ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ 1. ΔΗΑΓΩΓΖ. 2 2. ΓΔΩΓΡΑΦΗΚΖ ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΣΩΝ ΡΖΓΜΑΣΩΔΩΝ 3

ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΑ 1. ΔΗΑΓΩΓΖ. 2 2. ΓΔΩΓΡΑΦΗΚΖ ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΣΩΝ ΡΖΓΜΑΣΩΔΩΝ 3 3. ΑΗΣΗΑ ΣΟΤ ΦΑΗΝΟΜΔΝΟΤ.... 7 3.1. Ζ ζηεξενπνίεζε ηωλ αξγηιηθώλ πιηθώλ.... 7 3.2. Βηβιηνγξαθηθή αλαθνξά 8 3.3. Θέκαηα πξνο δηεξεύλεζε. 9 4. ΠΡΟΟΜΟΗΩΖ ΣΟΤ ΦΑΗΝΟΜΔΝΟΤ 14 4.1. Γεωινγηθέο Τδξνγεωινγηθέο ζπλζήθεο. 15 4.1.1. Γεωκνξθνινγία. 15 4.1.2. Γεληθή ιηζνζηξωκαηνγξαθία ηεο πεξηνρήο 17 4.1.3. Νενηεθηνληθή εμέιημε ηεο Θεζζαιίαο. 21 4.1.4. Τδξνγεωινγηθέο ζπλζήθεο... 24 4.1.4.1. Γεληθά... 24 4.1.4.2. Εώλεο πδξνθνξίαο Πηεδνκεηξία 25 4.1.4.3. πκπεξάζκαηα.. 29 4.2. Γεωηερληθέο ηνκέο ππνινγηζκνύ.. 31 4.3. Αξηζκεηηθή αλάιπζε κε ηνπηθά πξνζνκνηώκαηα θαη απνηειέζκαηα γηα ηελ πεξηνρή Αξκελίνπ. 34 4.4. Αξηζκεηηθή αλάιπζε κε ηνπηθά πξνζνκνηώκαηα θαη απνηειέζκαηα γηα ηελ πεξηνρή Υάιθεο... 44 5. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΠΡΟΣΑΔΗ... 47 6. ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ. 50 ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 51 ΦΩΣΟΓΡΑΦΗΔ. 52 ΥΑΡΣΔ.. 53 ΣΟΜΔ ΓΔΩΣΡΖΔΩΝ.. 54 ΓΗΑΓΡΑΜΜΑΣΑ ΤΜΠΔΡΗΦΟΡΑ ΤΓΡΟΣ. ΣΑΘΜΖ. 55 ΓΔΩΛΟΓΗΚΔ ΣΟΜΔ. 56 ΣΟΠΟΓΡΑΦΗΚΟΗ ΥΑΡΣΔ ΟΗΚΗΜΩΝ ΜΔ ΣΗ ΡΩΓΜΔ. 57 2

ΣΔΥΝΗΚΟ ΔΠΗΜΔΛΖΣΖΡΗΟ ΔΛΛΑΓΟ ΣΜΖΜΑ ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΚΑΗ ΓΤΣΗΚΖ ΘΔΑΛΗΑ ΡΖΓΜΑΣΧΖ ΔΓΑΦΟΤ - ΚΑΣΑΚΔΤΧΝ Δ ΟΗΚΗΜΟΤ ΣΖ ΘΔΑΛΗΑ ΛΟΓΧ ΖΜΑΝΣΗΚΖ ΠΣΧΖ ΣΟΤ ΤΓΑΣΗΝΟΤ ΟΡΗΕΟΝΣΑ Π. Νηαθνχιαο, Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο Γ. Θαλφπνπινο, ΓΔΖ θαη Παλεπηζηήκην Θεζζαιίαο A. Μπέιεζεο, Γεσιφγνο - Μειεηεηήο η. Λαδαξφπνπινο, Ννκαξρία Λάξηζαο Μέιε Οκάδαο Δξγαζίαο 1. ΔΗΑΓΧΓΖ Καηά ηα ηειεπηαία 15 έηε παξνπζηάζζεθαλ ζεκαληηθέο ξσγκέο ζην έδαθνο θαη ζε θαηνηθίεο δηαθφξσλ νηθηζκψλ ζηελ πεξηνρή ηνπ Θεζζαιηθνχ πεδίνπ θπξίσο κεηαμχ Λαξίζεο θαη Βφινπ ζηελ επξχηεξε έθηαζε ηεο απνμεξακέλεο ιίκλεο Κάξιαο, φπσο π.