Ανενεργά λατοµεία Αττικής

Ανενεργά λατοµεία Αττικής Περισσότεροι από 60 εγκαταλειµµένοι χώροι Κυρίαρχο πρόβληµα: η οπτική αλλοίωση του τοπίου Χαρακτηριστικά αποκατάστασης: Ελλιπής αντιµετώπιση περιβαλλοντικών επιπτώσεων Χαµηλό δυναµικό αξιοποίησης του χώρου Ανενεργό Λατοµείο «Π.Βιαρόπουλου» 1

Μεθοδολογική προσέγγιση Εφαρµογή των τριών βασικότερων µεθόδων αποτίµησης: - - Ανάλυση Κόστους Ταξιδιού - Εκτίµηση του «κάτω ορίου» της παραγόµενης αξίας Πλεονεκτήµατα: δυνατότητα εφαρµογής στην αποτίµηση της «ολικής αξίας» ενός περιβαλλοντικού αγαθού ευρύ πεδίο εφαρµογής δυνατότητα ex ante εφαρµογής νοµοθετική ισχύ ικανότητα εξαγωγής συµπερασµάτων, υπό προϋποθέσεις, αναφορικά µε την εκτίµηση των διαφορετικών τύπων αξιών ενός αγαθού 2

Κρίσιµα σηµεία: Στρεβλώσεις στρατηγικής (Strategic biases) Στρεβλώσεις υπόθεσης (Hypothetical biases) Στρεβλώσεις πληροφορίας (Information biases) Σχεδιαστικές στρεβλώσεις (Design biases) Στρεβλώσεις του τρόπου πληρωµής (Vehicle biases) Πρόβληµα αποτίµησης τµήµατος και συνόλου ενός περιβαλλοντικού αγαθού (Part-whole bias) Στρεβλώσεις λόγω διαφορετικής συµπεριφοράς στην επιθυµία πληρωµής για απόκτηση ή για απώλεια ενός περιβαλλοντικού αγαθού (WTP vs. WTA bias) Βασικά στοιχεία: είγµα: 200 νοικοκυριά, που διαµένουν µόνιµα στο ήµο Μέθοδος δειγµατοληψίας: «συστηµατική δειγµατοληψία από περιοχές» Ερωτηµατολόγιο 20 ερωτήσεων, µε χρήση φωτογραφικού υλικού ιερεύνηση τριών εναλλακτικών σχεδίων αποκατάστασης 3

Σηµεία δειγµατοληψίας Βασικά στοιχεία ερωτηµατολογίου: Υλικό πληροφόρησης Καθορισµός τρόπου πληρωµής Τύπος ερώτησης Κοινωνικά Οικονοµικά ηµογραφικά δεδοµένα 4

Συζήτηση αποτελεσµάτων έρευνας: Το 83% των ερωτηθέντων αποκρίθηκε ότι ενοχλείται από πολύ έως αρκετά από την κατάσταση που επικρατεί στο λατοµικό χώρο. Ως βασικό πρόβληµα των ανενεργών λατοµείων αναδεικνύεται η αισθητική αλλοίωση του τοπίου. Από το σύνολο του δείγµατος, το 56% δέχεται να συµβάλει χρηµατικά στην αποκατάσταση του λατοµείου, ενώ το 44% αρνείται. Από τις αιτίες της άρνησης, µόνο το 32% χαρακτηρίζονται ως «πραγµατικές αρνήσεις». Οι υπόλοιπες αρνητικές απαντήσεις, χαρακτηρίζονται ως «αρνήσεις διαµαρτυρίας». Οικονοµική αξία σχεδίων αποκατάστασης Σχέδιο αποκατάστασης Άρνηση συνεισφοράς (%) Επιθυµία συνεισφοράς (%) Μέση τιµή ( ρχ.) Πρώτο Σχέδιο 55,4 44,6 10.030 µ 0,05 =8.860 µ 0,95 =11.650 εύτερο Σχέδιο 46,1 53,9 15.630 µ 0,05 =13.620 µ 0,95 =18.460 Τρίτο Σχέδιο 50,2 49,8 19.230 µ 0,05 =16.625 µ 0,95 =22.940 Αριθµός νοικοκυριών που συνεισφέρουν Ολική αξία σχεδίου αποκατάστασης ( χιλ. ρχ.) 8.073 80.970 9.762 152.620 9.011 173.300 5

