Κρανιοεγκεφαλικές Κακώσεις (ΚΕΚ)
Επίπτωση ΚΕΚ ~ 4 εκατομμύρια το έτος στις ΗΠΑ ~ 450.000 χρειάζονται νοσηλεία 75.000 θάνατοι Το κύριο αίτιο θανάτου στις ηλικίες 15-40 ετών Κύριο αίτιο αναπηρίας Στην πλειοψηφία τους ήπιες κακώσεις Οι βαριές κακώσεις είναι το κύριο αίτιο θανάτου στα κέντρα τραύματος (>50%)
Ομάδες υψηλού κινδύνου Η υψηλότερη: άνδρες 15-24 ετών Μικρά παιδιά: 6 μηνών έως 2 ετών Παιδιά μικρής σχολικής ηλικίας Ηλικιωμένοι
Ανατομία κρανίου Διπλό στρώμα στερεού οστού, που περιβάλλει το έσω σπογγώδες οστό Μετωπιαίο, βρεγματικό, κροταφικό, ινιακό, μαστοειδές Κάτω από το κροταφικό οστό Μέση μηνιγγική αρτηρία Σύνηθες αίτιο επισκληρίδιου αιματώματος
Ανατομία εγκεφάλου Καταλαμβάνει το 80% του ενδοκράνιου χώρου Διακρίνεται σε εγκεφαλικά ημισφαίρια παρεγκεφαλίδα στέλεχος
Ανατομία εγκεφάλου ημισφαίρια φλοιός Εκούσιες κινήσεις Επίπεδο συνείδησης Μετωπιαίος λοβός προσωπικότητα Βρεγματικός λοβός αισθητικότητα μνήμη συναισθήματα
Ανατομία εγκεφάλου Κροταφικός λοβός Κέντρο λόγου Μακροχρόνια μνήμη γεύση όσφρηση Ινιακός λοβός Όραση Υποθάλαμος Κέντρα εμέτου, ρύθμισης θερμοκρασίας και ομοιόστασης ύδατος Έλεγχος ύπνου-αφύπνισης όρεξη θάλαμος Συναισθήματα, αφύπνιση παρεγκεφαλίδα Συγχρονισμός εκούσιων μυικών κινήσεων Θέση, ισορροπία
Ανατομία εγκεφάλου Στέλεχος Συνδέει τα ημισφαίρια, την παρεγκεφαλίδα και το νωτιαίο μυελό Υπεύθυνο για φυτικές λειτουργίες 1. Μεσεγκέφαλος Διέρχονται οπτικά και ακουστικά ερεθίσματα 2. Γέφυρα Συνδετικά δεμάτια μεταξύ εγκεφάλου και άλλων σημείων του σώματος 3. Προμήκης μυελός Κέντρα καρδιάς, αναπνοής, αγγειοκινητικά Έλεγχος έμετου και βήχα
Ανατομία εγκεφάλου Κρανιακά νεύρα Δικτυωτός σχηματισμός επίπεδο συνείδησης (κύριος έλεγχος μαζί με το φλοιό) Μήνιγγες 1. σκληρή: η εξωτερική, διαχωρίζει την παρεγκεφαλίδα από τις άλλες εγκεφαλικές δομές 2. αραχνοειδής: περιέχει τα αγγεία που επαναρροφούν το ΕΝΥ 3. χοριοειδής: στερεή πρόσδεση με τον εγκεφαλικό ιστό
Εγκεφαλονωτιαίο Υγρό (ΕΝΥ) Διαυγές, καθαρό Κυκλοφορεί δια του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού Περιβάλλει και προστατεύει Κοιλίες Στο κέντρο του εγκεφάλου Παράγουν ΕΝΥ
Μεταβολισμός και Αιμάτωση του Εγκεφάλου Υψηλός μεταβολικός ρυθμός Καταναλώνει το 20% του ολικού οξυγόνου Μεγάλη κατανάλωση γλυκόζης Δεν αποθηκεύει θρεπτικές ουσίες Αιμάτωση εγκεφαλικές αρτηρίες οι καρωτιδικές αρδεύουν το μεγαλύτερο μέρος των ημισφαιρίων οι σπονδυλικές αρδεύουν την παρεγκεφαλίδα και το στέλεχος
Μηχανισμοί Κάκωσης 1. τροχαία Το συνηθέστερο αίτιο ΚΕΚ Το συνηθέστερο αίτιο υποσκληρίδιου αιματώματος 2. πτώσεις Ηλικιωμένοι, αλκοόλ Σχετίζονται με υποκληρίδια αιματώματα 3. Διατιτραίνων τραύμα