ρ. ζηνπο νηθηζκνχο ηεο Μειίαο, Υάιθεο, Νίθεο, Ρηδνκχινπ,ηεθαλνβίθεηνπ. ε πνιιέο πεξηπηψζεηο νη ξσγκέο απηέο ζέηνπλ ζε άκεζν θίλδπλν ηελ δνκηθή αθεξαηφηεηα ησλ θαηαζθεπψλ θαη, ζπλεπψο, ηελ αζθάιεηα ησλ ελνίθσλ. Ζ ξεγκάησζε ηνπ εδάθνπο ζπλερίδεηαη κε έληνλν ξπζκφ ζε αξθεηέο πεξηπηψζεηο θαη δεκηνπξγεί αλεζπρία ζηνπο θαηνίθνπο ησλ πεξηνρψλ απηψλ ελψ επεξεάδεη επίζεο ηελ ιεηηνπξγία ζεκαληηθψλ νδηθψλ δηθηχσλ. Ηδηαίηεξε ζνβαξή είλαη βέβαηα ε πξννπηηθή λα επεξεαζζνχλ κειινληηθά πεξηνρέο ηνπ επξχηεξνπ πνιενδνκηθνχ ζπγθξνηήκαηνο ηεο Λάξηζαο πξάγκα πνπ πξέπεη λα απνθεπρζεί. Σν ηκήκα θεληξηθήο θαη δπηηθήο Θεζζαιίαο ηνπ ΣΔΔ επαηζζεηνπνηεκέλν ζην πξφβιεκα, αλέζεζε ζε νκάδα έκπεηξσλ επηζηεκφλσλ ηελ δηεξεχλεζε ηνπ ζέκαηνο φζνλ αθνξά ζηνλ κεραληζκφ αιιά θαη ηελ πηζαλφηεηα πξφβιεςεο ηεο εμέιημεο ηνπ θαηλνκέλνπ. Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο ηεο νκάδαο εξγαζίαο παξνπζηάδνληαη ζηελ έθζεζε πνπ αθνινπζεί. 3

2. ΓΔΧΓΡΑΦΗΚΖ ΚΑΣΑΝΟΜΖ ΡΖΓΜΑΣΧΔΧΝ Ζ ηερληθνγεσινγηθή έθζεζε ηεο δηεχζπλζεο εγγεηνβειηησηηθψλ έξγσλ ηνπ ππνπξγείνπ γεσξγίαο (29/11/94) ζπλνςίδεη κε αθξίβεηα ηηο κέρξη ηελ ζηηγκή εθείλε παξαηεξεζείζεο ξεγκαηψζεηο ζηελ πεξηνρή ησλ νηθηζκψλ Ρηδφκπινπ, ηεθαλνβίθεηνπ, Νίθεο θαη Μειίαο. Ζ πξψηε εκθάληζε ησλ ξεγκαηψζεσλ αλάγεηαη ζην 1989 θαη αθνξά ξσγκή ζηελ πεξηνρή ηνπ ηεθαλνβίθεηνπ. Καηά γεληθφ ηξφπν ηα ξήγκαηα εκθάληδαλ ζρεδφλ παξάιιειε δηάηαμε θαηά κήθνο ηνπ επηκήθε άμνλα ηεο ιίκλεο. ε φηη αθνξά ηηο ζρεηηθέο θαηαθφξπθεο κεηαθηλήζεηο ζηηο δχν πιεπξέο ηνπ ξήγκαηνο ηεθαλνβίθεηνπ ζα κπνξνχζε λα δηαηππσζεί ε εθηίκεζε φηη ε κηα πιεπξά ηνπ ηαπεηλψζεθε πεξηζζφηεξν απν 40 εθ. Παξαηεξήζεηο απφ ηελ πεξηνρή ηεο Μαγνχιαο έδεημαλ φηη ζηελ πεξηνρή ελφο αληιηνζηαζίνπ ππήξρε ζρεηηθή