ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ. Αξιολόγηση Πιστωτικού Κινδύνου μέσω της Μεθόδου του Κρίσιμου Σημείου Μείωσης των Εσόδων

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΙΣΤΩΤΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ Αξιολόγηση Πιστωτικού Κινδύνου μέσω της Μεθόδου του Κρίσιμου Σημείου Μείωσης των Εσόδων Κατά πόσο μπορούν να μειωθούν τα έσοδα μιας επιχείρησης για να μην είναι σε θέση να πληρώσει τους τόκους που απορρέουν από τα δάνεια που έχει πάρει; Η απάντηση στην ερώτηση αυτή είναι κρίσιμη για την αξιολόγηση του χρηματοοικονομικού κινδύνου της επιχείρησης. Ένας τρόπος αξιολόγησης του χρηματοοικονομικού κινδύνου είναι η μέθοδος του κρίσιμου σημείου μείωσης των εσόδων (ΚΣΜΕ). Η μέθοδος αυτή μετρά την ποσοστιαία μείωση των εσόδων η οποία εξισώνει τα κέρδη πριν από τους τόκους και τους φόρους (ΚΠΤΦ) της επιχείρησης με τις υποχρεώσεις της για την κάλυψη των τόκων. Βεβαίως υπάρχουν και άλλοι μέθοδοι μέτρησης του πιστωτικού κινδύνου όπως για παράδειγμα ο δείκτης κάλυψης τόκων. Η μέθοδος του ΚΣΜΕ παίρνει υπόψη τόσο το επίπεδο του λειτουργικού εισοδήματος όσο και την λειτουργική μόχλευση. Η λειτουργική μόχλευση είναι το αποτέλεσμα των σταθερών λειτουργικών εξόδων και επηρεάζει τα ΚΠΤΦ. Η λειτουργική μόχλευση αναφέρεται στο πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα επί των ΚΠΤΦ που προέρχεται από μια μεταβολή των εσόδων. Η μέθοδος ΚΣΜΕ ΚΣΜΕ = 1- [(Τ+ΣΕ)/Ε(1-μ)] όπου: Τ: το ποσό του τόκου ΣΕ: τα σταθερά λειτουργικά έξοδα Ε: τα έσοδα μ: τα μεταβλητά έξοδα ως ποσοστό των εσόδων Παράδειγμα 1

Υποθέστε δύο επιχειρήσεις Α και Β για τις οποίες έχουμε τα εξής: Έσοδα Τόκοι Σταθερά Έξοδα Μεταβλητά Έξοδα (μ) Επιχ. Α 50.000 5.000 5.000 70% Επιχ. Β 50.000 5.000 15.000 50% Τα ΚΠΤΦ δίνονται από τη σχέση ΚΠΤΦ = Ε ΣΕ (Ε)(μ) Τα ΚΠΤΦ για την επιχείρηση Α είναι ΚΠΤΦ(Α) = 50.000 5.000 (50.000)(0,70) = 10.000 Τα ΚΠΤΦ για την επιχείρηση Β είναι ΚΠΤΦ(Β) = 50.000 15.000 (50.000)(0,50) = 10.000 Όπως βλέπουμε και οι δύο επιχειρήσεις έχουν τα ίδια ΚΠΤΦ. Δεδομένου ότι και οι δύο έχουν να κάνουν τις ίδιες πληρωμές τόκων ( 5.000), έπεται ότι ο δείκτης κάλυψης τόκων (ΔΚΤ=ΚΠΤΦ/Τ) είναι 2 και για τις δύο επιχειρήσεις. Στηριζόμενοι στο ΔΚΤ, που αποτελεί έναν συνηθισμένο τρόπο μέτρησης του πιστωτικού κινδύνου, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ο πιστωτικός κίνδυνος είναι ο ίδιος για τις δύο επιχειρήσεις. Όμως, σύμφωνα με τη μέθοδο ΚΣΜΕ έχουμε: ΚΣΜΕ(Α) = 1 [(5.000+5.000)/50.000(1-0,70)] = 33,33% ΚΣΜΕ(Β) = 1 [(5.000+15.000)/50.000(1-0,50)] = 20%. Άρα, τα έσοδα της επιχείρησης Α μπορούν να μειωθούν κατά 33,33%, ενώ τα έσοδα της Β κατά 20%. Ελάχιστο Ποσό Εσόδων (ΕΠΕ) ΕΠΕ = Ε (1 ΚΣΜΕ) ΕΠΕ(Α) = 50.000 (1-0,3333) = 33.335 ΕΠΕ(Β) = 50.000 (1-0,20) = 40.000 Τα ΚΠΤΦ στο ελάχιστο ποσό εσόδων είναι 2

