ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΓΗΚΣΤΩΝ ΤΓΡΔΤΖ

1. ΓΔΝΗΚΑ ΜΔΘΟΓΟΛΟΓΗΑ ΓΗΑΥΔΗΡΗΖ ΓΗΚΣΤΩΝ ΤΓΡΔΤΖ Τν Υδαηηθό Ιζνδύγην είλαη ην πξώην βήκα γηα ηελ απνηειεζκαηηθή δηαρείξηζε ησλ δηθηύσλ ύδξεπζεο. Ο ππνινγηζκόο ηνπ εηήζηνπ πδαηηθνύ ηζνδπγίνπ είλαη απαξαίηεηνο γηα ηελ εθηίκεζε ηνπ κε αληαπνδνηηθνύ λεξνύ θαη ησλ ζπληζησζώλ ηνπ. Καηά ηνλ ππνινγηζκό ηνπ γίλεηαη έιεγρνο ηεο νξζόηεηαο θαη αμηνπηζηίαο ησλ δεδνκέλσλ θαη απνθηάηαη θαιύηεξε γλώζε ηεο θαηαλνκήο ηνπ λεξνύ. Απνηειεί ηελ βάζε γηα ηνλ ππνινγηζκό ησλ απσιεηώλ θαη ηελ ηεξάξρεζε ησλ πξνβιεκάησλ γηα ηελ ράξαμε ζηξαηεγηθήο επαλνξζσηηθώλ θηλήζεσλ. Είλαη εξγαιείν γηα ηελ ζπγθξηηηθή αμηνιόγεζε. Τέινο ην μεθίλεκα ηεο δηαδηθαζίαο ππνινγηζκνύ ηνπ πδαηηθνύ ηζνδπγίνπ δεκηνπξγεί κηα λέα θνπιηνύξα ζηνλ ηξόπν δηαρείξηζεο ηνπ δηθηύνπ θαη εθαξκνγήο «θαιώλ πξαθηηθώλ». 2. ΤΓΑΣΗΚΟ ΗΟΕΤΓΗΟ IWA Πξνηείλεηαη ε ρξήζε ηνπ Υδαηηθνύ Ιζνδπγίνπ ηεο IWA (International Water Association), ην νπνίν έρεη πηνζεηεζεί από πιήζνο εηαηξεηώλ ύδξεπζεο ζε όιν ηνλ θόζκν. Έλα βαζηθό πιενλέθηεκα ηεο ρξήζεο ηνπ είλαη ε θνηλή νξνινγία γηα ηηο δηάθνξεο ζπληζηώζεο ηνπ ηζνδπγίνπ, ε δπλαηόηεηα ζύγθξηζεο ηεο απνηειεζκαηηθόηεηαο ελόο δηθηύνπ κε εθείλε άιισλ δηθηύσλ ύδξεπζεο θαζώο θαη απνηίκεζεο ηεο απνηειεζκαηηθόηεηαο δηνξζσηηθώλ ελεξγεηώλ ζην ίδην ην δίθηπν. Πίλαθαο 1. Υδαηηθό Ιζνδύγην ηεο IWA Εηζεξρόκελνο όγθνο λεξνύ ζην δίθηπν Εμνπζηνδνηεκέλε Απώιεηεο λεξνύ Τηκνινγνύκελε Με Τηκνινγνύκελε Φαηλόκελεο απώιεηεο Πξαγκαηηθέο απώιεηεο Τηκνινγνύκελε Μεηξνύκελε Τηκνινγνύκελε κε Μεηξνύκελε Με ηηκνινγνύκελε Μεηξνύκελε Με ηηκνινγνύκελε κε Μεηξνύκελε Με Εμνπζηνδνηεκέλε Λάζε κεηξεηώλ/μεηξήζεσλ Απώιεηεο ζηνπο αγσγνύο κεηαθνξάο θαη ζην δίθηπν δηαλνκήο Υπεξρεηιίζεηο δεμακελώλ Απώιεηεο ζηηο ζπλδέζεηο πδαηνπαξνρώλ Αληαπνδνηηθό λεξό Με Αληαπνδνηηθό λεξό

