EΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1999 2004 Επιτροπή Οικονοµικής και Νοµισµατικής Πολιτικής ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ 2001/0311(COD) 25 Ιουνίου 2002 ΣΧΕ ΙΟ ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗΣ Επιτροπής Οικονοµικής και Νοµισµατικής Πολιτικής Επιτροπή Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας σχετικά µε την πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου για την τροποποίηση της απόφασης αριθ. 1254/96/ΕΚ όσον αφορά τον καθορισµό συνόλου προσανατολισµών σχετικά µε τα διευρωπαϊκά δίκτυα στον τοµέα της ενέργειας (COM(2001) 775 C5-0111/2002 2001/0311(COD)) Συντάκτης γνωµοδότησης: Peter Michael Mombaur PA\469857.doc PE 314.982
ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ Κατά τη συνεδρίασή της στις 15 Απριλίου 2002 η Επιτροπή Οικονοµικής και Νοµισµατικής Πολιτικής όρισε συντάκτη γνωµοδότησης τον κ. Peter Michael Mombaur. Η επιτροπή εξέτασε το σχέδιο γνωµοδότησης κατά τη συνεδρίαση/τις συνεδριάσεις της στις Κατά τη συνεδρίαση αυτή/την τελευταία από τις συνεδριάσεις αυτές, η επιτροπή ενέκρινε τις τροπολογίες µε ψήφους υπέρ, κατά και αποχές/οµόφωνα. Ήσαν παρόντες κατά την ψηφοφορία οι βουλευτές:, πρόεδρος/προεδρεύων(ουσα), αντιπρόεδρος, συντάκτης(τρια) της γνωµοδότησης, (αναπλ. ),, (αναπλ. σύµφωνα µε το άρθρο 153 παρ. 2 του κανονισµού),, και. PA\469857.doc PE 314.9822/8 PA\4
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ Η πρόταση της Επιτροπής Η Επιτροπή προτείνει την αναθεώρηση των ισχυουσών κατευθυντήριων γραµµών για τα ιευρωπαϊκά ίκτυα στον τοµέα της ενέργειας ( ενέργειας) σε συνέχεια της αξιολόγησής της για τις δραστηριότητες στο συγκεκριµένο τοµέα κατά το διάστηµα 1996-2001. Παρά τη θετική συνολική αξιολόγηση, η Επιτροπή καταλήγει στο συµπέρασµα ότι πολλά βασικά προγράµµατα προσχωρούν µε αργό ρυθµό. Συγκεκριµένα, από τα 14 ειδικά προγράµµατα που εγκρίθηκαν στο Ευρωπαϊκό Συµβούλιο του Έσσεν, µόνο τρία υλοποιήθηκαν. Προκειµένου να είναι µελλοντικά δυνατή η ταχύτερη υλοποίηση σηµαντικών προγραµµάτων, η πρόταση της Επιτροπής προβλέπει µια νέα κατηγορία, τα λεγόµενα «έργα προτεραιότητας ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος». Ένας ουσιαστικός νεωτερισµός είναι ότι τα έργα αυτά µπορούν τώρα να ενισχύονται µε έως και 20% του συνολικού τους κόστους από κοινοτικούς πόρους. Το σηµείο αυτό ορίζεται στον κανονισµό για την οικονοµική ενίσχυση των, που εγκρίθηκε το ίδιο διάστηµα. Επιπλέον, είναι πλέον δυνατή η ενίσχυση και της φάσης ανάπτυξης των προγραµµάτων, ενώ έως τώρα χρηµατοδοτούνταν µόνον οι µελέτες σκοπιµότητας. Τα εν λόγω έργα προτεραιότητας ορίζονται στα παραρτήµατα Ι-ΙΙΙ. Το παράρτηµα Ι περιλαµβάνει γεωγραφικό ορισµό των αξόνων προτεραιότητας, ενώ στο παράρτηµα ΙΙ παρατίθενται 10 