ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΑ ΕΡΓΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ Χρίστος Πυργίδης Καθηγητής ΑΠΘ
Θεματικές ενότητες εισήγησης Ιδιαιτερότητες σιδηροδρομικών τεχνικών έργων σε σχέση με τα οδικά Ασφάλεια σιδηροδρομικής υποδομής Διαλειτουργικότητα σιδηροδρομικής υποδομής
Σιδηροδρομικές σήραγγες
Σιδηροδρομικές σήραγγες Διπλής γραμμής Δίδυμη
Ιδιαιτερότητες σε σχέση με τις οδικές Οδός μεταφοράς Επιλογή εμβαδού διατομής χρήσης (Γεωμετρική και αεροδυναμική επάρκεια) Επιλογή αριθμού κλάδων και γραμμών κυκλοφορίας (δίδυμη, μονής γραμμής, διπλής γραμμής) Αυξημένη ανάγκη αερισμού λόγω εκπομπής υψηλών τιμών καυσαερίων (ντηζελοκίνηση) Μειωμένες ανάγκες φωτισμού (1 βαθμός ελευθερίας κίνησης) ης) Εδαφομεταφερόμενος θόρυβος και δονήσεις
Σιδηροδρομικές γέφυρες
Ιδιαιτερότητες σε σχέση με τις οδικές Οδός μεταφοράς Φόρτιση (Μεγαλύτερα κινητά και μόνιμα φορτία - Μεγαλύτερες δυναμικές επιπονήσεις) Τυπική διατομή (Μικρότερο εύρος κατάληψης)
Επιχώματα - Ορύγματα
Ιδιαιτερότητες σε σχέση με τα οδικά Οδός μεταφοράς Φόρτιση επιχώματος (μεγαλύτερα στατικά και δυναμικά φορτία) Επιτρεπόμενες ό καθιζήσεις θζή επιχωμάτων (ύψος < 20 m) Συντήρηση ορυγμάτων Παρακολούθηση / Φύλαξη γραμμής
Ανισόπεδες διαβάσεις (Άνω οδική Κάτω σιδηροδρομική)
Ιδιαιτερότητες σε σχέση με τις οδικές Επιλογή ελεύθερου ύψους διέλευσης (Μεγαλύτερο γ ρ ύψος) Προστασία από πτώση αντικειμένων από άνω οδική γέφυρα στη γραμμή Ειδική χωροθέτηση Αποκατάσταση συνέχειας οδικού δικτύου Οδός μεταφοράς εαφοράς
Συστήματα αποστράγγισης
Ηχοπετάσματα - Ιδιαιτερότητες σε σχέση με τα οδικά Αυξημένη καταπόνηση λόγω κυμάτων πίεσηςυποπίεσης κατά τη διέλευση των συρμών Απαίτηση αυξημένης ηχομονωτικής ικανότητας Απαίτηση αυξημένης ηχομονωτικής ικανότητας ηχοπετασμάτων
Περίφραξη Ζώνες ασφάλειας Έξοδοι διαφυγής (κινδύνου) Σήμανση
Σιδηροδρομική Ασφάλεια Η εξασφάλιση μέσω των συνιστωσών και των στοιχείων του σιδηροδρομικού συστήματος ότι κατά τη λειτουργία του το επίπεδο επικινδυνότητας δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως «μη ανεκτό» (συχνότητα + σοβαρότητα περιστατικών)
Επίπεδα ρίσκου επικινδυνότητας Σοβαρότητα Συχνότητα Καταστροφικό Σοβαρό Μικρής βαρύτητας Αμελητέο Συχνό Μη ανεκτό Μη ανεκτό Μη ανεκτό Μη ανεκτό Πιθανό Μη ανεκτό Μη ανεκτό Περιστασιακό Ασυνήθιστο Μη ανεκτό Μη επιθυμητό Μη επιθυμητό Μη επιθυμητό Μη επιθυμητό Μη επιθυμητό Ανεκτό Μη επιθυμητό Ανεκτό Ασήμαντο Σπάνιο Ανεκτό Ανεκτό Ασήμαντο Ασήμαντο Απίθανο Ασήμαντο Ασήμαντο Ασήμαντο Ασήμαντο
