Ασφαλής χρήση διαδικτύου και κινητού τηλεφώνου σε παιδιά και εφήβους Ι. Τσιάντης MD, DPM, FRC Psych. Αν. Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής Επιστημονικός Υπεύθυνος ΕΨΥΠΕ Ψυχαναλυτικός Ψυχοθεραπευτής Πρόεδρος Ιατρικών Ειδικοτήτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κλάδος Παιδικής και Εφηβικής Ψυχιατρικής (UEMS)
Ταυτότητα χρηστών Η/Υ στην Ελλάδα (Ι) 39% του συνολικού πληθυσμού χρησιμοποιεί Η/Υ (2008) 26% των πολιτών χρησιμοποιούν το διαδίκτυο σχεδόν κάθε μέρα Ηλικία: : 16-24 ετών υψηλότερα ποσοστά χρήσης (μέχρι 84%) Φύλο: συχνότερη χρήση από άνδρες Επαγγελματική κατάσταση: μαθητές και φοιτητές την μεγαλύτερη πρόσβαση πηγή: Παρατηρητήριο για την ΚτΠ
Ταυτότητα χρηστών Η/Υ στην Ελλάδα (ΙΙ) Τόπος πρόσβασης: - από το σπίτι (74%) - χώρος εργασίας (37%) - internet café (16%) - σπίτια φίλων ή συγγενών (11%) 1-3 νέους 16-24 ετών συνδέεται στο διαδίκτυο από internet café (32%) Λόγοι χρήσης του διαδικτύου: - αναζήτηση πληροφοριών (82%) - ηλεκτρονικό ταχυδρομείο (69%) - ψυχαγωγία (51%)
Παιδιά και χρήση κινητού τηλεφώνου (Ι) Το κινητό τηλέφωνο: Αποτελεί το πρώτο τεχνολογικό αντικείμενο για ενηλίκους που έχουν στην κατοχή και χρήση τους. Έχουν ακόμα και το «δικό τους αριθμό τηλεφώνου» Αποτελεί τον διαμεσολαβητή της επικοινωνίας των παιδιών και των εφήβων Είναι ένα μέσο αυτονομίας για το παιδί Τα θεμέλια για την ορθή χρήση της τεχνολογίας, κινητά και διαδίκτυο για τα παιδιά χτίζονται με βάση τη σχέση εμπιστοσύνης των παιδιών με τους γονείς που αρχίζει από πολύ νωρίς
Παιδιά και χρήση κινητού τηλεφώνου (ΙΙ) Αλλά υπάρχει και ένα παράδοξο: Ενώ οι γονείς θεωρούν ότι με το κινητό τηλέφωνο μπορούν να ελέγχουν τα παιδιά τους, αντίθετα οι έφηβοι πιστεύουν ότι το κινητό τους βοηθά να απομακρυνθούν από τον έλεγχο των γονιών
Τα παιδιά και η πρόσβαση στο Διαδίκτυο Το Διαδίκτυο: Είναι ένας «επιταχυντής γνώσης» για τα παιδιά Μαθαίνει στο παιδί να ερευνά, να αξιολογεί πληροφορίες και να κατευθύνεται προς ένα στόχο Προσφέρει στο παιδί τη δυνατότητα να αυτενεργεί, να έχει την δική του παρουσία και ταυτότητα με τους όρους που καθορίζει το ίδιο Είναι ένα μέσο ψυχαγωγίας και επικοινωνίας
Η ενασχόληση με το διαδίκτυο προσφέρει δυνατότητες μάθησης, εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας, αλλά...