0 19/1/2010 Αποτελέσµατα: Παραµετρική στατιστική επεξεργασία οκιµές προσαρµογής των δεδοµένων µε τις κατανοµές Weibull και Log-Normal (λογαριθµοκανονική). Ιστόγραµµα - Σχέδιο 2 35 30 Συχνότητα 25 Συχνότητα 20 15 10 5 0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 30.000 35.000 40.000 45.000 50.000 55.000 Κλάση 60.000 70.000 80.000 90.000 100.000 115.000 130.000 150.000 Μεγαλύτερο Συχνότητα 35 30 25 20 15 Ιστόγραµµα - Σχέδιο 2 Συχνότητα Επιλογή συνάρτησης Log-Normal 10 5 0 6,5 7 7,5 8 8,5 9 9,5 10 Κλάση 10,5 11 11,5 12 Μεγαλύτερο Αποτελέσµατα: Παραµετρική στατιστική επεξεργασία Οικονοµική αξία σχεδίων αποκατάστασης Σχέδιο αποκατάστασης Άρνηση συνεισφοράς (%) Επιθυµία συνεισφοράς (%) Μέση τιµή ( ρχ.) Πρώτο Σχέδιο 55,4 44,6 10.030 µ 0,05 =8.860 µ 0,95 =11.650 εύτερο Σχέδιο 46,1 53,9 15.630 µ 0,05 =13.620 µ 0,95 =18.460 Τρίτο Σχέδιο 50,2 49,8 19.230 µ 0,05 =16.625 µ 0,95 =22.940 Αριθµός νοικοκυριών που συνεισφέρουν Ολική αξία σχεδίου αποκατάστασης ( χιλ. ρχ.) 8.073 80.970 9.762 152.620 9.011 173.300 6

Αποτελέσµατα: Γεωστατιστική επεξεργασία Μεθοδολογία: Χωρική ένταξη των ερωτηµατολογίων Κατασκευή βαριογραµµάτων Προσδιορισµός της µέσης τιµής της WTP ανά οικοδοµικό τετράγωνο Προσδιορισµός αθροιστικής αξίας Γεωστατιστική επεξεργασία Χωρική κατανοµή της µεταβλητής WTP για το τρίτο σχέδιο σύµφωνα µε την εκτίµηση Kriging 7

Αποτελέσµατα: Γεωστατιστική επεξεργασία Η συνολική αξία κάθε σχεδίου διαµορφώνεται ως ακολούθως: Πρώτο εναλλακτικό σχέδιο: εύτερο εναλλακτικό σχέδιο: Τρίτο εναλλακτικό σχέδιο: 86.030.000 δρχ. 161.040.000 δρχ. 180.050.000 δρχ. Σύγκριση διακύµανσης σφάλµατος απλής στατιστικής και γεωστατιστικής Μέθοδος Πρώτο Σχέδιο εύτερο σχέδιο Τρίτο Σχέδιο Γεωστατιστική 15.274.674 50.792.727 44.114.812 «Απλή» στατιστική 95.501.231 276.720.436 211.401.925 Ανάλυση Κόστους Ταξιδιού Από έναν αριθµό παρατηρήσεων προκύπτει η «καµπύλη ζήτησης» για τον χώρο αναψυχής. Η καµπύλη έχει αρνητική κλίση, δεδοµένου ότι, η αύξηση της απόστασης από τον χώρο αναψυχής προκαλεί, εξαιτίας του αυξανόµενου κόστους, τη µείωση των επισκέψεων. Ευκαιριακό κόστος (επίδραση χρόνου ταξιδιού και χρόνου παραµονής στον χώρο αναψυχής) Επίδραση εναλλακτικών τοποθεσιών Επιλογή σηµείου αφετηρίας του επισκέπτη Επισκέπτες µε χαµηλό ή και µηδενικός κόστος ταξιδιού Αδυναµία υπολογισµού της «αξίας µη- χρήσης» 8

Ανάλυση Κόστους Ταξιδιού υσκολίες χρήσης της µεθόδου: - Περιορισµένη εφαρµογή σε αστικούς χώρους πρασίνου - υνατότητα εφαρµογής σε ex post περιπτώσεις Ιδιαιτερότητα στην περίπτωση Βιαρόπουλου: Η παρουσία των υφιστάµενων εγκαταστάσεων αναψυχής, η οικονοµική αξία των οποίων µπορεί να θεωρηθεί ως το «κάτω όριο» της αξίας της τοποθεσίας µετά την αποκατάσταση. Ανάλυση Κόστους Ταξιδιού Κεντρικές ερωτήσεις έρευνας: Τόπος διαµονής Κόστος ταξιδιού Αριθµός επισκέψεων σε µηνιαία βάση Χρόνος πρόσβασης Εναλλακτικές δυνατότητες Μεταφορικό µέσο 9