2.1 ΟΡΟΛΟΓΗΑ Διζεπσόμενορ όγκορ νεπού: ν εηήζηνο όγθνο λεξνύ πνπ εηζέξρεηαη ζην δίθηπν από όιεο ηηο πεγέο. Μπνξεί λα κεηξεζεί κε παξνρόκεηξα ζηα ζεκεία εηζόδνπ ηνπ λεξνύ. Δξοςζιοδοηημένη καηανάλωζη: ν εηήζηνο όγθνο λεξνύ θαηακεηξεκέλνο ή κε, πνπ ιακβάλνπλ νη θαηαγεγξακκέλνη πειάηεο, ν παξνρέαο λεξνύ, θαη όινη όζνη είλαη εμνπζηνδνηεκέλνη λα πδξνδνηνύληαη. Πεξηιακβάλεη επίζεο ην εμαγόκελν λεξό θαη ηηο ππεξρεηιίζεηο θαη δηαξξνέο κεηά ην ζεκείν ηνπ πδξνκεηξεηή ησλ θαηαλαισηώλ. Η εμνπζηνδνηεκέλε δηαθξίλεηαη ζε ηηκνινγνύκελε θαη κε ηηκνινγνύκελε. Σιμολογούμενη εξοςζιοδοηημένη καηανάλωζη: Η ηηκνινγνύκελε εμνπζηνδνηεκέλε είλαη απηή πνπ απνθέξεη έζνδα ζηελ επηρείξεζε θαη απνηειεί ην ανηαποδοηικό νεπό. Αθνξά: κεηξνύκελεο πνζόηεηεο λεξνύ πνπ πσινύληαη ζε γεηηνληθέο πεξηνρέο (εμαγόκελν λεξό), θαηαλαισηέο πνπ ζπκκεηέρνπλ ζην ζύζηεκα ηηκνιόγεζεο κε πδξόκεηξα θαη θαηαλαισηέο, πνπ πεξηιακβάλνληαη ζην ζύζηεκα ηηκνιόγεζεο ρσξίο λα έρνπλ πδξόκεηξα. Μη ανηαποδοηικό νεπό (non-revenue water - NRW): είλαη ε δηαθνξά κεηαμύ ηνπ εηζεξρόκελνπ όγθνπ λεξνύ θαη ηεο ηηκνινγνύκελεο εμνπζηνδνηεκέλεο ο. Απνηειείηαη από ηελ κε ηηκνινγνύκελε εμνπζηνδνηεκέλε θαη ηηο απώιεηεο. Μη ηιμολογούμενη εξοςζιοδοηημένη καηανάλωζη: πεξηιακβάλεη ηνλ όγθν λεξνύ, ν νπνίνο ρξεζηκνπνηείηαη λόκηκα, ζε γλώζε ηεο Επηρείξεζεο αιιά δελ ρξεώλεηαη, νπόηε δελ απνθέξεη έζνδα. Mπνξεί λα αθνξά: θαηαλαισηέο πνπ δελ ζπκκεηέρνπλ ζην ζύζηεκα ηηκνιόγεζεο, κε κεηξνύκελε ή κε κεηξνύκελε ή λεξό πνπ ρξεζηκνπνηείηαη γηα ηελ απόζβεζε ππξθαγηώλ, άξδεπζε πξαζίλνπ δεκόζησλ ρώξσλ, πδξνδόηεζε δεκνζίσλ θηηξίσλ, πιύζηκν θαη θαζάξηζκα αγσγώλ θαη δεμακελώλ θιπ. Απώλειερ νεπού: είλαη ε δηαθνξά ηνπ εηζεξρόκελνπ όγθνπ λεξνύ κείνλ ηελ εμνπζηνδνηεκέλε. Απαξηίδνληαη από ηηο θαηλόκελεο απώιεηεο θαη ηηο πξαγκαηηθέο απώιεηεο. Φαινόμενερ απώλειερ: ιέγνληαη θαη εκπνξηθέο απώιεηεο, επεηδή εμ αηηίαο ηνπο ράλνληαη έζνδα. Σπλίζηαληαη από ηελ κε εμνπζηνδνηεκέλε (θινπή, παξάλνκεο ζπλδέζεηο, θαθή ρξήζε ησλ ζπλδέζεσλ ησλ ππξνζβεζηηθώλ θξνπλώλ, βαλδαιηζκνί πδξνκέηξσλ θιπ) θαη από ζθάικαηα νθεηιόκελα ζηα πδξόκεηξα (ππνκεηξήζεηο ή ππεξκεηξήζεηο) θαη ηηο κεηξήζεηο (εζθαικέλεο θαηαγξαθέο, αλαθξηβείο εθηηκήζεηο γηα ηα ζηακαηεκέλα πδξόκεηξα, ζθάικαηα ζηηο δηαδηθαζίεο ινγηζηεξίνπ θιπ). Ππαγμαηικέρ απώλειερ: ιέγνληαη θαη θπζηθέο απώιεηεο θαη νθείινληαη ζε θάζε είδνπο δηαξξνέο θαη ππεξρεηιίζεηο ζηηο δεμακελέο, ζξαύζεηο θαη δηαξξνέο ζηνπο αγσγνύο θαη ζηηο ζπλδέζεηο κέρξη ηνλ πδξνκεηξεηή ησλ θαηαλαισηώλ.

