9 ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας 2009 - Πρακτικά, Τόμος ΙΙ ΠΡΟΚΑΤΑΡΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΥΝΔΥΑΣΤΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΓΙΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΣ ΑΧΙΝΟΥ Τσούτσου Α., Ματσιώρη Σ., Βαφείδης Δ., Νεοφύτου Ν., Λόλας Α., Νεοφύτου Χ. Τμήμα Γεωπονίας Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, steriani@uth.gr Περίληψη Η εμπορική ζωή των νωπών διακινούμενων προϊόντων από αχινό είναι πολύ περιορισμένη, περίπου 2-3 ημέρες, και υπάρχουν λίγες πληροφορίες για τη συντήρηση των προϊόντων αυτών συσκευασμένα σε συνθήκες κενού ή τροποποιημένης ατμόσφαιρας. Στο πλαίσιο της παρούσας εργασίας επιχειρήθηκε να διερευνηθούν για πρώτη φορά τα χαρακτηριστικά ενός τροφίμου, το οποίο θα είναι προϊόν μεταποίησης αχινού. Για το σκοπό αυτό εφαρμόστηκε η Conjoint Analysis (CA) σε ένα δείγμα 211 κατοίκων και επισκεπτών του Δημοτικού Διαμερίσματος του Βόλου. Το υποθετικό προϊόν της έρευνας σχεδιάστηκε με βάση τον παραδοσιακό τρόπο παρασκευής προϊόντων μεταποίησης αχινού. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας τη σημαντικότερη επιρροή στις προτιμήσεις των καταναλωτών ασκεί η μεταβλητή «λάδι». Λέξεις κλειδιά: προϊόντα μεταποίησης αχινού, προτιμήσεις καταναλωτών, τιμή, συνδυαστική ανάλυση CONJOINT ANALYSIS: A PRELIMINARY APPROACH FOR SEA URCHIN PROCESSED PRODUCTS Tsoutsou Α., Matsiori S., Vafidis D., Neophitou N., Lolas A., Neophitou C. Department of Agriculture Ichthyology and Aquatic Environment. University of Thessaly, steriani@uth.gr Abstract The shelf life of fresh sea-urchin products stored in ice (0 o C) is very short, reaching the acceptability limit in approximately 2-3 days. There is not enough information for the preservation of these products packed in vacuum or modified atmosphere. The main aim of the present study was to determine the characteristics of sea-urchin processed food products. Conjoint analysis (CA) was used in a sample of 211 inhabitants and visitors of Volos Municipal Apartment. The developed food product of our research was hypothetical by adopting traditional method of preparation. According to our results, the variable that greatly influent the consumer s preference was oil. Keywords: sea-urchin processed food products, consumer s preferences, Conjoint Analysis. 1. Εισαγωγή O αχινός αποτελεί τροφή υψηλής διατροφικής αξίας (Kato & Schroeter, 1985; de la Cruz-Garcia et al., 2000). Διακινείται, κυρίως, νωπός ενώ μικρότερες ποσότητες ως κατεψυγμένος, βρασμένος, κονσερβοποιημένος και παστός (Kato & Schroeter, 1985). Ο αχινός είναι προϊόν που αλλοιώνεται εύκολα και έχει μικρό χρόνο ζωής, λόγω αυτόλυσης και κυρίως λόγω μικροβιακής δράσης (Ashie et al., 1996; Gram & Huss 1996; Pineiro-Sotelo et al., 2002). Η συντήρηση αλιευμάτων χωρίς την προσθήκη χημικών πρόσθετων και τη χρήση θερμικής επεξεργασίας μπορεί να επιτευχθεί με διάφορες μεθόδους. Στην τεχνολογία αλιευμάτων