Ανάλυση Κόστους Ταξιδιού Συζήτηση αποτελεσµάτων της έρευνας: Πολύ µικρός χρόνος ταξιδιού (το 98% των επισκεπτών χρειάζεται λιγότερο από 30 min) Πολύ χαµηλό κόστος ταξιδιού Σηµαντικός αριθµός µηνιαίων επισκέψεων Οµοιοµορφία δείγµατος Ποσοστιαία κατανοµή των µηνιαίων επισκέψεων Χρόνος πρόσβασης στον χώρο 44% 8% 13% 35% Μία ύο έως τέσσερις Τέσσερις έως οκτώ Περισσότερες απ ό οκτώ 36% 2% Λιγότερο από 15 min Μεταξύ 15 και 30 min 62% Περισσότερο από 30 min Ανάλυση Κόστους Ταξιδιού Για την εκτίµηση της συνολικής ψυχαγωγικής αξίας του χώρου απαιτούνται: Το πραγµατικό κόστος ανά επίσκεψη (όπως προσδιορίστηκε από τη δειγµατοληπτική έρευνα). Το πλεόνασµα καταναλωτή (CS), που προσδιορίζεται από το µερικό συντελεστή παλινδρόµησης του κόστους ταξιδιού µε τη βοήθεια του µοντέλου. Ο αριθµός των επισκέψεων, που προσδιορίστηκε αξιοποιώντας στοιχεία των υπευθύνων των εγκαταστάσεων. 10

Ανάλυση Κόστους Ταξιδιού Μοντέλο υπολογισµού της οικονοµικής αξίας του χώρου σε ετήσια βάση TV = [(Wv + Sv + Ev) x 0,7] x V TV: υπολογιζόµενη αξία (σε δρχ.), σε ετήσια βάση Wv: συνολικός αριθµός των επισκεπτών κατά την χειµερινή περίοδο Sv: συνολικός αριθµός των επισκεπτών κατά την καλοκαιρινή περίοδο Ev: συνολικός αριθµός των επισκεπτών, κατά τις ηµέρες των εκδηλώσεων V: πραγµατικό κόστος ή το όφελος καταναλωτή σε δρχ. ανά επίσκεψη, για την εκτίµηση της συνολικής πραγµατικής και συνολικής καθαρής αξίας, αντίστοιχα 0,7: συντελεστής αναγωγής των επισκεπτών, αγνοώντας στην εκτίµηση τους επισκέπτες µε µηδενικό κόστος ταξιδιού Ανάλυση Κόστους Ταξιδιού Βέλτιστο µοντέλο γραµµικής παλινδρόµησης: VISITS = a.tc + b.al + c.oc + d.age + e.in + f Από το µοντέλο υπολογίζεται ο συντελεστής παλινδρόµησης του κόστους ταξιδιού (a), βάσει του οποίου προκύπτει το πλεόνασµα του καταναλωτή ανά επίσκεψη 11

Ανάλυση Κόστους Ταξιδιού Εφαρµογή της τεχνικής Monte Carlo Για τον προσδιορισµό των επισκεπτών της χειµερινής και της καλοκαιρινής περιόδου, σε ηµερήσια βάση, χρησιµοποιήθηκαν τριγωνικές κατανοµές µε παραµέτρους (100, 200, 1.000) και (1.000, 2.000, 5.000), αντίστοιχα. Για τους επισκέπτες των καλοκαιρινών εκδηλώσεων, χρησιµοποιήθηκε η τριγωνική κατανοµή (800, 1.500, 3.000). Για τους επισκέπτες κατά την Καθαρά ευτέρα χρησιµοποιήθηκε η σταθερή τιµή των 40.000 επισκέψεων. Για το πραγµατικό κόστος ταξιδιού, χρησιµοποιήθηκε περιορισµένη λογαριθµοκανονική κατανοµή (100, 500) µε µέση τιµή και τυπική απόκλιση 302 και 180 δρχ., αντίστοιχα. Για το CS οµοιόµορφη κατανοµή µε µέγιστη και ελάχιστη τιµή 207 και 331 δρχ., αντίστοιχα. Ανάλυση Κόστους Ταξιδιού Εκτίµηση της συνολικής οικονοµικής αξίας του χώρου (σε ετήσια βάση) Η καθαρή οικονοµική αξία του χώρου (Net Benefit) εκτιµάται σε 93 εκατοµµύρια δρχ. Το πραγµατικό κόστος επισκέψεων (Actual Travel Cost) εκτιµάται σε 90 εκατοµµύρια δρχ. Εποµένως, η συνολική οικονοµική αξία του χώρου αναψυχής (Total Aggregate WTP) εκτιµάται σε 183 εκατοµµύρια δρχ. 12

