ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΗΜΕΡΙΔΑ: «ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ» ΤΡΙΤΗ 8 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014

ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΗΜΕΡΙΔΑ: «ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ» ΤΡΙΤΗ 8 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2014 ΘΕΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΗΣ: «ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΙΜΟΤΗΤΑΣ:ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ» Η επαγγελματική σταδιοδρομία έχει τη δυνατότητα να αποτελέσει μια σημαντική πηγή ευτυχίας, ικανοποίησης και έμπνευσης πέρα από την προσφορά ασφάλειας και οικονομικής ανταμοιβής. Πρέπει να είναι κανείς ξεκάθαρος/η με το τι θέλει και τι χρειάζεται, με το τι δεξιότητες διαθέτει ή έχει ανάγκη να αναπτύξει, αλλά και με το πόσο χρόνο χρειάζεται ώστε να θέσει τα σχέδιά του σε εφαρμογή. Για το λόγο αυτό, αξίζει κανείς να αφιερώσει στην επαγγελματική του εξέλιξη όσο χρόνο μπορεί για οργάνωση, προετοιμασία και προγραμματισμό. Αρχικά, όποιος θέλει να μπει δυναμικά στον εργασιακό στίβο, είναι καλό να εντοπίσει τις προσωπικές του ανάγκες και επιθυμίες. Δηλαδή πράγματα που αφορούν στον τύπο της εργασίας που τον ευχαριστεί, στο επίπεδο δέσμευσης που του ταιριάζει, στις προκλήσεις που απαιτούνται, στο βαθμό ασφάλειας που αναζητά ή ακόμη και στον εργασιακό χώρο- περιβάλλον που θέλει να ενταχθεί. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσει ότι οι καλές συνθήκες εργασίας, οι υψηλές αμοιβές και οι ευχάριστοι συνεργάτες δεν εξασφαλίζουν απαραίτητα την ικανοποίηση από την εργασία. Για να είναι πραγματικά ικανοποιημένος/η χρειάζεται αρχικά να έχει αποτελεσματικά κίνητρα. Για παράδειγμα, κίνητρο θα μπορούσε να αποτελέσει ο προσδιορισμός της ευχαρίστησης που αποκομίζει από τη δουλειά του ή η χρήση του δημιουργικού του ταλέντου, η χρήση των επικοινωνιακών του δεξιοτήτων, οι προκλήσεις ή η πίεση. Στην πορεία το άτομο πρέπει να ξεπεράσει πολλά εμπόδια. Τα εμπόδια αυτά γίνονται φράγματα που τοποθετεί οι άνθρωπος με τη σκέψη του επειδή έχει επηρεαστεί από το κοινωνικό, εκπαιδευτικό και πολιτιστικό σύστημα. Διαφέρουν σε ποσότητα και 1

ένταση από άτομο σε άτομο και μπορεί να μην αντιλαμβάνεται καθόλου την ύπαρξή τους. Διακρίνονται σε 4 κατηγορίες: Εμπόδια αντίληψης. Αυτά εμποδίζουν να αντιληφθεί κάποιος το σωστό πρόβλημα και τις πληροφορίες που σχετίζονται μ αυτό. Παραδείγματα τέτοιων εμποδίων είναι η δυσκολία να απομονώσει το σωστό πρόβλημα, να βάζει πολύ στενά όρια και να μη βλέπει όλες τις διαστάσεις στο σύνολό τους, να «βλέπει» αυτό που ακριβώς επιθυμεί και περιμένει να δει από μια κατάσταση, ειδικά όταν κάποιο πρόβλημα είναι προφανές. Εμπόδια του πολιτιστικού και του κοινωνικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο κινείται. Η επίλυση προβλημάτων π.