Η σημασία της ασφάλειας για το σιδηρόδρομο Σε κάθε μεταφορικό σύστημα,η ασφαλής παραγωγή μεταφορικού έργου επιφέρει θετικές επιπτώσεις : Στο επίπεδο εξυπηρέτησης η ης που παρέχεται στους χρήστες Στην οικονομική αποδοτικότητα του συστήματος Στο οευρύτερο ερο περιβάλλον του συστήματος
Ιδιαιτερότητες του σιδηροδρόμου που επηρεάζουν την ασφάλεια Ένας βαθμός ελευθερίας κίνησης-μεγάλο μήκος πέδησης Χαρακτηριστικά που εντείνουν κατά τη διέλευση των συρμών τα αεροδυναμικά φαινόμενα Υποδομή που δεν είναι βατή από τα συνήθη οδικά μέσα Περισσότερο επιρρεπής σε ανατροπή λόγω πλευρικών ανέμων Μεγάλη μάζα αδράνειας Χρονοβόρα μετακίνηση των συρμών σε περίπτωση ακινητοποίησης Παρουσία γρήγορων και αργών τρένων Πολύ μικρή ανοχή στα σφάλματα της οδού μεταφοράς (σφάλματα γραμμής) )
Η Σιδηροδρομική Ασφάλεια στην Ευρωπαϊκή Ένωση Στόχος πρώτης προτεραιότητας Σειρά Οδηγιών (χαρακτηριστικότερη η 2004/49) Ευρωπαϊκός Οργανισμός Σιδηροδρόμων αποστολή εισαγωγή γή μεθόδων αξιολόγησης ης και παρακολούθησης ης της ασφάλειας των σιδηροδρομικών συστημάτων της Ευρωπαϊκής επικράτειας κατά ένα ενιαίο και ολοκληρωμένο τρόπο
Κατηγορίες περιστατικών με βάση τα δομικά τμήματα της σιδηροδρομικής υποδομής Περιστατικά επί τεχνικών έργων (γέφυρες, σήραγγες,επιχώματα) Περιστατικά στις ισόπεδες διαβάσεις Περιστατικά στις περιοχές σταθμών/στάσεις Περιστατικά επί ανοικτής γραμμής
Ασφάλεια στα τεχνικά έργα Σήραγγες Σε περίπτωση ανεπιθύμητου περιστατικού,λόγω της κατασκευής του έργου υπό την επιφάνεια του εδάφους,αυξάνονται,ειδικά για τις σήραγγες μεγάλου μήκους,η σοβαρότητα των επιπτώσεων, η ανάγκη για γρήγορη απομάκρυνση από το σημείο του περιστατικού ενώ δυσχεραίνεται χρ η πρόσβαση των σωστικών συνεργείων
Σχετική τιμή επικινδυνότητας για διάφορα συστήματα σηράγγων
Μέτρα ασφάλειας Στοές διαφυγής Ελεύθεροι χώροι διάσωσης Φωτισμός ασφάλειας Σήμανση Πυρόσβεση Τηλέφωνα ανάγκης Χώροι διάσωσης Οδοί πρόσβασης Η/Μ συστήματα λειτουργίας/προστασίας
Γέφυρες Πεζοδρόμια για τη διακίνηση του προσωπικού Προστατευτικό παραπέτασμα για την ασφαλή διακίνηση των πεζών Αντιτροχιές προστασίας έναντι εκτροχιασμού κατά μήκος της γραμμής
Αντιτροχιές προστασίας έναντι εκτροχιασμού
Ασφάλεια στις ΙΣΔ Στόχοι διαχείρισης εγκαταστάσεων Ι.Σ.Δ. Κατά το σχεδιασμό, κατασκευή και λειτουργία Ι.Σ.Δ. πρέπει να: Περιορίζεται στο ελάχιστο η πιθανότητα πρόκλησης ατυχήματος. Εξασφαλίζεται η διέλευση των συρμών με την επιθυμητή ταχύτητα. Διατηρείται το κόστος λειτουργίας και συντήρησης σε αποδεκτά επίπεδα.
