ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΤΗ ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «Ο ΑΥΤΟΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΒΑΣΙΣΜΕΝΟΣ ΣΕ ΔΟΣΜΕΝΑ ΜΟΥΣΙΚΑ ΜΟΤΙΒΑ» Δράσεις που υλοποιήθηκαν με την Ε Τάξη του 6 ου Δημοτικού Σχολείου Αλεξάνδρειας Οκτώβριος Δεκέμβριος 2012
Συντελεστές προγράμματος Οι μαθητές/ριες της Ε Τάξης του 6 ου Δημοτικού Σχολείου Αλεξάνδρειας, σε συνεργασία με τον εκπαιδευτικό της τάξης. Συντονιστής: Δημήτρης Αγγελάκης, συνεργάτης του Προγράμματος. Υπεύθυνη των παρεμβάσεων στη μουσική εκπαίδευση: Ελένη Λαπιδάκη. 2
Σκοπός του προγράμματος είναι η εκμάθηση του αυτοσχεδιασμού μέσα από δοσμένα μουσικά μοτίβα. Στόχοι η ανάπτυξη της επικοινωνίας μέσω της μουσικής έκφρασης η γνωριμία με μουσικά όργανα η σύνδεση της μουσικής ορολογίας με την Ελληνική Γλώσσα ο πειραματισμός με ηχοχρώματα η ανάπτυξη της φαντασίας και της εξωτερίκευσης των συναισθημάτων η αλληλεπίδραση των παιδιών σε συγκεκριμένα λεκτικά και μουσικά μοτίβα η παραγωγή βασικών τονικών ήχων η εκμάθηση της έννοιας του παλμού 3
Συνοπτική παρουσίαση του προγράμματος Το πρόγραμμα διήρκησε επτά ώρες. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα είχε σκοπό να εξοικειώσει τα παιδιά με τη μουσική έκφραση αλλά και τον τρόπο που αλληλεπιδρούν οι μουσικοί όταν εκτελούν ή αυτοσχεδιάζουν ένα κομμάτι. Παράλληλα, έγινε και σύνδεση της Ελληνικής γλώσσας με μουσικούς όρους. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να αναλύσουν ετυμολογικά κάποιους μουσικούς όρους που έχουν να κάνουν είτε με τις οικογένειες των οργάνων είτε με την εκτέλεση και ακρόαση μουσικής, όπως φαίνεται παρακάτω: 4
Ετυμολογική ανάλυση των λέξεων της μουσικής Τα παιδιά μέσα από αυτήν τη διαδικασία εμβάθυναν σε διάφορες έννοιες που είχε σαν αποτέλεσμα την καλύτερη επικοινωνία με μαθήματα όπως είναι η Ελληνική γλώσσα (αυτό βέβαια μπορεί να συνεχιστεί με πολλές άλλες λέξεις αλλά δεν ήταν το κύριο θέμα του παρόντος project). Στη συνέχεια τα παιδιά διδάχτηκαν τον τρόπο που επικοινωνούν οι μουσικοί όταν παίζουν, 5
έτσι ώστε να επεκταθεί αυτό τόσο στις μεταξύ τους σχέσεις όσο και στη σχέση τους με τους καθηγητές. Πιο συγκεκριμένα, δουλέψαμε με τα παιδιά τη σημασία του συγχρονισμού σε μια οποιαδήποτε ομάδα και έπειτα στη μουσική. Αφού προηγήθηκε μια συζήτηση έκφραση απόψεων, σχετικά με το παραπάνω, τα παιδιά κλήθηκαν να παίξουν ένα ρυθμικό το οποίο όμως έπρεπε να έχει σταθερό παλμό από όλους. Στην αρχή δυσκολεύτηκαν, καθώς πολλά από αυτά δεν είχαν ξαναπαίξει παρόμοια μουσικά όργανα αλλά ύστερα από προσωπική ενθάρρυνση αλλά και υπό την καθοδήγηση του δασκάλου άρχισαν να προσαρμόζονται στη νέα αυτή κατάσταση. Σιγά-σιγά ακολούθησε και ο αυτοσχεδιασμός βασισμένος σε μοτίβα. Ο συγκριμένος τρόπος έκφρασης είναι σημαντικός γιατί περιέχει δύο στάδια: 1. Μίμηση- αποτύπωση 2. Προσωπική έκφραση-αυτοσχεδιασμός 6