η διατήρησή τους με αλάτισμα ή/και μαρινάρισμα (φυσικό ξύδι ή συνθετικό οξικό οξύ) και η διατήρηση σε λάδι ή/και κιτρικό οξύ εφαρμόζονται συχνά. Μαρινάτα αλιεύματα παρασκευάζονται με προσθήκη διαλύματος οργανικού οξέος και χλωριούχου νατρίου για τη συντήρηση του ψαριού αλιεύματος (Fuselli et al., 1994). Παραδοσιακά προϊόντα από αχινό, τα οποία προέρχονται από επεξεργασία στις παραπάνω συνθήκες, είναι πολύ διαδεδομένα στην περιφέρεια του Ν. Αιγαίου. Έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα στη χώρα μας αφορούν στην εκτίμηση των φυσικών αποθεμάτων του αχινού (Andoniadou & Vafidis, 2008), τη διερεύνηση της γενετικής του -1129-
9 th Symposium on Oceanography & Fisheries, 2009 - Proceedings, Volume ΙΙ δομής (Καπετάνος κ.ά., 2007) και την εμπορική σημασία του νωπού προϊόντος σε χώρες της Μεσογείου (Tortonese & Vadon, 1987). Σκοπός της παρούσας έρευνας είναι να γίνει πρώτη φορά ο καθορισμός των χαρακτηριστικών ενός τροφίμου, προϊόν μεταποίησης αχινού, που επηρεάζουν τις καταναλωτικές προτιμήσεις και τη σημασία του κάθε χαρακτηριστικού στο σχηματισμό της τελικής αξιολόγησης των καταναλωτών. Η παρούσα έρευνα αποτελεί τμήμα μιας ευρύτερης έρευνας που σκοπό είχε την εκτίμηση της τιμής πώλησης ενός νέου προϊόντος μεταποίησης αχινού και ταυτόχρονα την εξαγωγή συμπερασμάτων για την τμηματοποίηση της αγοράς του αχινού ως νωπό και μεταποιημένο προϊόν. Αποτελεί προκαταρτική προσέγγιση του προβλήματος γιατί με τη βοήθεια των αποτελεσμάτων της θα καθοριστούν ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά ενός νέου προϊόντος για το οποίο στη συνέχεια θα ακολουθήσει έρευνα για την εκτίμηση της τιμής πώλησής τους. 2. Υλικά και Μέθοδοι Η έρευνα πραγματοποιήθηκε στο Δημοτικό Διαμέρισμα του Βόλου, μια πόλη στην οποία η κατανάλωση του αχινού είναι ιδιαίτερα αυξημένη. Πληθυσμός-στόχος της έρευνας ήταν τόσο οι κάτοικοι όσο και οι επισκέπτες του Δημοτικού Διαμερίσματος για το έτος 2007. Η απουσία ενός καθορισμένου από πριν πλαισίου δειγματοληψίας, οδήγησε στην επιλογή της δειγματοληψίας κατά συστάδες (Aaker et al., 1995). Μετά την εφαρμογή της δειγματοληψίας ελήφθησαν 211 έγκυρα ερωτηματολόγια. Τα στοιχεία της έρευνας αναλύθηκαν με τη συνδυαστική ανάλυση (CA). Η CA είναι μια πολυμεταβλητή ανάλυση που χρησιμοποιείται κυρίως στην έρευνα μάρκετινγκ για να προβλέψει την καταναλωτική συμπεριφορά (Hair et al., 1998). Αποτελεί δε μια από τις πιο χρησιμοποιούμενες μεθόδους για τη διερεύνηση της αποδοχής νέων διατροφικών προϊόντων από τους καταναλωτές (van Kleef et al., 2005). Η βασική υπόθεση πάνω στην οποία στηρίζεται η μέθοδος είναι ότι οι καταναλωτές αξιολογούν ένα προϊόν, λαμβάνοντας υπόψη το συνδυασμό της χρησιμότητας που προσφέρει το καθένα από τα επιμέρους χαρακτηριστικά του (Cheung & Chung, 2008). Για να εφαρμόσει η συνδυαστική ανάλυση θα πρέπει ο ερευνητής να δημιουργήσει υποθετικά προϊόντα με βάση διαφορετικούς συνδυασμούς των πιθανών χαρακτηριστικών τους (Gil & Sanchez, 1997). Στη συνέχεια