χ. για κάποιους είναι μια σοβαρή εργασία στην οποία το χιούμορ δεν έχει καμιά θέση, η φαντασία είναι χάσιμο χρόνου και τη χρησιμοποιούν μόνο οι τεμπέληδες, τα συναισθήματα, η διαίσθηση, η ευχαρίστηση δεν λύνουν προβλήματα και δε χρειάζονται παρά μόνο η επιστημονική σκέψη και βέβαια τα χρήματα. Εμπόδια του πολιτιστικού και του κοινωνικού περιβάλλοντος μέσα στο οποίο κινείται. Αυτά εμποδίζουν την ελευθερία με την οποία επεξεργάζεται και αντιλαμβάνεται τις διάφορες ιδέες και τη δυνατότητα να επικοινωνεί και να μεταδίδει τις σκέψεις του στους άλλους. Για παράδειγμα φοβάται να κάνει λάθος και να αποτύχει, δεν αντέχει την αβεβαιότητα και εύκολα κριτικάρει τις ιδέες των άλλων παρά παράγει κάτι καινούργιο. Πνευματικά και εκφραστικά εμπόδια. Αυτά εμποδίζουν την επιλογή κατάλληλης πνευματικής τακτικής για την αντιμετώπιση προβλημάτων όπως π.χ. λάθος γλώσσα, λάθος χρόνος, λάθος πληροφορίες κτλ. Για την εξάλειψη των παραπάνω εμποδίων χρήσιμο είναι να χρησιμοποιούνται οι διαχειριστικές δεξιότητες. Με αυτές το άτομο μπορεί να σχεδιάζει και να οργανώνει, να κατακτά στόχους, να έχει τον έλεγχο όσων συμβαίνουν στην προσωπική και στην επαγγελματική του ζωή. Να διαχειρίζεται κανείς τη ζωή του σημαίνει επίσης, να αποκομίζει ικανοποίηση από τις προσπάθειές του, να συνειδητοποιεί τις ικανότητές του και να απολαμβάνει τη ζωή στο μέγιστο. Δεν έχει νόημα να είναι οργανωτικός/ή και αποτελεσματικός/ή αν δεν παίρνει από τη ζωή αυτό που θέλει ή έστω ό, τι κάνει να το κάνει με το δικό του τρόπο. Οι δεξιότητες αυτές μπορούν να βοηθήσουν να γίνει πιο 2

ανοιχτός/ή και ευέλικτος/η στις αλλαγές και να αξιοποιεί στο μέγιστο τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται. Οι διαχειριστικές δεξιότητες περιλαμβάνουν: να γνωρίζει καλά που βρίσκεται, που θέλει να πάει και πως θα κατακτήσει τις ευκαιρίες που προσφέρονται να μπορεί να υποκινεί ανθρώπους που μπορούν να βοηθήσουν (φίλους, οικογένεια, συναδέρφους) να μπορεί να επιλέγει έξυπνα να μπορείς να βάζει προτεραιότητες να μπορεί να οργανώνει το χρόνο, τον εαυτό του και τους άλλους να μπορεί να μεταβιβάζει αποτελεσματικά αρμοδιότητες στους άλλους να είναι ευέλικτος/η στην προσέγγισή του, ώστε εύκολα να προσαρμόζεται ανάλογα με τις περιστάσεις Ανεξάρτητα από την εργασία ή την καριέρα την οποία θα αποφασίσει κάποιος να ακολουθήσει, στον σύγχρονο κόσμο της εργασίας οι εργοδότες αναζητούν συγκεκριμένες δεξιότητες (skills) από τους εργαζόμενους. Με την οικονομική κρίση να συνεχίζει να μαστίζει την παγκόσμια οικονομία, παραμένουν επιφυλακτικοί στις