ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 65 Η ΣΥΝΕΧΗΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ (ΕΣΥ) Των Αν. Ντάνου, Στ. Ντάνου 1. Γενικά Ηφιλοσοφία της ποιότητας αποτελεί έναν τρόπο σκέψης που διεισδύει σε όλες τις διαδικασίες-φάσεις λειτουργίας του oργανισμού. Η εισαγωγή της ποιότητας είναι συνυφασμένη με την προσπάθεια όλων των εμπλεκομένων ατόμων με τον οργανισμό και την αποδοχή του κοινού οράματος. Συντελεί στην αποτελεσματικότητα και ταυτόχρονα προσδίδει ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα ικανοποίησης τόσο του εσωτερικού, όσο και του εξωτερικού πελάτη-καταναλωτή. Η υιοθέτηση και εφαρμογή της ποιότητας στο πολύπαθο και πολυκύμαντο Εθνικό Σύστημα Υγείας, αποτελεί επιτακτική ανάγκη για τη συστηματική βελτίωσή του, για την οποία απαιτούνται συντονισμένες και μεθοδευμένες προσπάθειες και αποδοχή κοινού οράματος. Οι στρατηγικοί στόχοι του εθνικού συστήματος υγείας πρέπει να διαπνέονται από τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας στη λειτουργία, τη διοίκηση και την παρώθησηπαρακίνηση όλων των εμπλεκομένων φορέων με το παραπάνω σύστημα, καθώς επίσης να δίδεται έμφαση σε ολοκληρωμένες υπηρεσίες υγείας, σε επίπεδο περιφέρειας, που βασίζονται στη φιλοσοφία και τις πολιτικές της διοικητικής αποκέντρωσης. Πιο συγκεκριμένα: η προσπάθεια της συνεχούς βελτίωσης της ποιότητας στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, συντελεί στην υλοποίηση των στόχων και των σκοπών του συστήματος αυτού, βελτιώνει την υπευθυνότητα του σχεδιασμού των πολύπλοκων διαδικασιών, αυξάνει το όφελος-κέρδος και μειώνει το κόστος. Παράλληλα, ένα άλλο σπουδαίο πλεονέκτημα που συνδέεται με την εφαρμογή της φιλοσοφίας συνεχούς βελτίωσης της ποιότητας στο σύστημα υγείας είναι η αύξηση της παρώθησης-παρακίνησης των ατόμων, τα ο- ποία κατά τη διαδραμάτιση του εργασιακού τους ρόλου επιδιώκουν την επιβράβευση και την παραδοχή τους. Πράγματι, η βελτίωση της ποιότητας στις υπηρεσίες υγείας συντελεί στον εμπλουτισμό της εργασίας και την συνακόλουθη εσωτερική παρακίνηση των εργαζομένων, καθώς και στην αναγνώριση, ευδοκίμηση και επιτυχία τους, αφού κάθε εργαζόμενο άτομο έχει τη δική του προσδοκία και φιλοδοξία. Ο Δρ. Αναστάσιος Ντάνος είναι Αναπληρωτής Καθηγητής του τομέα Δικαίου και Ανθρωπιστικών Επιστημών του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ. Ο Σταμάτιος Ντάνος είναι κάτοχος Master στη Βιομηχανική Διοίκηση και είναι Εργαστηριακός Συνεργάτης του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων ΤΕΙ ΠΕΙΡΑΙΑ.
66 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH Η συνεχής βελτίωση της ποιότητας στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, ως νέα φιλοσοφία, πρέπει να ενσωματωθεί στην κουλτούρα του παραπάνω συστήματος, αφού είναι αποτέλεσμα αλλαγών και βελτιώσεων, όχι τόσο με τη μορφή νόμων και κανονισμών, αλλά με τη μορφή αλλαγών στις διαδικασίες μάθησης και διοίκησης, προκειμένου να ικανοποιηθούν και να αντιμετωπιστούν οι προσδοκίες και οι ανάγκες όλων των εμπλεκομένων φορέων με το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Η παρούσα μελέτη στοχεύει στην ανάδειξη της συμβολής της συνεχούς βελτίωσης του Εθνικού Συστήματος Υγείας, το οποίο πρέπει να διακατέχεται από την υλοποίηση του επιχειρησιακού εκσυγχρονισμού σε όλα τα επίπεδα-βαθμίδες υπηρεσιών υγείας, την ορθολογική λειτουργία των υφιστάμενων δομών και την περαιτέρω εγκαθίδρυση σύγχρονων συστημάτων διοίκησης, διαχείρισης και ελέγχου. 2. Η εννοιολογική διάσταση της ποιότητας Ηέννοια της ποιότητας είναι δύσκολο να προσδιοριστεί, παρότι έχουμε την εμπειρία της ποιότητας των προϊόντων και των παρεχομένων υπηρεσιών. Οι περισσότεροι άνθρωποι συνδέουν την ποιότητα με κάτι το υπέροχο, το εξαιρετικό (Μ. Ζαβλανός, 2006, 23). Η ποιότητα, ως όρος, ιστορικά παρουσιάστηκε για πρώτη φορά μετά τον Β Παγκόσμιο πόλεμο. Από τότε, διαχρονικά επιχειρήθηκε από πολλούς επιστήμονες να οριστεί με διάφορους τρόπους. Συνηθέστερα, ο όρος ποιότητα συνδέεται με την ποιότητα ζωής και αφορά ένα ευρύτερο φάσμα τομέων και εκφάνσεων της ανθρώπινης υπόστασης. Η ποιότητα ζωής εστιάζεται στην ευεξία που γίνεται αντιληπτή είτε ως αντικειμενικός παράγοντας της ζωής του ανθρώπου, είτε ως προσωπική του εμπειρία ή ακόμη και ως συνδυασμός των δύο αυτών αντιλήψεων. Ακολούθως, η ποιότητα διακρίνεται: α) ως απόλυτη έννοια και β) ως σχετική έννοια. Στην πρώτη περίπτωση, όπου η ποιότητα διακρίνεται ως απόλυτη έννοια, γίνεται άμεσος συσχετισμός της με τη φύση του καλού, της ομορφιάς και της αλήθειας. Με την εννοιολογική αυτή σύνδεση οτιδήποτε έχει ποιότητα συνίσταται από υψηλά πρότυπα, τα οποία δεν μπορούν να ξεπεραστούν. Στην περίπτωση αυτή, τα προϊόντα και οι υπηρεσίες παρουσιάζουν ποιότητα που ενυπάρχει η τελειότητα, που προσδίδει κύρος και αξία στα άτομα που τα κατέχουν. Η ποιότητα ως σχετική έννοια θεωρείται ότι υ- πάρχει όταν μόνον το προϊόν ή η υπηρεσία συγκεντρώνει τις προδιαγραφές, που έ- χουν εκ των προτέρων συμφωνηθεί. Στην περίπτωση αυτή, η ποιότητα δεν συνδέεται με την τελειότητα, αλλά αποτελεί το μέσον, που το τελικό προϊόν ή υπηρεσία κρίνεται ότι ικανοποιεί τα πρότυπα. Έτσι, η ποιότητα με την προαναφερόμενη διάκριση περιλαμβάνει μόνον ορισμένες κατευθύνσεις. Η πρώτη διάκριση της ποιότητας, κατά συνέπεια, έχει σχέση με τη μέτρηση, όπου το αποτέλεσμά της πρέπει να είναι σύμφωνο με τις προδιαγραφές ενώ η δεύτερη, με την ικανοποίηση των επιδιώξεων-απαιτήσεων του πελάτη. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημάνουμε ότι η επιλογή και αποδοχή της απόλυτης ή της σχετικής έννοιας της ποιότητας, συνδέεται άμεσα με την παιδεία, κουλτούρα, τις α- ξίες και πεποιθήσεις, που έχει διαμορφώσει η ιδιαίτερη βιοψυχική ιδιοσυγκρασία κάθε ατόμου. Γενικά, η έννοια της ποιότητας ορίζεται διαφορετικά από τους συγγραφείς. α. Κατά τον Juran «ποιότητα είναι η καταλληλότητα ενός προϊόντος προς χρήση».
ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 67 β. Κατά τον Crosby «ποιότητα είναι η συμμόρφωση των χαρακτηριστικών του προϊόντος στις απαιτήσεις του πελάτη». γ. Κατά τον Deming «ποιότητα είναι η ικανοποίηση των αναγκών του πελάτη». δ. Κατά τον Feigenbaum «ποιότητα είναι το σύνολο των χαρακτηριστικών του προϊόντος και των υπηρεσιών, τα οποία έχουν σχέση με το μάρκετινγκ, την τεχνολογία, την κατασκευή και τη συντήρηση, μέσω των οποίων το προϊόν ή η υπηρεσία ικανοποιεί τις προσδοκίες του πελάτη». Ακόμη, σύμφωνα με τους Buzzell και Gale (1987), «ποιότητα είναι οτιδήποτε λένε οι πελάτες ότι είναι και η ποιότητα ενός συγκεκριμένου προϊόντος ή υπηρεσίας είναι οτιδήποτε ο πελάτης αντιλαμβάνεται ότι είναι». Στην πανσπερμία των θεωριών-ορισμών που έχουν υποστηριχθεί και δοθεί για την ποιότητα, έρχεται να προστεθεί και η θεωρία σύμφωνα με την οποία η ποιότητα ορίζεται ως βαθμός κατά τον οποίο ένα προϊόν ή μία υπηρεσία ανταποκρίνεται ή και ξεπερνά τις προσδοκίες ενός πελάτη. Σε μια παραλλαγή της παραπάνω θεωρίας, η ποιότητα ορίζεται ως μία συνεχής προσπάθεια των μελών μιας ομάδας ή ενός οργανισμού, για την ικανοποίηση των αναγκών και των προσδοκιών όλων των πελατών. Η επικρατέστερη όμως θεωρία της ποιότητας διαλαμβάνει α) την ανάγκη επαγγελματικού ορισμού των αναγκών του πελάτη, β) το βαθμό στον οποίο οι προσφερόμενες υ- πηρεσίες ικανοποιούν τελικά τις ανάγκες του και γ) την ίδια την άποψη του πελάτη α- ναφορικά με το βαθμό ικανοποίησης των αναγκών του. Η θεωρία αυτή καταλήγει με τον ορισμό της ποιότητας, που συνδέεται με την ικανοποίηση των απαιτήσεων του πελάτη στο χαμηλότερο κόστος. Από τις παραπάνω διατυπωμένες απόψεις-τοποθετήσεις, διαφαίνεται ότι η ποιότητα συντελεί στην ικανότητα της υπηρεσίας να ανταποκρίνεται στο σκοπό για τον οποίο προορίζεται, πόσο δηλαδή ικανοποιεί συγκεκριμένες ανάγκες του χρήστη. Οι όποιες προσπάθειες ορισμού και εννοιολογικής προσέγγισης της ποιότητας που έ- λαβαν χώρα κατά καιρούς, προσανατολίζονται στην ικανοποίηση των αναγκών του πελάτη. Η επίτευξη-πραγμάτωση ενός τέτοιου στόχου-εγχειρήματος, απαιτεί το σχεδιασμό και τη λειτουργία των διαδικασιών της υπηρεσίας κατά τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο ικανοποίησης των απαιτήσεων του πελάτη. Αναφορικά με την έννοια της ποιότητας στις υπηρεσίες, πρέπει να λάβουμε υπόψιν και να συνυπολογίσουμε τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που διέπουν τη φύση της εκάστοτε υπηρεσίας. Συνήθως, τα χαρακτηριστικά αυτά αφορούν: την αξιοπιστία των υπηρεσιών, την ικανότητα δηλαδή να παρέχεται η υποσχόμενη υπηρεσία την ανταπόκριση, δηλαδή τη θέληση της υπηρεσίας για εξυπηρέτηση του πελάτη στο μέγιστο δυνατό βαθμό την ασφάλεια που αφορά την κατάρτιση των εργαζομένων και την επιθυμία τους για ανταπόκριση στις απαιτήσεις του πελάτη την ακρίβεια, την ορθολογική δηλαδή εκτέλεση μιας υπηρεσίας τη μοναδικότητα της παραγωγής υπηρεσίας για κάθε πελάτη και την πιστότητα και αξιοπιστία. Τελικά, πρέπει να επισημανθεί ότι η σύγκλιση των ορισμών της ποιότητας, που εστιάζονται στην ικανοποίηση των απαιτήσεων-προσδοκιών του πελάτη, δεν αναφέρονται
68 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH μόνον στα λειτουργικά χαρακτηριστικά του προϊόντος της υπηρεσίας, αλλά περισσότερο συνδέονται με την ικανοποίηση του πελάτη. Κατά συνέπεια, η δυνατότητα του προϊόντος ή της υπηρεσίας να καλύπτει τις προσδοκίες του πελάτη, αποτελεί ζήτημα πρωταρχικής σημασίας. Για το λόγο αυτό δεν πρέπει να εντοπίσουμε μόνον τις ανάγκες του πελάτη, αλλά κυρίως επιβάλλεται να κατανοήσουμε και τη δυνατότητα του Οργανισμού να καλύψει και να ικανοποιήσει τις προσδοκίες-ανάγκες του πελάτη. 3. Θεωρητική προσέγγιση του Εθνικού Συστήματος Υγείας Στα πλαίσια της συστημικής προσέγγισης, σύστημα θεωρείται ένα ενιαίο σύνολο οργάνων και δομών, που αποτελείται από αλληλένδετα μέρη, δηλαδή από στοιχεία που έχουν διασυνδέσεις, αλληλεξαρτήσεις και αλληλοεπιδράσεις, κατά τρόπον ώστε να μπορούν να υλοποιήσουν σε στενή συνεργασία μία ορισμένη λειτουργία (Μ. Θεοδώρου κ.