ΤΕΙ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

ΤΕΙ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Οι χρηματοδοτήσεις των ελληνικών επιχειρήσεων από τα Κ.Π.Σ., η περίπτωση της επιχείρησης ΣΟΥΡΩΤΗ Α.Ε. Υπό Της Φοιτήτριας: ΜΑΡΜΑΡΙΔΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΑΜ: 9712 Επιβλέπων Καθηγητής: Μαγούλιος Γεώργιος Σέρρες, 2013

Υπεύθυνη Δήλωση Βεβαιώνω ότι είμαι συγγραφέας αυτής της πτυχιακής εργασίας και ότι κάθε βοήθεια την οποία είχα για την προετοιμασία της, είναι πλήρως αναγνωρισμένη και αναφέρεται στην πτυχιακή εργασία. Επίσης έχω αναφέρει τις όποιες πηγές από τις οποίες έκανα χρήση δεδομένων, ιδεών ή λέξεων, είτε αυτές αναφέρονται ακριβώς είτε παραφρασμένες. Επίσης βεβαιώνω ότι αυτή η πτυχιακή εργασία προετοιμάστηκε από εμένα προσωπικά ειδικά για τις απαιτήσεις του προγράμματος σπουδών του Τμήματος Λογιστικής και Χρηματοοικονομικής του ΤΕΙ Κεντρικής Μακεδονίας. Μαρμαρίδου Αικατερίνη ( Υπογραφή ) 1

Αφιερώνεται Στην οικογένεια μου και στους φίλους μου για την κατανόησή τους 2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ευχαριστίες...05 Περίληψη...06 Εισαγωγή...07 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο ΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΣΩ ΤΩΝ Κ.Π.Σ. 1.1. Κοινοτικό πλαίσιο στήριξης... 11 1.2. Κοινοτικοί Πόροι... 11 1.3. Γενικές απαιτήσεις για την χρηματοδότηση των επιχειρήσεων... 12 1.4. Διαθέσιμα χρηματοοικονομικά εργαλεία... 14 1.5. Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ...... 16 1.6. Κοινοτικές Πρωτοβουλίες... 19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο Γ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 2.1 Περιεχόμενο και στόχοι του Γ ΚΠΣ...... 30 2.2 Επιχειρησιακά Προγράμματα...... 33 2.3 Ενδεικτικά Χρηματοδοτικά Προγράμματα... 36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 3.1.Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κοινωνίας της πληροφορίας... 45 3.2. Στρατηγικοί Στόχοι... 47 3.3. Επιλεγμένοι Βασικοί δείκτες... 49 3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ ΣΟΥΡΩΤΗ Α.Ε. 4.1. Ιστορικά στοιχεία της Σουρωτής... 51 4.2. Η δραστηριότητα της επιχείρησης... 53 4.3. Περιγραφή της επένδυσης... 54 4.4. Στελέχωση Οργάνωση... 57 4.5. Ανάλυση swot... 59 4.6. Τάσεις της αγοράς... 61 4.7. Σκοπιμότητα... 62 4.8. Τρόπος Διοίκησης του έργου... 63 4.9. Ανάλυση αριθμοδεικτών... 64 Συμπεράσματα... 70 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.... 72 4

Ευχαριστίες Θέλω να ευχαριστήσω πρώτα απ όλα τον επιβλέποντα καθηγητή μου, αναπληρωτή καθηγητή Μαγούλιο Γεώργιο για την σημαντική βοήθεια που μου πρόσφερε σε όλο το διάστημα που χρειάστηκε για την υλοποίηση της παρούσας εργασίας. Σημαντική υπήρξε η στήριξη της οικογένειάς μου σε όλη την διάρκεια της παρούσας εργασίας. 5

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα εργασία παρουσιάζει το Γ ΚΠΣ, και ιδιαίτερα αναλύει ποιο είναι το περιεχόμενο και ποιοι είναι οι στόχοι του. Επίσης περιλαμβάνει τους κοινοτικούς πόρους, τα επιχειρησιακά προγράμματα και τις χρηματοδοτήσεις του Γ ΚΠΣ. Στη συνέχεια εξετάζεται το επιχειρησιακό πρόγραμμα κοινωνία της πληροφορίας και ποιοι είναι οι στρατηγικοί του στόχοι. Έπειτα αναλύεται διεξοδικά η περίπτωση της επιχείρησης ΣΟΥΡΩΤΗ Α.Ε., δηλαδή εάν επηρέασε η ένταξη της επιχείρησης στο Γ ΚΠΣ θετικά ή αρνητικά την μετέπειτα πορεία της. Η παραπάνω εξέταση βασίζεται στην ανάλυση αριθμοδεικτών. Λέξεις κλειδιά: Γ ΚΠΣ, επιχειρησιακά προγράμματα, χρηματοδοτήσεις, κοινωνία της πληροφορίας, ανάλυση αριθμοδεικτών, ΣΟΥΡΩΤΗ Α.Ε.. 6

Εισαγωγή Η χώρα μας όντας μέλος της Ε.Ε. και ειδικότερα οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα έχουν την δυνατότητα μέσω των κοινοτικών επενδυτικών προγραμμάτων/ενισχύσεων να ιδρύσουν νέες επιχειρησιακές δραστηριότητες, να εκσυγχρονίσουν και να επεκτείνουν υφιστάμενες επιχειρήσεις και γενικά να βελτιώσουν σημαντικά την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων (Νικολαίδης, 2010). Οι παραπάνω δυνατότητες προέκυπταν από το Γ Κ.Π.Σ. που αποτελεί το Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης της Ελλάδας για την περίοδο 2000-2006, ενώ προηγήθηκαν αυτού το Β Κ.Π.Σ. (1995-2000) και το Α Κ.Π.Σ. (Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα). Οι κλασικές διεθνείς οργανώσεις, όπως ο ΟΗΕ ή ο ΟΟΣΑ, χρηματοδοτούνται από τις συνεισφορές των κρατών μελών τους. Οι οικονομικές ανάγκες τους περιορίζονται στις περισσότερες περιπτώσεις στις δαπάνες ποσωπικού και λειτουργίας και δεν υπάρχει μεταβίβαση προς τα κράτη μέλη χρηματοδοτικών πόρων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, αντίθετα, παρόλο που δεν είναι τυπικά οργάνωση ομοσπονδιακού τύπου, εφαρμόζει ήδη πολλές πολιτικές ομοσπονδιακού τύπου, οι οποίες απαιτούν μια μεταβίβαση πόρων από το εθνικό στο υπερενικό πεδίο (Μούσης, 2003). Η συμφωνία μεταξύ τής τότε ελληνικής κυβέρνησης και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προέβλεπε, μεταξύ άλλων, ότι η κοινοτική συμμετοχή στα λεγόμενα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα (ΜΟΠ) θα έφθανε τα περίπου 2,5 δισ. ECU (νομισματική μονάδα της οποίας η ισοτιμία καθορίστηκε το 1999 σε 1 ευρώ). Η διάρκεια εφαρμογής των ΜΟΠ καθορίστηκε για τα έτη 1986-1989, αλλά παρά τις μεγάλες ανάγκες της χώρας τα έργα των προγραμμάτων δεν προχώρησαν ικανοποιητικά, με εξαίρεση το ολοκληρωμένο πρόγραμμα της Κρήτης. Οι καθυστερήσεις που σημειώθηκαν υποχρέωσαν τις δύο πλευρές να συμφωνήσουν ότι όσα κεφάλαια δεν απορροφήθηκαν θα πρέπει να ενσωματωθούν στο πρώτο στο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης (Α ΚΠΣ) (http://www.tovima.gr/finance/article). 7

Για το Α ΚΠΣ (1989-1993) η κοινοτική συμμετοχή καθορίστηκε σε περίπου 7,2 δισ. ECU. Στο ποσό αυτό θα έπρεπε να προστεθεί, σύμφωνα με τους αρχικούς υπολογισμούς, και η εθνική συμμετοχή και η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, οπότε προβλεπόταν ότι τα έτη αυτά θα επενδύονταν συνολικά περισσότερα από 14,3 δισ. ECU. Δυστυχώς όμως ο «λογαριασμός» του Α ΚΠΣ «χάθηκε καθ' οδόν». Οπως διαπιστωνόταν σε εκθέσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου της ΕΟΚ, αλλά και σε εκθέσεις τού τότε υπουργείου Οικονομίας κατά την ανωτέρω χρονική περίοδο εφαρμογής του Α ΚΠΣ έγιναν αρκετές παρατυπίες, ενώ ορισμένα κεφάλαια «μεταφέρθηκαν» στο Β ΚΠΣ (1994-1999) λόγω των καθυστερήσεων που είχαν σημειωθεί στην εκτέλεση των έργων (http://www.tovima.gr/finance/article). Το Β ΚΠΣ άρχιζε με καλύτερους οιωνούς, αλλά και πάλι υπήρξαν σημαντικά προβλήματα στην εφαρμογή του, δεδομένου ότι η ελληνική διοίκηση δεν είχε ακόμη προσαρμοσθεί στα νέα δεδομένα των αυστηρών κοινοτικών κανόνων διαχείρισης και ελέγχου των δαπανών. Όμως επειδή η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί ένα μοναδικό πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό εγχείρημα που βασίζεται στην εθελοντική συνεργασία (Σιδέρης, 2001) η προσπάθεια των χωρών για σμμετοχή στις κοινοτικές χρηματοδοτήσεις συνεχίστηκε. Οι προϋπολογισθείσες κοινοτικές δαπάνες για τη δεύτερη προγραμματική περίοδο θα έφθαναν τα 13,9 δισ. ECU (σε τιμές 1994), ενώ η ιδιωτική συμμετοχή προϋπολογίστηκε σε 8,6 δισ. ECU. Επρόκειτο φυσικά για ένα υπεραισιόδοξο σενάριο το οποίο διαψεύστηκε, αφού τελικά η ιδιωτική συμμετοχή δεν ξεπέρασε τα 3,5 δισ. ECU (http://www.tovima.gr/finance/article/?aid=178063). Στο σύνολο της εξαετίας του Β ΚΠΣ (1994-1999) είχε μέχρι και το πρώτο τετράμηνο του 1996 καλυφθεί μόνο το 15% του συνολικού κόστους. Αντίστοιχα, στα επόμενα τριάμιση χρόνια έπρεπε να απορροφηθεί το 85% του πακέτου (Σινάνογλου, 1999). Ούτως ή άλλως οι καθυστερήσεις στην εκτέλεση των έργων είχαν τα γνωστά αποτελέσματα. Οσα έργα καθυστερούσαν «βαπτίστηκαν» ως «έργα-γέφυρες» και η εκτέλεσή τους αναβλήθηκε για το Γ ΚΠΣ. Ωστόσο, παρά τις όποιες αδυναμίες αναγνωρίζεται ότι «κατά την περίοδο εφαρμογής του Β ΚΠΣ, η βελτίωση των συνθηκών της ελληνικής οικονομίας και τα μέτρα για την επίτευξη μακροοικονομικής σταθερότητας και διαρθρωτικών αλλαγών καθώς και η συμβολή του ίδιου του Β ΚΠΣ δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για μεγαλύτερη απόδοση της αναπτυξιακής 8