Εργαλεία διαχείρισης ΙΣΔ Ι.Σ.Δ.. Σύστημα καταγραφής της υφισταμένης κατάστασης Σύστημα καταγραφής περιστατικών Σύστημα ελέγχου της Σύστημα παρακολούθησης υφιστάμενης κατάστασης περιστατικών Αξιολόγηση του επιπέδου ασφάλειας των Ι.Σ.Δ. Κατάργηση Ι.Σ.Δ. Βελτίωση χαρακτηριστικών Μετατροπή σε ανισόπεδη Μοντέλα πρόβλεψης ατυχημάτων σε Ι.Σ.Δ.
Λήψη αποφάσεων για επεμβάσεις Πλήθος Ι.Σ.Δ. που πρέπει να υπάρχουν σε ένα μήκος γραμμής Ροπή κυκλοφορίας Στοιχεία ατυχημάτων Δυνατότητα αποκατάστασης οδικού δικτύου Χρήσεις γης στην περιοχή της διάβασης Στοιχεία κόστους Πιέσεις από το κοινωνικό σύνολο
Ασφάλεια στις περιοχές των σταθμών Σε περίπτωση δέλ διέλευσης ενός συρμού με ταχύτητα το πεδίο ροής που δημιουργείται μπορεί να επηρεάσει τις κινήσεις των ατόμων που βρίσκονται στις αποβάθρες (επιβάτες, εργάτες γραμμής) ) Μέτρα Μείωση ταχύτητας Τήρηση η ελάχιστης απόστασης από τη γραμμή Εγκατάσταση αγωγών εξαερισμού στις αποβάθρες
Ασφάλεια στην ανοικτή γραμμή Παράσυρση πεζών και ζώων επί της γραμμής ΜΕΤΡΑ : Περίφραξη/Ανισόπεδη διάβαση
Εκτροχιασμός συρμού και είσοδός του σε οδική αρτηρία ΜΕΤΡΑ : Τοίχοι από οπλισμένο σκυρόδεμα, μεταλλικά στηθαία ασφάλειας
Άλλα περιστατικά Εκτροχιασμός λόγω πλευρικών ανέμων ΜΕΤΡΑ : Ανεμοφράκτες,μείωση μ η ταχύτητας Εκτροχιασμός συρμού λόγω υπερθέρμανσης των λιποκιβωτίων ΜΕΤΡΑ : Ανιχνευτές θερμών λιποκιβωτίων Σύγκρουση συρμού με εμπόδιο επί της γραμμής -Πτώση βράχων ΜΕΤΡΑ : Βραδυπορίες,ενίσχυση φύλαξης γραμμής
Σιδηροδρομική Διαλειτουργικότητα Η ικανότητα του Διευρωπαϊκού Συστήματος να επιτρέπει την ασφαλή και συνεχή κυκλοφορία των συρμών μεταξύ των διαφόρων τμημάτων του επιτυγχάνοντας τις απαιτούμενες επιδόσεις σε συγκεκριμένες γραμμές.