ΚΠΤΦ(Α) = 33.335 5.000 (33.335)(0,70) = 5.000 ΚΠΤΦ(Β) = 40.000 15.000 (40.000)(0,50) = 5.000 3

Αξιολόγηση πιστωτικού κινδύνου μέσω αριθμοδεικτών Οι δανειστές εξετάζουν ορισμένους δείκτες της εταιρίας που τους επιτρέπουν να αναλύσουν την ικανότητα της επιχείρησης να αποπληρώσει τα χρέη της. Η εξέταση μιας επιχείρησης όμως δεν πρέπει αποκλειστικά να στηρίζεται στους δείκτες. Μερικοί από τους δείκτες στηρίζονται σε ιστορικά δεδομένα που δεν είναι σε θέση να παρουσιάσουν την ικανότητα μιας επιχείρησης σχετικά με τις ταμειακές της ροές. Το κυκλοφορούν Ενεργητικό Το κυκλοφορούν ενεργητικό περιλαμβάνει περιουσιακά στοιχεία που παραμένουν στην εταιρία για ένα χρονικό διάστημα μικρότερο του ενός χρόνου. Τέτοια στοιχεία μπορεί να είναι: α. Ρευστά διαθέσιμα όπως μετρητά, καταθέσεις όψεως και επιταγές β. Αξιόγραφα όπως ομόλογα και μετοχές άλλων εταιριών γ. Απαιτήσεις έναντι τρίτων από την πώληση αγαθών και υπηρεσιών δ. Αποθέματα πρώτων και βοηθητικών υλών και αποθέματα τελικών και μη τελικών προϊόντων Κατηγορίες Χρηματοοικονομικών Δεικτών Δείκτες Ρευστότητας Δείκτες Δραστηριότητας Δείκτες Χρέους ή Μοχλεύσεως Δείκτες Αποδοτικότητας ή Κερδοφορίας Δείκτες Ρευστότητας Μια επιχείρηση διαθέτει ρευστότητα όταν είναι σε θέση να ανταποκρίνεται στις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της. Κατά συνέπεια οι δείκτες ρευστότητας δείχνουν την ικανότητα μιας επιχείρησης να πληρώσει τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις. (α) Κεφάλαιο Κίνησης = Κυκλοφορούν Ενεργητικό - Βραχυπρόθεσμες (Net Working Capital) υποχρεώσεις 4

Το κεφάλαιο κίνησης δείχνει την γενική κατάσταση μιας επιχείρησης ως προς την ρευστότητα και χρησιμοποιείται γενικά από την διεύθυνση της επιχείρησης. (1) Δείκτης Κυκλοφοριακής Ρευστότητας (Current Ratio) Είναι δείκτης συνολικής ρευστότητας και εκφράζει την ικανότητα της επιχείρησης να μετατρέψει το κυκλοφορούν ενεργητικό σε μετρητά για να καλύψει τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις. ΔΚΡ = Κυκλοφουν Ενεργητικο Βραχυπροθεσμες Υποχρεωσεις Γενικά όσο μεγαλύτερος είναι ο ΔΚΡ τόσο μεγαλύτερη είναι η ρευστότητα της επιχείρησης. (2 θεωρείται καλός αριθμός αν και εξαρτάται από το είδος της επιχείρησης). Το μειονέκτημα του δείκτη αυτού είναι ότι τα διάφορα στοιχεία του κυκλοφορούντος ενεργητικού δεν έχουν την ίδια ρευστότητα. Για παράδειγμα, τα αποθέματα δεν είναι το ίδιο ρευστά όπως τα μετρητά και οι λογαριασμοί όψεως. Κατά συνέπεια, συγκρίνοντας τον δείκτη αυτόν για διάφορες επιχειρήσεις είναι δυνατόν να καταλήξουμε σε λάθος συμπεράσματα. Με άλλα λόγια ενώ η τιμή του δείκτη μπορεί να είναι η ίδια, όμως τα ποσοστά των διαφόρων στοιχείων είναι δυνατόν να είναι πολύ διαφορετικά. Η ρευστότητα μιας επιχείρησης με πολλά μετρητά και λίγα αποθέματα είναι μεγαλύτερη από μια άλλη επιχείρηση με πολλά αποθέματα αλλά λίγα μετρητά. (2) Δείκτης Άμεσης Ρευστότητας (Quick Ratio) Ο δείκτης αυτός προσπαθεί να λύσει το μειονέκτημα του προηγούμενου δείκτη. ΔΑΡ = Κυκλοφορουν Ενεργητικο - Αποθεματα Βραχυπροθεσμες Υποχρεωσεις Δείκτης μεγαλύτερος της μονάδας γενικά θεωρείται ικανοποιητικός. 5