οι ερωτώμενοι καλούνται να αξιολογήσουν τα διάφορα επίπεδα κατά σειρά προτίμησης και να επιλέξουν το συνδυασμό των χαρακτηριστικών που προτιμούν περισσότερο. Με τον τρόπο αυτό ο ερευνητής προσδιορίζει το πρώτο σε προτίμηση προϊόν, με βάση τις σχετικές αξίες που προσέδωσαν οι ερωτώμενοι στα επιμέρους χαρακτηριστικά του (Shilling et al., 2008). Σύμφωνα με τον Waugh (1977) οι καταναλωτές αγοράζουν τα προϊόντα βασισμένοι στα χαρακτηριστικά τους. Η απόφαση για την αγορά ή όχι ενός προϊόντος καθορίζεται από τις ιδιότητές του, την τιμή του, τα χαρακτηριστικά και την τιμή άλλων προϊόντων (συμπληρωματικών και ανταγωνιστικών) και το εισόδημα των καταναλωτών (Baker & Crosbie, 1993). Οι μεταβλητές που χρησιμοποιήθηκαν για το σχεδιασμό του προϊόντος και οι τιμές της κάθε μία από αυτές παρουσιάζονται στον Πίνακα 1. Ο σχεδιασμός του προϊόντος βασίστηκε σε ρεαλιστικούς και ταυτόχρονα παραδοσιακούς τρόπους παρασκευής. Ειδικότερα στην παρούσα έρευνα εξετάστηκαν οι προτιμήσεις των καταναλωτών σε σχέση: Με το μέσο οξύνισης και συντήρησης (λεμόνι ή ξύδι). Το κιτρικό οξύ (λεμόνι) αποτελεί μια από τις πιο διαδεδομένες παγκοσμίως πρόσθετες ουσίες στη βιομηχανία τροφίμων και χρησιμοποιείται σε μεγάλη κλίμακα στη βιομηχανία αλιευμάτων τόσο ως μέσο συντήρησης όσο και ως συντηρητικό. Το ξύδι, λόγω της περιεκτικότητάς του, σε οξικό οξύ, ασκεί μια ελαφρώς συντηρητική δράση, εμποδίζοντας εν μέρει τη δράση των μικροβίων της σήψης. Με το είδος λαδιού (ελαιόλαδο, σπορέλαιο, ηλιέλαιο και σογιέλαιο) ως μέσο συντήρησης. Η συντήρηση σε λάδι είναι παλιά μέθοδος, βάση της οποίας τα τρόφιμα καλύπτονται με λάδι και έτσι δεν έρχονται σε επαφή με το οξυγόνο της ατμόσφαιρας. Με αυτόν τον τρόπο εμποδίζεται εν μέρει -1130-
9 ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας 2009 - Πρακτικά, Τόμος ΙΙ η ανάπτυξη των αερόβιων μικροοργανισμών. Χρησιμοποιείται τόσο από τη βιομηχανία τροφίμων όσο και σε οικοτεχνική βάση, κυρίως για τη συντήρηση λαχανικών αλλά και κρεάτων ή ψαριών. Στην παρούσα έρευνα δόθηκε στους συμμετέχοντες η δυνατότητα να επιλέξουν μεταξύ τριών διαφορετικών ειδών λαδιού: το ελαιόλαδο, το σπορέλαιο, το ηλιέλαιο και το σογιέλαιο. Το σπορέλαιο και το ηλιέλαιο συμπεριλήφθησαν στην ίδια κατηγορία γιατί θέλαμε μόνο να αποτυπωθεί η διαφοροποίηση μεταξύ του ελαιόλαδου και των διαφορετικών ειδών λαδιού. Στο σχεδιασμό του προϊόντος συμπεριλήφθηκε και το σογιέλαιο ως μια εναλλακτική επιλογή σε σχέση με τα υπόλοιπα παραδοσιακά είδη λαδιού. Με τη γεύση του προϊόντος (πικάντικη και κανονική). Όπως αναφέρθηκε παραπάνω ο σχεδιασμός του προϊόντος έγινε με βάση την παρασκευή παραδοσιακών προϊόντων μεταποίησης αχινού. Για το λόγο αυτό δόθηκε η δυνατότητα στους συμμετέχοντες στην έρευνα να εκφράζουν την προτίμησή τους σε σχέση με τη γεύση του προϊόντος. Με την ημερομηνία λήξης του προϊόντος και συνεπώς το βαθμό χρήσης, πρόσθετων συντήρησης (μακράς και βραχείας διάρκειας). Τα τελευταία χρόνια συνεχώς γίνεται λόγος για τη χρήση πρόσθετων