ά., 1997). Στην παραπάνω θεώρηση-αντίληψη, κυρίαρχο στοιχείο είναι η οργάνωση-τάξη (Μ. Δεκλερής 1986, 32-34). Η παραπάνω φιλοσοφία διαπνέει και διαπερνά το Εθνικό μας Σύστημα Υγείας, που αποβλέπει στην εισαγωγή θεσμών και κανόνων, που θα συμβάλουν στο να στηρίξουν την πραγμάτωση της πολιτικής για την προστασία της υγείας του ελληνικού λαού. Η πολιτική αυτή της υγείας θεμελιώνεται σε μία σειρά από ρυθμίσεις και επιλογές (Γ. Μάρδας, 1997, 326-329). Οι κυριότερες από αυτές είναι οι ακόλουθες: Η υγεία θεωρείται κοινωνικό αγαθό και σε καμία περίπτωση δεν συνδέεται με το κέρδος Ο πολίτης δικαιούται ισότιμη μεταχείριση στις παροχές της υγείας, αλλά παράλληλα και υψηλού επιπέδου υγειονομική περίθαλψη και κοινωνική μέριμνα Η προστασία της υγείας αποτελεί δικαίωμα του πολίτη και την αποκλειστική ευθύνη τη φέρει το κράτος Η συνεχής βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας συνδέεται κάθε φορά με την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του κράτους Ο λαός δικαιούται να συμμετέχει στο γενικότερο σχεδιασμό της πολιτικής της υγείας, καθώς επίσης και να του παρέχεται η σχετική δυνατότητα να ελέγχει την υλοποίηση του προγραμματισμού της. Η προαναφερόμενη πολιτική υγείας έχει ως κύριο προσανατολισμό της το ευρύτερο κοινωνικό συμφέρον και σε καμία περίπτωση το συμφέρον συγκεκριμένων κοινωνικών κατηγοριών (Γ. Μάρδας, 1998, 97). Έτσι, ο προσανατολισμός αυτός εμπεριέχει τόσο την αποκέντρωση και τον κοινωνικό έλεγχο στον τομέα της υγείας, όσο και το ενιαίο πλαίσιο ανάπτυξης και λειτουργίας των υπηρεσιών υγείας. Η γενικότερη πολιτική υγείας διέπεται από οργανωτική και διοικητική παρέμβαση, που αποσκοπεί στο σχεδιασμό, στην αντιμετώπιση της γραφειοπαθολογίας, της διοικητικής καχεξίας και της διαμόρφωσης μιας άλλης νοοτροπίας, που συνδέεται με τη βελτιστοποίηση και την αποτελεσματικότητα. Πράγματι, ο εκσυγχρονισμός και η γενικότερη βελτίωση των υπηρεσιών υγείας στη χώρα μας αποτελεί ένα ζήτημα μείζονος σημασίας τόσο για την κοινωνία, όσο και για τον κάθε πολίτη χωριστά. Οι πολίτες δεν ανησυχούν μόνον για το αγαθό της υγείας, αλλά και για την ποιότητα, αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα των διαθέσιμων υπηρεσιών υγείας (Γ. Κουρής κ.ά., 2006, 82). Οι προαναφερόμενες ανησυχίες των πολιτών επικεντρώνονται στις επαρκείς και υψηλής ποιότητας παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας, που σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να περιστοιχίζουν και να διαπνέουν το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Ακολούθως, ως κύριους άξονές του θα πρέπει να έχει τη διασφάλιση της υγείας
ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 69 των πολιτών, την κατοχύρωση του αισθήματος ασφαλείας, αλλά κυρίως την παροχή ί- σων ευκαιριών φροντίδας υγείας προς τους πολίτες (Π. Τομαράς, 2004, 59). Όλες τις παραπάνω αγωνίες, τάσεις και εξελίξεις προσπάθησε να καταγράψει και να ενσωματώσει το Εθνικό Σύστημα Υγείας (Ε.Σ.Υ.). Ο ιδρυτικός νόμος του προαναφερόμενου Συστήματος Υγείας (ν. 1397/1983), εισήγαγε νέους θεσμούς και κανόνες στον τομέα της προστασίας της υγείας του ελληνικού λαού σε ένα ενιαίο σύστημα υγείας, με στόχο την παροχή πλήρους ισότιμης περίθαλψης για κάθε πολίτη. Η θεσμοθέτηση του Εθνικού Συστήματος Υγείας αποτελεί μία σημαντική μεταρρύθμιση (Γ. Κούρης κ.ά., 2006, 82-83) στον τομέα της υγείας, που διαπνέεται από μακρόπνοη φιλοδοξία για ισότιμη και καθολική παροχή υπηρεσιών υγείας. Σύμφωνα με ο νόμο 1397/1983 στον τομέα της υγείας εντάσσονται: Οι υποδομές που παράγουν τις συμβατικές υπηρεσίες υγείας και πρόληψης, οι οποίες μπορεί να παρέχονται από νοσοκομεία (Π.Τομαράς, 2004, 104) και κέντρα υγείας του ΕΣΥ από ασφαλιστικούς φορείς (π.χ. πολυϊατρεία του ΙΚΑ), την τοπική αυτοδιοίκηση (π.χ. δημοτικά ιατρεία), την Εκκλησία, τα φιλανθρωπικά και κοινωφελή ι- δρύματα (π.χ. Ερυθρός Σταυρός, ΠΙΚΠΑ) και τέλος από ιδιώτες (κλινικές, ιατρεία, ακτινοδιαγνωστικά κέντρα, εργαστήρια κλπ.). Η κοινωνική και ιδιωτική ασφάλιση υγείας. Γενικά οποιαδήποτε άλλη δομή-δραστηριότητα σχετίζεται άμεσα ή έμμεσα με τον ευρύτερο τομέα υγείας. Περαιτέρω, με το νόμο 1397/1983 ορίζονται τα ακόλουθα: Με τον όρο «σύστημα υγείας» εννοούνται το σύνολο των δομών και υποδομών, που παράγουν υπηρεσίες υγείας και πρόληψης, σύμφωνα με θεσμοθετημένους κανόνες οργάνωσης και λειτουργίας από την Πολιτεία, που αποσκοπούν στη διατήρηση και προαγωγή της υγείας. Στις δομές αυτές συγκαταλέγονται η πρωτοβάθμια και προνοσοκομειακή φροντίδα, η νοσοκομειακή και φαρμακευτική περίθαλψη και η δημόσια υγεία. Ο όρος «πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας» υποδηλώνει την «βασική παροχή φροντίδας υγείας, προσιτής σε όλους-άτομα και οικογένειες στην κοινότητα-με δυνατότητες αποδεκτές σε αυτούς, μέσα από την πλήρη συμμετοχή τους και με κόστος, που η κοινότητα και η χώρα μπορούν να επωμιστούν». Στην πρωτοβάθμια φροντίδα υπάγονται ακόμη η πρόληψη, η αγωγή υγείας και η γενικότερη προστασία της υγείας. Η Πολιτεία έχει κύρια ευθύνη για την παροχή υπηρεσιών υγείας στο σύνολο των πολιτών. Ως «δευτεροβάθμια περίθαλψη» θεωρούνται οι εξειδικευμένες εξωνοσοκομειακές ιατρικές υπηρεσίες, καθώς επίσης και η νοσοκομειακή