Σχέση μεταξύ ρευστότητας και κερδοφορίας Είναι γεγονός ότι όσο μεγαλύτερη είναι η ρευστότητα μιας επιχείρησης, τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος πτώχευσης. Η μεγάλη όμως ρευστότητα συνεπάγεται μικρότερα κέρδη διότι η αποδοτικότητα του κυκλοφορούντος ενεργητικού είναι μικρότερη αυτής των παγίων στοιχείων του ενεργητικού. Κατά συνέπεια, η επιχείρηση θα πρέπει να διαθέτει εκείνο τον βαθμό ρευστότητας που ελαχιστοποιεί τον κίνδυνο ρευστότητας και συγχρόνως μεγιστοποιεί τα κέρδη. Ανάλυση Δραστηριότητας Οι δείκτες δραστηριότητας μετρούν την ταχύτητα με την οποία διάφορα περιουσιακά στοιχεία μπορούν να μετατραπούν σε μετρητά ή πωλήσεις. Η ανάλυση δραστηριότητας είναι περισσότερο λεπτομερής και ακριβής από την ανάλυση της γενικής ρευστότητας. Οι δείκτες δραστηριότητας αποκαλύπτουν την πραγματική ρευστότητα των διαφόρων στοιχείων. Οι πέντε κυριότεροι δείκτες δραστηριότητας είναι: Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Αποθεμάτων (ΚΤΑ) ΚΤΑ = Κοστος Πωληθεντων Προιοντων Υψος Αποθεματων Μέση Περίοδος είσπραξης των απαιτήσεων (ΜΠΕΑ) ΜΠΕΑ = Απαιτησεις x 360 Πωλησεις Μέση Περίοδος εξόφλησης πληρωτέων λογαριασμών (ΜΠΕΠΛ) ΜΠΕΠΛ = Πληρωτεοι Λογαριασμοι x 360 Αγορες πρωτων + Βοηθητικων Υλων Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Πάγιων Περιουσιακών Στοιχείων (ΚΤΠΠΣ) ΚΤΠΠΣ = Πωλησεις Υψος Παγιων Στοιχειων 6

Κυκλοφοριακή Ταχύτητα του Συνόλου των Περιουσιακών Στοιχείων (ΚΤΣΠΣ) ΚΤΣΠΣ = Πωλησεις Συνολο Ενεργητικου Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Αποθεμάτων (ΚΤΑ) Ο δείκτης αυτός δείχνει πόσες φορές το χρόνο τα αποθέματα μετατρέπονται σε πωλήσεις. Έτσι εάν οι πωλήσεις ανέρχονται σε 100 δρχ. και τα μέσα αποθέματα είναι 25, τότε τα αποθέματα μετατρέπονται σε πωλήσεις 4 φορές το χρόνο. Πολλές φορές αντί για τις "πωλήσεις" χρησιμοποιείται το κόστος των πωληθέντων προϊόντων. Δηλαδή ΚΤΑ = (Κόστος των πωληθέντων / Αποθέματα) Επειδή το κόστος των πωληθέντων προϊόντων είναι μικρότερος αριθμός από τις "πωλήσεις" ο δείκτης θα είναι μικρότερος. Εάν για παράδειγμα το κόστος πωληθέντων είναι 75 ο δείκτης ΚΤΑ θα είναι 3. Δεδομένου του δείκτη ΚΤΑ, μπορούμε να βρούμε τη μέση διάρκεια των αποθεμάτων στην επιχείρηση, ή τη μέση περίοδο αποθεματοποίησης όπως είναι γνωστή. Δηλαδή: Μέση περίοδος αποθεματοποίησης (ΜΠΑ) = 360 / ΚΤΑ Στην περίπτωσή μας η ΜΠΑ = 360 / 3 = 120, με άλλα λόγια η μέση περίοδος αποθεματοποίησης είναι 121,67 ημέρες. Γενικά, όσο μικρότερος είναι ο δείκτης της μέσης περιόδου αποθεματοποίησης τόσο καλύτερη είναι η ρευστότητα και η κερδοφορία της επιχείρησης. Με άλλα λόγια η συχνότερη πώληση ενός προϊόντος οδηγεί σε μεγαλύτερα κέρδη. Μια μεγάλη μέση περίοδος αποθεματοποίησης εγκυμονεί κινδύνους για την επιχείρηση επειδή η αξία των αποθεμάτων δύναται ν αλλάξει είτε επειδή υπάρχει φθορά και αλλοίωση είτε επειδή αλλάζει η μόδα ή η τεχνολογία. Σ αυτή την περίπτωση η εταιρία θα αναγκαστεί να πωλήσει τα προϊόντα σε τιμές χαμηλότερες από αυτές που είχε εγγράψει στα βιβλία της και να υποστεί λογιστικές ζημιές. 7