Κατηγορίες βλάβης Coup injury Στο σημείο της πλήξης Συνηθέστερες σε πρόσθια πλήξη Contrecoup injury Αντίθετα της βλάβης Συνήθως σε οπίσθιες πλήξεις Διάχυτη Αξονική Βλάβη - Diffuse Axonal Injury (DAI) Διάτμηση των νευρικών ινών Συνηθέστερες σε θύματα εντός αυτοκινήτων και σε πεζούς Εστιακή Βλάβη Εντοπισμένη
Εγκεφαλική Κάκωση Τρεις μεγάλες κατηγορίες Εστιακή βλάβη Εγκεφαλική θλάση Ενδοκρανιακές αιμορραγίες Επι υπο- σκληρίδιες αιμορραγίες Υπαραχνοειδής αιμορραγία Διάχυτη αξονική βλάβη Διάσειση (η ηπιότερη και κλασική μορφή )
Αίτια εγκεφαλικής βλάβης Άμεσα αίτια Βλάβη κυττάρων Αγγειακή διαπερατότητα, ρήξη Έμμεσα (δευτεροπαθή) αίτια Οίδημα, αιμορραγία, λοίμωξη, ανεπαρκής αιμάτωση, ιστική υποξία
Κλινική εικόνα αναλόγως επιπέδου Φλοιός, ανώτερο στέλεχος Άνοδος ΑΠ Κόρες αντιδρώσες Αναπνοή Cheyne-Stokes Αρχικά εντόπιση στον πόνο Μέσο στέλεχος Ευρύς σφυγμός, βραδυκαρδία Κόρες μη αντιδρώσες Κεντρικός υπεραερισμός Έκταση
Κλινική εικόνα αναλόγως επιπέδου αύξησης ICP Κατώτερο στέλεχος Μυδρίαση στο μέρος της βλάβης Άτακτη αναπνοή ή άπνοια Χαλαρή παράλυση Ανώμαλος ή μεταβαλλόμενος σφυγμός Μειωμένη ΑΠ Συνήθως δεν επιβιώνουν εγκολεασμός Διασκηνιδιακός Ινιακός
Κακώσεις κατά εντόπιση Κακώσεις τριχωτού κεφαλής συνήθεις μεγάλη αιμορραγία λόγω της αγγειοβρίθειας μπορεί να προκληθεί υποογκαιμία στα παιδιά
Κατάγματα κρανίου εμπιεστικά γραμμικά αστεροειδή Bασικά
ΚΑΤΑΓΜΑ ΒΑΣΗΣ ΚΡΑΝΙΟΥ Οπισθοωτιαία εκχύμωση Εκτεταμένη επιπεφυκοτική αιμορραγία (μάτια ρακούν) Αμφω περικογχικά αιματώματα Αιμοτύμπανο Αιμορραγία από τη μύτη Ρινόρροια ή ωτόρροια(εκροή ΕΝΥ) Κώφωση
Κατάγματα κρανίου Γραμμικό κάταγμα Το 80% των καταγμάτων Δεν αναγνωρίζονται άμεσα Υποψία από το μηχανισμό της βλάβης και τον τραυματισμό υπερκείμενων μαλακών μορίων Όχι επείγοντα Κροταφική περιοχή επισκληρίδια αιματώματα
Κατάγματα κρανίου Εμπιεστικά Πίεση εγκεφάλου και εγκεφαλική βλάβη Βασικά Δύσκολο να απεικονιστούν σε Α/α Χαρακτηριστικά ευρήματα ωτόρροια ρινόρροια περιοφθαλμική εκχύμωση Battle s sign
Βασικά κατάγματα ΔΕΝ καθαρίζουμε τα αυτιά ΔΕΝ αναρροφούμε ΔΕΝ διευρευνούμε τη μύτη
Ανοικτό κάταγμα κρανίου Έκθεση περιεχομένου κρανίου Σαφής κλινική εικόνα Άμεση αντιμετώπιση
Ενδοκράνια αιματώματα Επισκληρίδιο Υποσκληρίδιο Ενδοεγκεφαλικό
Επισκληρίδιο αιμάτωμα Αίμα μεταξύ κρανίου και σκληράς μήνιγγας Συνήθως από ρήξη της μέσης μηνιγγικής αρτηρίας Προκαλούν αύξηση της ενδοκράνιας πίεσης
Επισκληρίδιο αιμάτωμα Απώλεια συνείδησης, φωτεινό διάλειμμα Ταχεία επιδείνωση Κεφαλαλγία, ναυτία, έμετοι Ημιπάρεση, ημιπληγία Ανισοκορία Αύξηση ΑΠ, βραδυκαρδία (Cushing s reflex)
Υποσκληρίδιο Αιμάτωμα Μεταξύ σκληράς μήνιγγας και αραχνοειδούς Τα συνηθέστερα Συνήθως φλεβικά (φλέβες μεταξύ φλοιού και σκληράς) Προκαλούν αύξησης της ενδοκράνιας πίεσης
Υποσκληρίδιο Αιμάτωμα Πιο αργή εξέλιξη Κεφαλαλγία, ναυτία, έμετοι Ημιπάρεση, ημιπληγία Ανισοκορία Αύξηση ΑΠ, βραδυκαρδία (Cushing s reflex)