προσλήψεις νέων εργαζομένων, καθώς παραμένουν φειδωλοί με τα χρήματά τους. Ταυτόχρονα όμως, ζητούν οι νέοι εργαζόμενοι να διαθέτουν περισσότερα προσόντα και να παράγουν καλύτερα αποτελέσματα. Έτσι, για τους εργαζόμενους που θέλουν να ανέβουν στη σταδιοδρομία τους, η απλή επαγγελματική επάρκεια δεν είναι πλέον αρκετή. Σύμφωνα με τους ειδικούς αν κάποιος θέλει να κερδίσει την προαγωγή του ή να βρει μία νέα δουλειά, θα πρέπει να έχει εργασιακά προσόντα. Τα επιθυμητά χαρακτηριστικά που οι εργοδότες αναζητούν στους εργαζομένους δεν είναι πια μόνο πτυχία, εμπειρία και γνώσεις, αλλά και άλλα χαρακτηριστικά που έχουν σχέση με την προσωπική και κοινωνική «εικόνα» του εργαζομένου. Αυτά τα χαρακτηριστικά είναι «δεξιότητες- κλειδιά», στο βαθμό που δηλώνουν σημαντικά «κλειδιά» για να ανοίξει και να διατηρήσει κάποιος την πόρτα της εργασίας. Ας τα δούμε επιγραμματικά: 3

1.Επικοινωνία. Επικοινωνία είναι η ικανότητα να μεταφέρει αποτελεσματικά τις σκέψεις και τις ιδέες του προφορικά η γραπτά. Για να αποκτήσει κανείς αυτή τη δεξιότητα είναι σημαντικό να μπορεί να ακούει το συνομιλητή του και να είναι ανοικτός σε διαφορετικές απόψεις και γνώμες. 2.Δημιουργικότητα. Δημιουργικότητα είναι το να μπορεί να σκέφτεται πέραν του συνηθισμένου ή όπως εκφράζεται στα Αγγλικά think and act Out of the box. Για να είναι κάποιος δημιουργικός θα πρέπει να μπορεί να ανακαλύπτει νέους και καινοτόμους τρόπους σκέψης και τρόπους με τους οποίους γίνονται τα πράγματα. 3.Εξοικείωση με την Τεχνολογία. Πολύ σημαντικό ρόλο στην εργασιακή καθημερινότητα παίζει η εξοικείωση με τα τις τελευταίες εξελίξεις στους Η/Υ και τα προγράμματα που σχετίζονται με τον χώρο εργασίας σε καθημερινή βάση. 4.Ομαδική εργασία. Η ομαδική εργασία και η δυνατότητα του να μπορεί να εργάζεται κάποιος σε ένα ομαδικό περιβάλλον αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την επίτευξη στόχων και αποτελεσμάτων για όλους τους οργανισμούς ανεξάρτητα από το μέγεθος. 5.Ευελιξία στις αλλαγές που προκύπτουν. Η ευελιξία σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο εργασιακό περιβάλλον αποδεικνύεται ένα πολύ σημαντικό προσόν. Η ευελιξία σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να γίνεται στα πλαίσια των απαιτήσεων και των αναγκών μια εταιρίας. Σε άλλες περιπτώσεις θα πρέπει να είναι κανείς προετοιμασμένος για αλλαγές που συγκρίνονται με τον ρυθμό που αλλάζει ρούχα. 6. Διαχείριση της πληροφορίας. Η διαχείριση της πληροφορίας έχει να κάνει με την ικανότητα να γνωρίζει κανείς τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να βρει και να ανακτήσει τις πληροφορίες που χρειάζεται όταν υπάρχει ανάγκη. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να έχει την ικανότητα να αξιοποιεί τα μέσα που υπάρχουν διαθέσιμα είτε πρόκειται για ανθρώπους, έντυπα ή τεχνολογικά μέσα. 7. Αυτοέλεγχος. Αυτοέλεγχος είναι η ικανότητα που αναπτύσσει κανείς για να μπορεί να διαχειρίζεται αποτελεσματικά διαφορετικές καταστάσεις τόσο σε 4