Θα πρέπει επίσης να έχουμε υπόψη ότι ένας μικρός όγκος αποθεμάτων σε σχέση με τις πωλήσεις, μπορεί να μην είναι πάντοτε ένα θετικό στοιχείο. Είναι δυνατόν για παράδειγμα, ο μικρός όγκος αποθεμάτων να οφείλεται στην αδυναμία της επιχείρησης να παράγει, να υπάρχει δηλαδή πρόβλημα παραγωγής που σε κάποια στιγμή μπορεί να στρέψει τους αγοραστές του προϊόντος σε άλλες επιχειρήσεις. Μέση Περίοδος Είσπραξης Απαιτήσεων (ΜΠΕΑ) Η ΜΠΕΑ εκφράζει τον μέσο αριθμό ημερών που παρέρχονται πριν η εταιρία εισπράξει τις πληρωμές από τους πελάτες της. Όσο μικρότερη είναι η μέση περίοδος είσπραξης των απαιτήσεων, τόσο καλύτερη είναι η ρευστότητα και η κερδοφορία της επιχείρησης. Θα πρέπει όμως να υπενθυμίσουμε και εδώ ότι ένας πολύ μικρός δείκτης μπορεί να οδηγήσει την επιχείρηση σε προβλήματα εάν οι αγοραστές των προϊόντων ανακαλύψουν ότι μπορούν να επιτύχουν καλύτερους όρους πληρωμής με άλλες επιχειρήσεις. Η μέση περίοδος είσπραξης των απαιτήσεων εξαρτάται από: το αντικείμενο δραστηριότητας τις υπάρχουσες συνθήκες στην οικονομία την οργάνωση της επιχείρησης στο θέμα των εισπράξεων. Οι εξωτερικοί αναλυτές θα πρέπει επίσης να γνωρίζουν: Τι ποσοστό των απαιτήσεων έχει καταστεί επισφαλές Ποιοι είναι οι κύριοι πελάτες της επιχείρησης Τι ποσοστό των απαιτήσεων είναι εγγυημένο Ποια είναι η κατανομή της χρονικής διάρκειας των απαιτήσεων. Μέση Περίοδος Εξόφλησης Πληρωτέων Λογαριασμών Ο δείκτης αυτός εκφράζει το μέσο αριθμό ημερών που παρέρχεται πριν η εταιρία εξοφλήσει τους πληρωτέους λογαριασμούς της. Όσο μεγαλύτερος είναι ο δείκτης αυτός τόσο καλύτερο είναι για την ρευστότητα και την κερδοφορία της επιχείρησης. Προσοχή όμως γιατί ένας πολύ μεγάλος δείκτης της επιχείρησης σε σχέση με τον μέσο του κλάδου μπορεί να αποτελεί ένα αρνητικό στοιχείο για τους πιστωτές της. 8