χημικών στη βιομηχανία τροφίμων και για τις βλαβερές τους συνέπειες στην υγεία των ανθρώπων. Έτσι, αποφασίστηκε ένα από τα χαρακτηριστικά που χρησιμοποιήθηκαν στην έρευνα να αποτελεί η διάρκεια ζωής του. Με το βάρος του προϊόντος (μέγεθος συσκευασίας). Το μέγεθος (βάρος σε γραμμάρια) του τελικού προϊόντος αποτέλεσε ένα από τα ερευνητικά ερωτήματα της παρούσας έρευνας. Για το σκοπό αυτό έγινε προσπάθεια να εξαχθούν συμπεράσματα για το βάρος του προϊόντος που θα επιθυμούσαν οι καταναλωτές. Η τιμή αποτελεί ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά που καθορίζουν επιλογή ή όχι ενός προϊόντος από τους καταναλωτές. Στο πλαίσιο της παρούσας έγινε προσπάθεια εκτίμησης της τιμής πώλησης του προϊόντος μεταποίησης. Πίνακας 1: Μεταβλητές και τιμές της κάθε μεταβλητής του νέου προϊόντος. Μεταβλητή Τιμές Προσθήκη 1= Λεμόνι και 2= Ξύδι Λάδι 1= Ελαιόλαδο, 2= Σπορέλαιο Ηλιέλαιο και 3= Σογιέλαιο Γεύση 1= Πικάντικη και 2= Κανονική Ημερομηνία Λήξης 1= Βραχείας διάρκειας και 2= Μακράς διάρκειας Βάρος 1= 80-100Kg και 2= 100-120 Kg Τιμή 1= <15, 2= 18-22 και 3= > 22 Ο ορθογώνιος πειραματικός σχεδιασμός (οι στατιστικοί συνδυασμοί των επιλογών των μεταβλητών) δημιουργήθηκε με τη διαδικασία Οrthoplan του SPSS 11.5, με τη βοήθεια της διαδικασίας αυτής δημιουργήθηκαν 16 διαφορετικοί συνδυασμοί («προφίλ») του μεταποιημένου προϊόντος αχινού που περιγράφηκε παραπάνω. Τα προϊόντα αυτά συμπεριελήφθησαν, με τη μορφή καρτών, στο τελικό ερωτηματολόγιο της έρευνας, τις οποίες ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες, να αξιολογήσουν και να βαθμολογήσουν με κλίμακα προτίμησης 1-16. Ο συνδυασμός που συγκέντρωνε γι αυτούς τη μεγαλύτερη προτίμηση βαθμολογούνταν με 1, ενώ με 16 βαθμολογούνταν ο συνδυασμός που συγκέντρωνε τη χαμηλότερη προτίμηση. Ο χαρακτηρισμός της σχέσης μεταξύ των επιπέδων των παραγόντων καθορίστηκε μόνο για τη μεταβλητή τιμή, για την οποία έγινε η υπόθεση ότι όσο αυξάνεται η τιμή του προϊόντος τόσο μειώνεται η προτίμηση του καταναλωτή για το προϊόν αυτό. Η CA εφαρμόστηκε τόσο σε ολόκληρο το δείγμα όσο και σε δύο τμήματα αυτού, τα οποία καθορίστηκαν από το αν οι συμμετέχοντες στην έρευνα είχαν απαντήσεις θετικά στις ερωτήσεις «έχετε -1131-
9 th Symposium on Oceanography & Fisheries, 2009 - Proceedings, Volume ΙΙ δοκιμάσει αχινό;» (53,6% των ερωτώμενων) και «θα αγοράζατε προϊόντα μεταποίησης αχινού (π.χ. κονσέρβα);» (32,2% των ερωτώμενων). Η εφαρμογή της CA σε αυτά τα τμήματα του δείγματος οδήγησε στην εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με την πιθανή μεταβολή της σημασίας των χαρακτηριστικών του υποθετικού προϊόντος σε σχέση με την πιθανότητα αγοράς του, αλλά και με το αν στο δείγμα συμπεριλαμβάνονταν μόνο άτομα που είχαν δοκιμάσει αχινό στη ζωή τους. 3. Αποτελέσματα Τα βασικά κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων στην έρευνα δίνονται στον Πίνακα 2. Πίνακας 2: Κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά συμμετεχόντων στην έρευνα. Φύλο 52,1 % (γυναίκες) Ηλικία 40-50 (36%) Επίπεδο μόρφωσης Απόφοιτοι Α.