επαγγελματικό όσο και προσωπικό επίπεδο. Όταν ο αυτοέλεγχος βρίσκεται σε υψηλό επίπεδο έχει τη δυνατότητα να ανταποκριθεί σε διάφορες καταστάσεις. 8. Εξυπηρέτηση πελάτη. Στο σημερινό ανταγωνιστικό περιβάλλον ένα ιδιαίτερα σημαντικό χαρακτηριστικό είναι να έχει κανείς υψηλή αίσθηση και αντίληψη στην εξυπηρέτηση του πελάτη. Το να νοιάζεται απλά δεν αρκεί. Θα πρέπει να είναι έτοιμος να κάνει το κάτι παραπάνω για να διατηρήσει την ικανοποίηση του πελάτη σε υψηλό επίπεδο. 9. Χαρακτήρας. Το να αναπτύσσει κανείς εργασιακό χαρακτήρα σημαίνει το να δημιουργεί μια τέτοια εικόνα που το εμπνέει εμπιστοσύνη, αυτοπεποίθηση, ειλικρίνεια και ακεραιότητα. 10. Προσωπική ανάπτυξη. Η προσωπική ανάπτυξη έχει να κάνει με την ικανότητα να βρίσκει κανείς τον τρόπο και τα μέσα για να αναπτύσσει και να βελτιώνει τις δεξιότητες και τις γνώσεις του. Σημαντικές όμως είναι και «δεξιότητες ζωής», γιατί θεωρούνται απαραίτητες για να πετύχει κανείς όχι μόνο στην επαγγελματική, αλλά και στην κοινωνική και προσωπική του ζωή. Η ανάπτυξη των δεξιοτήτων αυτών είναι μια συνεχής διαδικασία που κρατάει μια ζωή. Καλλιεργούνται μέσα από την ενεργό δράση και τις ευκαιρίες για μάθηση που παρέχουν η οικογένεια, το σχολείο, η ευρύτερη κοινότητα. Στην αγορά εργασίας, οι δεξιότητες αυτές εξασφαλίζουν στο άτομο Απασχολησιμότητα. Απασχολησιμότητα είναι η ικανότητα ενός ατόμου να βρει ή να διατηρήσει μία θέση εργασίας σε ένα δεδομένο κοινωνικο-οικονομικό περιβάλλον. Η απασχολησιμότητα αφορά την καταλληλότητα των προσόντων σε σχέση με τις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας προκειμένου το άτομο να μπορεί να βρει ή/ και να διατηρήσει μία θέση εργασίας υπό κανονικές συνθήκες και μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα. Yπάρχουν διάφορες ομάδες δεξιοτήτων ζωής. Μερικές από τις πιο σημαντικές είναι οι παρακάτω: Δεξιότητες επικοινωνίας: Αναφέρονται στο να μπορεί κανείς 5

να εκφράζεται και να μεταφέρει ιδέες, απόψεις, συναισθήματα με το γραπτό ή με τον προφορικό λόγο, άμεσα και σωστά να ερμηνεύει αποτελεσματικά τα μηνύματα των άλλων (λεκτικά, γραπτά ή μέσω της γλώσσας του σώματος), να καταλαβαίνει τα συναισθήματά τους να επικοινωνεί με τους άλλους μιλώντας ξένες γλώσσες ή με τη χρήση Η/Y να κατανοεί, να αποδέχεται, να συνεργάζεται με άτομα από άλλες χώρες, με διαφορετική γλώσσα και με άλλα ήθη και έθιμα (διαπολιτισμική επικοινωνία). Δεξιότητες προσαρμογής: Nα μπορεί να προσαρμόζεται σε νέες συνθήκες, σε μεταβατικές φάσεις κτλ. (π.