περίθαλψη (υπηρεσίες υγείας προς εξωτερικούς και εσωτερικούς ασθενείς). Η δευτεροβάθμια περίθαλψη καθίσταται προσεγγίσιμη, μέσω της παραπομπής από την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. Η «τριτοβάθμια περίθαλψη» περιλαμβάνει την παροχή υπηρεσιών υγείας υψηλής πολυπλοκότητας και τις περισσότερες φορές υψηλής δαπάνης. Η αποκλειστικότητα της κρατικής ευθύνης για την υγεία δεν καθορίζει απόλυτα τη μονοπωλιακή οργάνωση, λειτουργία και παροχή υπηρεσιών υγείας από το κράτος για τον προγραμματισμό και την εποπτεία των υπηρεσιών υγείας, ενώ παράλληλα επιτρέπει στον ιδιωτικό τομέα να αναπτύξει παρόμοιες υγειονομικές δραστηριότητες, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις. Γενικά, οι κυριότεροι κατευθυντήριοι άξονες του Εθνικού Συστήματος Υγείας είναι οι παρακάτω:
70 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH α) Η αποκέντρωση και ο κοινωνικός έλεγχος, βάσει των οποίων θεμελιώνεται η οργανωτική, διοικητική και λειτουργική αποκέντρωση στο χώρο της υγείας, με την παράλληλη αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας-γραφειοπαθολογίας (Ν. Μπάλλας, 2994, 36-37). β) Το ενιαίο πλαίσιο ανάπτυξης και λειτουργίας των υπηρεσιών υγείας, ο ενιαίος προγραμματισμός και ισοκατανομή αυτών. Στο πλαίσιο του Εθνικού Συστήματος Υγείας επιδιώκεται να συνυπάρξει πλήρης σύνθεση της πρωτοβάθμιας με τη δευτεροβάθμια περίθαλψη. Η νέα οργανωτική, διοικητική και λειτουργική διάρθρωση των υπηρεσιών υγείας είναι βασισμένη σε σύγχρονες αντιλήψεις διοίκησης. γ) Η ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας περίθαλψης (των Κέντρων Υγείας). Αυτά παρέχουν ιατρική περίθαλψη με οικογενειακούς ιατρούς και ιατρούς ειδικοτήτων σε περιστασιακούς ασθενείς ή σε ασθενείς που χρειάζονται σύντομη νοσηλεία ή αποκατάσταση. Επιπλέον, τα Κέντρα Υγείας είναι επιφορτισμένα για την πρόληψη, αλλά και την υ- γειονομική διαφώτιση. δ) Ο θεσμός του ιατρού πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης, διάταξη που εφαρμόζεται για πρώτη φορά στο χώρο της υγείας. Επίσης, καθιερώνεται η νομιμότητα του ιατρού στο θεσμό και απαγορεύεται η άσκηση ιδιωτικού έργου. 4. Οι παραλήψεις και αδυναμίες του Εθνικού Συστήματος Υγείας Tο Εθνικό Σύστημα Υγείας, όπως προαναφέραμε ιδρύθηκε με το νόμο 1397/83 και α- πετέλεσε μεταρρύθμιση και βαθιά τομή, στον ευαίσθητο χώρο της υγείας. Οι βασικές αρχές που χαρακτήριζαν το νομοθέτημα αυτό, όπως ήδη επισημάναμε και παραπάνω, ήταν: η αποκέντρωση, ο κοινωνικός έλεγχος, ο ενιαίος προγραμματισμός, η δικαιότερη κατανομή των πόρων, η ανάπτυξη της πρωτοβάθμιας περίθαλψης και η καθιέρωση του οικογενειακού ιατρού πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης. Ο παραπάνω νόμος έθεσε τα θεμέλια για τη δημιουργία και ανάπτυξη μιας συστηματικής και συγκροτημένης πολιτικής υγείας. Παρ όλα αυτά, με την πάροδο του χρόνου διαφάνηκαν οι παραλείψεις και αδυναμίες του τόσο τολμηρού και φιλόδοξου για την εποχή του νομοθετήματος, που καθιέρωνε το Εθνικό μας Σύστημα Υγείας. Επακόλουθο των παραλείψεων ήταν το Εθνικό Σύστημα Υγείας να ευρίσκεται σε κατάσταση συνεχών αλλαγών (Γ. Κυριόπουλος, 1995). Οι παραλείψεις και αδυναμίες του Εθνικού Συστήματος Υγείας, εντοπίστηκαν κυρίως στα ακόλουθα σημεία: α. Η αδυναμία αφομοίωσης και αξιοποίησης, σε σημαντικό βαθμό, των πορισμάτων της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (Π.Ο.Υ.) και των πρακτικών και εμπειριών άλλων χωρών, σε μεγάλη παράδοση σε θέματα υγείας. β. Η μη αξιοποίηση θεμελιωδών χρηματοοικονομικών μεθόδων-εργαλείων που ενδεχόμενα συμβάλλουν στην αποτελεσματικότητα του Συστήματος Υγείας. γ. Η ιατροκεντρική διάσταση όλων των νομοθετημάτων, δεν επέτρεψε την σφαιρικότερη αντίληψη και άλλων δεδομένων, που συντελούν στην ευδοκίμηση και επιτυχία του συστήματος υγείας. Η μονοπώληση σε θέματα ιατρικού ενδιαφέροντος, σε μία πληθώρα νομοθετημάτων, αγνόησε σημαντικές ρυθμίσεις, που ενδεχόμενα θα διαδραμάτιζαν καθοριστικό ρόλο στις οργανωτικές, διοικητικές και οικονομικές δομές του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Οι παραπάνω υφιστάμενες αδυναμίες του ιδρυτικού νόμου 1397/83 του Εθνικού Συστήματος Υγείας, ανέστειλαν τις μακρόπνοες τάσεις, που είχε να επιτελέσει το σύστημα αυτό και επισώρευσαν σωρεία αρνητικών αποτελεσμάτων. Ειδικότερα, οι δυσλειτουρ-
ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 71 γίες που ανεφύησαν στη χρησιμοποίηση των υπηρεσιών υγείας δεν συνέτειναν στην α- πάβλυνση των ανισοτήτων σε περιφερειακό επίπεδο. Ακόμη, σε όλη τη διάρκεια της ε- φαρμογής του, δεν έλαβαν χώρα οι ανάλογες διορθωτικές παρεμβάσεις με άμεση συνέπεια να μην αντιμετωπιστούν κατά τον πλέον ορθολογικό τρόπο οι στρεβλώσεις, οι ά- σκοπες δαπάνες, οι αντιδεοντολογικές συμπεριφορές και οι εν γένει γραφειοπαθολογικές τάσεις. Επιπρόσθετα, ο σχεδιασμός και η αποκέντρωση των υπηρεσιών υγείας δεν επέφεραν τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Η διοίκηση του όλου υγειονομικού εγχειρήματος-συστήματος περιορίστηκε στην αποκλειστική ευθύνη της κεντρικής εξουσίας, δηλαδή του Υπουργείου Υγείας, με συνέπεια να ανασταλεί η περιφερειακή αποκέντρωση-ανάπτυξη, οργάνωση και διοίκηση των υπηρεσιών. Η αδυναμία αποκέντρωσης συνδυάστηκε με τη χαμηλή χρηματοδότηση του Συστήματος Υγείας και του απαράδεκτα χαμηλού νοσηλίου των Νοσοκομείων, που σε πολλές περιπτώσεις κυμάνθηκε και κάτω του πραγματικού κόστους, με αποτέλεσμα τα δημόσια Νοσοκομεία να οδηγηθούν ολοένα και σε μεγαλύτερα ελλείμματα, που οδήγησαν στην εξάρτησή τους από τις επιχορηγήσεις των εκάστοτε Κυβερνήσεων (Μ. Καθαράκη κ.ά., 2004, 87-88). 5. Ποιότητα και Εθνικό Σύστημα Υγείας Aπό τη δεκαετία του 1980,αναπτύσσεται έντονο ενδιαφέρον για την ποιότητα στις υ- πηρεσίες υγείας, που επικεντρώθηκε στο προσωπικό, στην εργασιακή ικανοποίηση, στις αντιλήψεις για το οργανωτικό κλίμα και στις επικρατούσες απόψεις για την υφιστάμενη κατάσταση. α. Προσωπικό Εθνικού Συστήματος Υγείας. Το ενδιαφέρον για το προσωπικό στο Εθνικό Σύστημα Υγείας συνδέεται με την επάρκεια και την καταλληλότητα των γνώσεων για την αποτελεσματική συμβολή στο παραγόμενο προϊόν υγείας. Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, παρότι παρουσιάζεται αύξηση ιατρικού προσωπικού, δεν υφίσταται όμως αντίστοιχη αύξηση λοιπού προσωπικού υγείας, με αποτέλεσμα να παρατηρούνται ελλείψεις σε πολλές υπηρεσίες του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Επίσης, παρατηρείται μια γενικότερη δυστοκία ανάπτυξης προγραμμάτων συνεχούς εκπαίδευσης, τόσο για το ιατρικό προσωπικό, όσο και για το προσωπικό των άλλων επαγγελμάτων υγείας, με αποτέλεσμα να σωρεύονται αρνητικές συνέπειες στην ποιότητα της κατάρτισης και εκπαίδευσής τους. β. Εργασιακή ικανοποίηση Η αυξημένη εργασιακή ικανοποίηση αναφέρεται στο αίσθημα της ολοκλήρωσης στην εργασία και στην ευκαιρία της ανάδειξης και χρησιμοποίησης των ικανοτήτων του προσωπικού. γ. Οργανωσιακό κλίμα Το οργανωσιακό κλίμα σχετίζεται με την οργανωτική και διοικητική δομή, τη δημιουργία τυπικών και ατύπων ομάδων, αλλά και την αποτελεσματική επικοινωνία. Η ε- γκαρδιότητα και οι διαπροσωπικές σχέσεις που αναπτύσσονται στα πλαίσια του Εθνικού Συστήματος Υγείας, συντελούν στη συνεχή προσπάθεια για βελτίωση της προσωπικής και ομαδικής απόδοσης. δ. Επικρατούσες απόψεις Οι επικρατούσες απόψεις συμβάλλουν στην ενδυνάμωση της φιλοσοφίας του Εθνικού Συστήματος Υγείας και εδραιώνουν την αξιοπιστία και το κύρος τους, με αποτέλεσμα την ευδοκίμηση και επιτυχία του, αλλά και τη δημιουργία κλίματος εμπιστο-
72 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH σύνης. Επιπλέον, οι επικρατούσες συνθήκες επιδρούν θετικά στην επιτυχία των προγραμμάτων υγείας, όταν συνδέονται με την έμφαση της οργάνωσης στην ποιότητα και τη συνεχή βελτίωση του προσωπικού και των διαδικασιών των υπηρεσιών υγείας (M. Counte κ.ά., 2004, 98-99). Περαιτέρω, η ποιότητα στο Εθνικό Σύστημα Υγείας έχει άμεση σχέση με την επιβράβευση του προσωπικού, την αύξηση του ηθικού και τη δημιουργία αισθήματος αισιοδοξίας και υπερηφάνειας στη διαδραμάτιση του εργασιακού τους ρόλου. Ακολούθως, θεωρείται σημαντική για την ποιότητα στο Εθνικό Σύστημα Υγείας η ενθάρρυνση για συνεχή εκπαίδευση και αυτοβελτίωση του προσωπικού, μέσω της παρακολούθησης προγραμμάτων επιμόρφωσης και απόκτησης νέων δεξιοτήτων. Ακόμη, η ποιότητα στο Εθνικό Σύστημα Υγείας θα πρέπει να αποτελέσει μια νέα φιλοσοφία, που θα συνδέεται με τη δέσμευση όλου του προσωπικού και τη συνακόλουθη ενσωμάτωση στη δομή του παραπάνω συστήματος της νέας αυτής κουλτούρας. Η ποιότητα στο Εθνικό Σύστημα Υγείας διασφαλίζει την ευεξία στη δομή του και δημιουργεί ένα περιβάλλον που είναι φιλικό και προσανατολισμένο στον πελάτη (ασθενή). Πιο συγκεκριμένα, η δέσμευση στη φιλοσοφία της ποιότητας καθιστά τη δομή του Εθνικού Συστήματος Υγείας απλή και ευέλικτη, κατά τρόπον ώστε το σύστημα αυτό να μπορεί να αντιμετωπίσει καίρια και αποτελεσματικά οποιεσδήποτε αλλαγές λαμβάνουν χώρα στο περιβάλλον του προαναφερόμενου συστήματος. Επιπρόσθετα, το ομαδικό πνεύμα αποτελεί την πεμπτουσία της ποιότητας που πρέπει να διέπει το Εθνικό Σύστημα Υγείας και αποτελεί αδήριτη ανάγκη για την αποτελεσματική του λειτουργία.