Ε.Ι. (42,7 %) Απασχόληση Δημόσιο τομέα (42%) Μηνιαίο εισόδημα < 1.000 (41%) Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της εφαρμογής της CA σε ολόκληρο το δείγμα της έρευνας (Πίν. 3), ο παράγοντας με τη σημαντικότερη επιρροή στις προτιμήσεις των καταναλωτών είναι η μεταβλητή «λάδι» με μέση σημαντικότητα 36,68%. Ακολουθούν η μεταβλητή «προσθήκη» με μέση σημαντικότητα 20,25% και η μεταβλητή «τιμή» με μέση σημαντικότητα 14,40%. Έπονται, με σχεδόν τον ίδιο βαθμό σημαντικότητας οι μεταβλητές «γεύση» (11,87%) και «ημερομηνία λήξης» (11,81%), ενώ τελευταία κατατάχθηκε η μεταβλητή «βάρος» με μέση σημαντικότητα 4,99. Πίνακας 3: Αποτελέσματα εφαρμογής της Conjoint Analysis. Μεταβλητές Προσθήκη: Λεμόνι Ξύδι Λάδι: Ελαιόλαδο Σπορέλαιο-Ηλιέλαιο Σογιέλαιο Γεύση: Πικάντικη Κανονική Λήξη: Βραχείας διάρκειας Μακράς διάρκειας Βάρος: 80-100 gr 100-120 gr Τιμή: < 15 18-22 > 22 Ολόκληρο το δείγμα (Ν=211) ( 20,25%),6406 -,6406 (36,68%) 2,4156-1,0310-1,3846 (11,87%) -,3133,3133 (11,81%) -,3010,3010 (4,99%),0345 -,0345 (14,40%) -,6836-1,3672-2,0508 Έχω δοκιμάσει αχινό (Ν=113) (20,61%),5257 -,5257 (35,72%) 2,4338-1,1998-1,2340 (11,44%) -,4418,4418 (10,54%) -,2877,2877 (5,19%),0308 -,0308 (16,51%) -,7298-1,4595-2,1893 Θα αγόραζα κονσέρβα αχινού (Ν=68) ( 18,24%),7696 -,7696 (42,02%) 3,1732-1,4224-1,7508 (10,88%) -,2623,2623 (10,94%) -,4363,4363 (5,03%),0980 -,0980 (12,90%) -,6561-1,3119-2,9679 Σταθερά: 9,0924 9,1686 8,8546 Pearson s R Kendall s tau,895 (p=,000),745 (p=.000),876 (p=,000),717 (p=,000),967 (p=,000).783 (p=,000) -1132-
9 ο Πανελλήνιο Συμπόσιο Ωκεανογραφίας & Αλιείας 2009 - Πρακτικά, Τόμος ΙΙ Τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιώνονται και από την Εικ. 1, στην οποία παρουσιάζεται η μέση σημαντικότητα του κάθε παράγοντα. Με βάση τη σημαντικότητα των παραγόντων μπορεί να υπολογιστεί η συνολική χρησιμότητα οποιουδήποτε συνδυασμού, ακόμα και των συνδυασμών που δεν αξιολογήθηκαν από τους ερωτώμενους. Εικ. 1: Συνολική σημασία παραγόντων. Από τον Πίνακα 3 γίνεται φανερό ότι τη μεγαλύτερη και θετική χρησιμότητα στη μεταβλητή «λάδι» εμφανίζει μόνο το ελαιόλαδο (2,4156), ενώ όλα τα επίπεδα της μεταβλητής «τιμή» λαμβάνουν μόνο αρνητική χρησιμότητα (-1,031 και -1,3846). Η εφαρμογή της CΑ στα δύο τμήματα του δείγματος δε διαφοροποίησε την κατάταξη των μεταβλητών ως αναφορά στην επιρροή που ασκούν στις προτιμήσεις των καταναλωτών, άλλαξε όμως τα ποσοστά της μέσης σημαντικότητας του κάθε παράγοντα, κυρίως στην εφαρμογή της CA στο τμήμα του δείγματος που δήλωνε ότι θα αγόραζε προϊόντα μεταποίησης (κονσέρβα) αχινού (Πίν. 3). Η μέση σημαντικότητα της μεταβλητής «λάδι» σε αυτήν την περίπτωση αυξάνεται κατά 5,34%, ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται και η χρησιμότητα του ελαιολάδου (3,17). Τέλος, η μεταβλητή «τιμή» συνεχίζει να συγκεντρώνει μόνο αρνητική χρησιμότητα αλλά σε αυτήν την περίπτωση μειώνεται η επιρροή της στις προτιμήσεις των καταναλωτών. 