χ. αλλαγή τόπου διαμονής, οικογενειακής κατάστασης). Δεξιότητες ευελιξίας: Nα μπορεί, όταν οι συνθήκες διαφοροποιούνται, να εντοπίζει εναλλακτικές λύσεις, να δοκιμάζει και άλλους τρόπους δράσης. Δεξιότητες ενεργού αναζήτησης και κριτικής ανάγνωσης των πληροφοριών: στην κοινωνία της πληροφορίας, το να ξέρει τις πηγές από όπου θα αντλήσει τις πληροφορίες του, το πώς θα τις αξιοποιήσει, καθώς και το να μπορεί να προσεγγίζει τις πληροφορίες κριτικά αποτελεί προϋπόθεση επιτυχούς δράσης. Δεξιότητες χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών: Nα μπορεί να χρησιμοποιεί τον H/Y αποτελεσματικά, δεξιότητα χρήσιμη για την άσκηση των περισσότερων σύγχρονων επαγγελματικών δραστηριοτήτων, για την πρόσβαση σε πληροφορίες, για την επικοινωνία μέσω διαδικτύου. Δεξιότητες συνεργασίας, ομαδικότητας: αναφέρονται στη δυνατότητα να συνεργάζεται αρμονικά με άλλα άτομα, να μπορεί να έχει την προσωπική του άποψη, αλλά να δέχεται και τη θέση των άλλων και όλοι μαζί να προσπαθούν για την επίτευξη ενός κοινού σκοπού. Δεξιότητες διαχείρισης και οργάνωσης χρόνου: αναφέρονται στο να διαχειρίζεται και να οργανώνει σωστά το χρόνο του, ώστε σε δεδομένα πλαίσια να φέρνει σε πέρας διάφορες εργασίες, ποικίλες δραστηριότητες κτλ. Δεξιότητες αυτοπαρουσίασης: αναφέρονται στο να ξέρει να παρουσιάζει τον εαυτό του, να προβάλλει τις δυνατότητές του και την αξία του, να δημιουργεί καλές εντυπώσεις για το άτομό του (π.χ. μέσω ενός βιογραφικού, μιας 6

συνέντευξης κτλ.) Δεξιότητες ανάληψης πρωτοβουλιών: Nα είναι σε θέση, όταν οι άλλοι αδρανούν έχοντας αφεθεί στη ρουτίνα τους, να παίρνει πρωτοβουλίες και να προχωρεί, παρακινώντας και άλλους. Δεξιότητες καινοτομίας, νεωτερικότητας: Αυτές σχετίζονται με το να καλοδέχεται τις νέες ιδέες, να υιοθετεί επαναστατικές λύσεις, πέρα από τα καθιερωμένα πρότυπα. Δεξιότητες λήψης απόφασης: Πρόκειται για σύνολο ειδικών δεξιοτήτων σχετικών με το να λαμβάνει αποφάσεις που ικανοποιούν τις ανάγκες και τους στόχους του, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο κάθε φορά. Σαφώς, ένα άτομο είναι δύσκολο να συγκεντρώνει σε απόλυτα ικανοποιητικό βαθμό όλα τα παραπάνω χαρακτηριστικά, η αυτοαξιολόγηση όμως σε σχέση με αυτά που διαθέτει κανείς κι αυτά που σκοπεύει να αποκτήσει μπορεί να αποτελέσει την αρχή ενός καλού πλάνου για τη βελτίωση της καταλληλότητας σε σχέση με εργασιακές θέσεις που το ενδιαφέρουν. Ας προβληματιστούμε με το παρακάτω παράδειγμα: Ο Νίκος είναι νεαρός μηχανικός. Κατά τη διάρκεια των σπουδών του έπαιρνε συνήθως άριστα και είναι γενικά από όλους παραδεκτό, ότι διαθέτει υψηλή νοημοσύνη που φαίνεται πολύ καθαρά σε ό, τι αφορά τη δουλειά του. Πήρε το πτυχίο και το μεταπτυχιακό του με άριστα και μόλις τελείωσε τις υποχρεώσεις του, θέλησε να εργαστεί πάνω ακριβώς στο αντικείμενο των σπουδών του. Πολύ σύντομα, με τα προσόντα που διέθετε, προσελήφθη σε μια εταιρεία περιβαλλοντικών μελετών.