ΕΠΕΑΕΚ: ΑΝΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ ΤΟΥ ΤΕΦΑΑ, ΠΘ - ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑ ΠΑΡΑΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ Σακελλαρίου Κίμων Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας ΤΕΦΑΑ, Τρίκαλα
ΘΕΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ Η έννοια της παρακίνησης. Στοιχεία και λειτουργίες της παρακίνησης. Παρακίνηση για επίτευξη. Παράγοντες που επηρεάζουν την παρακίνηση.
ΠΑΡΑΚΙΝΗΣΗ Παρακίνηση είναι η διαδικασία μέσα από την οποία γίνεται η κατεύθυνση και η ένταση της προσπάθειάς μας.
ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΙΝΗΣΗΣ Διασκέδαση και ικανοποίηση. Αυτονομία στην επιλογή της δραστηριότητας. Προσωπικές ανάγκες. Εσωτερίκευση αναγκών. Εξωτερικές αμοιβές.
ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΙΝΗΣΗΣ Αν θα συμμετάσχει κάποιος σε μια δραστηριότητα (σε ένα μάθημα ΦΑ). Πόση προσπάθεια θα καταβάλλει. Τι στόχους θα επιδιώξει. Αν θα συνεχίσει αυτή τη δραστηριότητα.
ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ Κατάσταση στην οποία το άτομο πιστεύει ότι η απόδοσή του θα αξιολογηθεί ως επιτυχία-αποτυχία ή σαν νίκη-ήττα ή σαν βελτίωση-χειροτέρευση της απόδοσης.
ΠΑΡΑΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΠΙΤΕΥΞΗ Προδιάθεση για προσέγγιση ή αποφυγή καταστάσεων επίτευξης. Έτσι, κάποια άτομα νιώθουν ευχαρίστηση όταν βρίσκονται σε καταστάσεις όπου επιδιώκουν να επιτύχουν κάποιο στόχο, ενώ άλλα όχι.
ΠΟΤΕ ΕΧΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΥΨΗΛΗ ΠΑΡΑΚΙΝΗΣΗ ΓΙΑ ΕΠΙΤΕΥΞΗ; Προσπάθεια Συγκέντρωση Επιμονή Επιλογή δύσκολων καθηκόντων Αφοσίωση στους στόχους Συνέπεια στην τήρηση του προγράμματος
ΘΕΩΡΙΕΣ ΣΤΟΝ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΙΝΗΣΗΣ ΓΙΑ ΕΠΙΤΕΥΞΗ Θεωρία ανάγκης για επίτευξη Θεωρία απόδοσης Θεωρία αποτελεσματικότητας Θεωρία επίτευξης στόχων
ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΙΝΗΣΗΣ ΓΙΑ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΣΤΟΧΩΝ
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΙΝΗΣΗ Προσωπικά χαρακτηριστικά (αντίληψη προσωπικής ικανότητας, διάθεση για μάθηση ). Περιβαλλοντικοί παράγοντες (ποικιλία και καινοτομία του μαθήματος, συμπεριφορά του διδάσκοντος ) και το πώς τους αντιλαμβάνεται αυτούς το άτομο.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Πόσο ικανό νιώθει το άτομο; Τι προσωπικούς στόχους έχει;
ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ Κάποιος που αισθάνεται ικανός προσδοκά ότι θα πετύχει, δε φοβάται πιθανή αποτυχία και βρίσκει προκλητική μια δύσκολη δραστηριότητα. Αντίθετα, κάποιος που δεν αισθάνεται ικανός φοβάται ότι θα αποτύχει και φυσικά η δραστηριότητα που νομίζει ότι θα τον γελοιοποιήσει δεν του προξενεί κανένα ενδιαφέρον.
ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΤΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ Τύχη και ικανότητα Δυσκολία καθήκοντος και ικανότητα Προσπάθεια και αποτέλεσμα
ΤΥΧΗ ΚΑΙ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ Παράδειγμα: Ένα παιδί που δοκιμάζει κάτι για πρώτη φορά και πετυχαίνει (κέντρο στο στόχο). Θα συμπεραίνατε ότι είναι ικανό; Για να συμπεράνουμε ότι κάποιος είναι ικανός πρέπει το αποτέλεσμα που αποδίδεται πραγματικά σ αυτόν να μην είναι τυχαίο. Τα παιδιά αρχίζουν να διαφοροποιούν τις έννοιες τύχη και ικανότητα μετά την ηλικία των 6 ετών και τις ξεχωρίζουν πλήρως μετά των 13 ετών.
ΔΥΣΚΟΛΙΑ ΚΑΘΗΚΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ Παράδειγμα: Ένα παιδί που καταφέρνει κάτι δύσκολο (μια δύσκολη άσκηση), ενώ ένα άλλο αποτυχαίνει στην ίδια άσκηση. Ποιο από τα δύο παιδιά θα λέγαμε ότι έχει πιο υψηλή ικανότητα; Γιαναπούμεότικάποιοςείναιικανόςθαπρέπει να αποδίδει πάνω από το μέσο όρο των συμμαθητών του. Τα παιδιά αρχίζουν και ξεχωρίζουν τις έννοιες «δύσκολο» και «δύσκολο για μένα» μετά τα 6-7 χρόνια.
ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ Παράδειγμα: Δύο παιδιά πετυχαίνουν το ίδιο αποτέλεσμα. Με ποιο αντικειμενικό κριτήριο θα λέγατε ότι ένα απόταδύοείναιτοικανότερο; Για να κρίνουμε το επίπεδο της ικανότητας ενός παιδιού θα πρέπει να λάβουμε υπόψη την προσπάθεια που καταβάλλει τη στιγμή που το παρατηρούμε. Τα παιδιά διαφοροποιούν πλήρως τις έννοιες της προσπάθειας και του αποτελέσματος μετά τα 11-12 έτη.
ΠΩΣ ΚΡΙΝΟΥΜΕ ΤΟ ΑΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΙΚΑΝΟΙ Η ΟΧΙ; Από την ηλικία των 10-11 ετών τα παιδιά έχουν αναπτύξει τουλάχιστον δύο βασικούς τρόπους για να κρίνουν την ικανότητά τους: Προσανατολισμός στο «εγώ» Προσανατολισμός στη μάθηση.
ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΜΑΘΗΣΗ (1) Κριτήριο της επιτυχίας είναι η προσωπική βελτίωση. Ικανοποίηση από την προσωπική βελτίωση. Στόχος η βελτίωση των ικανοτήτων. Τα λάθη θεωρούνται μέρος της μάθησης. Υψηλή αξία της προσπάθειας. Επιμονή, σκληρή δουλειά, προσπάθεια για τελειοποίηση.
ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΜΑΘΗΣΗ (2) Πώς σκέφτεται ο μαθητής όταν συγκρίνει το επίπεδο της ικανότητάς του με το προηγούμενο προσωπικό του επίπεδο Προσπάθησα αρκετά; Έμαθα κάτι καινούριο; Βελτιώθηκα από την προηγούμενη φορά που έκανα το τεστ;
ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΣΤΟ «ΕΓΩ» (1) Κριτήριο της επιτυχίας το ξεπέρασμα των άλλων. Ικανοποίηση από την επίδειξη υψηλότερης ικανότητας σε σχέση με τους άλλους. Στόχος η υπεροχή έναντι των άλλων. Τα λάθη είναι απόδειξη μειωμένης ικανότητας. Αξία στην υψηλή ικανότητα. Ανταγωνιστικότητα, προσπάθεια για νίκη ακόμη και με αθέμιτα μέσα, υψηλό άγχος, μειωμένη προσπάθεια, εγκατάλειψη.
ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΣΤΟ «ΕΓΩ» (2) Πώς σκέφτεται ο μαθητής όταν συγκρίνει το επίπεδο της ικανότητάς του με το επίπεδο των άλλων Ποιος τα καταφέρνει καλύτερα; Ποιος βγήκε πρώτος; Εγώ τι θέση έχω στην κατάταξη;
ΣΥΣΧΕΤΙΣΕΙΣ ΤΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗΣ Ο προσανατολισμός στη μάθηση συνδέεται θετικά με: Διασκέδαση Προσπάθεια Θετικές στάσεις σε θέματα άσκησης και υγείας. Ο προσανατολισμός στο «εγώ» συνδέεται θετικά με: Την μειωμένη προσπάθεια Το υψηλό άγχος για λάθη Την αντιαθλητική συμπεριφορά Λιγότερο θετικές στάσεις σε θέματα άσκησης και υγείας.
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΘΩΣ ΜΕΓΑΛΩΝΟΥΝ, ΑΠΟ ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΜΕΧΡΙ ΤΟ ΛΥΚΕΙΟ Καταβάλλουν λιγότερη προσπάθεια στο μάθημα της φυσικής αγωγής. Διασκεδάζουν λιγότερο στο μάθημα. Η διάθεσή τους για μάθηση μειώνεται βαθμιαία. Εκτός σχολείου, ασκούνται λιγότερο ενώ μειώνεται η συμμετοχή τους στο σωματειακό αθλητισμό.
ΣΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΚΛΙΜΑ ΠΑΡΑΚΙΝΗΣΗΣ Είναι το ψυχολογικό κλίμα που δημιουργείται από γονείς, καθηγητές, προπονητές και επηρεάζει την ποιότητα και την ποσότητα των αλληλεπιδράσεων μεταξύ των μελών της ομάδας, όπως επίσης και τους στόχους επίτευξης των ατόμων.
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΛΙΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΚΙΝΗΣΗΣ Αντίληψη των μαθητών για έμφαση του καθηγητή στη μάθηση. Αντίληψη των μαθητών για έμφαση του καθηγητή στο «εγώ» των μαθητών (στις επιδόσεις).
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗ ΜΑΘΗΣΗ Η επιτυχία ορίζεται ως βελτίωση. Αξία δίνεται στην προσπάθεια. Λόγοι ικανοποίησης είναι η πρόκληση, σκληρή δουλειά. Ο καθηγητής/προπονητής είναι κυρίως προσανατολισμένος στο πώς οι μαθητές/αθλητές μαθαίνουν. Η προσοχή στρέφεται στη διαδικασία της μάθησης. Τα άτομα καταβάλλουν προσπάθεια γιατί θέλουν να μάθουν. Κριτήριο αξιολόγησης είναι η προσωπική πρόοδος.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΟ ΞΕΠΕΡΑΣΜΑ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ Η επιτυχία ορίζεται ως υψηλού βαθμού απόδοση. Αξία δίνεται στην υψηλή ικανότητα. Τα άτομα ικανοποιούνται όταν ξεπερνούν τους άλλους. Ο καθηγητής/προπονητής είναι προσανατολισμένος στο πώς οι μαθητές/αθλητές αποδίδουν. Τα λάθη είναι πηγή άγχους. Η προσοχή στρέφεται στη σύγκριση της απόδοσης Τα άτομα καταβάλλουν προσπάθεια γιατί θέλουν υψηλότερους βαθμούς ή σκορ για να ξεπεράσουν τους άλλους. Κριτήρια αξιολόγησης σύμφωνα με νόρμες ή το επίπεδο των άλλων.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Παπαϊωάννου, Α., Θεοδωράκης, Ι., & Γούδας, Μ. (2003). Για μια καλύτερη φυσική αγωγή. Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις Χριστοδουλίδη. Διγγελίδης, Ν. (1996). Μια έρευνα για την εξέταση της αλληλεπίδρασης μεταξύ εσωτερικής παρακίνησης, προσωπικών προσανατολισμών και αντίληψης του κλίματος παρακίνησης στο μάθημα της φυσικής αγωγής. Μεταπτυχιακή Διατριβή. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Κομοτηνή.