4. Συζήτηση Το προφίλ όλων των προϊόντων που εξήχθησαν από τη διαδικασία orthoplan ήταν ρεαλιστικό και δεν απαιτήθηκε η ανάγκη επέμβασης για τη διόρθωση των μη ρεαλιστικών προφίλ, συνεπώς η ορθογωνικότητα του μοντέλου κρίθηκε ικανοποιητική. Η CA εκτιμά τόσο τη μερική χρησιμότητα όσο και τη σχετική σημασία του κάθε χαρακτηριστικού για κάθε ερωτώμενο ξεχωριστά και στη συνέχεια τα αποτελέσματα αθροίζονται, και υπολογίζεται η συνολική σημασία του κάθε χαρακτηριστικού στις καταναλωτικές προτιμήσεις για τα 16 προφίλ των τελικών προϊόντων. Η συσχέτιση μεταξύ των παρατηρούμενων και των προβλεπόμενων προτιμήσεων εκφράζεται από τους συντελεστές του Pearson R καθώς και το συντελεστή Kendall s tau, οι οποίοι αποτελούν ένδειξη της καλής προσαρμογής του μοντέλου στα δεδομένα που έχουν συλλέγει (Σιώμκος & Βασιλικοπούλου, 2005). Η στατιστική σημαντικότητα των 16 προφίλ δείχνει και για τα τρία μοντέλα CA, πως η μηδενική υπόθεση (ότι η συσχέτιση δεν είναι σημαντική) απορρίπτεται (p=0,000). Με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας εξάγεται το συμπέρασμα ότι το προϊόν μεταποίησης αχινού που μεγιστοποίησε την προτίμηση του καταναλωτή είναι αυτό που για την παρασκευή του χρησιμοποιείται λάδι ελιάς και λεμόνι, έχει τιμή χαμηλότερη των 15, είναι μικρής συσκευασίας και μακράς διάρκειας. Τα αποτελέσματα αυτά ενισχύονται από την εφαρμογή της μεθόδου σε τμήματα του συνολικού -1133-
9 th Symposium on Oceanography & Fisheries, 2009 - Proceedings, Volume ΙΙ δείγματος της έρευνας. Το γεγονός ότι η σημαντικότητα της μεταβλητής «λάδι» αυξάνει όταν η CA εφαρμόζεται στο τμήμα του δείγματος που δηλώνει ότι θα αγόραζε προϊόντα μεταποίησης αχινού, δηλώνει ότι οι καταναλωτές ενδιαφέρονται για προϊόντα ποιότητας. Η μείωση της σημαντικότητας της μεταβλητής «τιμή» σε αυτό το τμήμα του δείγματος, μπορεί να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι οι καταναλωτές αντιμετωπίζουν τα προϊόντα μεταποίησης αχινού ως ντελικατέσεν. Η χρησιμότητα που λαμβάνουν από τη μεταβλητή «τιμή» είναι χαμηλή. Δηλαδή, δεν είναι αυτή η μεταβλητή που θα καθορίσει την κατανάλωσή του ή όχι. Ο καθορισμός του προφίλ των καταναλωτών των υποθετικών προϊόντων που σχεδιάστηκαν στην παρούσα έρευνα και η συσχέτιση της κατανάλωσης τους με τα διάφορα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των καταναλωτών, όπως επίσης και ο ακριβέστερος καθορισμός ορισμένων χαρακτηριστικών του (όπως η τιμή) αποτελεί αντικείμενο περαιτέρω ερευνάς. 5. Βιβλιογραφία Aaker, D. & Kumer, V., G. Day, 1995. Marketing Research. Fifth Edition. New York: John Wiley & Sons. Andoniadou C. & Vafidis,D., 2008. Population structure and algometry of the edible sea urchin Paracentrotus lividus (Echinodermata: Echinoidea) inastypalea Island (Dodecanese, South Aegean). Asrael Journasl of Ecology and Evolution (in press) Ashie I.N., Smith J.P. & Simpson, B.K., 1996. Spoilage and shelf-life extension of fresh fish and shellfish. Critical