προσπάθειας της χώρας η οποία συνεχίζεται και κατά την περίοδο 2000-2006», όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του υπουργείου Οικονομίας http://www.tovima.gr/finance/article). Πάντως, μια αντικειμενική εικόνα των αποτελεσμάτων του Β ΚΠΣ μπορούμε να έχουμε από την Ειδική Εκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου της ΕΕ για την εκ των υστέρων αξιολόγηση των προγραμμάτων 1994-1999, που δημοσιεύθηκε στις 12.12.2006. Στην έκθεση αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι για το Β ΚΠΣ διατέθηκαν τελικά 14.333 εκατ. ευρώ (όσα και για την Πορτογαλία) και ότι δημιουργήθηκαν 400.000 θέσεις εργασίας. Τα παραπάνω ποσά αποδεικνύουν ότι το κοινό κίνητρο για όλα τα κράτη μέλη είναι η οικονομική ευημερία, η διασφάλιση της δημοκρατίας και η εθνική ασφάλεια (Σιδέρης, 2001). Επίσης ότι η συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα ήταν χαμηλότερη των προσδοκιών, αφού η κατά κεφαλήν δαπάνη δεν ξεπέρασε τα 396 ευρώ, τοποθετώντας έτσι την Ελλάδα στην 7η θέση μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ (http://www.tovima.gr/finance/article/?aid=178063). Οσον αφορά το Γ ΚΠΣ (η εφαρμογή του οποίου συνεχίζεται), η κοινοτική συμμετοχή καθορίστηκε στα 22,7 δισ. ευρώ και η ιδιωτική συμμετοχή αρχικά στα 15 δισ. ευρώ και στη συνέχεια στα περίπου 10,7 δισ. ευρώ. Η εικόνα με το Γ ΚΠΣ είναι πιο καθαρή, δεδομένου ότι γύρω από τις επιλογές έργων, τις χρηματοδοτήσεις τους, τους ελέγχους των δαπανών κτλ. έχουν γίνει πολλές συζητήσεις, οι οποίες και συνεχίζονται. Το Γ ΚΠΣ ξεκίνησε με τα έργα-γέφυρες από το Β ΚΠΣ και με πολύ φιλόδοξους στόχους. Θετικό επίσης είναι το γεγονός ότι με την έναρξη της τρίτης προγραμματικής περιόδου η Ελλάδα εισέπραξε το 7% του συνόλου των χρηματοδοτήσεων. Ωστόσο έγιναν και στην προκειμένη περίπτωση αρκετά λάθη και παραλείψεις, κυρίως όσον αφορά τον σχεδιασμό της αναπτυξιακής πολιτικής, αλλά παρ' όλα αυτά έγιναν έργα που καθυστερούσαν επί δεκαετίες. Το Γ ΚΠΣ υπέστη αρκετές περικοπές, μεταφορές κεφαλαίων από πρόγραμμα σε πρόγραμμα, τρεις αναθεωρήσεις και παρ' όλα αυτά οι νέες απώλειες πόρων είναι δεδομένες. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι με βάση τις ανάγκες της χώρας σε υποδομές, 9

τεχνολογία και έρευνα, κατάρτιση και επαγγελματική εκπαίδευση, αναβάθμιση ανθρωπίνου δυναμικού κτλ. θα έπρεπε να είχαν συμβολαιοποιηθεί όλα τα έργα, όπως άλλωστε ορίζει και η συμφωνία μεταξύ της Ελλάδας και της ΕΕ. «Αντ' αυτού» όμως οι νομικές δεσμεύσεις (συμβολαιοποίηση μεταξύ Δημοσίου και φορέων εκτέλεσης των έργων) βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα. Για μεν το εθνικό σκέλος το ποσοστό δεσμεύσεων περιορίζεται στο 83%, για δε το περιφερειακό στο 87%. Οι «επιδόσεις» αυτές είναι χαμηλότερες και από τις πιο δυσοίωνες προβλέψεις, αλλά και χαμηλότερες απ' ό,τι συμβαίνει σε άλλες χώρες-μέλη της ΕΕ. (http://www.tovima.gr/finance/article). 10

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΟΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΜΕΣΩ ΤΩΝ Κ.Π.Σ. 1.1.Κοινοτικό πλαίσιο στήριξης Σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΚ) 1260/1999 του Συμβουλίου της 21 ης Ιουνίου 1999 περί γενικών διατάξεων για τα διαρθρωτικά ταμεία, άρθρο 9, ως κοινοτικό πλαίσιο στήριξης νοείται το έγγραφο που εγκρίνεται από την Επιτροπή, σε συμφωνία με το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος, μετά από εκτίμηση του σχεδίου που έχει υποβληθεί από ένα κράτος μέλος και το οποίο περιέχει τη στρατηγική και τις προτεραιότητες δράσης των Ταμείων και τους λοιπούς χρηματοδοτικούς πόρους. Το έγγραφο αυτό διαρείται σε άξονες προτεραιότητας και εφαρμόζεται μέσω ενός ή περισσοτέρων επιχειρησιακών προγραμμάτων (Ρεπούσης, 2007). Σύμφωνα με το Ελληνικό δίκαιο, Ν. 2860/2000, άρθρο 1, ως «Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης» νοείται το έγγραφο που καταρτίζεται από την επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων σε συνεργασία με το Ελληνικό Δημόσιο, εκπροσωπούμενο από τον Υπουργό Εθνικής Οικονομίας και εγκρίνεται από την Επιτροπή και στο οποίο περιλαμβάνεται η στρατηγική ανάπτυξη της χώρας, οι προτεραιότητες δράσεις και οι ειδικοί στόχοι των διαρθρωτικών Ταμείων και του Κράτους και οι πηγές χρηματοδότησης (Ρεπούσης, 2007). 1.2.Κοινοτικοί πόροι Η εξασφάλιση των οικονομικών πόρων της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, που απαιτούνται για την υλοποίηση των κοινοτικών της πολιτικών, οικονομικών παρεμβάσεων, χρηματοδοτήσεων, αλλά και την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών της γίνεται από ιδίους πόρους της. Η εφαρμογή του συστήματος των ιδίων πόρων που διακιωματικά ανήκουν στην Κοινότητα, εφαρμόστηκε μετά από σχετική πρόταση της Επιτροπής, που εγκρίθηκε από το συμβούλιο Υπουργών το 1970. Το σύστημα αυτό των ίδιων πόρων ίσχυσε από το 1.1.1980 και αντικατέστησε τις συνεισφορές των κρατών μελών, που πριν χρηματοδοτούσαν τον κοινοτικό προϋπολογισμό. Για την Ελλάδα ίσχυσε το σταδιακό σύστημα, όπως συνέβη με τη Μεγάλη Βρετανία, την 11