2.2 ΤΠΟΛΟΓΗΜΟΗ ΤΓΑΣΗΚΟΤ ΗΟΕΤΓΗΟΤ Βήμα 1 Υπνινγίδεηαη ν ειζεπσόμενορ όγκορ νεπού, από ηνπο εηήζηνπο θαηαγεγξακκέλνπο όγθνπο ησλ εγθαηεζηεκέλσλ ζηηο εηζόδνπο ηνπ ζπζηήκαηνο παξνρνκέηξσλ. Σηελ πεξίπησζε έιιεηςεο παξνρνκέηξσλ ζα πξέπεη λα γίλνπλ νη θαηάιιειεο εθηηκήζεηο. Βήμα 2 Υπνινγίδεηαη ε ηιμολογούμενη εξοςζιοδοηημένη καηανάλωζη. Η κεηξνύκελε ππνινγίδεηαη από ηελ ζπλνιηθή εηήζηα πνζόηεηα, ε νπνία πξέπεη λα αληηζηνηρεί ζηελ ρξνληθή πεξίνδν πνπ θαηαγξάθεηαη ν εηζεξρόκελνο όγθνο θαη βξίζθεηαη από ηηο θαηαγξαθέο ησλ κεηξεηώλ ησλ θαηαλαισηώλ από ηηο δηκεληαίεο ή ηξηκεληαίεο ή ηεηξακεληαίεο θαηαγξαθέο (αλάινγα κε ηελ πεξίνδν ηηκνιόγεζεο). Σηελ πεξίπησζε πώιεζεο λεξνύ ζε άιια δίθηπα πξέπεη λα πξνζηεζνύλ νη όγθνη εμαγόκελνπ λεξνύ. Η κε κεηξνύκελε παξνρή ζηελ πεξίπησζε ύπαξμεο θαηαλαισηώλ, ζηνπο νπνίνπο δελ έρνπλ εγθαηαζηαζεί πδξόκεηξα εθηηκάηαη κε δεηγκαηνιεπηηθό έιεγρν ή κε ηελ εθηίκεζε ηεο ο αλά θάηνηθν. Φπζηθά ζε πεξίπησζε εθηίκεζεο ηεο ο ζα πξέπεη λα ιεθζεί ππόςε ε δηαθνξεηηθή ζπκπεξηθνξά ησλ θαηαλαισηώλ, πνπ δελ κεηξάηαη ε ηνπο, ε νπνία ζπλήζσο ζπλίζηαηαη ζηελ ρξήζε κεγαιύηεξσλ πνζνηήησλ λεξνύ ζε ζύγθξηζε κε απηνύο πνπ κεηξάηαη. Βήμα 3 Υπνινγίδεηαη ε μη Σιμολογούμενη εξοςζιοδοηημένη καηανάλωζη. Σπλήζσο δελ είλαη ζεκαληηθή (κηθξόηεξε από ην 1% ηνπ εηζεξρόκελνπ όγθνπ λεξνύ). Ωζηόζν ε Επηρείξεζε ζα πξέπεη λα πξνζδηνξίζεη όιεο ηηο ζρεηηθέο θαηαλαιώζεηο θαη λα θάλεη θαηάιιειεο εθηηκήζεηο γηα όζεο από απηέο δελ θαηακεηξώληαη. Βήμα 4 Υπνινγίδεηαη ε εξοςζιοδοηημένη καηανάλωζη πξνζζέηνληαο ηνπο όγθνπο πνπ ππνινγίζζεθαλ από ηα δύν πξνεγνύκελα βήκαηα. Η δηαθνξά ηεο εμνπζηνδνηεκέλεο ο από ηνλ εηζεξρόκελν όγθν λεξνύ δίλεη ηηο ζπλνιηθέο απώλειερ νεπού. Βήμα 5 Η εθηίκεζε ησλ θαινόμενων απωλειών είλαη αξθεηά δύζθνιε θαη ππόθεηηαη ζε πςειό βαζκό