Η ποιότητα περιβάλλοντος, κεφαλαιοποιείται στην αξία της γης και των ακινήτων της περιοχής. Κρίσιµα σηµεία: Ανάγκη σηµαντικού όγκου δεδοµένων Ανάγκη ισορροπίας στην αγορά κατοικίας Επιλογή µοντέλου παλινδρόµησης Αριθµός και είδος των µεταβλητών του µοντέλου Μερική «απορρόφηση» του παράγοντα «περιβάλλον» στην αξία της κατοικίας Επίδραση του παράγοντα «χρόνου» Επίδραση εξωγενών παραγόντων (π.χ. ύψος επιτοκίων δανεισµού) υσκολίες περίπτωσης «Π. Βιαρόπουλου»: Η Η µέθοδος δ προϋποθέτει την οµαλή λειτουργία και ισορροπία της αγοράς κατοικίας. Η αναγραφόµενη αξία στο συµβόλαιο µεταβίβασης του ακινήτου, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων στην Ελλάδα, αφορά στην αντικειµενική και όχι στην πραγµατική αξία της κατοικίας. Η µέθοδος περιορίζεται στην εκτίµηση της προστιθέµενης αξίας σε ex post περιπτώσεις. Αδυνατεί, δηλαδή, να προσδιορίσει τις επιπτώσεις, θετικές ή αρνητικές, προτεινόµενων περιβαλλοντικών δράσεων. 13

Εφαρµογή της µεθόδου Delphi Θεωρείται κατάλληλη για τοµείς, οι οποίοι είναι ισχυρά εξαρτώµενοι από κοινωνικούς και οικονοµικούς παράγοντες, αποτελώντας µια χρήσιµη εναλλακτική επιλογή όταν απαιτείται µεγάλος όγκος δεδοµένων, για την εξαγωγή αξιόπιστων συµπερασµάτων. Η Ασαφής Μέθοδος Delphi Οι ασαφείς τριγωνικοί αριθµοί θεωρούνται ως ιδιαίτερα κατάλληλοι, καθώς µπορούν να παραχθούν εύκολα, ζητώντας από τους ειδικούς να προσδιορίσουν τρεις τιµές: µέγιστη, ελάχιστη και πιο πιθανή Βασικά στάδια της Ασαφούς Μεθόδου Delphi Βήµα 1 ο. Ειδικοί Ε i, i = 1,2,.,n, καλούνται να δώσουν τιµές αναφορικά µε ένα συγκεκριµένο θέµα και πιο συγκεκριµένα: την ελάχιστη τιµή α 1, την πιο πιθανή α Μ και τη µέγιστη α 2. Τα δεδοµένα παρουσιάζονται µε τη µορφή ασαφών τριγωνικών αριθµών A i = (α 1, α Μ, α 2 ), i = 1,2,.,n 14

Βασικά στάδια της Ασαφούς Μεθόδου Delphi Βήµα 2 ο. Καταρχήν, ο τριγωνικός µέσος όρος A ave = (m 1, m M, m 2 ) όλων των A i υπολογίζεται, σύµφωνα µε την εξίσωση n n n 1 ( i) 1 ( i) 1 ( i) A ave = (m 1, m M, m 2 ) = ( a a ) 1, m, a2 n n n i= 1 i= 1 i= 1 και ακολούθως για κάθε ειδικό Ε i υπολογίζεται η απόκλιση µεταξύ A ave και A i, που δίνεται από ένα τριγωνικό αριθµό της ακόλουθης µορφής A ave A i = (m 1 - α 1, m M - α Μ, m 2 - α 2 ) = n n n ( 1 ( i) ( i) 1 ( i) ( i) 1 ( i) ( i) ) a1 a1, am am, a2 a2 n n n i= 1 i= 1 i= 1 Η απόκλιση A ave A i στέλνεται πίσω στους ειδικούς για επαναξιολόγηση. Βασικά στάδια της Ασαφούς Μεθόδου Delphi Βήµα 3 ο. Κάθε ειδικός Ε i παραθέτει ένα νέο τριγωνικό αριθµό Β i = (b 1, b Μ, b 2 ), i = 1,2,.,n Η διαδικασία επαναλαµβάνεται ωσότου δύο διαδοχικοί µέσοι Α ave, Β ave,c ave, έχουν µια λογική διαφορά. 15