Ιρλανδία και την Δανία, που ενώ προσεχώρησαν την 1.1.1973 εφάρμοσαν την παραπάνω κοινοτική χρηματοδότηση από την 1.1.1973 (Αθανασόπουλος, 1998). Οι ίδιοι πόροι της Κοινότητας προέρχονται από διάφορες πηγές, όπως: 1). Από τελωνειακούς δασμούς, δηλαδή κοινού εξωτερικού Δσμολογίου, που επιβάλλονται σε εισαγώμενα προϊόντα από τρίτες χώρες, που δεν είναι μέλη της κοινότητας. Ένα μέρος των εν λόγω δασμών (1/10) επιστρέφεται στις χώρες μέλη, ως κόστος περισυλλογής των δασμών αυτών. 2). Από γεωργικές ή αντισταθμικές εισφορές στις εισαγωγές γεωργικών προϊόντων στην Κοινότητα. Όπως είναι γνωστό, οι τιμές των γεωργικών προϊόντων στην Κοινότητα, για λόγους προστασίας του εισοδήματος των γεωργών, καθορίζονται από το Συμβούλιο Υπουργών και βάσει όχι του μηχανισμού της αγοράς. Αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ η Επιτροπή παρουσιάζει τιμές προϊόντων με βάση το κόστος παραγωγής, το Συμβούλιο Υπουργών καθορίζει τις τελικές τιμές βάσει πολιτικών κριτηρίων, για λόγους προστασίας του εισοδήματος των γεωργών. 3). Άλλη πηγή των ιδίων πόρων της Ένωσης είναι μέρος του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α. έμμεσος φόρος). Για το σκοπό αυτό θεσπίστηκε από όλες τις χώρες τις χώρες μέλη η εφαρμογή του Φ.Π.Α. και η καταβολή στην Ένωση ποσοστού 1,4% ομοιόμορφα από όλες τις χώρες μέλη, ανεξάρτητα από τη διαφοροποίηση των συντελεστών Φ.Π.Α. που ισχύουν στο εσωτερικό κάθε χώρας. 1.3. Γενικές απαιτήσεις για την χρηματοδότηση των επιχειρήσεων Η χρηματοδότηση μιας νέας επιχείρησης αποτελεί ίσως τη σημαντικότερη παράμετρο για την επιτυχημένη λειτουργία της. Άλλωστε, η μεγάλη ανάπτυξη της τεχνολογίας και η απελευθέρωση των αγορών τα τελευταία χρόνια επέτρεψαν την ανάπτυξη ενός μεγάλου αριθμού εναλλακτικών εργαλείων και χρηματοοικονομικών λύσεων. Η γνώση των εργαλείων αυτών αποτελεί για τον υποψήφιο επιχειρηματία ένα σημαντικό πλεονέκτημα (http://moke.teiser.gr/docs/odhgos_xrhmatodothdhs.pdf). Πριν από κάθε ενέργεια διερεύνησης μιας επαρκούς χρηματοδότησης, ακόμα και πριν από την ίδρυση της επιχείρησης, ο επιχειρηματίας πρέπει να ορίσει υπεύθυνα πόσα κεφάλαια προτίθεται να ξοδέψει για επενδύσεις και άυλες αξίες. Οι 12

προτεινόμενες επενδύσεις που σκοπεύει να κάνει η επιχείρηση στο διάστημα που καλύπτει το επιχειρηματικό σχέδιο θα πρέπει: Να είναι ξεκάθαρες όσον αφορά τα τεχνικά και τα οικονομικά χαρακτηριστικά τους. Αν υπάρχουν κτιριακές εγκαταστάσεις προτείνεται να γίνεται αναλυτική κοστολόγηση από μηχανικό, αν είναι δυνατόν. Επίσης, για τα μηχανήματα καλό είναι να υπάρχουν προσφορές από προμηθευτές. Το κόστος τους να είναι ρεαλιστικό σε σχέση με τα οικονομικά δεδομένα της επιχείρησης και να υπάρχει πρόβλεψη από πού θα αντληθούν τα απαιτούμενα κεφάλαια για την υλοποίηση τους. Να περιγράφεται με τεχνικούς και οικονομικούς όρους η ωφέλεια που θα δώσει στην επιχείρηση η συγκεκριμένη επένδυση (πχ η προμήθεια της μηχανής Α θα επιφέρει αύξηση της παραγωγικής δυναμικότητας της μονάδας κατά 35% με αποτέλεσμα αντίστοιχη προβλεπόμενη αύξηση των πωλήσεων, ενώ το κόστος παραγωγής θα μεταβληθεί κατά x%) (http://moke.teiser.gr/docs/odhgos_xrhmatodothdhs.pdf). Πιο συγκεκριμένα, θα πρέπει να μελετώνται, να υπολογίζονται και να αναλύονται τα παρακάτω έξοδα: Ο εξοπλισμός που είναι απαραίτητο να αγοράσει η επιχείρηση για τις ανάγκες λειτουργίας της. Τα έξοδα ίδρυσης της Επιχείρησης. Εδώ πρέπει να συμπεριληφθούν ιδρυτικές και προλειτουργικές δαπάνες όπως εγγραφή σε Επιμελητήρια, έναρξη στην Εφορία κ.α. Άλλα έξοδα της Επιχείρησης. Τέτοια έξοδα μπορεί να είναι δαπάνες τηλεφωνικής σύνδεσης, σύνδεσης με την ΔΕΗ, δημιουργία λογότυπου και διαφημιστικού τρίπτυχου κ.α. Απρόβλεπτα έξοδα Επιχείρησης. Πρέπει να γίνει πρόβλεψη για έκτακτα έξοδα που θα προκύψουν κατά την ίδρυση της επιχείρησης. Αυτό το ποσό αποτελεί περίπου το 5% των συνολικών δαπανών παγίων στοιχείων. 13

Αποσβέσεις. Αναλυτική παρουσίαση των αποσβέσεων των παγίων στοιχείων κατά τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της επιχείρησης (http://moke.teiser.gr/docs/odhgos). 1.4. Διαθέσιμα χρηματοοικονομικά εργαλεία Ανάλογα με τον οικονομικό προγραμματισμό που θα κάνει ο νέος επιχειρηματίας, θα εξετάσει και τα αντίστοιχα χρηματοοικονομικά εργαλεία για να καλύψει τις ανάγκες της επιχείρησής του. Οι ανάγκες αυτές και, κατά συνέπεια οι λύσεις σε αυτές, χωρίζονται σε βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες. Βραχυπρόθεσμος χρηματοοικονομικός σχεδιασμός και κατάλληλα χρηματοοικονομικά εργαλεία - Εποχική χρηματοδότηση Η εποχική χρηματοδότηση είναι κατάλληλη για επιχειρήσεις που χρειάζονται συμπληρωματικά κεφάλαια για να αντιμετωπίσουν τις εποχιακές ανάγκες τους σε μικρής διάρκειας περιόδους, κατά τις οποίες παράγουν τα προϊόντα τους αλλά δεν τα πωλούν. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι αγροτικές επιχειρήσεις που παρουσιάζουν εποχικές διακυμάνσεις στην δραστηριότητά τους. - Πίστωση για τη μετατροπή στοιχείων ενεργητικού Η περίπτωση αυτή είναι κατάλληλη για επιχειρήσεις που έχουν συνεχή (όχι μόνον εποχική) ανάγκη χρηματοδότησης. Σε περιπτώσεις δηλαδή που δημιουργούνται κενά μεταξύ των πιστώσεων από τους προμηθευτές, και της είσπραξης των εσόδων από την πώληση των βιομηχανικών προϊόντων της επιχείρησης επί πιστώσει. - Πίστωση ενεργητικού ή χρηματοδότηση επενδύσεων λειτουργίας Πρόκειται ουσιαστικά για μια μέθοδο χρηματοδότησης μιας σχετικά μακροπρόθεσμης ανάγκης με μία βραχυπρόθεσμη πιστωτική διευκόλυνση. Οι επιχειρήσεις, όταν βρίσκονται σε φάση επέκτασης των δραστηριοτήτων τους, χρειάζονται περισσότερα ταμειακά διαθέσιμα για να χρηματοδοτήσουν τα πάγια στοιχεία τα οποία αποδίδουν μέσω της λειτουργίας τους, αλλά και τα στοιχεία του κυκλοφορούντος ενεργητικού τους που αποδίδουν μέσω της ανακύκλωσής τους. - Πίστωση που σχετίζεται με την ταμειακή ροή / με συγκεκριμένο έργο 14

Πρόκειται για δανεισμό που βασίζεται τόσο στο ενεργητικό όσο και την ταμειακή ροή, με σκοπό τη χρηματοδότηση μάλλον μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων αναγκών (5-7 έτη), παρά βραχυπρόθεσμων. Χρησιμοποιείται για αγορά περιουσιακών στοιχείων από τα οποία αναμένεται να δημιουργηθεί στο μέλλον ταμειακή ροή και να συνεισφέρουν έτσι στην αποπληρωμή των δανείων (http://moke.teiser.gr/docs/odhgos). ΤΡΑΠΕΖΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ Οι εμπορικές τράπεζες αποτελούν για τις μικρές ιδίως νέες επιχειρήσεις την κυριότερη πηγή χρηματοδότησης εφόσον υπάρχουν οι απαραίτητες εγγυήσεις. Οι τράπεζες δανείζουν συνήθως υφιστάμενες επιχειρήσεις που έχουν ένα παρελθόν πωλήσεων, κερδών και ικανοποιημένων πελατών και ελέγχουν τις ταμειακές ροές και την ύπαρξη εγγυήσεων. Για τις νέες επιχειρήσεις, συνήθως απαιτούν προσωπικές εγγυήσεις από τον (τους) ιδιοκτήτη (-ες). Τα δάνεια των τραπεζών βασίζονται κυρίως στο κυκλοφορούν και πάγιο ενεργητικό ή στις ταμειακές ροές της επιχείρησης. Η Ελληνική κυβέρνηση καθώς και η Ευρωπαϊκή Ένωση συγχρηματοδοτούν μια σειρά προγραμμάτων που έχουν στόχο την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στη χώρα και τη στήριξη των επιχειρήσεων, ιδιαίτερα των μικρομεσαίων. Η χρηματοδότηση των επιχειρηματικών σχεδίων από τα διάφορα προγράμματα εξαρτάται από τη χρονική συγκυρία και το είδος των προγραμμάτων που είναι σε ισχύ κατά την δεδομένη περίοδο που ο υποψήφιος επιχειρηματίας θα αποφασίσει να ιδρύσει την επιχείρησή του. Το κυριότερο εργαλείο χρηματοδότησης είναι το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ), το οποίο υλοποιείται στην περίοδο 2007-2013 με παράταση μέχρι το 2015. Το ΕΣΠΑ αναπτύσσει τομεακά και περιφερειακά επιχειρησιακά προγράμματα. Πολλά προγράμματα του ΕΣΠΑ απευθύνονται σε νέες ή ήδη υφιστάμενες επιχειρήσεις και τους παρέχουν χρηματοδότηση κάποιου ποσοστού. Τα προγράμματα αυτά αναρτώνται σε έγκαιρα περιοδικά και σε ιστοσελίδες επιχειρηματικού ενδιαφέροντος, πέραν από την σελίδα του αντίστοιχου Υπουργείου. Οι ενδιαφερόμενοι αρκεί να ενημερώνονται έγκαιρα και ολοκληρωμένα και να υποβάλλον την αίτηση τους μέσα στα επιτρεπόμενα χρονικά περιθώρια. Το 15