Χρήση με βάση το αναπτυξιακό στάδιο του παιδιού Παιδιά προσχολικής ηλικίας (ως 7 ετών): Τα παιδιά υιοθετούν τη συμπεριφορά των γονιών απέναντι στον Η/Υ. Αρχίζουν να κατανοούν τον κόσμο των παιχνιδιών και της μάθησης. Δείχνουν ενδιαφέρον για προγράμματα μάθησης και παιχνιδιού Παιδιά σχολικής ηλικίας (ως 10 ετών): Δείχνουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τους εικονικούς κόσμους. Αναζητούν πληροφορίες για τα ενδιαφέροντά τους, αλλά μερικές φορές είναι δύσκολο να τις αξιολογήσουν μόνα τους Παιδιά στην εφηβεία: Πολλοί έφηβοι διαθέτουν πολύ χρόνο σε εικονικούς κόσμους. Μαθαίνουν να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο όλο και καλύτερα, δημιουργούν εικονικές επαφές, κατεβάζουν μουσικά κομμάτια, ταινίες, επικοινωνούν μέσω ομάδων κοινωνικής δικτύωσης (facebook)
Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς (Ι) Σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί κάποιος να κλέψει την διαδικτυακή ταυτότητα του παιδιού και να εκτελεί παράνομες online δραστηριότητες
Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς (ΙΙ) Τα παιδιά μπορεί να παρέχουν ανεξέλεγκτα τα προσωπικά τους στοιχεία εξαιτίας της έλλειψης εμπειρίας και επίγνωσης των κινδύνων Τα παιδιά μπορεί να εκτίθενται σε ιούς κατά την περιήγηση τους στο διαδίκτυο Τα παιδιά μπορεί να εκτεθούν σε ακατάλληλο ή ανάρμοστο υλικό για την ηλικία τους Μερικές φορές τα παιδιά και οι έφηβοι χρησιμοποιούν το διαδίκτυο ως μέσο σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης. Καλύτερα είναι να γίνει αυτή η διαδικασία μέσω των γονιών
Τι πρέπει να γνωρίζουν οι γονείς (ΙΙΙ) Ψυχολογικές επιπτώσεις: Η πολύωρη χρήση Η/Υ μπορεί να υποδηλώνει συναισθηματικές δυσκολίες: τάση για απόσυρση, αποφυγή διαπροσωπικής επαφής, αποφυγή συγκρούσεων, αναζήτηση νοήματος μέσα από την επαφή με την τεχνητή πραγματικότητα, δυσκολία στην ανάληψη ευθυνών και στη λήψη πρωτοβουλίας, άγχος, υποβόσκουσα κατάθλιψη Ο διαδικτυακός εκφοβισμός (cyber bullying) είναι σύνηθες φαινόμενο μεταξύ των παιδιών και των εφήβων που κάνουν χρήση των νέων τεχνολογιών, δημιουργώντας στο θύμα αίσθημα ενοχής και ανασφάλειας Ο διαδικτυακός εκφοβισμός ή κινητών, ορίζεται η κατάσταση που συμβαίνει μεταξύ παιδιών και εφήβων. Σε περίπτωση που συμβαίνει από ενήλικο σε ανήλικο είναι παράβαση του ποινικού δικαίου.
Τι κάνουν συχνά οι γονείς; Απειλούν το παιδί ότι θα του πάρουν τον Η/Υ Βγάζουν τον Η/Υ από το σπίτι απροειδοποίητα Του προκαλούν βλάβη, για να μην λειτουργεί Διαπληκτίζονται με το παιδί τους
Τι είναι καλό να κάνουν οι γονείς (1) Ασφάλεια και προστασία του υπολογιστή: Εγκαταστήστε προγράμματα φίλτρων προστασίας στον Η/Υ Τοποθετείστε τον Η/Υ σε ένα δωμάτιο που χρησιμοποιείται από όλη την οικογένεια (για μικρότερα παιδιά)
Τι είναι καλό να κάνουν οι γονείς (2) Ορίστε διαδικτυακούς κανόνες Ορίστε κανόνες για την χρήση του κινητού τηλεφώνου που θα είναι αποδεκτοί από όλους Εξεύρεση χρόνου μαζί με τα παιδιά και ελκυστικές εναλλακτικές δραστηριότητες Σταθερά όρια στην χρήση του υπολογιστή Ενθάρρυνση δημιουργικού παιχνιδιού με τους συνομηλίκους
Τι είναι καλό να κάνουν οι γονείς (3) Να υπάρχει διαθεσιμότητα των γονιών Οικοδομείτε σχέσεις εμπιστοσύνης προοδευτικά, μιλώντας τόσο για τις δικές σας εμπειρίες όσο και για τις εμπειρίες των παιδιών στο διαδίκτυο.
Τι είναι καλό να κάνουν οι γονείς (4) Μάθετε και εσείς οι ίδιοι περισσότερα για την χρήση του διαδικτύου και των κινητών τηλεφώνων Ενημέρωση της αστυνομίας ή της δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος σε περίπτωση που το παιδί σας λαμβάνει απειλητικά μηνύματα Ενημερωθείτε για τις πιο πρόσφατες διαδικτυακές απειλές στις οποίες μπορεί να εκτεθούν τα παιδιά