Ενδοεγκεφαλικό αιμάτωμα Εγκεφαλική ρήξη Αιμορραγία εντός της εγκεφαλικής ουσίας Σχετίζονται και με άλλες βλάβες Οι βλάβες εξαρτώνται από το μέγεθος και την εντόπιση Αυξάνουν την ενδοκράνιο πίεση
Βλάβη εγκεφαλικού παρεγχύματος Ρήξη Διάσειση Θλάση
Διάσειση Παροδική απώλεια συνείδησης Ανάδρομη αμνησία, σύγχυση Αυτόματη υποχώρηση, χωρίς ελλείμματα Συνήθως σε αμβλύ τραύμα Σύνδρομο μετα-διάσειση κεφαλαλγία, κατάθλιψη, διαταραχές προσωπικότητας
Εκτίμηση ΚΕΚ Ο Εγκέφαλος περικλείεται σε ανένδοτο διαμέρισμα
Εκτίμηση ΚΕΚ Το μειωμένο επίπεδο συνείδηση ο καλύτερος δείκτης Οι ασθενείς που δεν εκτελούν εντολές έχουν 25% πιθανότητα να χρειασθούν χειρουργική παρέμβαση
Εκτίμηση ΚΕΚ Glasgow Scale Eye Opening-άνοιγμα οφθαλμών Motor Response-κινητική αντίδραση Verbal Response-λεκτική αντίδραση
Κλίμακα Γλασκώβης Άνοιγμα οφθαλμών 4 = αυτόματη 3 = στα παραγγέλματα 2 = στον πόνο 1 = απών
Κλίμακα Γλασκώβης Λεκτική Αντίδραση 5 = προσανατολισμένη ομιλία 4 = συγχυτική 3 = ακατάληπτες λέξεις 2 = ακατάληπτοι ήχοι 1 = καμία απάντηση
Κλίμακα Γλασκώβης Κινητική Αντίδραση 6 = υπακοή σε παραγγέλματα 5 = εντόπιση στον πόνο 4 = απόσυρση στον πόνο 3 = αποφλοίωση (κάμψη) 2 = απεγκεφαλισμός (έκταση) 1 = καμία αντίδραση
Εκτίμηση ΚΕΚ Μάτια Το παράθυρο του εγκεφάλου Μέγεθος κορών, συμμετρία, απάντηση στο φως
Εκτίμηση ΚΕΚ-αναπνοή 1. Cheyne Stokes Διάχυτη βλάβη ημισφαιρίων 2. Κεντρικός υπεραερισμός Μεσεγκέφαλος 3. Άπνοια Γέφυρα 4. Biot Άνω προμήκης 5. Αταξική Κατώτερος προμήκης
Εκτίμηση ΚΕΚ Κινητική αντίδραση Ο ασθενής κινεί όλα τα άκρα? Πώς τα κινεί? αποφλοίωση απεγκεφαλισμός Ημιπάρεση ή ημιπληγία Παραπληγία ή τετραπληγία
Εκτίμηση ΚΕΚ Ζωτικά σημεία Τριάδα Cushing s αυξημένη ενδοκράνιος πίεση Αυξημένη ΑΠ Βραδυκαρδία Παθολογική αναπνοή
Αντιμετώπιση ΚΕΚ αεραγωγός Προστασία ΑΜΣΣ (Jaw Thrust) Αναρρόφηση εκκρίσεων Διασωλήνωση (αποφυγή ρινικής)
Αντιμετώπιση ΚΕΚ οξυγόνωση 100% O2 αερισμός ΑΠΟΦΥΓΗ υπεραερισμού Υπεραερισμός μόνο αν Pco2,αγγειοσύσπαση, μείωση ICP GCS <8 ταχεία νευρολογική επιδείνωση Κίνδυνος μείωσης ενδείξεις εγκολεασμού εγκεφαλικής αιμάτωσης
Αντιμετώπιση ΚΕΚ Κυκλοφορία Διατήρηση επαρκούς ΑΠ Στόχος ΜΑΠ ~ 90 mm Hg ή CPP >60 mm Hg
Αντιμετώπιση ΚΕΚ-Γενικά Μέτρα Ακινητοποίηση ΣΣ Σε φυσιολογική ΑΠ το προσκέφαλο του κρεβατιού στις 300 Αποφυγή υπερθερμίας
Αντιμετώπιση ΚΕΚ-Φαρμακευτικά Μέτρα Mαννιτόλη Ωσμωτική διούρηση Μείωση εγκεφαλικού οιδήματος Κίνδυνος υποβολαιμίας Κίνδυνος επιδείνωσης ενδοκράνιας αιμορραγίας Φουροσεμίδη
Επείγοντα νευρολογικά προβλήματα Κώμα Αγγειακά Εγκεφαλικά Επεισόδια Υπαραχνοειδής Αιμορραγία Επιληψία Σύνδρομο Guillain-Barre
Kώμα Μειωμένο επίπεδο συνείδησης ασθενούς, που δεν δύναται να αφυπνισθεί Δομικές βλάβες Τοξικές- μεταβολικές βλάβες Ψυχιατρικά αίτια