εντελώς γενικοί θεµατικοί στόχοι. Κατά την Επιτροπή αυτά θα αντικαταστήσουν το παράρτηµα της παλιάς απόφασης µε 90 έργα. Με τη συνάρτηση της γεωγραφικής αρχής µε τη θεµατική προκύπτουν τα νέα ειδικά προγράµµατα που περιλήφθηκαν στο κείµενο, τα οποία παρατίθενται στο παράρτηµα ΙΙΙ υπό µορφή ενδεικτικού καταλόγου. Το παράρτηµα ΙΙ θα µπορεί να τροποποιηθεί µε τη διαδικασία της συναπόφασης, και το παράρτηµα ΙΙΙ µέσω κανονιστικής επιτροπής. Επιπλέον, καθιερώνονται δύο νέες πολιτικές προτεραιότητες, οι οποίες αντικατοπτρίζουν τις δραστηριότητες του ευρωπαϊκού νοµοθετικού σώµατος στον ενεργειακό τοµέα από το 1996: η παρακολούθηση της υλοποίησης της εσωτερικής αγοράς η ένταξη ανανεώσιµων πηγών ενέργειας στη δέσµη των δικτύων. Τέλος, η Επιτροπή θα υποβάλλει ανά τετραετία ειδική έκθεση για τα ενέργειας (αντί ανά διετία, όπως έως τώρα) και στο πλαίσιο αυτό παραπέµπει στις ετήσιες γενικές εκθέσεις για τα. Η εκτίµηση του συντάκτη της γνωµοδότησης Ο συντάκτης της γνωµοδότησης επιδοκιµάζει σαφώς την προσέγγιση που ακολουθεί η Επιτροπή, µε την εντατικότερη χρησιµοποίηση του µέσου της οικονοµικής ενίσχυσης των για την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς ηλεκτρικού ρεύµατος και αερίου. Τούτο συµφωνεί µε την έκθεση που ενέκρινε στις 13.03.2002 σε πρώτη ανάγνωση το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την πρόταση οδηγίας σχετικά µε την προώθηση του διασυνοριακού εµπορίου ηλεκτρικού ρεύµατος. Ακολουθώντας την πρόταση του εισηγητή, η ολοµέλεια ζήτησε τη ρύθµιση της χρηµατοδότησης της µεταγωγής ρεύµατος και της διαχείρισης των στενωπών κατά τρόπο ώστε να µην εµποδίζεται το διασυνοριακό εµπόριο. Αποσαφηνίστηκε, επίσης, ότι τέτοιες στενωποί παρατηρούνται κυρίως σε εθνικό επίπεδο. Κατά βάση, εποµένως, η επέκταση των διεθνών σηµείων µεταγωγής είναι προς το συµφέρον της ολοκλήρωσης της εσωτερικής αγοράς και κατά συνέπεια προς το συµφέρον των καταναλωτών. PA\469857.doc PE 314.9823/8 PA\4
Τίθεται, ωστόσο, το ερώτηµα, σε ποιο βαθµό πρέπει τούτο να χρηµατοδοτηθεί από δηµόσιους πόρους. Η πρόταση της Επιτροπής προβλέπει σηµαντική διεύρυνση της συµµετοχής του δηµόσιου τοµέα στα ενεργειακά προγράµµατα των, µε το διπλασιασµό του ανώτατου ποσοστού ενίσχυσης και την επέκταση του τοµέα εφαρµογής από τις προκαταρκτικές µελέτες έως τη φάση ανάπτυξης (πρβλ. κανονισµό για τις οικονοµικές ενισχύσεις). Έτσι, η Επιτροπή ακολουθεί προσέγγιση παράλληλη µε αυτήν για τα µεταφορών. Οι δύο τοµείς, ωστόσο, διαφέρουν στο βαθµό που τα έργα υποδοµής στον τοµέα των µεταφορών χρηµατοδοτούνται µε δηµόσιους πόρους (από τα κράτη µέλη), ενώ οι αγωγοί ρεύµατος και αερίου κατασκευάζονται από τους φορείς εκµετάλλευσης και/ή τους ιδιοκτήτες των δικτύων. Υπόκεινται εποµένως σε πολύ µεγαλύτερο βαθµό στη λογική της ιδιωτικής