το ομαδικό πνεύμα καθιερώνεται με την ομαδική εργασία, που αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη διασφάλιση της συνεργασίας και της συμμετοχής ό- λου του προσωπικού. Μάλιστα, στην εποχή μας όπου στο χώρο της υγείας αναπτύσσεται η πολυπλοκότητα και η συνθετότητα των καθηκόντων του προσωπικού, η υιοθέτηση της ποιότητας συμβάλλει στην απλούστευση των διαδικασιών και στη βελτίωση και ανάπτυξη της αποδοτικότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Στο σημείο αυτό πρέπει να επισημάνουμε τη συμβολή στην ποιότητα, στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, της διαδικασίας ομαδοποίησης των εργασιών. Με τη διάσταση αυτή, σε κάθε οργανωτική μονάδα του Εθνικού Συστήματος Υγείας υπάρχουν όλες οι υπηρεσίες που απαιτούνται για να τύχει ο πελάτης (ασθενής) του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος. Έτσι, σε κάθε μονάδα του Νοσοκομείου θα πρέπει να υπάρχει η διαδικασία για την καταχώριση του ασθενή, η ιατρική υπηρεσία που αποτελείται από εξειδικευμένα ά- τομα, η αίθουσα των εξετάσεων, η διάγνωση των αποτελεσμάτων, η προτεινόμενη θεραπεία ή συμβουλή και το λογιστήριο για την αμοιβή. Η δομή αυτή διασφαλίζει ποιότητα και αποδοτικότητα, αφού για κάθε μονάδα υπάρχει ένας manager-διευθυντής, ο οποίος συντονίζει όλες αυτές τις ενέργειες. Στο υφιστάμενο σύστημα δομής των υγειονομικών υ- πηρεσιών, δίνουμε αναφορά στο διευθυντή-γιατρό, στον οικονομικό διευθυντή, στον διευθυντή προσωπικού κλπ., με συνέπεια ο τρόπος αυτός της ιεραρχικής διοίκησης να δημιουργεί προβλήματα στη γενικότερη ομαλή λειτουργία του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Η προσπάθεια, τάση συγκέντρωσης διαφόρων ειδικοτήτων για την οργάνωση της εργασίας και των ατόμων, δημιουργεί μια πιο ευέλικτη υποδομή και καθίσταται περισσότερο σαφής η απεικόνιση της δομής της ανεξάρτητης ομάδας του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Πράγματι, η παραπάνω δομή βελτιώνει την ποιότητα παροχής των υπηρεσιών και καταξιώνει-καθιερώνει την ενδυνάμωση του Εθνικού Συστήματος Υγείας (Ζαβλανός, 2003, 224-225).
ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 73 6. Η συνεχής βελτίωση της ποιότητας στο Εθνικό Σύστημα Υγείας Tο Εθνικό Σύστημα Υγείας δεν πρέπει να χαρακτηρίζεται μόνον από συνεχή βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών, αλλά και από τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας σε όλες του τις εκφάνσεις. Οι Ιάπωνες για τη βελτίωση χρησιμοποιούν τον όρο Kaizen. Ο όρος αυτός είναι σύνθετος και αποτελείται από τη λέξη kai, που σημαίνει αλλαγή και τη λέξη zen, που σημαίνει καλή.το Kaizen είναι μία φιλοσοφία, ένας τρόπος ζωής και βασίζεται στις συνεχείς μικρές αλλαγές για την επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος. Το Kaizen διαφοροποιείται από την καινοτομία που σχετίζεται με τις ριζικές αλλαγές στις υπηρεσίες. Το Kaizen στηρίζεται στις μικρές αλλά βαθμιαίες αλλαγές. Επίσης είναι μια φιλοσοφία που εστιάζεται στη διαδικασία και συνδέεται με τη βελτίωση της ποιότητας των ατόμων η οποία, σύμφωνα με τη φιλοσοφία αυτή, συμπαρασύρει και τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών και των προϊόντων. Η φιλοσοφία αυτή της συνεχούς βελτίωσης πρέπει να αποτελεί στρατηγική που δεσμεύει όλα τα άτομα που εργάζονται στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Τα στοιχεία που διέπουν το Kaizen είναι τα ακόλουθα: η εστίαση στις ανάγκες του πελάτη η ομαδική εργασία ο κύκλος ποιότητας η αυτοματοποίηση η συνεργασία και η συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων στο σύστημα Στη συνέχεια, η βελτίωση αποτελεί υπόθεση όλων των ατόμων που υπηρετούν στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Για το λόγο αυτό, αναγκαία προϋπόθεση αποτελεί η σαφής διατύπωση του σκοπού που συνδέεται με την επιθυμητή βελτίωση, η οποία οδηγεί από την υπάρχουσα κατάσταση σε αυτήν που επιδιώκουμε ως πρότυπο. Ακολούθως, πρέπει να επισημάνουμε ότι η βελτίωση επιτυγχάνεται με την ανατροφοδότηση, που συνδέεται τόσο με τις ανάγκες του πελάτη, όσο και με την καλυτέρευση των διαδικασιών παροχής υπηρεσιών συστήματος. Η αναζήτηση-επίτευξη της ποιότητας αποτελεί μία συνεχή, ασταμάτητη διαδικασία. Έτσι, στους κόλπους του Εθνικού Συστήματος Υγείας πρέπει μέσω της συμμετοχής και της ομαδικής εργασίας να διατυπωθούν προτάσεις που θα στοχεύουν στην αναζήτηση νέων τρόπων, πρακτικών και ιδεών, με απώτερο σκοπό τη συνεχή βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών του προαναφερόμενου συστήματος. Η ανατροφοδότηση δίδει τη δυνατότητα για την επίτευξη της συνεχούς βελτίωσης του συστήματος υγείας, μέσω της παροχής χρήσιμων δεδομένων που καταγράφουν τις ανάγκες, απαιτήσεις και προσδοκίες των πελατών (εξωτερικών και εσωτερικών). Η στρατηγική της συνεχούς βελτίωσης της ποιότητας ακολουθεί τα εξής στάδια-βήματα: α. Κατανόηση του συστήματος Όλα τα άτομα που εργάζονται στο Εθνικό Σύστημα Υγείας πρέπει να γνωρίζουν το σύστημα αυτό, δηλαδή την περιγραφή, τη φιλοσοφία του, την αποστολή και τον σκοπό του,αλλά και τις ανάγκες των πελατών που συνδέονται με τη συνεχή βελτίωση του συστήματος. β. Εξάλειψη καθυστερήσεων Το προσωπικό του συστήματος υγείας πρώτα πρέπει να εντοπίσει τις καθυστερήσεις που υπάρχουν στις διαδικασίες και ακολούθως να προβεί στις απαιτούμενες ενέρ-