θαζίδεζε 50 εθ. ην 1996. Βέβαηα ε ζπλνιηθή θαζίδεζε ηεο πεξηνρήο κπνξεί λα θπκαίλεηαη ζε πνιχ κεγαιχηεξα φξηα (κεγαιχηεξα ηνπ 1 κ.). Ζ νκάδα κειέηεο δελ θαηφξζσζε λα βξεη ζηνηρεία απφ κεηξήζεηο ηνπ απφιπηνπ πςφκεηξνπ ηνπνγξαθηθψλ βάζξσλ ε άιισλ θαηαζθεπψλ ζε δηάθνξεο ζέζεηο γηα λα δηαπηζησζεί πφζν απηά είραλ αιιάμεη θαηά ηελ ηειεπηαία 20εηία. Παξαθάησ γίλεηαη κία παξνπζίαζε ηεο ζεκεξηλήο θαηάζηαζεο. ΤΝΣΟΜΟ ΗΣΟΡΗΚΟ Δδψ θαη δέθα ρξφληα πεξίπνπ, άξρηζαλ λα εκθαλίδνληαη ζε πεξηνρέο ηνπ Ν. Λάξηζαο- θαζψο θαη ζε νξηζκέλεο (πεξηνρέο) ηνπ Ν. Μαγλεζίαο εδαθηθέο ξσγκψζεηο. Οη πεξηνρέο απηέο είλαη ζηηο θνηλφηεηεο Νίθεο, Μειίαο, Μέιηζζαο, Υάιθεο ηνπ Ν. Λάξηζαο, θαη ζηελ θνηλφηεηα Ρηδφκπινπ ηνπ Ν. Μαγλεζίαο. Αξγφηεξα ήξζε λα πξνζηεζεί ζ απηέο θαη ε θνηλφηεηα ηνπ ηαπξνχ Φαξζάισλ. Σν ξήγκα ή ηα ξήγκαηα ζε νξηζκέλεο θνηλφηεηεο δηέξρνληαη απφ ην θέληξν ηνπ Οηθηζκνχ. Απνηέιεζκα απηνχ ηνπ γεγνλφηνο είλαη ηα νηθήκαηα πνπ ζπλαληά ε κεηαθίλεζε λα έρνπλ ππνζηεί δεκηέο απφ κηθξέο έσο κεγάιεο ψζηε λα θαζηζηνχλ νξηζκέλα απφ απηά (νηθήκαηα) επηθηλδχλσο εηνηκφξξνπα. 4

Υαξαθηεξηζηηθφ είλαη φηη ζε νξηζκέλα ζπίηηα ε απνζήθεο ην δάπεδφ ηνπο λα ρσξίδεηαη ζε δχν ηκήκαηα, φπνπ κεηαμχ ηνπο λα έρνπλ πςνκεηξηθή δηαθνξά πνπ ζήκεξα θηάλεη θαη ηα 6-7 εθ. Απφ ηνλ πξψην θαηξφ θιηκάθην εηδηθψλ επηζηεκφλσλ ηνπ Αξηζηνηειείνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο κε ηνπο θ.θ. Α. Κίιηα θαη. Παπιίδε ηνπ ηνκέα Γεσινγίαο θαη Φπζηθήο Γεσγξαθίαο, θαη ηνπο εξεπλεηέο γεσιφγνπο θ.θ. Ν. Ενχξν, θαη Α. Υαηδεπέηξν, επηζθέθζεθε ηελ πεξηνρή δχν θνξέο ηνλ Αχγνπζην θαη ηνλ επηέκβξην ηνπ 93. ηα κέζα επηεκβξίνπ ηα θαηλφκελα εδαθηθψλ ξσγκψζεσλ εκθαλίζζεθαλ ζην ζηξαηησηηθφ Αεξνδξφκην Λάξηζαο, γεγνλφο πνπ ελίζρπζε ηελ άπνςε φηη ην θαηλφκελν δελ ήηαλ ηνπηθφ αιιά παξνπζίαδε εμάπισζε ζην ρψξν ηεο πεδηάδαο Λάξηζαο. Αθνινχζεζαλ ζπλερείο επηζθέςεηο ηεο εξεπλεηηθήο νκάδαο αλά δεθαπαλζήκεξν θαηά ηνπο κήλεο επηέκβξην Οθηψβξην Ννέκβξην Γεθέκβξην θαη Ηαλνπάξην, ζηηο ζέζεηο εκθάληζεο ησλ ξσγκψζεσλ. ε ζπλελλφεζε κε ην Γ.