αβεβαηόηεηαο. Πξέπεη λα γίλνπλ εθηηκήζεηο γηα όιεο ηηο ζπληζηώζεο παίξλνληαο ππόςε θαη ηηο ηδηαηηεξόηεηεο ηεο θάζε πεξηνρήο. Όπσο γηα παξάδεηγκα νη παξάλνκεο πδξνιεςίεο, νη νπνίεο ζπλήζσο είλαη έλα ζεκαληηθό πξόβιεκα ζηηο πεξηαζηηθέο πεξηνρέο, κπνξεί λα εθηηκεζνύλ κε επί ηόπνπ έξεπλεο ζε πηινηηθέο πεξηνρέο Η εθηίκεζε ησλ ζθαικάησλ ζηηο κεηξήζεηο ησλ νηθηαθώλ πδξνκέηξσλ κπνξεί λα γίλεη κε δεηγκαηνιεπηηθό έιεγρν. Τέινο πξέπεη λα γίλεη εθηίκεζε ησλ ζθαικάησλ θαηακέηξεζεο θαη ηεο ινγηζηηθήο δηαδηθαζίαο. Βήμα 6 Υπνινγίδνληαη νη ππαγμαηικέρ απώλειερ αθαηξώληαο ηηο θαηλόκελεο απώιεηεο από ηηο ζπλνιηθέο. Γηα ηνπο παξαπάλσ ππνινγηζκνύο κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί ειεύζεξν ινγηζκηθό. Ο ππνινγηζκόο ηνπ πδαηηθνύ ηζνδπγίνπ πξέπεη λα γίλεηαη εηεζίσο. Η αθξίβεηα ηνπ εμαξηάηαη ζε κεγάιν βαζκό από: ηελ ύπαξμε παξνρνκέηξσλ ζε όιεο ηηο ζπληζηώζεο ηνπ ηζνδπγίνπ, πνπ κπνξεί λα θαηακεηξεζνύλ θαη

ηελ ύπαξμε δηαδηθαζηώλ, όπσο ηήξεζε κεηξώνπ εγθαηεζηεκέλσλ νξγάλσλ κέηξεζεο παξνρήο, πξσηνθόιινπ δεηγκαηνιεςίαο θαη ειέγρσλ θιπ., γηα ηνλ αλά ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα έιεγρν αθξίβεηαο όισλ ησλ ηύπσλ παξνρνκέηξσλ (θεληξηθώλ παξνρνκέηξσλ, νηθηαθώλ πδξνκεηξεηώλ θιπ). Με ζπζηεκαηηθή πξνζπάζεηα γηα ηελ βειηίσζε ηεο πνηόηεηαο θαη πνζόηεηαο ησλ δεδνκέλσλ ηα απνηειέζκαηα κπνξεί λα βειηηώλνληαη κε ηελ πάξνδν ησλ εηώλ. O πξνζδηνξηζκόο ησλ πξαγκαηηθώλ απσιεηώλ κε απηή ηελ κέζνδν γίλεηαη «από πάνω ππορ ηα κάηω» (top-down annual water balance). Απηόο ν ηξόπνο ππνινγηζκνύ είλαη απιόο αιιά έρεη ην κεηνλέθηεκα όηη ζπγθεληξώλεη όια ηα ζθάικαηα, πνπ γίλνληαη θαηά ηελ εθηίκεζε ησλ ππνινίπσλ ζπληζησζώλ ηνπ πδαηηθνύ ηζνδπγίνπ. Επίζεο είλαη κηα αλαδξνκηθή πξνζέγγηζε ησλ πξαγκαηηθώλ απσιεηώλ θαη δελ δίλεη πιεξνθνξίεο γηα ηνλ έγθαηξν εληνπηζκό δηαξξνώλ θαη ζξαύζεσλ. Έηζη ζπληζηάηαη ν ππνινγηζκόο ησλ πξαγκαηηθώλ απσιεηώλ λα γίλεηαη ζπκπιεξσκαηηθά θαη κε ηελ «από κάηω ππορ ηα πάνω» πξνζέγγηζε (bottom-up assessment) αλαιύνληαο ηελ ειάρηζηε λπθηεξηλή παξνρή.