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η αξία των αγορών πρώτων και βοηθητικών υλών δεν είναι γνωστή για τους εξωτερικούς αναλυτές οι οποίοι την υπολογίζουν σαν ποσοστό του κόστους των πωληθέντων προϊόντων. Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Πάγιων Περιουσιακών Στοιχείων Ο δείκτης αυτός αποτελεί ένα μέτρο της αποτελεσματικότητας της επιχείρησης στην χρησιμοποίηση των παγίων περιουσιακών της στοιχείων. Όσο υψηλότερος είναι ο δείκτης αυτός τόσο μεγαλύτερη είναι η αποτελεσματικότητα της επιχείρησης. Δεδομένου ότι η αξία των πάγιων περιουσιακών στοιχείων εκφράζεται σε ιστορικές και όχι τρέχουσες τιμές, ιδιαίτερη προσοχή θα πρέπει να δοθεί όταν εξετάζουμε τον δείκτη αυτόν σε σχέση με άλλες εταιρίες. Ειδικότερα θα πρέπει να προσεχθεί εάν τα χρησιμοποιούμενα πάγια περιουσιακά στοιχεία είναι καινούρια ή παλαιά. Λόγω του πληθωρισμού η αξία των παλαιών πάγιων στοιχείων θα είναι μικρότερη από την αξία των καινούριων πάγιων στοιχείων. Ως εκ τούτου, η διαφορά στο δείκτη κυκλοφοριακής ταχύτητας των παγίων περιουσιακών στοιχείων θα οφείλεται όχι στο ότι μια εταιρία είναι περισσότερο αποτελεσματική, αλλά στο ότι χρησιμοποιεί παλαιά πάγια στοιχεία που εκφράζονται σε ιστορικές τιμές. Συνεπώς χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή όταν ο οικονομικός διευθυντής και άλλοι εξωτερικοί αναλυτές εξετάζουν αυτόν τον δείκτη. Κυκλοφοριακή Ταχύτητα του Συνόλου των Περιουσιακών Στοιχείων Ο δείκτης αυτός δείχνει την αποτελεσματικότητα με την οποία μια επιχείρηση χρησιμοποιεί όλα τα περιουσιακά της στοιχεία για να πραγματοποιήσει πωλήσεις. Όσο μεγαλύτερος είναι ο δείκτης, τόσο μεγαλύτερη είναι η αποτελεσματικότητα της επιχείρησης. Ο παρόν δείκτης όπως και ο προηγούμενος αποτελούν μέτρα που δείχνουν πόσο πετυχημένες ή όχι είναι οι επενδύσεις της επιχείρησης. Προφανώς, πετυχημένες επενδύσεις προκαλούν αύξηση των πωλήσεων και αύξηση της κυκλοφοριακής ταχύτητας του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων. 9

Δείκτες Χρέους Τα κεφάλαια μιας επιχείρησης προέρχονται από τους ιδιοκτήτες της και τους πιστωτές. Οι δείκτες χρέους δείχνουν την προσφορά της κάθε κατηγορίας στα κεφάλαια της επιχείρησης, και συνεπώς δίνουν πληροφόρηση σχετικά με: α. την ικανότητα της επιχείρησης να ικανοποιεί τις υποχρεώσεις της προς τους πιστωτές. β. τα αναμενόμενα κέρδη προερχόμενα από την χρήση ξένων κεφαλαίων γ. τον βαθμό ελέγχου που έχουν οι ιδιοκτήτες της επιχειρήσεως Συνεπώς, οι δείκτες είναι χρήσιμοι τόσο για την διοίκηση της επιχείρησης όσο και για τους δανειστές. Τους δείκτες που θα εξετάσουμε είναι: ο δείκτης χρέους ο δείκτης χρέους προς ίδια κεφάλαια ο δείκτης μακροπροθέσμου δανεισμού προς ίδια κεφάλαια ο δείκτης κάλυψης τόκων ο δείκτης κάλυψης όλων των σταθερών πληρωμών Ο Δείκτης Χρέους (ΔΧ) ΔΧ = Συνολο Χρεους Συνολο Ενεργητικου Δίνει το ποσοστό του συνόλου του ενεργητικού που έχει χρηματοδοτηθεί με ξένα κεφάλαια. Όσο μεγαλύτερος είναι αυτός ο δείκτης, τόσο μεγαλύτερη είναι η χρηματοοικονομική μόχλευση. Ο Δείκτης Χρέους προς ίδια κεφάλαια (ΔΧΙΚ) ΔΧΙΚ = Συνολο Χρεους Ιδια Κεφαλαια Ο δείκτης αυτός δείχνει την διάρθρωση των κεφαλαίων της εταιρίας. 10

Ο δείκτης μακροπροθέσμου δανεισμού προς ίδια κεφάλαια (ΔΜΔΙΚ) ΔΜΔΙΚ = Μακροπροθεσμο Χρεος Ιδια Κεφαλαια Ο Δείκτης Κάλυψης Τόκων (ΔΚΤ) ΔΚΤ = Κερδη πριν απο Φορους και Τοκους Τοκοι Ο δείκτης αυτός δείχνει την ικανότητα της εταιρίας να πληρώνει τους τόκους. Όσο υψηλότερος είναι ο δείκτης, τόσο μεγαλύτερη είναι η ικανότητα της επιχείρησης. Δείκτες Αποδοτικότητας ή Κερδοφορίας Περιθώριο Μικτού Κέρδους = Πωλησεις - Κοστος Πωληθεντων Πωλησεις Ο δείκτης δείχνει το ποσοστό κέρδους που μένει στην εταιρία αφού έχει πληρώσει το κόστος των προϊόντων. Όσο υψηλότερος είναι ο δείκτης, τόσο το καλύτερο για την επιχείρηση. Εκφράζει την αποτελεσματικότητα και την πολιτική του καθορισμού των τιμών. Περιθώριο Λειτουργικού Κέρδους = Κερδη πριν απο Τοκους & Φορους Πωλησεις (Οperating Profit Margin) Περιθώριο Καθαρού Κέρδους = Κερδη μετα απο Φορους Πωλησεις (Net Profit Margin) 11