σημαντικότερο τομεακό επιχειρησιακό πρόγραμμα που ενδιαφέρει τις επιχειρήσεις είναι το Ε.Π. «Ανταγωνιστικότητα και Επιχειρηματικότητα» -Υπουργείο Ανάπτυξης, το οποίο ενισχύει τη δημιουργία, ανάπτυξη και εκσυγχρονισμό των επιχειρήσεων. Τα περιφερειακά, ενισχύουν επιχειρήσεις εγκατεστημένες σε γεωγραφικές περιοχές και για ορισμένες επιχειρηματικές δράσεις και τομείς. Άλλα παραδείγματα τέτοιων Επιχειρησιακών Προγραμμάτων είναι το Ε.Π. «Ψηφιακή Σύγκλιση» από το Υπουργείο Οικονομίας & Οικονομικών και το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2007 2013 από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Παράλληλα, λειτουργούν και άλλες Κοινοτικές Πρωτοβουλίες, όπως το EQUAL και το INTERREG III. Επιπρόσθετα, επιχειρηματικές πρωτοβουλίες μπορούν να ενισχυθούν και μέσω του Νέου Επενδυτικού Νόμου 3908/2011, ο οποίος καλύπτει με τη σειρά του ευρύ φάσμα κατηγοριών επενδύσεων (http://moke.teiser.gr/docs/odhgos). ΛΟΙΠΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ Τα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκαν στην Ελλάδα νέοι χρηματοπιστωτικοί θεσμοί, οι οποίοι έχουν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν στις αναπτυγμένες δυτικές οικονομίες, όπως η χρηματοδοτική μίσθωση (leasing), οι εταιρείες κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών (venture capital), το factoring, τα κεφάλαια αμοιβαίας εγγύησης κ.ά. (http://moke.teiser.gr/docs/odhgos_xrhmatodothdhs.pdf). 1.5. Διαρθρωτικά Ταμεία της ΕΕ. Τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης χρηματοδοτούνται από τον Κοινοτικό Προϋπολογισμό, μέσω των Διαρθρωτικών Ταμείων, που είναι: Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (Ε.Τ.Π.Α.), δημιουργήθηκε το 1975 με στόχο τη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των περιφερειών της Κοινότητας. Συμβάλλει κυρίως στην ενίσχυση των αναπτυξιακά καθυστερημένων περιφερειών, αυτών που ευρίσκονται σε στάδιο οικονομικού αναπροσανατολισμού και αυτών που αντιμετωπίζουν διαρθρωτικές δυσχέρειες (Μαγούλιος, 2006). Το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (Ε.Κ.Τ.), ιδρύθυηκε το 1960 και είναι το κύριο όργανο της κοινωνικής πολιτικής της Ε.Ε. Παρέχει οικονομική ενίσχυση σε μέτρα και προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης και επανένταξης των ανέργων, 16

δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας και αντιμετώπισης της ανεργίας κυρίως των νέων και των γυναικών παρεμβαίνει κυρίως στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση. Το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Προσανατολισμού και Εγγυήσεων (Ε.Γ.Τ.Π.Ε.), συμβάλλει στην ανάπτυξη και τη διαρθρωτική προσαρμογή των αναπτυξιακά καθυστερημένων περιφερειών, βελτιώνοντας την αποτελεσματικότητα των δομών παραγωγής, μεταποίησης και εμπορίας των γεωργικών και δασικών προϊόντων. Χρηματοδοτεί την κοινή αγροτική πολιτική της Ένωσης με στόχο την ενίσχυση της αγοράς και την προώθηση των διαρθρωτικών αλλαγών στη γεωργία. Το Ε.Γ.Τ.Π.Ε. διαιρείται σε δυο τμήματα: το τμήμα Εγγυήσεων που χρηματοδοτεί τα μέτρα στήριξης των τιμών και το τμήμα Προσανατολισμού που μέσω των επιδοτήσεων ενισχύει τις διαρθρωτικές βελτιώσεις στη γεωργία. Το χρηματοδοτικό Μέσο Προσανατολισμού της Αλιείας (Χ.Μ.Π.Α), στηρίζει τις διαρθρωτικές εξελίξεις στον τομέα της αλιείας σε όλες τις παράκτιες περιοχές. Μέσω των παρεμβάσεών του επιδιώκεται η βελτίση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων στον αλιευτικό τομέα και ισορροπία μεταξύ των διαθέσιμων πόρων και των αλιευτικών δυνατοτήτων. Το Ταμείο Συνοχής ιδρύθηκε το 1993, στο πλαίσιο της Συνθήκης του Μάαστριχτ, με σκοπό τη χρηματοδοτική βοήθεια σε σχέδια που αφορούν στους τομείς του περιβάλλοντος και των μεταφορικών υποδομών. Αποστολή του ήταν η χρηματοδότηση μόνον των λιγότερο αναπτυγμένων χωρών της Ε.Ε.(Ελλάδα, Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία), με στόχο τη μείωση ανισοτήτων μεταξύ των κρατών μελών της Ένωσης και τη διευκόλυνση της σύγκλησης των χωρών αυτών. Παρέχει συγχρηματοδότηση σε έργα ή ομάδες έργων ή στάδια έργων, τα οποία συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων τόσο στον τομέα του Περιβάλλοντος όσο και στον τομέα Μεταφορές. Ειδικότερα, για τον τομέα Περιβάλλον, η χρηματοδοτική στήριξη παρέχεται σε τομείς παρέμβασης, όπως ύδρευση με πόσιμο νερό, αποχέτευση και καθαρισμός λυμάτων, διαχείριση στερεών αποβλήτων, πιθανές παρεμβάσεις για αντιπλημμυρική προστασία, προστασία δασικών συστημάτων, περιβαντολλογική αναβάθμιση και φυσική κληρονομιά. Όσον αφορά στον τομέα Μεταφορές, το Ταμείο 17

Συνοχής παρέχει χρηματοδοτική στήριξη σε έργα υποδομής κοινού ενδιαφέροντος για την ανάπτυξη του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών (Μαγούλιος, 2006). Η επιτυχία των προγραμμάτων της περιόδου 2000-2006 μπορεί να είναι ουσιαστική, προκειμένου να παγιωθούν στην Ελλάδα τα μέσα μιας αειφόρου ανάπτυξης για όλους. Η ορθή χρηματοδοτική διαχείριση των διατιθέμενων πόρων και η μεγιστοποίηση των αναπτυξιακών αποτελεσμάτων από την υλοποίηση των διαρθρωτικών παρεμβάσεων στη χώρα, αποτελεί θέμα πρώτης προτεραιότητας. Με άξονα την προτεραιότητα αυτή, οι ελληνικές αρχές εφαρμόζουν τις προβλεπόμενες διαδικασίες διαχείρισης και ελέγχου. Οι διαδικασίες αυτές εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο κανονισμών και θεσμών, με στόχο την εύρυθμη λειτουργία του συνολικού συστήματος διοίκησης των προγραμμάτων και παραγωγής έργων. Τα προγράμματα του Γ Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης αφορούν τον ελληνικό πληθυσμό. Οι δικαιούχοι και οι ωφελούμενοι είναι οι άνεργοι, οι γυναίκες, οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, τα άτομα κοινωνικά ευπαθών ομάδων, οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης και οι επιχειρήσεις τους, οι δημόσιες υπηρεσίες και οι οργανισμοί, οι Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις κ.λ.π. σε όλους τους τομείς της παραγωγικής και της κοινωνικής δραστηριότητας. Τέλος, πρέπει να σημειωθεί ότι το Γ ΚΠΣ αποτελεί το σημαντικότερο μέσο για την επίτευξη των στόχων της Στρατηγικής της Λισσαβόνας κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο και συνάδει σε μεγάλο βαθμό στη συντριπτική πλεοψηφία των στόχων της, με το 63,5% του διαθέσιμου προϋπολογισμού των Διαρθρωτικών Ταμείων στην Ελλάδα να χρηματοδοτεί δράσεις που συμβάλλουν άμεσα στη στρατηγική αυτή. Η αποτελεσματικότητα του Προγγράματος, η διαφάνεια στη διοίκηση και διαχείρισή του και η συμβολή του στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της χώρας είναι ζητούμενα και η επίτευξή τους ή όχι εξαρτάται από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς (Μαγούλιος, 2006). 18