Μέσα λοιπόν από αυτά τα στάδια, τα παιδιά αρχικά μιμήθηκαν τον ήχο και έπειτα έπρεπε να δημιουργήσουν έναν δικό τους, ο οποίος όμως έπρεπε να μοιάζει στον αρχικό. Με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά δημιούργησαν κάτι προσωπικό το οποίο όμως ήταν και εμπνευσμένο, καθώς και μόνο η διαδικασία της δημιουργίας είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της φαντασίας και του δημιουργικού τρόπου έκφρασης. Μοτιβικός αυτοσχεδιασμός 7
Στο επόμενο στάδιο της εργασίας, δουλέψαμε συγκεκριμένα ρυθμικά σχήματα και τον τρόπο εκτέλεσης τους από μια ομάδα. Σαν επιπλέον πρόκληση, δόθηκε στα παιδιά η ευκαιρία να δημιουργήσουν τα δικά τους ρυθμικά σχήματα (με βάση τις προηγούμενες αρχές αυτοσχεδιασμού και έκφρασης). Στο τέλος μάλιστα των μαθημάτων τα παιδιά είχαν μάθει να γράφουν και κάποιες βασικές νότες ή ακόμα και σύμβολα δυναμικών, τα οποία τα τοποθετούσαν ανάλογα με την έμπνευση της στιγμής, ενώ η ομάδα που εκτελούσε έπρεπε να παίξει ακριβώς αυτό που είχε γραφτεί στον πίνακα. 8
Δημιουργία μουσικής σύνθεσης με βάση τα τονίσματα της μουσικής Γενικότερα, δόθηκε στα παιδιά η ευκαιρία να δημιουργήσουν κάτι μοναδικό που αφορά τη μουσική εκτέλεση και αυτοσχεδιασμό. Στο τέλος των μαθημάτων τα περισσότερα παιδιά ήξεραν να γράφουν και να εκτελούν απλά μουσικά σχήματα. Γεγονός που είχε θετικό αντίκτυπο τόσο στις μεταξύ τους σχέσεις, καθώς δουλεύεται η επικοινωνία και παράλληλα αυξάνεται η 9
αυτοπεποίθηση, όσο και στα υπόλοιπα μαθήματα, αφού τα παιδιά μπαίνουν σε μια διαδικασία να αντιμετωπίσουν με τον ίδιο τρόπο και τα υπόλοιπα μαθήματα. Εκτέλεση μουσικής σημειογραφίας 10
Δραστηριότητες παίξιμο βασικών ρυθμικών αξιών με τα χέρια αλλά και με όργανα πειραματισμός στα διάφορα ηχοχρώματα των οργάνων δημιουργία ρυθμικών και ηχοχρωματικών μοτίβων διδασκαλία μουσικής σημειογραφίας αναγνώριση και μουσική ανάλυση ήχων βάσει τεχνικών παιξίματος και υλικών κατασκευής ετυμολογική ανάλυση μουσικών όρων και εννοιών μουσικός συγχρονισμός Σε όλη τη διάρκεια των παρεμβάσεων δόθηκε ιδιαίτερη βαρύτητα στη συνολική συμμετοχή των παιδιών και όχι μόνο σε αυτά που εμφάνισαν κάποιο ιδιαίτερο ταλέντο. Σκοπός του προγράμματος δεν είναι μόνο η ειδική 11
μουσική κατάρτιση αλλά κυρίως η ανάπτυξη της επικοινωνίας και της αυτοπεποίθησης μέσω της μουσικής έκφρασης έτσι ώστε τα παιδιά να αποκτήσουν μουσική ταυτότητα και τελικά να γνωρίσουν καλύτερα τον εαυτό τους. Όλη η τάξη μια ομάδα! 12