Εφαρµογή στην περίπτωση «Π. Βιαρόπουλου Οι ερωτήσεις αποσκοπούσαν στον προσδιορισµό: (α) της ακτίνας επιρροής (σε οικοδοµικά τετράγωνα) του αποκατεστηµένου ανενεργού λατοµείου στην περιβάλλουσας ζώνη κατοικίας (β) της ποσοστιαίας µεταβολής στην αξία της κατοικίας, µετά την εκτέλεση των έργων αποκατάστασης (γ) της διαφοροποίησης της µεταβολής αυτής, σε σχέση µε την απόσταση από τον αποκατεστηµένο λατοµικό χώρο (προσδιορισµός δ ό της µείωσης της µεταβολής της αξίας ανά οικοδοµικό τετράγωνο). Αποτελέσµατα της έρευνας Ως προς τους αστικούς χώρους πρασίνου και αναψυχής: (α) Ακτίνα επιρροής των χώρων ελάχιστη τιµή: 1 οικοδοµικό τετράγωνο µέγιστη τιµή: 4 οικοδοµικά τετράγωνα πιθανότερη τιµή: 2 οικοδοµικά τετράγωνα (β) Ποσοστιαία µεταβολή στην αξία της κατοικίας ελάχιστη τιµή: 14% µέγιστη τιµή: 31% πιθανότερη τιµή: 19% (γ) ιαφοροποίηση της µεταβολή σε σχέση µε την απόσταση (µεταξύ 1ο-2ο οικοδοµικού τετραγώνου) ελάχιστη τιµή: 8% µέγιστη τιµή: 20% πιθανότερη τιµή: 12% 16

Αποτελέσµατα της έρευνας Ως προς την αποτίµηση πραγµατοποιηθέντων έργων αποκατάστασης (α) Ακτίνα επιρροής των χώρων ελάχιστη τιµή: 1 έως 7 οικοδοµικά τετράγωνα µέγιστη τιµή: 2 έως 12 οικοδοµικά τετράγωνα πιθανότερη τιµή: 1 έως 8 οικοδοµικά τετράγωνα (β) Ποσοστιαία µεταβολή στην αξία της κατοικίας ελάχιστη τιµή: 10% έως 60% µέγιστη τιµή: 15% έως 120% πιθανότερη τιµή: 10% έως 100% Αποτελέσµατα της έρευνας Ως προς την αποκατάστασης εκτίµηση των (α) Ακτίνα επιρροής των χώρων ελάχιστη τιµή: 3 οικοδοµικά τετράγωνα µέγιστη τιµή: 7 οικοδοµικά τετράγωνα πιθανότερη τιµή: 4 οικοδοµικά τετράγωνα προτεινόµενων έργων (β) Ποσοστιαία µεταβολή στην αξία της κατοικίας ελάχιστη τιµή: 18% µέγιστη τιµή: 36% πιθανότερη τιµή: 26% 17

Παρατηρήσεις ως προς τα αποτελέσµατα της έρευνας ιαφορές µεταξύ των χώρων πρασίνου και των αποκατεστηµένων λατοµείων. Βασικοί παράγοντες : η θέαση του χώρου αναψυχής ή πρασίνου (αντίστοιχα του αποκατεστηµένου λατοµείου) το µέγεθος του χώρου τα χαρακτηριστικά και οι χρήσεις του χώρου η γενικότερη φυσιογνωµία της περιοχής, κ.ά. Ιδιαίτερα στοιχεία: Απόσταση λατοµείου από τις κατοικηµένες περιοχές του ήµου Γαλατσίου. Παρουσία των εγκαταστάσεων άθλησης και αναψυχής του ήµου Γαλατσίου. Μορφολογία της περιοχής. Παραδοχές: (α) Ως ακτίνα επιρροής των έργων λαµβάνονται τα πρώτα οικοδοµικά τετράγωνα του ήµου Γαλατσίου, µε θέα προς το λατοµικό χώρο. (β) Ως προς την ποσοστιαία µεταβολή στην αξία της κατοικίας ελήφθησαν οι τιµές 18%, 36% και 26%, για την ελάχιστη, µέγιστη και πιθανότερη τιµή, αντίστοιχα. 18

Εκτίµηση της παραγόµενης οικονοµικής αξίας Βάσει των αντικειµενικών αξιών της περιοχής: Ελάχιστη τιµή: 3.200.000.000 δρχ. Μέγιστη τιµή: 6.300.000.000 δρχ. Πιθανότερη τιµή: 4.500.000.000 δρχ. Βάσει των πραγµατικών αξιών της περιοχής: Ελάχιστη τιµή: 6.000.000.000 δρχ. Μέγιστη τιµή: 12.000.000.000 δρχ. Πιθανότερη τιµή: 8.700.000.000 δρχ. 19