Δ. Αεξνπνξίαο πξαγκαηνπνηήζεθαλ κεηξήζεηο θαη ζην Αεξνδξφκην Λάξηζαο. Καηά ηε δηάξθεηα ησλ επηζθέςεσλ απηψλ έγηλαλ νη παξαθάησ εξγαζίεο. 1. Μεηξήζεηο ησλ επηθαλεηψλ δηαξξήμεσλ (δηεπζχλζεηο, θιίζεηο, δηεπζχλζεηο θιίζεσλ, ξπζκφο νιίζζεζεο, θαηεχζπλζε δηάξξεμεο θ.ι.π.), κε εηδηθά φξγαλα. 2. Δγθαηαζηάζεθαλ εηθνζηπέληε (25) πξψηνη πξφρεηξνη ζηαζκνί ειέγρνπ θαη 3. Άξρηζε ιεπηνκεξήο γεσινγηθή έξεπλα ηεο επξχηεξεο πεξηνρήο ηεο πξψελ ιίκλεο Κάξιαο ((γεσινγηθή ραξηνγξάθεζε, ηεθηνληθή θαη ζεηζκνηεθηνληθή). 4. ην ρψξν ηνπ αεξνδξνκίνπ Λάξηζαο έγηλε εθζθαθή παιαηνζεηζκνινγηθήο ηνκήο γηα ηελ εμέηαζε ηεο πνξείαο ησλ ξσγκψζεσλ ζην βάζνο. 5. Δγθαηαζηάζεθαλ ζεκεία κέηξεζεο ηνπ ξαδηελεξγνχ ξαδνλίνπ ε ηπρφλ έθιπζε ηνπ νπνίνπ είλαη γλσζηφ φηη ζπλδέεηαη κε ηελ παξνπζία ελεξγψλ ξεγκάησλ. 5

ΠΡΩΣΑ ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ ΚΑΣΑ ΣΖΝ ΔΡΔΤΝΑ ΣΟΤ 1993 Οη ζπγθεθξηκέλνη επηζηήκνλεο πξνέβεθαλ ζηα παξαθάησ ζπκπεξάζκαηα: 1. Ζ επξχηεξε πεξηνρή δηαζρίδεηαη απφ γεσινγηθά ξήγκαηα ηα νπνία παξνπζηάδνπλ ηδηαίηεξε πνιχπινθε δνκή κε επηθξαηέζηεξε ηελ δηεχζπλζε πεξίπνπ αλαηνιήο δχζεο (Β100 0 Β110 0 ) ε νπνία ζπκπίπηεη κε ηε δηεχζπλζε πνπ παξνπζηάδνπλ θαη νη πξφζθαηεο δηαξξήμεηο. 2. Μεξηθά απφ ηα γεσινγηθά ξήγκαηα έρνπλ ραξαθηεξηζζεί κε ηηο κέρξη ηψξα έξεπλεο σο ελεξγά ελψ άιια παξνπζηάδνληαη αδξαλή (αλελεξγά ή αζεηζκηθά) ε δελ έρνπλ αθφκε πιήξσο κειεηεζεί. 3. Ζ επξχηεξε πεξηνρή βξίζθεηαη ππφ ηζρπξή εληαηηθή θαηάζηαζε ηάζεσλ ησλ πεηξσκάησλ ηνπ ππνβάζξνπ, πνπ είλαη δπλαηφλ λα πξνθαιέζεη θαη λέα ξήγκαηα ζηελ παξαπάλσ δηεχζπλζε Α.Γ. ή λα επαλαδξαζηεξηνπνηήζεη παιαηφηεξα ξήγκαηα. 4. Οη δηαξξήμεηο έρνπλ ζαθή θαη θαζνξηζκέλε δηεχζπλζε (Α-Γ), φπσο θαη ηα αληίζηνηρα γεσινγηθά ξήγκαηα. 