3. ΜΔΘΟΓΟ ΣΖ ΔΛΑΥΗΣΖ ΝΤΚΣΔΡΗΝΖ ΠΑΡΟΥΖ Η αλάιπζε ηεο λπθηεξηλήο παξνρήο ή «από κάηω ππορ ηα πάνω» εθηίκεζε ησλ πξαγκαηηθώλ απσιεηώλ απνηειεί έλα ρξήζηκν εξγαιείν γηα ηελ δηαζηαύξσζε ησλ ππνινγηζκώλ ηνπ πδαηηθνύ ηζνδπγίνπ θαη ηνλ ελεξγό έιεγρν δηαξξνώλ. Η αλάιπζε κπνξεί λα γίλεη ή γηα νιόθιεξν ην δίθηπν ή γηα πδξαπιηθά απνκνλσκέλεο κεηαμύ ηνπο δώλεο ηνπ δηθηύνπ (DMAs: District Metered Areas), νη νπνίεο κπνξεί λα δεκηνπξγεζνύλ θιείλνληαο δηθιίδεο ζηα όξηα ησλ δσλώλ. Γηα ηελ αλάιπζε ρξεηάδεηαη αδηάιεηπηε θαηαγξαθή ηεο εηζεξρόκελεο παξνρήο. Από ηελ επεμεξγαζία ηνπ δηαγξάκκαηνο ηεο παξνρήο πξνθύπηνπλ ζπκπεξάζκαηα ζρεηηθά κε ηηο ζπληζηώζεο ησλ πξαγκαηηθώλ απσιεηώλ θαη ηελ εκθάληζε λέσλ ζξαύζεσλ. Η κέζνδνο έρεη κεγαιύηεξε αθξίβεηα θαη είλαη πην απνηειεζκαηηθή ζηελ πεξίπησζε εθαξκνγήο ηεο ζε DMAs. Η κέζνδνο βαζίδεηαη ζην γεγνλόο όηη θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο λύθηαο ε εμνπζηνδνηεκέλε κεηώλεηαη ζην ειάρηζην. Η ελάσιζηη νςκηεπινή παποσή (Minimum Night Flow - MNF) απνηειείηαη από ηελ ειάρηζηε λπθηεξηλή, ηηο δηαξξνέο βάζεο θαη ηηο απώιεηεο ζξαύζεσλ (Δηάγξακκα 1). Η ελάσιζηη νςκηεπινή καηανάλωζη είλαη ε ιόγσ αλζξώπηλεο ρξήζεο. Δηαθξίλεηαη ζε νηθηαθή, εκπνξηθή θαη εηδηθή (εξγνζηάζηα, λνζνθνκεία, θιπ). Η ηειεπηαία κπνξεί λα αληηπξνζσπεύεη ην κεγαιύηεξν πνζνζηό ηεο ειάρηζηεο λπθηεξηλήο ο. Από ηελ δηεζλή εκπεηξία δίλνληαη παξαθάησ νη εμήο ελδεηθηηθέο ηηκέο γηα ηελ λπθηεξηλή : Οηθηαθή: 1,8-3 lt/h αλά πδξόκεηξν Εκπνξηθή: 8-10 lt/h αλά πδξόκεηξν Επηζεκαίλεηαη όηη νη εκπνξηθέο θαηαλαιώζεηο πξέπεη λα δηαθξίλνληαη ζε θαηεγνξίεο, πρ ηα ζπλήζε εκπνξηθά θαηαζηήκαηα έρνπλ πξαθηηθά κεδεληθή λπρηεξηλή ελώ ηα θαηαζηήκαηα εζηίαζεο θαη αλαςπρήο έρνπλ ζεκαληηθή