επιχείρησης. εν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα επηρεαστούν αποφασιστικά από περιορισµένες δηµόσιες ενισχύσεις ή ότι οι κοινοτικές ενισχύσεις θα έχουν κάποιο καθοδηγητικό αποτέλεσµα και δεν θα απορροφηθούν απλώς. εν µπορεί να είναι σκόπιµη η διάθεση µιας νέας πηγής εισοδήµατος στους φορείς εκµετάλλευσης των δικτύων, οι οποίοι ούτως ή άλλως στα περισσότερα κράτη µέλη κατέχουν ισχυρή θέση ως µέλη ολοκληρωµένων µεγάλων φορέων παροχής. Από την άλλη πλευρά, είναι γεγονός ότι οι φορείς εκµετάλλευσης των δικτύων συχνά δεν έχουν οι ίδιοι συµφέρον για την εξάλειψη των στενωπών προς τους γείτονές τους, διότι έτσι υπερασπίζονται ευκολότερα θέσεις µονοπωλιακού χαρακτήρα σε περιοχές τις οποίες εφοδιάζουν κατά παράδοση. Τούτο θα µπορούσε να δικαιολογήσει µεγαλύτερη επέµβαση του δηµόσιου τοµέα υπέρ του ανταγωνισµού. εδοµένου, συνεπώς, ότι η δηµόσια χρηµατοδότηση των ενεργειακών έργων στα παρουσιάζει προβλήµατα, χρειάζεται τουλάχιστον ενισχυµένος δηµόσιος έλεγχος. Η πρόταση της Επιτροπής προβλέπει, αντίθετα, ότι οι τροποποιήσεις του καταλόγου των έργων που συγκεντρώνουν τις προϋποθέσεις για επιδότηση θα γίνονται µελλοντικά από κανονιστική επιτροπή (παράρτηµα ΙΙΙ). Τούτο θα ισοδυναµούσε εκ των πραγµάτων µε αποδυνάµωση του νοµοθετικού σώµατος, διότι έως τώρα οι τροποποιήσεις του λεπτοµερούς καταλόγου έργων πραγµατοποιούνταν µε τη διαδικασίας συναπόφασης (πιο πρόσφατα µε την απόφαση της 29.7.1999, εισηγητής του ΕΚ ο βουλευτής Gordon Adam). Τώρα τούτο θα ισχύει µόνο για τους πολύ γενικούς καθορισµούς στόχων στο παράρτηµα ΙΙ. Ο συντάκτης της γνωµοδότης το απορρίπτει. Επιπλέον, η αιτιολογική σκέψη της Επιτροπής περιέχει µιαν αντίφαση: Στην εισαγωγή αναφέρεται ότι η πρόταση «δίδει ιδιαίτερη έµφαση στις γραµµές διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας µε τις υποψήφιες για προσχώρηση χώρες». Τούτο αντιφάσκει σε ένα βαθµό µε το γεγονός ότι η Επιτροπή, κατά τον καθορισµό των αξόνων προτεραιότητας, δεν περιέλαβε τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα πρέπει εποµένως να ζητήσει από την Επιτροπή, κατά τις µελλοντικές µελέτες σχετικά µε τις στενωπούς στο δίκτυο ηλεκτρικού ρεύµατος να σταθεί περισσότερο στην κατάσταση στις υποψήφιες προς ένταξη χώρες, και ιδιαίτερα εκείνες που είναι ήδη συνδεδεµένες στο ηπειρωτικό δίκτυο UCTE, και να µην περιµένει το 2004 για να προβεί στη συµπλήρωση των αξόνων προτεραιότητας. PA\469857.doc PE 314.9824/8 PA\4
ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ Η Επιτροπή Οικονοµικής και Νοµισµατικής Πολιτικής ζητεί από την Επιτροπή Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας, που είναι αρµόδια επί της ουσίας, να ενσωµατώσει στην έκθεσή της τις ακόλουθες τροπολογίες: Κείµενο που προτείνει η Επιτροπή 1 Τροπολογίες του Κοινοβουλίου Τροπολογία 1 Αιτιολογική σκέψη 4 Είναι αναγκαίο να προβληθούν, µεταξύ των έργων που αφορούν τα διευρωπαϊκά δίκτυα ενέργειας, τα έργα προτεραιότητας που έχουν ιδιαίτερη σηµασία για τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς ενέργειας και την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασµού. Είναι αναγκαίο να προβληθούν, µεταξύ των έργων που αφορούν τα διευρωπαϊκά δίκτυα ενέργειας, τα έργα προτεραιότητας που έχουν ιδιαίτερη σηµασία για τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς ενέργειας και την ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασµού. Θα πρέπει συνεπώς να είναι δυνατή η διάθεση µεγαλύτερων ενισχύσεων για τη φάση ανάπτυξης των εν λόγω έργων προτεραιότητας, χωρίς τούτο να συνεπάγεται αύξηση των κοινοτικών πόρων που προβλέπονται στις ηµοσιονοµικές Προοπτικές 2003-2006 για τα ενεργειακά δίκτυα. Οι επιδοτήσεις αφορούν έργα προτεραιότητας των ενεργειακών δικτύων που εκτελούνται σε ιδιαίτερες επιχειρήσεις οι οποίες είναι αναγκαίες µεν για την ευρωπαϊκή οικονοµία αλλά µη επικερδείς, και δεν στρεβλώνουν τον ανταγωνισµό µεταξύ των επιχειρήσεων. Αντίστοιχη διατύπωση πρότεινε η αρµόδια επί της ουσίας επιτροπή ΒΕΕΕ κατά τη συζήτηση του Κανονισµού περί κοινοτικών ενισχύσεων. Οι περιορισµοί είναι επιβεβληµένοι για λόγους πολιτικής τάξης και πρέπει να επαναληφθούν στο σηµείο αυτό. 1 ΕΕ C δεν έχει δηµοσιευτεί ακόµη. PA\469857.doc PE 314.9825/8 PA\4
Τροπολογία 2 Αιτιολογική σκέψη 7 Εφόσον οι εξειδικεύσεις των έργων ενδέχεται να µεταβληθούν δίνονται ενδεικτικώς. Η Επιτροπή θα πρέπει ως εκ τούτου να συνεχίσει να διαθέτει την εξουσία επικαιροποίησής των. Εφόσον οι ειδικεύσεις των έργων έχουν αποφασιστική σηµασία για τη χρησιµοποίηση δηµόσιων οικονοµικών πόρων σηµαντικού ύψους, πρέπει για λόγους ελέγχου και διαφάνειας, η λήψη αποφάσεων σχετικά µε τις εν λόγω ειδικεύσεις να παραµείνει αρµοδιότητα του νοµοθετικού σώµατος. Το παράρτηµα ΙΙΙ περιλαµβάνει την ακριβή περιγραφή των έργων που πληρούν τις προϋποθέσεις επιδότησης. εν είναι φανερό, για ποιο λόγο η τροποποίησή τους θα πρέπει να πάψει να υπάγεται στη διαδικασία συναπόφασης και να περάσει στην αρµοδιότητα κανονιστικής επιτροπής. Και µόνο το γεγονός ότι τα έργα στον τοµέα των ενέργειας λαµβάνουν αυξηµένη ενίσχυση από δηµόσια κονδύλια, επιβάλλει αυξηµένο έλεγχο από το νοµοθετικό σώµα. Τροπολογία 3 Άρθρο 1, παρ. 2 (απόφαση αριθ. 1254/96/ΕΚ, άρθρο 6, παρ. 3) Κάθε τροποποίηση µε την οποία αλλάζει η περιγραφή έργου το οποίο περιλαµβάνεται στο παράρτηµα ΙΙ εγκρίνεται σύµφωνα µε την διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 251 της Συνθήκης. Κάθε τροποποίηση µε την οποία αλλάζει η περιγραφή έργου ή της ενδεικτικής εξειδίκευσης που περιλαµβάνεται στο παράρτηµα ΙΙ εγκρίνεται σύµφωνα µε την διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 251 της Συνθήκης. Το παράρτηµα ΙΙΙ περιλαµβάνει την ακριβή περιγραφή των έργων που πληρούν τις προϋποθέσεις επιδότησης. εν είναι φανερό, για ποιο λόγο η τροποποίησή τους θα πρέπει να πάψει να υπάγεται στη διαδικασία συναπόφασης και να περάσει στην αρµοδιότητα κανονιστικής επιτροπής. Και µόνο το γεγονός ότι τα έργα στον τοµέα των ενέργειας λαµβάνουν αυξηµένη ενίσχυση από δηµόσια κονδύλια, επιβάλλει αυξηµένο έλεγχο από το νοµοθετικό σώµα. PA\469857.doc PE 314.9826/8 PA\4
Τροπολογία 4 Άρθρο 1, παρ. 2 (απόφαση αριθ. 1254/96/ΕΚ, άρθρο 6, παρ. 4) Οι ενδεικτικές εξειδικεύσεις των έργων, οι οποίες περιλαµβάνουν την λεπτοµερή περιγραφή των έργων καθώς και, κατά περίπτωση, τον γεωγραφικό καθορισµό τους, περιλαµβάνονται στο παράρτηµα ΙΙΙ. ιαγράφεται. Το παράρτηµα ΙΙΙ περιλαµβάνει την ακριβή περιγραφή των έργων που πληρούν τις προϋποθέσεις επιδότησης. εν είναι φανερό, για ποιο λόγο η τροποποίησή τους θα πρέπει να πάψει να υπάγεται στη διαδικασία συναπόφασης και να περάσει στην αρµοδιότητα κανονιστικής επιτροπής. Και µόνο το γεγονός ότι τα έργα στον τοµέα των ενέργειας λαµβάνουν αυξηµένη ενίσχυση από δηµόσια κονδύλια, επιβάλλει αυξηµένο έλεγχο από το νοµοθετικό σώµα. Τροπολογία 5 Άρθρο 1, παρ. 3 (απόφαση αριθ. 1254/96/ΕΚ, άρθρο 6α, παρ. 1) Θεωρούνται έργα προτεραιότητας για την ανάπτυξη των δικτύων τα έργα που συµβιβάζονται µε την αρχή της αειφόρου ανάπτυξης και πληρούν τα ακόλουθα κριτήρια: α) έχουν σηµαντική επίδραση για την ανταγωνιστική και εύρυθµη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, ή/και β) ενισχύουν την ασφάλεια του εφοδιασµού της Κοινότητας. Ο κατάλογος των αξόνων προτεραιότητας που πληρούν αυτά τα κριτήρια παρατίθεται στο παράρτηµα Ι. Θεωρούνται έργα προτεραιότητας για την ανάπτυξη των δικτύων τα έργα που συµβιβάζονται µε την αρχή της αειφόρου ανάπτυξης και πληρούν τα ακόλουθα κριτήρια: α) έχουν σηµαντική επίδραση για την ανταγωνιστική και εύρυθµη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς ενέργειας, ή/και β) ενισχύουν την ασφάλεια του εφοδιασµού της Κοινότητας. Ο κατάλογος των αξόνων προτεραιότητας που πληρούν αυτά τα κριτήρια παρατίθεται στο παράρτηµα Ι. Για οποιαδήποτε PA\469857.doc PE 314.9827/8 PA\4
τροποποίηση του παραρτήµατος αυτού εφαρµόζεται η διαδικασία του άρθρου 251 της Συνθήκης ΕΚ. Το παράρτηµα ΙΙΙ περιλαµβάνει την ακριβή περιγραφή των έργων που πληρούν τις προϋποθέσεις επιδότησης. εν είναι φανερό, για ποιο λόγο η τροποποίησή τους θα πρέπει να πάψει να υπάγεται στη διαδικασία συναπόφασης και να περάσει στην αρµοδιότητα κανονιστικής επιτροπής. Και µόνο το γεγονός ότι τα έργα στον τοµέα των ενέργειας λαµβάνουν αυξηµένη ενίσχυση από δηµόσια κονδύλια, επιβάλλει αυξηµένο έλεγχο από το νοµοθετικό σώµα. PA\469857.doc PE 314.9828/8 PA\4