5. Παξαηεξήζεθαλ θηλήζεηο νξηδφληηαο κεηαηφπηζεο(0,5mm/ κήλα) πνπ απνηεινχλ ζνβαξή έλδεημε γεσηεθηνληθνχ θαηλνκέλνπ, θιίζεηο ησλ βπζηδφκελσλ ηεκαρψλ πξνο ηα Β.Β.Α. 6. Παξαηεξήζεθε επίζεο δηάλνημε λέσλ ξσγκψζεσλ ζε άιιεο ζέζεηο ζπζηεκαηηθά παξάιιειεο κε ηηο πξνεγνχκελεο, θαζψο θαη ζπλέρηζε ηεο δηάξξεμεο ησλ πξνυπαξρφλησλ κε πξφθιεζε δεκηψλ ζε νηθίεο. Απφ ηελ επεμεξγαζία ησλ κεηξήζεσλ πνπ πξαγκαηνπνηήζεθαλ θαηά ηε δηάξθεηα επηεκβξίνπ Γεθεκβξίνπ θαη απφ ηελ πξψηε αλάιπζε ησλ δεδνκέλσλ απφ ηνπο πξφρεηξνπο ζηαζκνχο παξαηήξεζεο πνπ είραλ εγθαηαζηήζεη θαίλεηαη φηη ηκήκαηα ησλ αξρηθψλ δηαξξήμεσλ είραλ αξρίζεη λα παξνπζηάδνπλ επηβξαδπλφκελε πνξεία εμέιημεο, ελψ άιια ηκήκαηα ησλ ηδίσλ ξσγκψζεσλ ή λέεο παξάιιειεο επεθηείλνληαλ θαη παξνπζίαδαλ επηηαρπλφκελε πνξεία. Καηά ηελ θάζε ηεο κειέηεο ηνπ θαηλνκέλνπ απφ ηελ ζπγθεθξηκέλε νκάδα επηζηεκφλσλ γεσινγηθήο εηδηθφηεηαο δηαηππψζεθαλ πξνηάζεηο αληηκεηψπηζεο ηνπ. πγθεθξηκέλα πξνηάζεθε λα δηεξεπλεζνχλ ηα αίηηα δεκηνπξγίαο ησλ ξσγκψζεσλ θαη λα ιεθζνχλ ηα θαηάιιεια πξαθηηθά κέηξα 6

γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ θαηλνκέλνπ κε καθξνπξφζεζκν ζρεδηαζκφ. Ζ έξεπλα ζα πξεπεη λα πεξηιάβεη θαη εξεπλα πξνο ηελ θαηεχζπλζε ησλ πηζαλψλ επηπηψζεσλ απφ ηε πηψζε ηεο ζηάζκεο ηνπ ππφγεηνπ λεξνχ, σο πηζαλνχ αίηηνπ ηεο πξφθιεζεο ησλ ξσγκψζεσλ παξ νιν πνπ ππάξρνπλ ζνβαξέο ελδείμεηο (ζπκθσλα παληα κε ηελ ζπγθεθξηκελε νκαδα επηζηεκνλσλ) φηη ην θαηλφκελν είλαη γεσηεθηνληθφ, δειαδή αζεηζκηθή νιίζζεζε πξνυπαξρφλησλ γεσινγηθψλ ξεγκάησλ. Γελ κπνξεί επίζεο λα απνθιεηζζεί ε ππφλνηα φηη ε δηάξξεμε ησλ λέσλ ξσγκψζεσλ πηζαλφλ λα απνηειεί πξφδξνκν θαηλφκελν γέλεζεο ζεηζκψλ. Σν γεσινγηθφ απηφ θαηλφκελν απνηειεί αληηθείκελν κειέηεο θπξίσο ηεο Σεθηνληθήο Γεσινγίαο ζε ζπλεξγαζία κε άιινπο θιάδνπο ησλ γεσεπηζηεκφλσλ (πδξνγεσινγίαο, ζεηζκνινγίαο, γεσθπζηθήο, θ.