επάνω στη δουλειά του είναι πολύ καλός αλλά δεν μπορεί να δεχτεί οδηγίες. Ο προϊστάμενος του, του λέει πώς πρέπει να γίνει ένα σχέδιο κι εκείνος το εκτελεί με το δικό του τρόπο. Όταν ο προϊστάμενος του υποδεικνύει ότι το σχέδιο δε συμφωνεί με τις προδιαγραφές, υιοθετεί 7

αμυντική στάση. Δε δέχεται ανατροφοδότηση και για το καθετί αντιδρά σαν να του γίνεται προσωπική κριτική. Όταν οι άλλοι μηχανικοί του ζητάνε βοήθεια, εκείνος αρνείται να τη δώσει λέγοντας ότι είναι πολύ απασχολημένος με το δικό του τμήμα από το έργο που έχουν όλοι μαζί αναλάβει. Όταν θέλει αυτός βοήθεια, απαιτεί να του τη δώσουν, αλλά κανείς δεν είναι διατεθειμένος να του την προσφέρει. 1) Αν υποθέσουμε ότι είστε ο εργοδότης του με ποιο τρόπο θα αντιμετωπίζατε το Νίκο; 2) Αν υποθέσουμε ότι είστε συνάδελφος του Νίκου με ποιο τρόπο θα συνεργαζόσασταν μαζί του; Είναι ιδιαίτερα βοηθητικό να θυμόμαστε ότι κάθε άνθρωπος εξελίσσεται καθημερινά μέσα από την εμπειρία, την απόκτηση νέων γνώσεων, την ανταλλαγή και αξιοποίηση της πληροφορίας, τη βελτίωση της αυτοεικόνας του και την ισχυροποίηση της αυτοπεποίθησής του. Οι θετικές σκέψεις και η θετική διάθεση, χωρίς βεβαίως μια εξωπραγματική και ωραιοποιημένη αντίληψη της πραγματικότητας, μπορούν να λειτουργήσουν μόνο υποστηρικτικά στις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές μας προσπάθειες! Κι όπως λέει κι ο ποιητής:«κι αν είσαι στο σκαλί το πρώτο, πρέπει να είσαι υπερήφανος κι ευτυχισμένος. Εδώ που έφτασες, λίγο δεν είναι..τόσο που έκαμες, μεγάλη δόξα..» (Καβάφης, Το πρώτο σκαλί στ.12-15) 8

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1)ΕΟΠΠΕΠ,(2013): «Ανάπτυξη Δεξιοτήτων Δια Βίου Διαχείρισης Σταδιοδρομίας». Αθήνα, Κέντρο Euroguidance της Ελλάδας. 2)Κασσωτάκης, Μ. (2004): «Συμβουλευτική και επαγγελματικός προσανατολισμός. Θεωρία και πράξη». Αθήνα, Τυπωθήτω. 3)Φλουρής, Γ.(2001): «Από το δείκτη νοημοσύνης στη νοημοσύνη της επιτυχίας στο χώρο της εργασίας. Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου Ε.Κ.Ε.Π. Εξελίξεις στη Συμβουλευτική και τον Επαγγελματικό Προσανατολισμό στην αυγή του 21 ου αιώνα». Αθήνα,ΕΚΕΠ. 4) Amundson, E. Norman,A.(2008): «Βασικές αρχές επαγγελματικής συμβουλευτικής. Διαδικασίες και τεχνικές». Αθήνα, ΕΚΕΠ. 5) Goleman D.(1999) «Η συναισθηματική νοημοσύνη στο χώρο της εργασίας». Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα. 6) Gray P. (2008): «Σταυροδρόμια καριέρας». Αθήνα, ΕΚΕΠ. Μιχαλοπούλου Βασιλική Ψυχολόγος-Σύμβουλος Σταδιοδρομίας ΤΕΙ Κεντρικής Μακεδονίας 9