Δείκτης Αποδόσεως του Ενεργητικού = (Return on Assets) Κερδη μετα απο Φορους Συνολο Ενεργητικου Δείκτης Αποδόσεως Ιδίων Κεφαλαίων (καθαράς θέσης) (Return on Equity) ROE = Κερδη μετα απο Φορους Καθαρα θεση Κέρδη ανά Μετοχή = Καθαρα Κερδη για Κοινους Μετοχους Αριθμος Κοινων Μετοχων [Earnings Per share (EPS)] Price Earnings Ratio (P/E) = Τιμη της Μετοχης στην Αγορα Κερδη ανα μετοχη Έστω ότι Ρ/Ε = 100 / 10 = 10. Ο αριθμός αυτός (10) δηλώνει το ποσό χρημάτων που οι επενδυτές είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν για κάθε μια δραχμή κέρδους της επιχείρησης. Δείκτης Μερισματικής απόδοσης = Μερισμα ανα μετοχη Τιμη μετοχης Δείκτης διάθεσης κερδών = Μερισμα ανα μετοχη Κερδη ανα μετοχη Δείχνει το ποσοστό των κερδών που διατίθενται ως μέρισμα. The DuPont System Μέσω του συστήματος αυτού μερικοί δείκτες μπορούν να συνδεθούν και να δώσουν επιπρόσθετες πληροφορίες. 1. Ο δείκτης αποδόσεως του ενεργητικού μπορεί να σπάσει σε δύο δείκτες. Έτσι 12

ROA = ΚΜΦ Συνολο Ενεργητικου εάν πολλαπλασιάσουμε και διαιρέσουμε με πωλήσεις έχουμε ROA = Πωλησεις Συνολο Ενεργητικου x ΚΜΦ Πωλησεις (δεικτης κυκλοφοριακης x (Περιθωριο ταχυτητας του ενεργητικου) καθαρου κερδους) Επίσης: ROE = ΚΜΦ, εάν πολλαπλασιάσουμε και διαιρέσουμε με το σύνολο Καθαρα Θεση του ενεργητικού έχουμε: ROE = Συνολο Ενεργητικου Καθαρα θεση x ΚΜΦ Συνολο Ενεργητικου (πολλαπλασιαστης x (ROA) χρηματοοικονομικης μοχλευσης) ή ROE = Συνολο Ενεργητικου Καθαρα Θεση x Πωλησεις Συνολο Ενεργητικου x ΚΜΦ Πωλησεις Πολλοί επενδυτές, ιδιαίτερα μικροεπενδυτές, κοιτάζοντας τους ισολογισμούς και τα αποτελέσματα χρήσεως, δίνουν ιδιαίτερη προσοχή στις πωλήσεις και τα κέρδη μιας εταιρίας αγνοώντας πολλές φορές άλλα στοιχεία. Αναμφισβήτητα οι πωλήσεις μιας επιχείρησης αποτελούν ένα πολύ σημαντικό παράγοντα. Όσο μεγαλύτερες είναι οι πωλήσεις, τόσο μεγαλύτερα θα είναι τα κέρδη υποθέτοντας ότι οι άλλοι παράγοντες παραμένουν σταθεροί. Καθ ότι όμως οι άλλοι παράγοντες δεν παραμένουν σταθεροί θα πρέπει εξετάζοντας τις πωλήσεις να 13

πάρουμε αυτούς τους παράγοντες υπόψη. Έτσι γνωρίζουμε ότι τα έσοδα των πωλήσεων είναι το γινόμενο της τιμής (P) και του όγκου των πωλήσεων (Q), ήτοι: Έσοδα πωλήσεων = R x Q Όταν, για παράδειγμα, παρατηρούμε αύξηση των εσόδων από πωλήσεις θα πρέπει να εξετάσουμε από που ακριβώς προέρχεται αυτή η αύξηση. Είναι α. αποτέλεσμα της αύξησης της τιμής; Είναι η αύξηση μεγαλύτερη ή μικρότερη του πληθωρισμού; Μήπως η αύξηση της τιμής οφείλεται σε κάποιο περιστατικό γεγονός; β. αποτέλεσμα του όγκου των πωλήσεων; Εάν αυτός είναι ο λόγος τότε θα πρέπει να εξετάσουμεγια παράδειγμα: τον όγκο των πωλήσεων για όλο τον κλάδο το ποσοστό αύξησης των πωλήσεων της εταιρίας μέσα στον κλάδο εάν η αύξηση των πωλήσεων οφείλεται σε συγκυριακά γεγονότα. 14