α.) θαη επνκέλσο πξέπεη λα κειεηεζεί απφ ην ηκήκα Γεσινγίαο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Θεζζαινλίθεο πνπ δηαζέηεη ηεο παξαπάλσ εηδηθφηεηεο κε ηελ αλάινγε εκπεηξία. Γηα ην ζθνπφ απηφ πξνηείλνπκε ηελ εθπφλεζε αληίζηνηρεο γεσινγηθήο κειέηεο ε νπνία ζα θαηαιήγεη ζε ζπγθεθξηκέλεο πξνηάζεηο. Σα ζηάδηα ηεο κειέηεο κπνξεί λα δηαθξηζνχλ ζε βξαρππξφζεζκα πνπ ζα κπνξνχζαλ λα ηα ππνζηεξίμνπλ νηθνλνκηθά ε Ννκαξρία Λάξηζαο θαη καθξνπξφζεζκα ηα νπνία ζα κπνξνχζαλ λα εμεηαζζνχλ ζε επίπεδν πεξηθέξεηαο, ΟΑΠ, Παλεπηζηεκίσλ, Τπνπξγείσλ θ.ι.π. Α. Βξαρππξφζεζκα. Παξαθνινχζεζε ηνπ θαηλνκέλνπ, ζπλέρηζε ησλ κεηξήζεσλ κε εηδηθά επηκεθπλζηφκεηξα, γεσινγηθή ραξηνγξάθεζε κε ρξήζε αεξνθσηνγξαθηψλ θαη δνξπθνξηθψλ εηθφλσλ, ηερληθνγεσινγηθή επεμεξγαζία. Β. Μαθξνπξφζεζκα. ηαζκνί παξαηήξεζεο θαη κφληκε εγθαηάζηαζε γηα καθξνρξφληα παξαηήξεζε, ιεπηνκεξήο λενηεθηνληθή ραξηνγξάθεζε ζε κεγάιεο θιίκαθεο, εθζθαθή παιαηνζεηζκνινγηθψλ ηνκψλ θαηά κήθνο ησλ ελεξγψλ ξεγκάησλ, πδξνγεσινγηθή κειέηε, γεσθπζηθή δηαζθφπεζε, ηερληθνγεσινγηθή κειέηε θαζίδεζεο εδάθνπο, ηδεκαηνινγηθή κειέηε θαη ξαδηνρξνλνιφγεζε, 7

γεσθπζηθέο δηαζθνπήζεηο (ειεθηξηθέο, ζεηζκηθέο) γεσδαηηηθέο (ηνπνγξαθηθέο) κεηξήζεηο, αγνξά, εγθαηάζηαζε ππφγεησλ παξακνξθσζηνκέηξσλ, θιηζηκέηξσλ θ.ι.π. Μηα ηέηνηα κειέηε ζα αληηκεησπίζεη ζθαηξηθά θαη απνηειεζκαηηθά ην γεληθφηεξν γεσινγηθφ θαηλφκελν, πνπ πηζαλφλ γηα ηελ πεξηνρή είλαη ζπλερέο αλ θαη εκθαλίδεηαη ζηελ επηθάλεηα κφλν ζε πεξηφδνπο έμαξζήο ηνπ θαη θπξίσο ζα δηεξεπλήζεη ηε ζρέζε ηνπ κε ηνπο ζεηζκνχο. 3. ΑΗΣΗΑ ΣΟΤ ΦΑΗΝΟΜΔΝΟΤ Ζ πξνθαλήο αηηία ησλ ζεκαληηθψλ θαζηδήζεσλ πνπ δεκηνπξγνχλ ηηο ξεγκαηψζεηο ηνπ εδάθνπο θαη ησλ θαηαζθεπψλ είλαη ε ζεκαληηθή πηώζε ηνπ πδάηηλνπ νξίδνληα (Y.O.) πνπ ηα ηειεπηαία ρξφληα θπκαίλεηαη απφ 30 m σο 50 m (ελψ πξνζσξηλά ε πηψζε έθζαζε θαη ηα 80 m) αλαιφγσο ηεο πεξηνρήο. Ζ κεγαιχηεξε πηψζε ηνπ Τ.