυχνϊ, όπωσ και ςτην περύπτωςό μασ, δημιουργούν χαρακτηριςτικό κεντρικό γραμμό (Εικ. Α - Παχύ Βϋλοσ). Η απεικόνιςη των μηνοεδών πτυχών που διαυγϊζουν ςτο αεροπληθϋσ περιεχόμενο του εντϋρου, επιβεβαιώνουν ότι το διατεταμϋνο ϋντερο αποτελεύ τμόμα του παχϋοσ (Εικ. Α - λεπτό βϋλοσ). Πολλϋσ φορϋσ, επϊλληλεσ αεροπληθεύσ εντερικϋσ ϋλικεσ θϋτουν την υπόνοια του ελεύθερου αϋρα. Η εξϋταςη ςε θϋςη decubitus εμφανύζει υδραερικϊ επύπεδα, γεγονόσ που ςυμβαδύζει με απόφραξη κλειςτόσ ϋλικασ. Η ςυςτροφό του τυφλού ςυμβαύνει ςε νεώτερα ϊτομα και εύναι ςπανιότερη από την ςυςτροφό του ςιγμοειδούσ. Η ςυςτροφό αυτό επιπλϋκει το τυφλό και τμόμα του ανιόντοσ, ςχηματύζοντασ αγκύλη διατεταμϋνου εντϋρου ςαν C που εντοπύζεται ςτο κεντρικό τμόμα τησ κοιλιϊσ ό το αριςτερό υποχόνδριο. την περύπτωςη αυτό ςυμμετϋχουν και ευρόματα απόφραξησ του λεπτού. τισ αποφρϊξεισ του παχϋοσ εντϋρου από νεοπλϊςματα, το κατιόν και το ςιγμοειδϋσ εύναι διατεταμϋνα και αεροπληθό, πρϊγμα που δεν ςυμβαύνει με το ορθό. Διαγρϊφονται επύςησ από τον αϋρα που περιϋχουν οι ϋλικεσ του λεπτού εντϋρου, γεγονόσ που υποδηλώνει την ανεπϊρκεια τησ ειλεοτυφλικόσ βαλβύδασ. Σα ευρόματα αυτϊ πρϋπει να μασ θϋτουν την υπόνοια χωροκατακτητικόσ εξεργαςύασ ςτο ςιγμοειδϋσ και να διερευνώνται περαιτϋρω με αξονικό τομογραφύα. 3 Ο αδυναμικόσ ειλεόσ (ψευδοαπόφραξη) εμφανύζει διϊχυτη διϊταςη των ελύκων και του λεπτού και του παχϋοσ εντϋρου. ε μερικϋσ περιπτώςεισ η διϊταςη του παχϋοσ εύναι περιςςότερο ϋκδηλη και η πϊθηςη αναφϋρεται ςαν «ειλεόσ παχϋοσ εντϋρου». Ένεκα τησ παραπλόςιασ ακτινομορφολογύασ με τον δυναμικό ειλεό και με την απόφραξη του περιφερικού παχϋοσ εντϋρου, χαρακτηρύζεται ςαν «ψευδοαπόφραξη». 4 5
ε κλινόρεισ αςθενεύσ, όπωσ ςτην περύπτωςό μασ, όπου κύριο μϋλημα αποτελεύ ο αποκλειςμόσ τησ απόφραξησ, μια απλό τεχνικό εύναι η τοποθϋτηςη του αςθενό ςε πρηνό θϋςη. Εϊν το ορθό γεμύςει με αϋρα, αποκλεύεται η απόφραξη. Ομούωσ αποκλεύεται η απόφραξη και με τη decubitus προβολό, εϊν ο αϋρασ φθϊςει ςτο ορθό. την αξονικό τομογραφύα απεικονύζεται μεγϊλη διϊταςη ελύκων του παχϋοσ εντϋρου μϋχρι το επύπεδο του ςιγμοειδούσ, το οπούο εντοπύζεται ςε ϊτυπη θϋςη ςτην δεξιϊ κοιλύα και ϊνωθεν - ϋμπροςθεν του εγκαρςύου. το ςημεύο τησ ςυςτροφόσ τόςο η προςιούςα όςο και η απιούςα ϋλικα του ςιγμοειδούσ λαμβϊνουν την εικόνα «ρϊμφουσ πουλιού». την ύδια θϋςη απεικονύζεται το «ςημεύο δύνησ», που παρϊγεται από την περιςτροφό του 5, 6,7,8 λιπώδουσ μεςεντερύου και των αγγεύων του. υμπεραςματικϊ η ςυςτροφό του ςιγμοειδούσ μπορεύ να διαγνωςτεύ με την απλό ακτινογραφύα, αρκεύ να ληφθούν όλεσ οι κατϊλληλεσ προβολϋσ. Ο ειλεόσ λύεται επειγόντωσ με την ςιγμοειδοςκόπηςη. Εϊν εξακολουθεύ να υπϊρχει διαγνωςτικό πρόβλημα διενεργεύται βαριούχοσ υποκλυςμόσ ό αξονικό τομογραφύα, που μπορεύ να αποκαλύψει το αύτιο, όπωσ ςυνϋβη ςτην περύπτωςό μασ. Με την αξονικό τομογραφύα, ςτην παρουςιαζόμενη περύπτωςη, τα ϊκρα τησ ςυςτροφόσ απεικονύςτηκαν με το «ςημεύο του ρϊμφουσ» ςε εγκϊρςια τομό (Εικ. Β) και το «ςημεύο τησ δύνησ», όπωσ αναδεύχθηκε ςτην αξονικό και λοξό οβελιαύα αναςύνθεςη (Εικ. Γ). Εικ Α. Εικ. Β Εικ. Γ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1 Marincek B, Dondelinger RF, Emergency radiology Imaging and Intervention. Springer. Berlin, Heidelberg, New York. 2007, ελ. 445 2 Swischuk LE. Emergency Radiology of the acute ill or injured child. The Williams & Wilkins Co Baltimore, 1979. ελ. 199 3 Fox. J.C. Clinical emergency radiology. Cambridge University press, Cambridge, New York, Melbourne, Madrid, Cape town, Singapore, Săo Paolo 2008, ελ. 73-6 6
4 Schwartz DT. Emergency radiology. Case studies. Mc Graw-Hill, New York, Chicago, San Francisco, Lisbon, London, Madrid, Mexico City, Milan, New Delhi, San Juan, Seul, Singapore, Sydney, Toronto. 2008. ελ. 183 5 Levsky JM, Den EI, DuBrow RA, Wolf EL, Rozenblit AM. CT findings of sigmoid volvulus. AJR Am J Roentgenol. 2010;194(1):136-43. 6 Peterson CM, Anderson JS, Hara AK, Carenza JW, Menias CO. Volvulus of the gastrointestinal tract: appearances at multimodality imaging. Radiographics. 2009;29(5):1281-93. 7 Khurana B. The whirl sign.radiology. 2003;226(1):69-70. 8 Federle M.P, Jeffrey R.B, Desser T.S, Anne V.S, Eraso A. Sigmoid Volvulus in Part I, Colon, Diagnostic Imaging Abdomen. Amirsys, Friesens, Altona, Manitoba, Canada. 2004 ; 62-65 7