ΠΡΟΒΛΗΜΑ Να αναλυθεί η ρευστότητα, η δραστηριότητα, η κεφαλαιακή διάρθρωση και η κερδοφορία μιας επιχείρησης. Τι προβλήματα αντιμετωπίζει η επιχείρηση; Ο ισολογισμός και τα αποτελέσματα χρήσεως δίνονται παρακάτω. Ισολογισμός ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ 2000 2001 Μετρητά 25.000 24.100 Απαιτήσεις 805.556 763.900 Αποθέματα 700.625 763.445 Σύνολο κυκλοφοριακών στοιχείων 1.531.181 1.551.445 Πάγια περιουσιακά στοιχεία 2.093.819 1.691.707 - Απόσβεση 500.000 348.000 Καθαρά πάγια στοιχεία 1.593.819 1.343.707 Σύνολο ενεργητικού 3.125.000 2.895.152 ΠΑΘΗΤΙΚΟ Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις 616.000 871.402 Μακροπρόθεσμο χρέος 1.165.250 700.000 Σύνολο χρέους 1.781.250 1.571.402 Ιδια κεφάλαια και αποθεματικά 1.343.750 1.323.750 Σύνολο παθητικού και ιδιων κεφ. 3.125.000 2.895.152 15

Οικονομικά Αποτελέσματα Χρήσεως 2001 Πωλήσεις (Έσοδα) 5.075.000 - Κόστος Πωληθέντων 3.704.000 Μικτά Κέρδη 1.371.000 - Λειτουργικά Έξοδα έξοδα πωλήσεως 650.000 έξοδα διοικήσεως 416.000 Απόσβεση 152.000 Σύνολο λειτουργικών εξόδων 1.218.000 Λειτουργικά κέρδη 153.000 - Τόκοι 93.000 Κέρδη πριν απο τους φόρους 60.000 - Φόροι 24.000 Καθαρά κέρδη 36.000 α. ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΕΙΚΤΩΝ Δείκτης Κυκλοφοριακής Ρευστότητας (ΔΚΡ) (Current Ratio) ΔΚΡ = Κυκλοφορούν Ενεργητικό / Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις = 1.531.181 / 616.000 = 2,5 Δείκτης Άμεσης Ρευστότητας (ΔΑΡ) (Quick Ratio) ΔΑΡ = (Κυκλοφορούν Ενεργητικό - Αποθέματα) / Βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις = (1.531.181-700.625) / 616.000 = 1,3 16

Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Αποθεμάτων (KTA) (Inventory Turnover) ΚΤΑ = Κόστος Πωληθέντων / Αποθέματα = 3.704.000 / 700.625 = 5,3 Μέση Περίοδος Είσπραξης Απαιτήσεων (ΜΠΕΑ) (Average Collection Period) ΜΠΕΑ = Απαιτήσεις x 360 / Πωλήσεις = (805.556 x 360) / 5.075.000 = 57 Κυκλοφοριακή Ταχύτητα Πάγιων Στοιχείων (ΚΤΠΣ) (Fixed Asset Turnover) ΚΤΠΣ = Πωλήσεις / Πάγια στοιχεία = 5.075.000 / 1.593.819 = 3,2 Κυκλοφοριακή Ταχύτητα του Συνόλου του Ενεργητικού (ΚΤΣΕ) (Total Asset Turnover) ΚΤΣΕ = Πωλήσεις / Σύνολο Ενεργητικού = 5.075.000 / 3.125.000 = 1,6 Δείκτης Χρέους (ΔΧ) (Debt Ratio) ΔΧ = Σύνολο Χρέους / Σύνολο Ενεργητικού = 1.781.250 / 3.125.000 = 57% Δείκτης Κάλυψης Τόκων (ΔΚΤ) (Times Interest Earned) ΔΚΤ = Κέρδη πριν από φόρους και τόκους / Τόκοι 17