1.6. Κοινοτικές Πρωτοβουλίες Τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ε.Ε. συγχρηματοδοτούν, εκτός από τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης και τα Ενιαία Έγγραφα Προγραμματισμού, και τις Κοινοτικές Πρωτοβουλίες. Σύμφωνα με τις διαδικασίες των άρθρων 48 έως 51 του Κανονισμού 1260/99 (περί γενικών διατάξεων για τα Διαρθρωτικά Ταμεία) και μετά από κοινοποίηση προς ενημέρωση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η Επιτροπή εγκρίνει κατευθύνσεις που περιγράφουν, για κάθε πρωτοβουλία, τους στόχους, το πεδίο εφαρμογής και τις ενδεδειγμένες διατάξεις εφαρμογής. Οι κατευθύνσεις δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Οι τέσσερις κοινοτικές πρωτοβουλίες των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών Ταμείων για το χρονικό διάστημα 2000-2006 είναι : EQUAL: διεθνική συνεργασία για την προώθηση νέων πρακτικών καταπολέμησης των πάσης φύσεως διακρίσεων και των ανισοτήτων στην πρόσβαση στην αγορά εργασίας LEADER+: ανάπτυξη της υπαίθρου μέσω ολοκληρωμένων αναπτυξιακών προγραμμάτων και συνεργασίας ομάδων τοπικής δράσης URBAN II: οικονομική και κοινωνική ανασυγκρότηση των πόλεων και των συνοικιών που αντιμετωπίζουν κρίση, ώστε να προωθηθεί η βιώσιμη αστική ανάπτυξη. INTERREG III: διασυνοριακή, διεθνική και διαπεριφερειακή συνεργασία που αποβλέπει στην τόνωση της ανάπτυξης και σε ισόρροπη και αρμονική διευθέτηση του ευρωπαϊκού εδάφους Ο συνολικός προϋπολογισμός των Κοινοτικών Πρωτοβουλιών ανέρχεται σε 1,44 δις ευρώ, εκ των οποίων η κοινοτική συμμετοχή είναι 918 εκατ. ευρώ. Το πεδίο εφαρμογής κάθε κοινοτικής πρωτοβουλίας που χρηματοδοτείται από ένα μόνο Διαρθρωτικό Ταμείο (το INTERREG III και το URBAN II από το ΕΤΠΑ, το 19

EQUAL από το ΕΚΤ και το LEADER+ από το ΕΓΤΠΕ - Τμήμα Προσανατολισμού) μπορεί να διευρυνθεί ώστε να περιλαμβάνει όλα τα προβλεπόμενα μέτρα. Τα επιλέξιμα μέτρα για κάθε κοινοτική πρωτοβουλία ορίζονται στους Προσανατολισμούς της Επιτροπής. (http://www.hellaskps.gr/details2.asp?l1=12&l2=2) Αρχές υλοποίησης της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας Equal Η EQUAL, ως η μοναδική Κοινοτική Πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου στην Γ Προγραμματική Περίοδο και στους δύο κύκλους εφαρμογής της (2002-2005 & 2005-2008) προσέφερε το γόνιμο έδαφος για πειραματισμό στο χώρο της πολιτικής Απασχόλησης και Κοινωνικής Συνοχής, αλλά και όσον αφορά διαδικασίες χρηστής διακυβέρνησης. Σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε για να καταστήσει δυνατή την πιλοτική εφαρμογή ολοκληρωμένων και καινοτόμων δράσεων και διαδικασιών/ μηχανισμών με δυνατότητα ενσωμάτωσης στον κορμό της εθνικής πολιτικής για την Απασχόληση και την Κοινωνική Συνοχή. Τα έργα που υλοποιήθηκαν στο πλαίσιο της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας EQUAL αντιμετώπισαν, ειδικότερα, το ζήτημα των διακρίσεων που υφίστανται όλες οι ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού στην προσπάθειά τους να εισέλθουν και να παραμείνουν με αξιώσεις στην αγορά εργασίας. Με την EQUAL επιδιώχθηκε, οι μεμονωμένες παρεμβάσεις που θα εφαρμόζονταν σε πιλοτικό επίπεδο, εφόσον επιτύγχαναν, να γενικευθούν και να αποτελέσουν κεντρικές πολιτικές επιλογές και /ή καθημερινές πρακτικές φορέων. Σε γενικές γραμμές η Πρωτοβουλία αξιοποίησε τόσο στον α, όσο και στο β κύκλο υλοποίησης το σύνολο των πόρων που διέθετε, επιτυγχάνοντας και σε αρκετές περιπτώσεις υπερβαίνοντας την αρχικά τεθείσα στοχοθεσία. Κατέληξε σε σημαντικά αποτελέσματα και συνθετικές προτάσεις πολιτικής, καταφέρνοντας να κινητοποιήσει φορείς από διαφορετικούς χώρους, μέσα από πολύπλοκες διεργασίες και εφαρμογή νέων μηχανισμών και αρχών. 20

Όπως απέδειξε η αξιολόγηση του Προγράμματος σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, οι Βασικές Αρχές Υλοποίησης της Πρωτοβουλίας, δηλαδή η εταιρικότητα σε εθνικό και διακρατικό επίπεδο, η ενεργός συμμετοχή των ομάδων στόχου στο σχεδιασμό και την υλοποίηση παρεμβάσεων, η πιλοτική εφαρμογή καινοτόμων ιδεών, η οριζόντια ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις δράσεις και τις πολιτικές (gender mainstreaming) και η ενσωμάτωση (mainstreaming) καινοτομιών στις τρέχουσες πρακτικές και στις εθνικές πολιτικές Απασχόλησης και Κοινωνικής Ενσωμάτωσης ανάγονται σε ιδιαιτέρως καινοτόμο στοιχείο, προστιθέμενης αξίας, για την εφαρμογή ολιστικών παρεμβάσεων στην ελληνική πραγματικότητα. Εξάλλου, η δοκιμή και ο εμπλουτισμός της εμπειρίας όσον αφορά τις παραπάνω αρχές καταγράφονται ως η σημαντικότερη παρακαταθήκη της Πρωτοβουλίας. Σύμφωνα, άλλωστε, με το νέο Κανονισμό για το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο τα Προγράμματα της περιόδου 2007-2013 θα αποτελέσουν το δοκιμαστικό έδαφος για την αξιοποίηση της παραπάνω εμπειρίας, καθώς οι αρχές υλοποίησης της EQUAL προτάσσονται ως δομικά στοιχεία των νέων Προγραμμάτων (http://195.167.92.155/main.php?id=34). Εταιρικότητα Τα Έργα και οι στόχοι της Πρωτοβουλίας εξυπηρετήθηκαν από αντιπροσωπευτικά εταιρικά σχήματα (Αναπτυξιακές Συμπράξεις) που προέκυψαν από τη συνεργασία ευρέως φάσματος φορέων και οργανισμών (δημόσιοι φορείς, ιδιωτικές επιχειρήσεις, Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, επαγγελματικές οργανώσεις, κοινωνικοί εταίροι, Εκπαιδευτικοί Οργανισμοί, Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις κ.λ.π.). Είναι ίσως η πρώτη φορά στη χώρα μας που διαφορετικοί φορείς, οι οποίοι δραστηριοποιούνται σε ένα συγκεκριμένο τομέα και για συγκεκριμένη ομάδα στόχο, συνεργάστηκαν στη βάση ισοτιμίας-ανεξαρτήτως της νομικής τους μορφής, του μεγέθους και του προϋπολογισμού που διαθέτουν-με ενιαίο και συστηματικό τρόπο σε ένα κοινό πρόγραμμα δράσης για την επίλυση προβλημάτων διακρίσεων. Στο πλαίσιο αυτό της ευρείας συνεργασίας οι εταίροι μετέφεραν διαφορετικές εμπειρίες, αντιλήψεις, μεθοδολογίες, εργαλεία κ.λ.π. και επιδίωξαν-μέσα από τη σύνθεση-το σχεδιασμό και την εφαρμογή μιας νέας και καινοτόμου προσέγγισης. Το δομημένο πλαίσιο συνεργασίας των εταίρων, που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα σύμφωνα με τις διατάξεις του σχετικού άρθρου 42 του Νόμου 2956/2001 μελετήθηκε από την 21

Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως βέλτιστη διαδικασία, καθώς έθεσε τις βάσεις για την ανάπτυξη εταιρικής κουλτούρας, πνεύματος συνυπευθυνότητας, πλουραλισμού στην ανάλυση και την αντιμετώπιση προβλημάτων στη χώρα μας και καθώς διαφοροποιήθηκε από τις αντίστοιχες πρακτικές σύστασης Αναπτυξιακών Συμπράξεων στα άλλα κράτη μέλη. Οι δικτυώσεις και τα τυπικά ή άτυπα δίκτυα που δημιουργήθηκαν, δοκίμασαν νέους τρόπους συνεργασίας και μεταφοράς τεχνογνωσίας. Σε κάθε περίπτωση, κρίνεται ιδιαίτερης προστιθέμενης αξίας η κινητοποίηση, συνέργια, συμπληρωματικότητα, ανάπτυξη κοινών δράσεων και συμμετοχή σε διαδικασία ουσιαστικού διαλόγου, για την αντιμετώπιση των διακρίσεων, μεγάλου αριθμού φορέων. Η δικτύωση στην EQUAL αναδεικνύεται σε βέλτιστη πρακτική, σε όλο το φάσμα δραστηριοποίησης της Πρωτοβουλίας, ενώ τα δίκτυα βρίσκονται στον πυρήνα υλοποίησης των δράσεών της. Δεν είναι τυχαίο, ότι οι βέλτιστες πρακτικές για τη δημιουργία μιας αγοράς ανοιχτής για όλους που η Πρωτοβουλία ανέδειξε σε εθνικό επίπεδο και αναγνωρίστηκαν ως τέτοιες και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνδέονται άρρηκτα με τις αρχές της εταιρικότητας και της δικτύωσης. Είναι είτε αποτέλεσμα συνεργασίας και δικτύωσης φορέων, είτε είναι οι ίδιες εργαλεία για την επίτευξη καλύτερης δικτύωσης με στόχο την αποτελεσματική αντιμετώπιση προβλημάτων ανισοτήτων στην αγορά εργασίας. Πιο συγκεκριμένα, για να εντοπιστούν οι βέλτιστες πρακτικές από τις εκατοντάδες που υλοποιούνται μέσω της EQUAL, στη χώρα μας συστάθηκαν και λειτούργησαν ομάδες εργασίας διαρθρωμένες γύρω από ένα θεματικό επίκεντρο, τα λεγόμενα Εθνικά Θεματικά Δίκτυα, που αξιοποίησαν στο μέγιστο διαδικασίες δικτύωσης. Η μεθοδολογία εργασίας τους αναδείχθηκε και μελετήθηκε διεξοδικά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ως βέλτιστη διαδικασία για την ενίσχυση της ισχύουσας πρακτικής και πολιτικής. Αυτή αφορούσε τη συνεργασία πολυάριθμων φορέων που δραστηριοποιούνται σε ένα συγκεκριμένο τομέα και για συγκεκριμένη ομάδα στόχο στη βάση ενός κοινά συμφωνημένου πλάνου δράσης για τον εντοπισμό, την επικύρωση και τη διάδοση των καλύτερων από τις υλοποιούμενες πρακτικές, όπως και για την εκπόνηση προτάσεων πολιτικής. Μέσω των εργασιών των Εθνικών 22

Θεματικών Δικτύων και των στοχευμένων προτάσεων πολιτικής που παρήχθησαν, πρώτη φορά για τα ελληνικά δεδομένα, διαπιστώθηκε ότι οι φορείς υλοποίησης της EQUAL, οι Αναπτυξιακές Συμπράξεις, αξιοποιώντας την ειδική τεχνογνωσία τους και καταθέτοντας τις βέλτιστες πρακτικές των έργων τους επέτρεψαν τη ζύμωση προτάσεων που εμφανίζουν σημαντική σύγκλιση σε κεντρικές κατευθύνσεις. Αυτό σημαίνει ότι οι προτάσεις πολιτικής που προέκυψαν είναι προϊόν σύγκλισης απόψεων. Ιδίως, οι διαδικασίες κοινής αποδοχής που ακολουθήθηκαν διαφοροποιούνται σε σχέση με λοιπές παρεμβάσεις και μοντέλα δράσης για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων ζητημάτων στην αγορά εργασίας. (http://195.167.92.155/main.php?id=34). Διακρατικότητα Η διακρατικότητα αποτέλεσε ζωτικό και αναπόσπαστο τμήμα της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας Equal. Η σύναψη διακρατικών συνεργασιών, ως βασική αρχή σχεδιασμού και κριτήριο επιλογής των Έργων της πρωτοβουλίας EQUAL, είναι το σημείο που τη διέκρινε από τις λοιπές παρεμβάσεις που χρηματοδοτήθηκαν από το ΕΚΤ κατά την Γ Προγραμματική περίοδο. Θα πρέπει να τονισθεί ότι η διακρατική συνεργασία, μέσω της ανταλλαγής εμπειριών και τεχνογνωσίας για τα θεματικά αντικείμενα της EQUAL, αποτέλεσε ένα ιδανικό εργαλείο για την επίτευξη καινοτομίας από τα σχέδια, καθώς ενθάρρυνε τη σύμπραξη δυνάμεων από διαφορετικές χώρες για την αντιμετώπιση κοινών προβλημάτων, ή τη μεταφορά καινοτόμων προσεγγίσεων που είχαν ήδη δοκιμαστεί με επιτυχία. Η διακρατική ανταλλαγή εμπειριών, μεθοδολογιών και η παραγωγή κοινών προϊόντων επιχειρήθηκε δομημένα και συστηματικά μεταξύ των Αναπτυξιακών Συμπράξεων EQUAL των κρατών μελών, μεταξύ των Εθνικών Θεματικών Δικτύων τους, όπως και μεταξύ των Διαχειριστικών Αρχών EQUAL. Στο Δεύτερο κύκλο υλοποίησης της EQUAL η διακρατική συνεργασία περιέλαβε όλες της χώρες της ΕΕ συμπεριλαμβανομένων των 10 νέων Κρατών μελών προσδίδοντας μεγαλύτερο ενδιαφέρον και μεγαλύτερη ποικιλία στο όλο εγχείρημα. 23

Η εφαρμογή της αρχής της διακρατικότητας στο επίπεδο των Αναπτυξιακών Συμπράξεων, πρακτικά σήμαινε ότι κάθε Έργο θα έπρεπε να υλοποιηθεί με τη συνεργασία Αναπτυξιακών Συμπράξεων από δύο τουλάχιστον κράτη μέλη, ενώ, παράλληλα, δινόταν και η δυνατότητα συμπληρωματικής συνεργασίας και με σχέδια που υλοποιούνταν από εταίρους που βρίσκονται σε χώρες που είναι επιλέξιμες για χρηματοδότηση από τα προγράμματα Tacis, Phare, Cards και MEDA. Η διακρατική συνεργασία δεν περιορίστηκε στην ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειριών, αλλά θα αφορούσε εξίσου: Παράλληλη ανάπτυξη καινοτόμων προσσεγγίσεων, εισαγωγή, εξαγωγή ή υιοθέτηση νέων προσεγγίσεων, Ανάπτυξη κοινών προϊόντων ή συστημάτων, Οργανωμένη μάθηση και ανταλλαγή στελεχών (http://195.167.92.155/main.php?id=34). Καινοτομία Η καινοτομία αποτελεί θεμελιώδη έννοια για την Κοινοτική Πρωτοβουλία EQUAL. Στην κατεύθυνση αυτή, η καινοτομία ήταν πρωταρχικό κριτήριο σχεδιασμού και υλοποίησης των μέτρων που εντάσσονταν στο Πρόγραμμα της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας EQUAL και αποτέλεσε βασική παράμετρο αξιολόγησης των χρηματοδοτούμενων παρεμβάσεων και της αποτελεσματικότητας του Προγράμματος εν γένει. Ειδικότερα η ζητούμενη από τα σχέδια καινοτομία αναφερόταν i) στις προτεινόμενες διαδικασίες και μεθόδους, i i) στους ειδικούς στόχους των ενεργειών και i i i) στο περιεχόμενο των ενεργειών, είτε ως προς τα προϊόντα και τα λοιπά αποτελέσματα, είτε ως προς το είδος των δράσεων και τη διάρθρωση της εταιρικής σχέσης (http://195.167.92.155/main.php?id=34). 24

Ενδυνάμωση/ Ενεργός συμμετοχή Η αρχή της ενδυνάμωσης για τις επωφελούμενες ομάδες ισοδυναμεί με την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης, των ικανοτήτων και δεξιοτήτων των ατόμων αυτών, ώστε να έχουν αυξημένα κίνητρα και ευκαιρίες για ολοκληρωμένη κοινωνική ένταξη, πέρα από την επαγγελματική αποκατάσταση. Σε επίπεδο σχεδιασμού η ενεργός συμμετοχή μεταφράζεται ως συμμετοχή των ομάδων στόχου στην επιλογή και υλοποίηση των προτεινόμενων παρεμβάσεων, γεγονός που δημιουργεί διπλό όφελος για τα προγράμματα και τους συμμετέχοντες. Σε επίπεδο υλοποίησης, η αρχή της ενεργού συμμετοχής ισοδυναμεί με την ισότιμη συμμετοχή όλων των εταίρων στη λήψη αποφάσεων και στην εφαρμογή τους. Η ενσωμάτωση (mainstreaming) καινοτομιών στις τρέχουσες πρακτικές και στις εθνικές πολιτικές Απασχόλησης και Κοινωνικής Ενσωμάτωσης. Η Κοινοτική Πρωτοβουλία EQUAL διέφερε από τα συνήθη προγράμματα του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, καθώς λειτούργησε σαν ένα εργαστήρι ανάπτυξης νέων τρόπων για την αντιμετώπιση των διακρίσεων και των ανισοτήτων στην αγορά εργασίας. Επιχείρησε, με άλλα λόγια, την εξεύρεση και την πιλοτική εφαρμογή καινοτόμων τρόπων επίτευξης των πολιτικών στόχων της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση, της κοινωνικής ενσωμάτωσης, αλλά και των αντίστοιχων στόχων των κρατών μελών, όπως αυτοί έχουν διατυπωθεί στα Εθνικά Σχέδια Δράσης για την Απασχόληση (ΕΣΔΑ) και την Κοινωνική Ενσωμάτωση (ΕΣΔΕν). Απώτερο στόχο της Πρωτοβουλίας αποτέλεσε η υιοθέτηση των θετικότερων αποτελεσμάτων υλοποίησης από όλα τα κράτη μέλη. Ειδικότερα επιδιώχθηκε: α) οι καλές πρακτικές που θα προέκυπταν από την υλοποίηση των Έργων Equal να υιοθετηθούν από ένα μεγαλύτερο κύκλο φορέων (επιχειρήσεων, κοινωνικών εταίρων, οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης κλπ.), οι οποίοι, παρόλο που δεν θα είχαν συμμετάσχει στην Κ.Π. EQUAL, θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τα αποτελέσμά της, και β) οι καινοτόμες πρακτικές που θα αποδεικνύονταν επιτυχημένες κατά την πιλοτική τους εφαρμογή να ενσωματωθούν στον κορμό των βασικών πολιτικών για 25