λπρηεξηλή. Οη λπθηεξηλέο θαηαλαιώζεηο ησλ εηδηθώλ θαηαλαισηώλ πξέπεη λα θαηαγξαθνύλ μερσξηζηά. Οη διαπποέρ βάζηρ (ΑΒ) είλαη πνιύ κηθξέο δηαξξνέο, ε αλεύξεζε θαη επηζθεπή ησλ νπνίσλ είλαη νηθνλνκηθά αζύκθνξε. Από ηελ IWA πξνηείλεηαη ν παξαθάησ εκπεηξηθόο ηύπνο ππνινγηζκνύ ηνπο. ΑΒ (lt/h)= [0.02 x L + 1.25 x N + 0.033 x s] x (P νύκτας /50) 1.5, όπνπ L: ην κήθνο αγσγώλ (m), N: ν αξηζκόο ζπλδέζεσλ πδαηνπαξνρώλ s: ην ζπλνιηθό κήθνο ησλ ζπλδέζεσλ πδαηνπαξνρώλ από ην όξην ηδηνθηεζίαο κέρξη ην πδξόκεηξν (m) P νύκτας : ε κέζε λπρηεξηλή πίεζε ιεηηνπξγίαο (m) Οη απώλειερ θπαύζεων είλαη απηέο πνπ κπνξεί λα εληνπηζζνύλ θαη επηδηνξζσζνύλ. Απώλειεσ θραφςεων (ΑΛΘ MNF ) (lt/h)= Ελάχιςτη Νυχτερινή Παροχή - Ελάχιςτη Νυχτερινή Κατανάλωςη - Διαρροέσ Βάςησ (ΑΒ)

Γιάγπαμμα 1. Ανάλςζη Δλάσιζηηρ Νςκηεπινήρ Παποσήρ Γηα ηνλ ππνινγηζκό ησλ δηαξξνώλ θαζ όιε ηελ δηάξθεηα ηνπ 24ώξνπ ιακβάλεηαη ππόςε ε κεηαβνιή ηεο πίεζεο κέζα ζην 24σξν, αθνύ ην κέγεζνο ησλ δηαξξνώλ είλαη ζπλάξηεζε ηεο πίεζεο. Έηζη νη ζπλνιηθέο απώιεηεο βξίζθνληαη πνιιαπιαζηάδνληαο ηνλ λπθηεξηλό ξπζκό δηαξξνήο θαηά ηελ Ειάρηζηε Νπρηεξηλή Παξνρή (ΑΛΘ MNF ) κε ηνλ ζπληειεζηή λύθηαο/εκέξα (night to day factor- NDF). Γηα ηνλ ππνινγηζκό ηνπ ζπληειεζηή λύθηαο/εκέξα (NDF) ρξεζηκνπνηείηαη ν πξνηεηλόκελνο εκπεηξηθόο ηύπνο ηεο IWA. ( ) Όπνπ: P i : ε κέζε πίεζε αλά ώξα, όπσο θαηαγξάθεηαη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ εηθνζηηεηξαώξνπ ζην ζεκείν πνπ αληηπξνζσπεύεη ην κέζν πςόκεηξν ηεο δώλεο (AZP: Average Zone Point) (1) P MNF : ε κέζε πίεζε ζην AZP θαηά ηελ δηάξθεηα ηεο ειάρηζηεο λπθηεξηλήο παξνρήο. α: ν εθζέηεο δηαξξνώλ (Leakage exponent) ζηελ ζρέζε, πνπ δείρλεη ηελ επίδξαζε ηεο πίεζεο ζην κέγεζνο ησλ δηαξξνώλ (2).