= 153.000 / 93.000 = 1,6 Περιθώριο Μικτού Κέρδους (ΠΜΚ) (Cross Profit Margin) ΠΜΚ = (Πωλήσεις - Κόστος Πωληθέντων) / Πωλήσεις = 1.371.000 / 5.075.000 = 27% Περιθώριο Καθαρού Κέρδους (ΠΚΚ) (Net Profit Margin) ΠΚΚ = Κέρδη μετά από φόρους / Πωλήσεις = 36.000 / 5.075.000 = 0,71% Δείκτης αποδόσεως του ενεργητικού (Return on Assets) ROA = Κέρδη μετά από φόρους / Σύνολο Ενεργητικού = 36.000 / 3.125.000 = 1,2% Δείκτης αποδόσεως ιδίων κεφαλαίων (Return on Equity) ROE = Κέρδη μετά από φόρους / Ίδια κεφάλαια = 36.000 / 1.343.750 = 2,7% 18

Δείκτες της εταιρείας και του κλάδου ΔΕΙΚΤΕΣ 1999 2000 2001 ΜΕΣΟΣ ΚΛΑΔΟΥ ΔΚΤ 1,7 1,8 2,5 1,5 ΔΑΡ 1,0 0,9 1,3 1,2 ΚΤΑ 5,2 5,0 5,3 10,2 ΜΠΕΑ 50 55 57 46 ΚΤΠΣ 3,2 3,5 3,2 4,1 ΚΤΣΕ 1,5 1,5 1,6 2,0 ΔΧ 45,8% 54,3% 57% 24,5% ΔΚΤ 2,2 1,9 1,6 2,5 ΠΜΚ 27,5% 28% 27% 26% ΠΚΚ 1,1% 1,0% 0,71% 1,2% ROA 1,7% 1,5% 1,2% 2,4% ROE 3,1% 3,3% 2,7% 3,2% β. ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ 1. ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ ΤΟ ΤΡΕΧΟΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΑΡΚΕΤΟ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΛΥΨΕΙ ΤΟ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΟ ΠΑΘΗΤΙΚΟ. Η ΤΑΣΗ ΤΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΥΨΗΛΟΤΕΡΗ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ. Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΠΟΛΛΕΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΟΘΕΜΑΤΙΚΑ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΒΛΑΠΤΟΥΝ ΤΗΝ ΚΕΡΔΟΦΟΡΙΑ 2. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Η ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΤΩΝ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΕΙΝΑΙ ΣΤΑΘΕΡΗ ΑΛΛΑ ΠΟΛΥ ΜΙΚΡΟΤΕΡΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΣΟ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ. ΠΡΟΦΑΝΩΣ Η ΕΤΑΡΕΙΑ ΚΡΑΤΑ ΠΟΛΛΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ 19

Η ΜΕΣΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΤΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΑΥΞΑΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΣΟ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ. Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΧΕΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΕΙΣΠΡΑΞΗΣ ΤΩΝ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΤΗΣ Η ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΑΓΙΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΟΥ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΕΙΝΑΙ ΣΤΑΘΕΡΗ ΑΛΛΑ ΜΙΚΡΟΤΕΡΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΕΣΟ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ. ΣΥΝΕΠΩΣ ΟΙ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΡΚΕΤΕΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟΝ ΟΓΚΟ ΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΟΥ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ 3. ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ Ο ΔΕΙΚΤΗΣ ΧΡΕΟΥΣ ΕΧΕΙ ΑΥΞΗΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ, ΕΙΝΑΙ ΥΨΗΛΟΤΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΣΟ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΩΣ ΑΥΞΑΝΕΙ ΤΟΝ ΚΙΝΔΥΝΟ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Ο ΔΕΙΚΤΗΣ ΚΑΛΥΨΗΣ ΤΟΚΩΝ ΕΧΕΙ ΜΕΙΩΤΙΚΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΜΙΚΡΟΤΕΡΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΣΟ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΠΟΥ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΟΤΙ Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΙΣΩΣ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΜΕ ΤΟ ΧΡΕΟΣ ΤΗΣ 4. ΚΕΡΔΟΦΟΡΙΑ ΤΟ ΜΙΚΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΚΕΡΔΟΥΣ ΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ΑΛΛΑ ΕΙΝΑΙ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΣΟ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ ΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ ΜΕΙΩΝΕΤΑΙ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΜΙΚΡΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΣΟ ΤΟΥ ΚΛΑΔΟΥ. ΙΣΩΣ ΥΨΗΛΟΙ ΤΟΚΟΙ ΕΙΝΑΙ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΓΙΑ ΤΟ ΑΣΧΗΜΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ. ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΥΝΕΠΩΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΠΡΟΥΝ ΝΑ ΣΥΝΟΨΙΣΘΟΥΝ ΣΕ: ΥΨΗΛΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΧΑΜΗΛΕΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΥΨΗΛΟ ΧΡΕΟΣ 20