Reviews in Food Science and Nutrition 36: 87-121. Baker, G.A. & Crosbie, P.J. 1993. Measuring Food Safety Preferences: Identifying Consumer Segments Journal of Agricultural and Resource Economics, 18(2): 277-287 Cheung, H.D. & Chung, T.M., 2008. A study on subjective preference to daylit residential indoor environment using conjoint analysis. Building and Environment 43: 2101 2111 De la Cruz-Garcia, C., Lopez-Hernandez, J., Gonzalez-Castro, M.J., Rodriguez-Bernaldo De Quiros, A.I. & Simal-Lozano, J., 2000. Protein, amino acid and fatty acid contents in raw and canned sea urchin (Paracentrotus lividus) harvested in Galicia (NW Spain). Journal of the Science of Food and Agriculture 80: 1189-1192. Fishbein, M., 1967. An investigation of relationship between beliefs about an object and the attitude toward the object. Human Relations 16: 233 40. Fuselli, S.R., Casales, M.R., Fritz, R. & Yeannes, M.I., 1994. Microbiology of the marination process used in anchovy (Engraulis anchoita) production. Lebensmittel Wissenschaft und Technologie, 27, 214 218 Gil, M.J. & Sanchez, M., 1997. Consumer preferences for wine attributes: a conjoint analysis approach, British Food Journal 99 (1): 3-11. Gram, L. and Huss, H.H., 1996. Microbiological spoilage of fish and fish products. International Journal of Food Microbiology 33: 121-137. Hair, F.J., Anderson, E.R., Tatham, L.R. & Black, C.W., 1998. Multivariate Data Analysis, 5th ed., Prentice-Hall, Englewood Cliffs, NJ. Καπετάνος, Ν., Παγεωργίου, B., Γκάφας, Γ., Αντωνιάδου, Χ., Βαφείδης, Δ. & Εξαδάκτυλος, Α., 2007. Γενετική Παραλακτικότητα Αλιευτικών Αποθεμάτων δύο Βενθικών Οργανισμών στον Ελλαδικό Χώρο. Πρακτικά 13 ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ιχθυολόγων Μυτιλήνη 213-216. Kato S. & Schroeter, S.C., 1985. Biology of the red sea urchin, Strongylocentrotus franciscanis, and its fishery in California. Marine Fineries Review 47: pp1-20. Pineiro-Sotelo, M., Rodrıguez-Bernaldo de Quiros, A., Lopez-Hernandez, J. & Simal-Lozano, J., 2002. Determination of purine bases in sea urchin (Paracentortus lividus) gonads by high-performance liquid chromatography. Food Chemistry 79: 113 117. Shiling Ruan, S.N. Maceachern, T. Otter & Dea, A.M., 2008. The Dependent Poisson Race Model and Modelling Dependence In Conjoint Choice Experiments Psychometrika 73 (2): 261 288. Σιώμκος, Ι.Γ. & Βασιλικοπούλου, Α.Ι., 2005. Εφαρμογή Μεθόδων Ανάλυσης στην Έρευνα Αγοράς. Εκδόσεις Σταμούλη, Αθήνα. Van Kleef E., H.C.M., Van Tripp & Luning, P., 2005. Consumers research in the early stages of new product development: A critical review of methods and techniques. Food Quality and preference, 16: 181 201 Tortonese, E. & Vadon, C., 1987. Fiches FAO d identification des espèces pour les besoins de la pêche. Méditerranée et mer d Europe. Echinodermes. Zone de pêche. 37. Révision 1, 1: 715 739 Waugh, F. V., 1977. Quality Factors Influencing Vegetable Prices. J. Farm Econ. 59:592-93. -1134-