74 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH γειες για την αντιμετώπιση των καθυστερήσεων, με τις επιβεβλημένες, αναγκαίες προσαρμογές. γ. Βελτίωση της διαδικασίας Μετά το στάδιο της εξάλειψης των καθυστερήσεων, εντοπίζονται τα σημεία του Εθνικού Συστήματος Υγείας που χρήζουν βελτιώσεων, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ανάγκες των εξωτερικών και εσωτερικών πελατών του συστήματος. Στο στάδιο αυτό, σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν τα εργαλεία της πολλαπλότητας, καταιγισμού ιδεών, για τη διαδικασία λήψης των προσφοροτέρων αποφάσεων. δ. Μείωση μη αποδεκτών μεταβολών Στις περισσότερες περιπτώσεις οι εργαζόμενοι, οι πολιτικές και οι συνθήκες εργασίας δεν συμφωνούν και δεν συντάσσονται με τους επιδιωκόμενους σκοπούς του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Η ενημέρωση, η κατάρτιση και η εκπαίδευση στις παραπάνω περιπτώσεις μπορούν να εξουδετερώσουν, αλλά και να εξαλείψουν προκαταλήψεις που δημιουργούν στρεβλώσεις στο Σύστημα Υγείας. ε. Πραγματοποίηση των αλλαγών Το τελικό στάδιο συνδέεται με τις μεθόδους αλλαγών στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, ό- που αυτές καθίστανται αναγκαίες και επιβεβλημένες.τέλος, θα πρέπει να αξιολογηθούν τα αποτελέσματα των αλλαγών και να λάβουν χώρα οι ανάλογες παρεμβάσεις και προσαρμογές (Ζαβλανός, 2006, 130-134). Οι εφαρμογές για τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας στους Οργανισμούς παροχής υ- πηρεσιών υγείας άρχισαν να εφαρμόζονται στην Αμερική ήδη από τη δεκαετία του 1980. Έτσι, η φιλοσοφία των αρχών της ποιότητας του Deming μπόλιασε και επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τα σημερινά συστήματα υγείας. Σύμφωνα με τη θεωρία του Deming το μάνατζμεντ συντελεί στο μετασχηματισμό των οργανισμών-συστημάτων σε οργανισμούς, συστήματα ποιότητας. Ως απαραίτητο μέσο για τον μετασχηματισμό όρισε το σύστημα της βαθιάς γνώσης, που διέπεται από τα παρακάτω στοιχεία: α. την εκτίμηση του συστήματος ή τη συστημική προσέγγιση β. τη θεωρία μεταβολών ή τη γνώση για τις μεταβολές γ. τη θεωρία της γνώσης δ. την ψυχαγωγία Οι απόψεις του Deming εφαρμόστηκαν στα Νοσοκομεία της Αμερικής για τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας. Η φιλοσοφία του Deming είναι σημαντική για τα συστήματα υ- γείας, αφού τα άτομα που εργάζονται στις υπηρεσίας υγείας διακρίνονται για την καλή γνώση του αντικειμένου τους, αλλά και για την υιοθέτηση των αξιών που συνδέονται με την παραπάνω φιλοσοφία. Τέλος, στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναδείξουμε συγκεντρωτικά τα πλεονεκτήματα που προκύπτουν από την εφαρμογή της συνεχούς βελτίωσης της ποιότητας στο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Τα πλεονεκτήματα αυτά αναφέρονται στη βελτίωση των σκοπών, στη βελτίωση της υπευθυνότητας σχεδιασμού, στη βελτίωση της ικανότητας, στη βελτίωση των αποτελεσμάτων, καθώς επίσης και στη μείωση του κόστους του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Περαιτέρω, στα πλεονεκτήματα της εφαρμογής της συνεχούς βελτίωσης της ποιότητας στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, θα μπορούσαμε να συναριθμήσουμε την αύξηση της εσωτερικής παρακίνησης των εργαζομένων-εμπλεκομένων με το σύστημα ατόμων. Έχει γίνει παραδεκτό ότι οι εργαζόμενοι στη διαδραμάτιση του εργασιακού τους ρόλου επιδιώκουν την επιβράβευση και την παραδοχή τους για όσα επιτυγχάνουν κάθε φορά. Έτσι, όταν μέσω της συνεχούς βελτίωσης της ποιότητας παρέχεται στους εργαζόμενους η δυνατότητα να επιτυγχάνουν σωστές διαδικασίες και να επιβραβεύονται
ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH 75 στη συνέχεια για τη συμπεριφορά τους αυτή, καθίσταται βέβαιο ότι θα μεγιστοποιήσουν την παρώθηση, εσωτερική τους παρακίνηση, τα αποτελέσματα της οποίας τελικά αποτυπώνονται στην ευδοκίμηση και επιτυχία του Ενικού Συστήματος Υγείας. 7. Επίλογος-Συμπεράσματα Στο σύγχρονο μεταβαλλόμενο κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον καθίσταται επιτακτική η ανάγκη ορθολογικού σχεδιασμού, υποστήριξης και εύρυθμης λειτουργίας του Εθνικού Συστήματος Υγείας, προκειμένου να επιτευχθούν και να υλοποιηθούν με ε- πιτυχία, οι στρατηγικής σημασίας στόχοι του, που αναφέρονται στην αποδοτικότητα, α- ποτελεσματικότητα και κυρίως ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας. Ακολούθως, θα πρέπει να μελετηθεί, να σχεδιαστεί και να αντιμετωπιστεί ο έντονος νοσοκομειοκεντρικός χαρακτήρας του Εθνικού Συστήματος Υγείας, αλλά και η συγκεντρωτική του διοίκηση, με θεσμική παρέμβαση-θωράκιση της αποκεντρωμένης λειτουργίας του με ταυτόχρονη ενδυνάμωση των περιφερειακών κέντρων υγείας, με προσωπικό όλων των ειδικοτήτων και ανάλογη υλικοτεχνική υποδομή, που θα προσφέρουν ποιοτικές υπηρεσίες υγείας στους κατοίκους της ελληνικής περιφέρειας. Επίσης, με τη συνεχή βελτίωση της ποιότητας του Εθνικού Συστήματος Υγείας συνδέονται και οι εναλλακτικές μορφές περίθαλψης, όπως νοσοκομείο ημέρας, νοσηλεία στο σπίτι κ.ά., αλλά ακόμη και νέες τεχνολογίες τηλεματικής και συστήματα τηλεϊατρικής, που ήδη σε διεθνές επίπεδο έχουν καθιερωθεί και εφαρμόζονται με επιτυχία ως μέσα επείγουσας παροχής υπηρεσιών υγείας, αλλά και παράλληλης μείωσης του κόστους περίθαλψης. Επιπλέον, οι νέες προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει το Εθνικό Σύστημα Υγείας, με βάση τη φιλοσοφία της συνεχούς βελτίωσης της ποιότητας συνδέονται με τις ακόλουθες παραμέτρους: α. Την απαίτηση της ελληνικής κοινωνίας για παροχή ισότιμης περίθαλψης σε όλους α- νεξαιρέτως τους πολίτες β. Την τάση διάθεσης περισσότερων κονδυλίων για τις παρεχόμενες υπηρεσίες υγείας γ. Την εισαγωγή και εφαρμογή νέων τεχνολογιών που θα διασφαλίζουν την αποτελεσματικότητα και την οικονομική αποδοτικότητά τους. Πέραν των ανωτέρω, η μεγαλύτερη πρόκληση της συνεχούς βελτίωσης της ποιότητας στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, έχει άμεση σχέση με τις μεταρρυθμίσεις και τις συνεχείς αλλαγές που θα έχουν ως στόχο την υπερνίκηση των απαράδεκτων δυσλειτουργιών, που α- ναφέρονται στην αποδοτικότητα και την πρόσβαση στην παροχή υπηρεσιών υγείας. Τέλος, η βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας του πολύπαθου και πολυκύμαντου Εθνικού Συστήματος Υγείας, συνδέεται με την αντιμετώπιση των γραφειοκρατικών παραμορφώσεων στη λειτουργία του και στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων. Έτσι, καθίσταται επιτακτική η ανάγκη επανεξέτασης και επαναπροσδιορισμού όλων εκείνων των διατάξεων, αρχών και κριτηρίων, που θα συμβάλουν στη βελτίωση της αναμενόμενης ποιότητας παροχής υπηρεσιών υγείας. Βιβλιογραφία Buzzell, R.D., and Gale, B.T., (1987), The PIMS Principle, The Free Press, New York. Counte, M.A., Glandon C.L., Olesce D.M., Hill J.P., Επιμέλεια μετάφρασης Ασπρίδης Γ., Ζουρναζίδου Ε., (2004), «Η διοίκηση ολικής ποιότητας σε έναν Οργανισμό Υγειονομικής Περίθαλ-
76 ΔIOIKHTIKH ENHMEPΩΣH ψης: Πως επηρεάζονται οι εργαζόμενοι»; π. Διοικητική Ενημέρωση, τχ. 28, Ιανουάριος Φεβρουάριος, Μάρτιος 2004, Αθήνα. Δεκλερής Μ., (1986), Συστημική θεωρία, Σάκκουλας, Αθήνα-Κομοτηνή. Ζαβλανός Μ., (2003), Η ολική ποιότητα στην Εκπαίδευση Σταμούλης, Αθήνα. Ζαβλανός Μ., (2006), Η ποιότητα στις παρεχόμενες υπηρεσίες και τα προϊόντα Σταμούλης, Αθήνα. Θεοδώρου Μ., Σαρρής Μ., Σούλης Σ., (1997), Συστήματα υγείας και ελληνική πραγματικότητα, Αθήνα. Καθαράκη Μ., Φιλντισένιου Π., Ζέστας Α., Οικονομοπούλου Χ., (2004), «Περιφερειακό Σύστημα Υγείας (Πε.Σ.Υ.). Στελέχωση κεντρικής υπηρεσίας. Αξιολόγηση και κριτική», π.διοικητική Ενημέρωση, τχ. 29, Απρίλιος Μάϊος Ιούνιος 2004,Αθήνα. Κουρής Γ., Σουλιώτης Κ., Φιλαλήθης Α., (2006), «Οι υγειονομικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα: παράγοντες αποτυχίας και κανόνες ορθού μεταρρυθμιστικού σχεδιασμού», π.διοικητική Ενημέρωση, τχ. 39, Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος 2006,Αθήνα. Κυριακόπουλος Γ., (1995), «Ενιαίος Φορέας Υγείας-Η αναζήτηση μιας εφικτής λύσης», Επιθεώρηση Υγείας, 6 (4), 8-10, Αθήνα. Μάρδας Γ., (1997), Κοινωνιολογία, Παπαζήσης, Αθήνα. Μάρδας Γ., (1998), Το σύγχρονο Κοινωνικό Κράτος, Σάκκουλας, Αθήνα. Μπάλλας Ν., (2004), «Το ΣΕΥΥΠ θεσμός ελέγχου φορέων υγείας και πρόνοιας»,π. Διοικητική Ενημέρωση, τχ. 31, Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος 2004, Αθήνα. Τομαράς Π., (2004), «Πληροφοριακό σύστημα Γενικού Νοσοκομείου Καλαμάτας», π. Διοικητική Ενημέρωση, τχ. 28, Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος 2004, Αθήνα. Τομαράς Π., (2004), «Το Marketing στο χώρο των υπηρεσιών υγείας», Διοικητική Ενημέρωση, τχ. 31, Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος 2004, Αθήνα.