Συνοπτική Ιστορία 1ο Μάθηµα Η Ιστορία της Μουσικής στον Πρώιµο Μεσαίωνα
Ως ξεκίνηµα της ξεχωριστής πορείας της δυτικοευρωπαϊκής µουσικής θεωρείται η δηµιουργία της Πολυφωνίας Τα πρώτα δείγµατα πολυφωνίας εµφανίζονται τον 9ο αιώνα Βάση είναι το Γρηγοριανό Μέλος
Γρηγοριανό Μέλος (1η φάση) Έτσι ονοµάζεται η µονοφωνική λειτουργική µουσική από τον 7ο αιώνα και µετά Κατά την παράδοση, κωδικοποιήθηκε από τον Πάπα Γρηγόριο Α (περί το 600) Συλλογή και επιλογή µελωδιών από την παλαιότερη χριστιανική µουσική από τα τοπικά ρεπερτόρια της Κεντρικής και υτικής Ευρώπης
Παράδειγµα 1: Μονόφωνο γρηγοριανό µέλος επί το πλείστον συλλαβικό ύφος
Γρηγοριανό Μέλος (2η φάση) Στην πραγµατικότητα, η Γρηγοριανή κωδικοποίηση διαρκεί µεταξύ 600 και 800 Επαύξηση του γρηγοριανού ρεπερτορίου µέσω Tropus (τροπισµός - τροποποίηση) Αρχικά προστίθενται µελίσµατα στο µέσον των φράσεων Μετά, στα µελίσµατα προστίθενται νέα λόγια
Παράδειγµα 2: Τροποποίηση (τροπισµός) µε προσθήκη µελίσµατος
Παράδειγµα 3: η πρόσθετη µελωδία εφοδιάζεται µε νέο κείµενο
Παράδειγµα 4: Πλήρες γρηγοριανό µέλος µε τροπισµό
Γρηγοριανό Μέλος Αυτό που σήµερα ονοµάζεται Γρηγοριανό µέλος είναι λοιπόν ευρύτερο από τη Γρηγοριανή Κωδικοποίηση Αποσπάσµατα αυτών των µελωδιών χρησιµοποιήθηκαν ως βάση (cantus firmus) για το κτίσιµο των πρώτων πολυφωνικών συνθέσεων Όµως το Γρηγοριανό Μέλος υπάρχει και ως ζωντανό µονόφωνο λειτουργικό µέλος ακόµη και σήµερα
Γρηγοριανό µέλος Συλλαβικό ύφος Σε κάθε συλλαβή του κειµένου αντιστοιχεί µία ή ελάχιστες νότες Μελισµατικό ύφος (µελίσµατα) Σε πολλές συλλαβές του κειµένου αντιστοιχούν σύντοµες ή µακρές µελωδίες Σεκουέντια του Πάσχα: Victimae paschali laudes (συλλαβικό ύφος) (1.39) Graduale των Χριστουγέννων (Μελισµατικό ύφος) (1.58)
Όροι Ambitus Finalis (D, E, F, G) Tenor ή repercussa Formulae
Κύριοι και Πλάγιοι Τρόποι Για κάθε finalis υπάρχουν δύο τρόποι Σε κάθε ζεύγος, ίδια finalis, αλλά διαφορετικός ambitus και tenor Στους κύριους, η µελωδία κινείται κυρίως πάνω από την finalis Στους πλάγιους, η µελωδία κινείται κάτω και γύρω από την finalis
Κύριοι και Πλάγιοι Τρόποι Ο Tenor (repercussa) βρίσκεται, σε σχέση µε την finalis: Στους κύριους, µια πέµπτη επάνω Στους πλάγιους, µια τρίτη ή µια τέταρτη επάνω Εάν προκύπτει σι, η θέση του Tenor αλλάζει Ενίοτε ο Tenor ονοµάζεται και Dominante
Οι Κύριοι Τρόποι Τρόπος Finalis Tenor (repercussa) Κύριος του Ρε Ρε Λα Κύριος του Μι Μι Ντο (αντί σι) Κύριος του φα Φα Ντο Κύριος του Σολ Σολ Ρε
Οι Πλάγιοι Τρόποι Τρόπος Finalis Tenor (repercussa) Πλάγιος του Ρε Ρε Φα Πλάγιος του Μι Μι Λα Πλάγιος του Φα Φα Λα Πλάγιος του Σολ Σολ Ντο
Τα χαρακτηριστικά των τρόπων Μελωδίες Πρώτου και Πλαγίου Πρώτου τρόπου
Σηµειογραφία (Νεύµατα) Οι πρώτες σηµειογραφίες της ευρωπαϊκής µουσικής Συγγενεύουν ίσως µε τα βυζαντινά νεύµατα ίνουν µόνο τις τότε απαραίτητες πληροφορίες κατεύθυνση της µελωδίας ρυθµικές διακυµάνσεις και ποικίλµατα δεν γνωρίζουµε λεπτοµέρειες για την εκτέλεσή τους ενίοτε αποστάσεις µεταξύ των φθόγγων εν σηµειώνουν το τονικό ύψος Αυτό συµβαίνει επειδή το ρεπερτόριο ήταν γνωστό στους µουσικούς της εποχής
Νευµατικές Σηµειογραφίες Απλά νεύµατα (µη διαστηµατικά) ιαστηµατικά νεύµατα (συµβαδίζουν µε την ανάπτυξη της πολυφωνίας) Νεύµατα χωρίς γραµµές Νεύµατα µε γραµµές (2 γραµµές σε απόσταση πέµπτης, συνήθως φα και ντο) Τα πρώτα στάδια της νευµατογραφής είναι για µας σήµερα απρόσιτα
Μη διαστηµατικά Νεύµατα µέσα 10ου αιώνα
ιαστηµατικά νεύµατα, τέσσερις χαραγµένες γραµµές (περί το 1200)
Εξελιγµένη ιαστηµατική Νευµατογραφία 1030 Guido d Arezzo Micrologus και Aliae Regulae ιαστηµατικά νεύµατα σε γραµµές ύο γραµµές σε απόσταση πέµπτης (φα και ντο) Οι γραµµές αυξάνονται σε τέσσερις, σε απόσταση τρίτης
ιαστηµατικά νεύµατα µε γραµµές