O ζπληειεζηήο NDF ιακβάλεη ηηκέο κηθξόηεξεο ηνπ 24 ζε δίθηπα πνπ ε ξνή γίλεηαη κε βαξύηεηα ελώ ζε δίθηπα κε ξπζκηδόκελε πίεζε θάλνληαο ρξήζε κεησηώλ (Pressure Reducing Valves - PRV) κπνξεί λα ππεξβεί ην 24. (1) Η ζέζε ηνπ ζεκείνπ AZP, δει. ηνπ ζεκείνπ όπνπ ε πίεζε ζεσξείηαη αληηπξνζσπεπηηθή ηεο κέζεο πίεζεο ηεο δώλεο, πξνζδηνξίδεηαη σο ν ζηαζκηζκέλνο κέζνο όξνο ησλ πςνκέηξσλ κηαο δώλεο κε ζπληειεζηή βαξύηεηαο ηνλ αξηζκό ησλ ππξνζβεζηηθώλ θξνπλώλ, εάλ έρνπλ ηνπνζεηεζεί κε ηθαλνπνηεηηθή ππθλόηεηα θαη νκνηνγέλεηα κέζα ζηελ δώλε ή ησλ ζπλδέζεσλ ή ησλ πδξνκέηξσλ. (2) Η εκπεηξηθή ζρέζε, πνπ εθθξάδεη ηελ επίδξαζε ηεο πίεζεο ζηηο απώιεηεο είλαη: ( ) Όπνπ: L o : νη θπζηθέο απώιεηεο ηνπ δηθηύνπ, πνπ αληηζηνηρνύλ ζηελ αξρηθή πίεζε P o. L 1 : νη απώιεηεο ζηελ κεησκέλε πίεζε P 1, πνπ εθαξκόδεηαη ζε κηα δώλε κε ηελ εθαξκνγή πξνγξάκκαηνο δηαρείξηζεο πίεζεο. α: ν εθζέηεο δηαξξνώλ ν νπνίνο κεηαβάιιεηαη από 0.5 γηα άθακπηνπο αγσγνύο (rigid walls) κέρξη 1.5 εύθακπηνπο αγσγνύο (flexible walls), αλάινγα κε ην πιηθό θαηαζθεπήο ησλ αγσγώλ.

4. ΓΔΗΚΣΔ ΠΑΡΑΚΟΛΟΤΘΖΖ ΠΡΑΓΜΑΣΗΚΩΝ ΑΠΩΛΔΗΩΝ Οι δείκηερ παπακολούθηζηρ ππαγμαηικών απωλειών παρουςιάηουν τθν εικόνα τθσ κατάςταςθσ λειτουργίασ των δικτφων φδρευςθσ. Συνθκίηεται οι απϊλειεσ νεροφ να εκφράηονται ςε ποςοςτά του ειςερχόμενου όγκου νεροφ. Ωςτόςο τα ποςοςτά είναι ακατάλλθλοι ωσ δείκτεσ, διότι επθρεάηονται από τθν κατανάλωςθ και δεν λαμβάνουν υπόψθ χαρακτθριςτικά του δικτφου, όπωσ το μικοσ των αγωγϊν, τον αρικμό και μικοσ των ςυνδζςεων και τθν πίεςθ του δικτφου. Από τθν διεκνι εμπειρία προκφπτει ότι οι περιςςότερεσ διαρροζσ εμφανίηονται ςτισ ςυνδζςεισ υδατοπαροχϊν παρά ςτουσ αγωγοφσ με εξαίρεςθ τα δίκτυα ςε αραιοκατοικθμζνεσ περιοχζσ. Ζτςι χρθςιμοποιοφνται οι πιο κάτω δείκτεσ παρακολοφκθςθσ: - lt/ζύνδεζη/ημέπα για αρικμό ςυνδζςεων > 20 ανά km αγωγϊν - m3/km/ημέπα για αρικμό ςυνδζςεων <20 ανά km αγωγϊν Οι παραπάνω δείκτεσ είναι κατάλλθλοι για τθν αξιολόγθςθ ενεργειϊν