Ο. είλαη πξνο ηελ πεξηνρή ηεο Αλαηνιηθήο Θεζζαιίαο. Ζ πηψζε απηή ηνπ Τ.Ο. ζπλδέεηαη κε ηελ ζπλερή άληιεζε χδαηνο γηα αγξνηηθέο θαιιηέξγεηεο θαη ηελ ηαπηφρξνλε αλεπάξθεηα ηερληθψλ έξγσλ γηα ηελ θαιχηεξε αμηνπνίεζε επηθαλεηαθψλ πδάησλ. Αμίδεη λα ζεκεησζεί φηη κηα πηψζε ηνπ Τ.Ο. π.ρ. θαηά 50 m πξνθαιεί πξφζζεηε θφξηηζε ζην έδαθνο ε νπνία ηζνδπλακεί κε ηελ θαηαζθεπή ελφο επηρψκαηνο χςνπο πεξίπνπ 12 m ζηελ επηθάλεηα φιεο ηεο έθηαζεο πνπ επεξεάζηεθε απφ ηελ πηψζε ηνπ Τ.Ο. 3.1. Ζ ζηεξενπνίεζε ηωλ αξγηιηθώλ πιηθώλ Γηα ηελ θαηαλφεζε ηνπ θαηλνκέλνπ ζην ζεκείν απηφ αλαπηχζζνληαη ζπλνπηηθά νη αξρέο ηνπ κεραληζκνχ θαζίδεζεο : Ζ αθαίξεζε ηεο άλσζεο πνπ αζθείηαη ζηνλ ζθειεηφ ηνπ εδάθνπο ιφγσ πηψζεο ηνπ Τ.Ο. απμάλεη ηηο ελεξγέο ηάζεηο ζην έδαθνο πνπ «ζπκππθλψλεηαη», κεηψλεηαη δειαδή ν φγθνο ησλ θελψλ πνπ ππάξρνπλ 8

κεηαμχ ησλ θφθθσλ. Ζ δηαδηθαζία απηή είλαη αξγή ζηελ πεξίπησζε αξγηιηθψλ εδαθψλ θαη πεξηγξάθεηαη απφ ηελ ζεσξία ζηεξενπνίεζεο ηνπ Terzaghi. Όπσο είλαη πξνθαλέο ε ζχζηαζε ηνπ εδαθηθνχ πιηθνχ θαη ν βαζκφο ππάξρνπζαο ζηεξενπνίεζήο ηνπ επεξεάδνπλ θαζνξηζηηθά ην ηειηθφ κέγεζνο ησλ πξφζζεησλ θαζηδήζεσλ πνπ ζα ζπκβνχλ ιφγσ ηαπείλσζεο ηεο ζηάζκεο ηνπ ππνγείνπ νξίδνληα (κεγαιχηεξεο θαζηδήζεηο ζηα ηιπναξγηιηθά καιαθά ηδήκαηα θαη κηθξφηεξεο ζηα ακκψδε) Ηδηαίηεξα επηζεκαίλεηαη ε εηεξνγέλεηα ησλ πιηθψλ ησλ πξνζρψζεσλ απφ ζέζε ζε ζέζε θαη ην δηαθνξεηηθφ βάζνο ησλ κεηαμχ ησλ νξίσλ θαζψο επίζεο θαη ε δηαθνξεηηθή ζε θάζε πεξίπησζε ζέζε ηνπ ππνβάζξνπ (βιέπε γεσινγηθέο ηνκέο). Καηά ζπλέπεηα ην κέγεζνο ησλ θαζηδήζεσλ δηαθέξεη απφ ζέζε ζε ζέζε. 3.2. Βηβιηνγξαθηθή αλαθνξά Αληίζηνηρα θαηλφκελα έρνπλ θαηαγξαθεί δηεζλψο ζε πνιιέο πεξηνρέο φπνπ γίλεηαη άληιεζε ππνγείσλ πδάησλ ή πδξνγνλαλζξάθσλ θαη πξνθαιείηαη ζεκαληηθή πηψζε ηνπ πδξνθφξνπ νξίδνληα. Καησηέξσ αλαθέξνληαη ηα εμήο ηζηνξηθά πεξηζηαηηθά: Πόιε ηνπ Μεμηθνύ. Σν ππέδαθνο απνηειείηαη απφ ζηξψκαηα καιαθήο αξγίινπ, ηιχνο θαη νξγαληθψλ εδαθψλ. Μεηαμχ ηνπ 1900 θαη 1960 ε ζηάζκε ηνπ Τ.