την απασχόληση και την κοινωνική ενσωμάτωση (http://195.165.92.155/main.phd). Η προαναφερθείσα διαδικασία, συνήθως απαντάται με τον αγγλοσαξωνικό όρο mainstreaming, και πιο συγκεκριμένα ως οριζόντιο mainstreaming στην πρώτη περίπτωση και ως κάθετο στη δεύτερη. Με στόχο τη δημιουργία ολοκληρωμένης και αποτελεσματικής στρατηγικής ενσωμάτωσης στον κεντρικό κορμό των πολιτικών (mainstreaming) σε εθνικό επίπεδο, η Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης του Προγράμματος της Κ.Π. EQUAL, ανέλαβε τις ακόλουθες πρωτυοβουλίες: Πρότεινε στην Επιτροπή Παρακολούθησης του Προγράμματος της Κ.Π. EQUAL τη διοργάνωση Εθνικών Θεματικών Δικτύων των Αναπτυξιακών Συμπράξεων. Συμμετείχε ως μόνιμο μέλος στην Υποεπιτροπή Ανθρωπίνων Πόρων, δρομολογώντας, κατ αυτόν τον τρόπο, τη μεταφορά των συμπερασμάτων από την υλοποίηση της πρωτοβουλίας, έτσι ώστε να χρησιμεύσουν στην παρακολούθηση της εξέλιξης και της αποτελεσματικότητας των παρεμβάσεων του ΕΚΤ σε σχέση με το ΕΣΔΑ και το ΕΣΔΕν (κάθετο mainstream). Ανέλαβε πρωτοβουλίες διοργάνωσης και υλοποίησης δραστηριοτήτων mainstreaming σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Συντόνισε σε συνεργασία με Ειδικές Υπηρεσίες Διαχείρισης άλλων κρατών μελών τη διοργάνωση δραστηριοτήτων mainstreaming σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Συμμετείχε στις εργασίες και τις εκδηλώσεις των Ευρωπαϊκών Θεματικών Δικτύων και των Ευρωπαϊκών Οριζόντιων Ομάδων Εργασίας. Συμμετείχε σε δραστηριότητες mainstreaming σε ευρωπαϊκό επίπεδο που διοργάνωσαν Ειδικές Υπηρεσίες Διαχείρισης άλλων κρατών μελών. Μερίμνησε για τη συμμετοχή ελληνικών Αναπτυξιακών Συμπράξεων και εκπροσώπων φορέων χάραξης και άσκησης πολιτικής σε δραστηριότητες mainstream σε ευρωπαϊκό επίπεδο (http://195.167.92.155/main.php?id=34). Η οριζόντια ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου στις δράσεις και τις πολιτικές (gender mainstreaming). Η παραπάνω αρχή υλοποίησης δηλώνει: 26

-τη συστηματική ένταξη/ενσωμάτωση σε όλες τις πολιτικές, των συνθηκών, των προτεραιοτήτων και των αναγκών των γυναικών και των ανδρών, υπό το πρίσμα της προώθησης της ισότητας μεταξύ γυναικών και ανδρών -την κινητοποίηση όλων των γενικών πολιτικών και μέτρων στοχεύοντας στην επίτευξη της ισότητας λαμβάνοντας υπόψη ενεργά και ανοιχτά, στη φάση του σχεδιασμού, τις συνέπειές τους στις αντίστοιχες συνθήκες της ζωής των γυναικών και των ανδρών κατά την εφαρμογή, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των Έργων. -την αναδιοργάνωση, βελτίωση, εξέλιξη και εκτίμηση των διαδικασιών λήψης αποφάσεων με την οπτική της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών σε όλους τους τομείς και σε όλους τους εμπλεκόμενους συντελεστές στη χάραξη, την εφαρμογή, την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των πολιτικών (http://195.165.92.155/main.phd) Κοινοτική Πρωτοβουλία LEADER+ είναι η πρωτοβουλία του αγροτικού τομέα κατά την 3 η προγραμματική περίοδο (2000-2006). Το συνολικό κόστος του Επιχειρησιακού Προγράμματος εκτιμάται να ανέλθει στα 392,6 εκ. Ευρώ περίπου, ενώ το ύψος της Δημόσιας Δαπάνης ανέρχεται σε 251,18 εκ. Ευρώ, από τα οποία τα 182,90 εκ. Ευρώ αποτελούν την κοινοτική συμμετοχή (ταμείο ΕΓΤΠΕ-Π). Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα υιοθετεί δυο γενικούς αναπτυξιακούς στόχους, που είναι: Η ολοκληρωμένη, υψηλής ποιότητας, αειφόρος ανάπτυξη της υπαίθρου μέσω πιλοτικών εφαρμογών. Η ενίσχυση της προσπάθειας για άρση της απομόνωσης των περιοχών σε όλα τα επίπεδα της οικονομικής και κοινωνικής ζωής (http://www.leaderplus.gr/default.htm). 27

Η URBAN είναι μία από τις τέσσερις ΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ στο πλαίσιο των διαρθρωτικών ταμείων της Ε.Ε. Στη σημερινή Ευρώπη πολλά ουσιαστικά προβλήματα κοινωνικά, οικονομικά, περιβαλλοντικά - εμφανίζονται κυρίως στα αστικά κέντρα. Το 80% περίπου των Ευρωπαίων ζουν σε πόλεις. Αυτό καθιστά την Ευρωπαϊκή Ένωση την πλέον αστικοποιημένη περιοχή του κόσμου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζοντας ότι απαιτείται να δοθεί, σε κοινοτικό επίπεδο, μεγαλύτερη προσοχή στα προβλήματα των πόλεων προχώρησε στην ανάληψη της κοινοτικής πρωτοβουλίας URBAN που αφορά την οικονομική και κοινωνική αναζωογόνηση πόλεων και οικισμών σε κρίση, ώστε να προωθηθεί η αειφόρος αστική ανάπτυξη. Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα ΠΕΡΑΜΑΤΟΣ, ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ ΚΑΙ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας URBAN II συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ)και το Ελληνικό Δημόσιο (http://www.urban.gr/gr/). Στόχοι της Κοινοτικής Πρωτοβουλίας URBAN Η συμβολή στην αναζήτηση ολοκληρωμένων και βιώσιμων παρεμβάσεων, οι οποίες θα αντιμετωπίσουν το ιδιαίτερα οξύ κοινωνικό πρόβλημα της κρίσης των πολυάριθμων αστικών κέντρων, με ενέργειες κοινωνικής και οικονομικής εξυγίανσης, ανανέωσης των υποδομών και των εξοπλισμών και βελτίωσης του περιβάλλοντος. Η προώθηση της διαμόρφωσης και εφαρμογής ιδιαίτερα καινοτόμων στρατηγικών για την αειφόρο οικονομική και κοινωνική αναζωογόνηση μικρού και μεσαίου μεγέθους κωμοπόλεων και πόλεων ή μειονεκτικών αστικών περιοχών σε μεγαλύτερες πόλεις. Η ανάπτυξη της γνώσης και η ανταλλαγή εμπειριών και ορθών πρακτικών στον αστικό χώρο,σε σχέση με οικονομικά, κοινωνικά,περιβαλλοντικά και 28

διοικητικά θέματα,για την αειφόρο αστική αναζωογόνηση και ανάπτυξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (http://www.urban.gr/gr/index.asp?p=30001-2). INTERREG III: Προωθεί τη διασυνοριακή, διακρατική και διαπεριφερειακή συνεργασία (για την Ελλάδα με: τη Βουλγαρία, την π.γ.δ.μ., την Αλβανία, την Κυπρό, την Ιταλία και την Τουρκία, καθώς και με χώρες της Ευρω-μεσογειακής συνεργασίας) στην Ευρωπαϊκή Ένωση και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης. Επιδιώκει να ενισχύσει την οικονομική και κοινωνική συνοχή, να ενθαρρύνει την ισόρροπη ανάπτυξη, δίδοντας έμφαση στην ενσωμάτωση των απομακρυσμένων περιοχών και ειδικότερα αυτών που συνορεύουν με τις υποψήφιες για ένταξη στην Ε.Ε. χώρες. Ο συνολικός προϋπολογισμός των Κοινοτικών Πρωτοβουλιών ανέρχεται σε 1,44 δις ευρώ, εκ των οποίων η κοινοτική συμμετοχή είναι 918 εκατ. Ευρώ (Μαγούλιος, 2006). 29

