ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΙΙ 2015-16 Καλλιρρόη Παπαδοπούλου ΕΚΠΑ/ΤΕΑΠΗ
1.Συνομήλικοι, φιλίες 2.Οικογένεια
Βασική βιβλιογραφία 1. Craig,J. & Baucum, D. (2007) Η Ανάπτυξη του Ανθρώπου. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση (Τόμος Α). 2. Feldman, R.S. (2009) Εξελικτική Ψυχολογία. Δια Βίου Μάθηση. Αθήνα: Εκδόσεις Gutenberg (Τόμος Α) 3. Cole, M. & Cole, S. (2001) Η Ανάπτυξη των Παιδιών. Αθήνα: Gutenberg 4. Kουγιουμουτζάκης, Γ. (Eπιμέλεια Έκδοσης), (1995). Aναπτυξιακή ψυχολογία : παρελθόν, παρόν και μέλλον. Hράκλειο, Kρήτη: Πανεπιστημιακές Eκδόσεις Kρήτης
Στη μέση παιδική (σχολική) ηλικία
Συνομήλικοι και φιλίες Στη σχολική ηλικία, η φιλία αποκτά όλο και μεγαλύτερη σημασία και παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού. Επίσης, η ομάδα των συνομηλίκων σταδιακά παίζει και αυτή όλο και πιο σημαντικό ρόλο
Φιλία Μία σχέση που χαρακτηρίζεται από στοργή, αμοιβαιότητα και δέσμευση μεταξύ ανθρώπων που θεωρούν ότι είναι ίσοι μεταξύ τους (Hartup, 1992)
Παράγοντες που επηρεάζουν τη διαμόρφωση της φιλίας Από την έρευνα του Gottman (1983), τα παιδιά που έγιναν φίλοι ήταν αυτά που: Βρήκαν γρήγορα κοινές δραστηριότητες Ανέπτυξαν καλή και σαφή επικοινωνία Έκαναν ανταλλαγή πληροφοριών Μπορούσαν να λύνουν τις συγκρούσεις τους Ανταποκρίνονταν στις θετικές συμπεριφορές του συντρόφου τους με θετική συμπεριφορά (αμοιβαιότητα)
Στάδια ανάπτυξης της φιλίας Selman (1981) 6 και κάτω: βασίζεται σε φυσικούς ή γεωγραφικούς παράγοντες 7-9: αμοιβαιότητα και επίγνωση των συναισθημάτων των άλλων 9-12: γνήσια ανταλλαγή. Οι φίλοι αλληλοβοηθιούνται. 11-12+: σταθερή και συνεχής σχέση. Damon & Hart (1988) 4-7: βασίζεται στη συμπεριφορά των άλλων. Κοινά παιχνίδια, δραστηριότητες, χρόνος 8-10: χαρακτηριστικά προσωπικότητας, εμπιστοσύνη 11-15: συναισθηματική εγγύτητα, οικειότητα, αφοσίωση
Λειτουργίες της φιλίας η συναισθηματική εγγύτητα-οικειότητα η συντροφικότητα η ανάπτυξη της κοινωνικότητας η αξιόπιστη συμμαχία η ενίσχυση της προσωπικής αξίας η βοήθεια και η καθοδήγηση το παιγνίδι η προαγωγή της γνωστικής ανάπτυξης και η προαγωγή της ηθικής ανάπτυξης.
Λειτουργίες της φιλίας Ο βαθμός στον οποίο μια φιλική σχέση επιτελεί αυτές τις λειτουργίες εξαρτάται από: την ποιότητα και τη σταθερότητα της σχέσης, τις ανάγκες, τα ενδιαφέροντα και τα χαρακτηριστικά που τα μέλη της φέρνουν στη σχέση αυτή. Επειδή τα μέλη της σχέσης διαφέρουν συνήθως το ένα από το άλλο ως προς αυτά που μπορούν να προσφέρουν στο φίλο τους, το κάθε μέλος αντλεί από τη φιλία διαφορετικές ικανοποιήσεις και έχει διαφορετικά αναπτυξιακά οφέλη από το άλλο.
Οι ομάδες των συνομηλίκων Οι ομάδες συνομηλίκων δημιουργούνται όπου συναντιούνται παιδιά με κοινά ενδιαφέροντα, στόχους και αξίες Διέπονται από κανόνες Υπάρχουν διαφορές θέσης μέσα στην ομάδα
Αναπτυξιακές τάσεις Στην πρώτη παιδική ηλικία οι ομάδες είναι πιο ευέλικτες και ανεπίσημες. Στην ηλικία 10-12, η ομάδα αποκτά μεγαλύτερη σημασία για τα μέλη της. Η συμμόρφωση στην ομάδα γίνεται σημαντική και η πίεση των συνομηλίκων πιο έντονη. Η πίεση των συνομηλίκων μπορεί να είναι θετική ή αρνητική Η συμμόρφωση γίνεται ιδιαίτερα σημαντική στην προεφηβεία, όταν πια τα παιδιά κινούνται προς την ανεξαρτησία από την οικογένεια.
Οι θέσεις μέσα στην ομάδα Δημοφιλή Ονομάζονται πολύ συχνά ως επιθυμητά από τους συμμαθητές τους. Απορριπτόμενα Ονομάζονται σπάνια ως επιθυμητά και πολύ συχνά ως ανεπιθύμητα από τους συμμαθητές τους, τα αντιπαθούν ενεργά. Παραμελημένα Ονομάζονται σπάνια είτε ως επιθυμητά είτε ως ανεπιθύμητα από τους συμμαθητές τους, τα αγνοούν. Αμφιλεγόμενα Ονομάζονται εξίσου και ως επιθυμητά και ως ανεπιθύμητα από τους συμμαθητές τους.
Αλλαγές στις σχέσεις με τους γονείς Αλλαγή στις προσδοκίες και στις απαιτήσεις των γονέων Αλλαγή στις ικανότητες των παιδιών Αλλαγή στα θέματα που προκύπτουν μεταξύ γονιών και παιδιών Ευθύνες στο σπίτι Σχολείο και διάβασμα Υπεύθυνη συμπεριφορά Περισσότερος χρόνος μακριά από τους γονείς
Αλλαγές στις σχέσεις με τους γονείς Οι γονείς μοιράζονται όλο και περισσότερο τον έλεγχο με τα παιδιά. Συν-ρύθμιση: το μοίρασμα της ευθύνης μεταξύ γονιού και παιδιού για τη συμπεριφορά του παιδιού. Δομείται πάνω στη συνεργασία γονιού-παιδιού και την επικοινωνία. Σημαντική για την αυτο-ρύθμιση.