Σιδηροδρομική Διαλειτουργικότητα Κοινοτικές Οδηγίες Η σιδηροδρομική διαλειτουργικότητα εξασφαλίζεται από ένα σύνολο κανονιστικών, τεχνικών και λειτουργικών προϋποθέσεων που πρέπει να τηρούνται: 96/48 2001/16 2008/57 Τ.Π.Δ. (Τεχνικές προδιαγραφές διαλειτουργικότητας)
Σιδηροδρομική Διαλειτουργικότητα Πεδίο Εφαρμογής Α. Λειτουργικότητα δικτύου Υψηλών ταχυτήτων (Ι, ΙΙ, ΙΙΙ) Συμβατικών ταχυτήτων Β. Σιδηροδρομικό υποσύστημα * Υποδομή * Ενέργεια * Σηματοδότηση * Εκμετάλλευση * Τροχαίο υλικό * Συντήρηση
ΒΑΣΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ : Ανταγωνιστικότητα Πρόσθετα όπλα Νέες γραμμές + Σύγχρονο τροχαίο υλικό επενδύσεις Μεγαλύτερες ταχύτητες ευθυγραμμίες + βελτιστοποίηση η κατασκευαστικών χαρακτηριστικών τροχαίου υλικού Νέες, ευέλικτες οργανωτικές δομές + άρση μονοπωλίου Οδηγίες ΕΕ
Η σημασία της διαλειτουργικότητας για την ανάπτυξη των σιδηροδρόμων ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΥ Περιορισμό των τεχνικών και λειτουργικών εμποδίων για την κίνηση των συρμών από ένα δίκτυο στο άλλο Καλύτερη εκμετάλλευση των εγγενών πλεονεκτημάτων του σιδηρόδρομου Μί Μείωση κόστους προμήθειας τροχαίου υλικού
Αντικείμενο ΤΠΔ Διευκρινίζουν τις βασικές απαιτήσεις των υποσυστημάτων και των διασυνδέσεών τους (διεπαφές) Καθορίζουν τους όρους που πρέπει να πληρούνται για την επίτευξη των επιδόσεων Προσδιορίζουν τα στοιχεία διαλειτουργικότητας και τις διεπαφές που πρέπει να αποτελούν αντικείμενο ευρωπαϊκών προδιαγραφών Αναφέρουν τις διαδικασίες που πρέπει να πληρούνται για την αξιολόγηση της πιστότητας και της καταλληλότητας χρήσης των στοιχείων διαλειτουργικότητας
Τεχνικά έργα-τπδ Φορτία κυκλοφορίας επί των τεχνικών Επίδραση πλευρικών ανέμων Μέγιστη μεταβολή πίεσης στις σήραγγες Μέγιστη κατά μήκος κλίση Συγκεκριμένο περιτύπωμα τροχαίου υλικού Σήραγγες
Τμήμα γραμμής Ταχύτητα μελέτης Κατηγορία γραμμής Χαρακτηρισμός έργου ΣΚΑ-ΘΡΙΑΣΙΟ 150 km/h III Αναβάθμιση γραμμής 200 km/h II Αναβάθμιση γραμμής ΚΙΑΤΟ-ΠΑΤΡΑ 120-200 km/h III,II Αναβάθμιση γραμμής ΤΙΘΟΡΕΑ-ΛΙΑΝΟΚΛΑΔΙ 200(250) km/h II Αναβάθμιση γραμμής ΛΙΑΝΟΚΛΑΔΙ-ΔΟΜΟΚΟΣ 130-160 km/h III Αναβάθμιση γραμμής ΘΡΙΑΣΙΟ- ΚΟΡΙΝΘΟΣ- ΚΙΑΤΟ ΛΕΠΤΟΚΑΡΥΑ- ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ- ΕΙΔΟΜΕΝΗ 200(250) km/h II Αναβάθμιση γραμμής 120-160 km/h III Αναβάθμιση γραμμής ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ- ΣΤΡΥΜΩΝ 160km/h III Αναβάθμιση γραμμής ΣΤΡΥΜΩΝ-ΠΡΟΜΑΧΩΝ 100km/h III Αναβάθμιση γραμμής
Ανάγκη για τη δημιουργία μιας οργανωτικής δομής στον ΟΣΕ για τη διαλειτουργικότητα Δ/νων Σύμβουλος ΟΣΕ ΟΣΕ ERA Επιχειρησιακή Μονάδα Διαλειτουργικότητας Υπ.Υπ.Με. Δικ. Κοινοποιημένος Οργανισμός
Ο σιδηρόδρομος είναι ίσως η μόνη τεχνολογία που κατά τη διάρκεια της εξελικτικής της πορείας γνώρισε αρχικά περίοδο μεγάλης ακμής, πέρασε στη συνέχεια μια περίοδο έντονης αμφισβήτησης και την τελευταία δεκαετία κατόρθωσε, όχι μόνο να ανακάμψει αλλά να αποτελεί, για πολλές χώρες, τεχνολογία αιχμής.