και διαδικαςιϊν για τθν βελτίωςθ ςυγκεκριμζνου δικτφου. Ο δείκτθσ, ο οποίοσ εκφράηει καλφτερα τθν ςυμπεριφορά των δικτφων φδρευςθσ και αποτιμά τα αποτελζςματα των τεςςάρων μεκόδων, που εφαρμόηονται για τον περιοριςμό των φυςικϊν απωλειϊν, δθλ. τθσ Διαχείριςθσ Πίεςθσ, του Ενεργοφ Ελζγχου Διαρροϊν, τθσ ταχείασ και ποιοτικισ επιςκευισ των βλαβϊν και τθσ Διαχείριςθσ των Υποδομϊν, είναι ο ILI (Infrastructure Leakage Index). Όπου: : οι τρζχουςεσ ετιςιεσ πραγματικζσ (φυςικζσ) απϊλειεσ και : οι αναπόφευκτεσ ετιςιεσ πραγματικζσ (φυςικζσ) απϊλειεσ Για τον υπολογιςμό των αναπόφευκτων ετιςιων πραγματικϊν απωλειϊν χρθςιμοποιείται θ εμπειρικι ςχζςθ: Όπου: ( ) ( ) L: ην κήθνο αγσγώλ (m), N: ν αξηζκόο ζπλδέζεσλ πδαηνπαξνρώλ s: ην ζπλνιηθό κήθνο ησλ ζπλδέζεσλ πδαηνπαξνρώλ από ην όξην ηδηνθηεζίαο κέρξη ην πδξόκεηξν (m) P: ε κέζε πίεζε ιεηηνπξγίαο (m) Ο δείκτθσ ILI ζχει υιοκετθκεί από πολλζσ χϊρεσ και Οργανιςμοφσ.

Παρακάτω δίνεται πίνακασ τθσ Παγκόςμιασ Τράπεηασ με κατάταξθ τθσ κατάςταςθσ των δικτφων φδρευςθσ τουσ βάςει τθσ τιμισ του ILI και οδθγίεσ για τθν βελτίωςι τουσ. Αναπτυςςόμενα κράτη Φάςμα ILI ΟΔΗΓΙΕ ΙΝΣΙΣΟΤΣΟΤ ΠΑΓΚΟΜΙΑ ΣΡΑΠΕΖΑ Ανεπτυγμένα κράτη ΖΩΝΗ Ενέργειεσ Φάςμα ILI Λιγότερο από 4 Λιγότερο από 2 Α 4 ζωσ <8 2 ζωσ <4 Β 8 ζωσ <16 4 ζωσ <8 Γ 16 ι μεγαλφτερο 8 ι μεγαλφτερο Δ Η περαιτζρω μείωςθ των απωλειϊν μπορεί να είναι αςφμφορθ εκτόσ εάν υπάρχει ζλλειψθ νεροφ. Απαιτείται προςεκτικι ανάλυςθ για να εντοπιςκεί θ οικονομικά αποδοτικι βελτίωςθ Δυνατότθτα για ςθμαντικζσ βελτιϊςεισ. Εφαρμογι Διαχείριςθσ Πίεςθσ, καλφτερεσ πρακτικζσ Ενεργοφ Ελζγχου Διαρροϊν και καλφτερθ ςυντιρθςθ του δικτφου. Κακι επίδοςθ. Ανεκτι μόνο αν το νερό είναι άφκονο και φκθνό. Ακόμθ και τότε, απαιτείται ανάλυςθ του επιπζδου και τθσ φφςθσ των διαρροϊν και εντατικοποίθςθ των προςπακειϊν μείωςθσ διαρροϊν. Πολφ αναποτελεςματικι χριςθ των πόρων. Επιτακτικι θ ανάγκθ για τθν υλοποίθςθ προγραμμάτων για τθ μείωςθ των διαρροϊν. Διαχείριςθ Πίεςθσ