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Γ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΗΡΙΞΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΕΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ 2.1. Περιεχόμενο και στόχοι του Γ ΚΠΣ Το Γ ΚΠΣ αποτελεί το Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης της Ελλάδας για την περίοδο 2000-2006. Προηγήθηκαν αυτού του Β ΚΠΣ (1995-2000) και το Α ΚΠΣ (Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα). Την περίοδο 2000-2006, η Ελλάδα ενισχύεται με σημαντικούς πόρους από τα Διαρθρωτικά Ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής περιφερειακής πολιτικής. Οι πόροι αυτοί, σύμφωνα με τους στόχους που έχουν τεθεί, αναμένεται να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για υψηλότερη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, να οδηγήσουν σε πραγματική σύγκλιση με τις υπόλοιπες οικονομίες των κρατών μελών της Ε.Ε. και να συμβάλουν στην αντιμετώπιση των βασικών ελλείψεων της οικονομικής και κοινωνικής ζωής, κυρίως στους τομείς των υποδομών, της ανάπτυξης των ανθρωπίνων πόρων και της παραγωγικότητας. Η στήριξη που παρέχει στην Ελλάδα η Ευρωπαϊκή Ένωση πραγματοποιείται μέσω: Α). Του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης Β). Των Κοινοτικών Πρωτοβουλιών και Γ). Του Ταμείου Συνοχής Οι συνολικοί χρηματοδοτικοί πόροι του Γ ΚΠΣ και του Ταμείου Συνοχής ανέρχονται σε 51,14 δις. Ευρώ. Η συνολική δημόσια δαπάνη ανέρχεται σε 39,56 δις. Ευρώ και η εκτιμώμενη ιδιωτική συμμετοχή ανέρχεται αε 11,58 δις ευρώ (Μαγούλιος, 2006). Το Γ ΚΠΣ έχει σχεδιαστεί για να στηρίξει μια οριζόντια προσέγγιση στις πολιτικές και στις παρουσίες, προς τις οποίες θα έχουν πρόσβαση πολλαπλές κατηγορίες απολκλεισμένων ή απειλούμενων με αποκλεισμό απο την αγορά εργασίας ομάδων και να αντιμετωπίσει την αποσπασματικότητα και την έλλειψη συντονισμού των εφαρμοζόμενων πολιτικών. 30

Πίνακας 1.1. Οι πόροι του Γ ΚΠΣ 2000-2006 Δις Ευρώ Συμμετοχή ΚΠΣ Ταμείο Σύνολο Συνοχής Κοινοτικοί Συμμετοχή 22,71 3,32 26,03 Εθνική Συμμετοχή 11,56 1,97 13,53 Σύνολο Δημόσιας Δαπάνης 34,27 5,29 39,56 Ενδεικτική Ιδιωτική Σμμετοχή 10,48 1,10 11,58 Σύνολο 44,75 6,39 51,14 Πηγή: Μαγούλιος, Γ. (2006) Οικονομικοτεχνικές Μελέτες Εθνικών και Ευρωπαϊκών Χρηματοδοτικών Προγραμμάτων. Οι γενικότεροι στόχοι του Προγράμματος είναι: Η βελτίωση της απασχολιμότητας, μέσα από τη διευκόλυνση της πρόσβασης και επιστροφής στην αγορά εργασίας των ομάδων που υφίστανται διακρίσεις (Μέτρο 1.1), την καταπολέμηση του ρατσισμού και της ξενοφοβίας σε σχέση με την αγορά εργασίας (Μέτρο 1.2). Η ανάπτυξη του επιχειρηματικού πνέυματος, μέσα από τη βελτίωση της πρόσβασης στη διαδικασία δημιουργίας μίας επιχείρησης (Μέτρο 2.1) και την ενίσχυση της κοινωνικής οικονομίας (Μέτρο 2.2). Η ενθάρρυνση της προσαρμοστικότητας των επιχειρήσεων και των απασχολουμένων, μέσα από την προώθηση της δια βίου μάθησης και των εργασιακών πρακτικών ενσωμάτωσης (Μέτρο 3.1) και την υποστήριξη της προσαρμοστικότητας των εταιρειών και των εργαζομένων (Μέτρο 3.2). Η ενίσχυση των πολιτικών ίσων ευκαιριών για άνδρες και γυναίκες, μέσα από τον συνδυασμό οικογενειακής και επαγγελματικής (Μέτρο 4.1) και την ενθάρρυνση της κατάργησης του επαγγελματικού διαχωρισμού (Μέτρο 4.2). 31

Η υποστήριξη της κοινωνικής και επαγγελματικής ένταξης των αιτούντων άσυλο (Μέτρο 5.1). Οι άμεσα επωφελούμενοι από το πρόγραμμα είναι οι ομάδες που βιώνουν τη διάκριση, την ανισότητα ή τον αποκλεισμό από την αγορά εργασίας. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι άμεσα επωφελούμενες ομάδες μπορούν να αποτελούν οι νέοι, οι γυναίκες, τα άτομα με ειδικές ανάγκες, οι απασχολούμενοι με ελλιπή εκπαίδευση, οι παλλλινοστούντες, οι μετανάστες,οι πρόσγυγες, οι φυλακισμένοι, οι αποφυλακισμένοι, οι ανήλικοι παραβάτες, οι τσιγγάνοι, οι πομάκοι, τα απεξαρτημένα άτομα κ.λ.π. (Μαγούλιος, 2006). Κάθε πρόταση δυνητικού δικαιούχου ενίσχυσης αξιολογούνταν από τα αρμόδια όργανα με βάση τα κριτήρια αξιολόγησης, τους δείκτες και τη βαθμολογία των δεικτών ανά θεματική ενότητα. Σε ότι αφορά τη διαδικασία αξιολόγησης των δικαιούχων των ενισχύσεων και των προτάσεών τους, κάθε φορέας υποστήριξης μετά την παραλαβή των προτάσεων που υποβλήθηκαν σε αυτόν, προέβαινε στις εξής ενέργειες: α). Αξιολογούσε τους δυνητικούς δικαιούχους των ενισχύσεων και τις προτάσεις τους, με βάση τα κριτήρια και τον τρόπο αξιολόγησης β). Συγκέντρωνε τις προτάσεις και τα υπογεγραμμένα δελτία αξιολόγησης ανά Περιφέρεια και ταξινομούσε τα παραπάνω κατά μέτρο κάθε Περιφερειακού Επιχειρησιακού Προγράμματος (Ρεπούσης, 2007). Οι υποβληθείσες από τους φορείς υποστήριξης προτάσεις των δυνητικών δικαιούχων των ενισχύσεων και τα υπογεγραμμένα δελτία αξιολόγησης παραλαμβάνονταν από την Διεύθυνση Σχεδιασμού και Ανάπτυξης (ΔΙ.Σ.Α.) της Περιφέρειας. Η Διεύθυνση Σχεδιασμού και Ανάπτυξης (ΔΙ.Σ.Α.) της Περιφέρειας μετά την αξιολόγηση των επενδυτικών προτάσεων από τους φορείς υποστήριξης εισηγούνταν προς την Γνωμοδοτική Επιτροπή του άρθρου 8, η οποία προέβαινε στην τελική βαθμολόγηση και κατάταξη των προτάσεων αυτών με φθίνουσα σειρά βαθμολόγησης σύμφωνα με τα οριζόμενα στην προκήρυξη των δράσεων για τις Μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας αξιολόγησης, η Διεύθυνση Σχεδιασμού και Ανάπτυξης της Περιφέρειας εισηγούνταν στον Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας την έκδοση ή μη των αποφάσεων υπαγωγής των επενδυτικών προτάσεων, με βάση το 32

πρακτικό της Γνωμοδοτικής Επιτροπής, τους διαθέσιμους πόρους ανά θεματική ενότητα και μέτρο Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγγραμάτων καθώς και τους λοιπούς όρους που ορίζονταν στην προκήρυξη των δράσεων για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (Ρεπούσης, 2007). 2.2. Επιχειρησιακά Προγράμματα Για την επίτευξη των στόχων του, το Γ ΚΠΣ υλοποιεί 25 Επιχειρησιακά Προγράμματα εκ των οποίων: Τα 11 είναι Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα και αφορούν εθνικές τομεακές πολιτικές. Τα 13 είναι Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (ΠΕΠ), ένα για κάθε μία από τις 13 περιφέρειες της χώρας και στα οποία έχει κατανεμηθεί το 1/3 περίπου των διαθέσιμων πιστώσεων για την περίοδο 2000-2006 και 1 Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Τεχνική βοήθεια» που στόχο έχει να ενδυναμώσει, να στηρίξει και να βελτιώσει το σύστημα διαχείρισης, παρακολούθησης και ελέγχου του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης και των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (http://www.hellaskps.gr/details). Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα Τα τομεακά προγράμματα αφορούν βασικούς τομείς της Οικονομικής και Κοινωνικής ζωής όπως: Εκπαίδευση - Εκσυγχρονισμός του εκπαιδευτικού συστήματος και βελτίωση των υποδομών. Απασχόληση και επαγγελματική κατάρτιση - Επένδυση στο ανθρώπινο κεφάλαιο με στόχο την πρόληψη της ανεργίας και τη διευκόλυνση της επαγγελματικής επανένταξης μέσα από εξατομικευμένη προσέγγιση. Ποιοτική κατάρτιση, προσαρμοσμένη στις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Προώθηση των ίσων ευκαιριών μεταξύ ανδρών και γυναικών και ένταξη των μειονεκτούντων ομάδων. Δρόμοι, λιμάνια, αστική ανάπτυξη και Σιδηρόδρομοι, αεροδρόμια, αστικές συγκοινωνίες. Τα δύο αυτά προγράμματα έχουν στόχο την ολοκλήρωση της ένταξης 33