Ο. έπεζε ζεκαληηθά ιφγσ αληιήζεσλ κε απνηέιεζκα λα ζεκεησζνχλ καθιζήζειρ πάνω από 8 m ζε κία επξεία πεξηνρή. (Tezaghi, Peck and Mesri 1995) Santa Clara, California. Ζ ρξήζε 2000 γεσηξήζεσλ γηα άξδεπζε δεκηνχξγεζε κία δηαδηθαζία ζηεξενπνηήζεσο κε απνηέιεζκα θαζηδήζεηο. Σν ππέδαθνο απνηειείηαη απφ ζηξψκαηα καιαθήο αξγίινπ, κε ζηξψζεηο άκκνπ θαη ραιίθσλ ζπλνιηθνχ πάρνπο 30 m σο 60 m. Ζ πηψζε ηνπ Τ.Ο. απφ ην 1918 σο ην 1956 νδήγεζε ζε καθιζήζειρ ηηρ ηάξηρ ηων 2.5 m. (Poland 1958). 9

Ravenna, Ηηαιία. Ζ πφιε ηεο Ravenna θηηζκέλε ζε βαζχ αιινπβηαθφ ζηξψκα ππέζηε καθίζηζη πεπίπος 0.84 m σο απνηέιεζκα ηεο άληιεζεο λεξνχ, αιιά θαη ηεο ιήςεο θπζηθνχ αεξίνπ (Carbonin et al. 1978). Houston, ΖΠΑ. Ζ πηψζε ηνπ Τ.Ο. θαηά 75 m απφ ην 1905 σο ην 1951 δεκηνχξγεζε καθίζηζη πεπίπος 0.6 m πνπ ζπλδέζεθε κε ηνπηθά ξήγκαηα θαη είρε σο απνηέιεζκα ζεκαληηθά πξνβιήκαηα ζε θαηαζθεπέο (Lockwood 1954). Λνλδίλν, UK. Ζ πηψζε ηνπ Τ.Ο. θαηά 60 m απφ ην 1865 σο ην 1931 δεκηνχξγεζε καθίζηζη πεπίπος 0.2 m (Wilson and Grace 1942). Taipei, Taiwan. ηελ Taiwan ε πηψζε ηνπ Τ.Ο. απφ 15 m σο 25 m δεκηνχξγεζε καθιζήζειρ ωρ 2.90 m. Σν έδαθνο απνηειείηαη απφ παρηέο απνζέζεηο απφ άξγηιν, ηιχ, άκκν θαη ραιίθηα. Ζ άκκνο θαη ηα ραιίθηα επξίζθνληαη γεληθά ζε κνξθή μερσξηζηψλ θαθνεηδψλ ζηξψζεσλ. ην θαηψηεξν φκσο ηκήκα ησλ απνζέζεσλ νη ζηξψζεηο άκκνπ θαη ραιηθηψλ ζπλδένληαη ζρεκαηίδνληαο κία επξεία δηαπεξαηή δψλε (Kuo-Liang Pan 1997). ηνλ Πίλαθα 3.1 παξνπζηάδνληαη ε έθηαζε θαη ην κέγεζνο ησλ θαζηδήζεσλ ιφγσ πηψζεο ηνπ Τ.Ο. ζε δηάθνξεο πεξηνρέο ηεο Taiwan. ΠΗΝΑΚΑ 3.1 Έθηαζε θαη κέγεζνο ησλ θαζηδήζεσλ ιφγσ πηψζεο ηνπ Τ.Ο. ζε δηάθνξεο πεξηνρέο ηεο Taiwan. Όλνκα Πεξηνρήο Δκβαδφλ Καζίδεζε, m Δηήζηνο Ρπζκφο Km 2 cm/yr Πηψζε Τ.Ο. Taipei Basin 252 2.24 6.30 20.50 Ilan Delta 50 0.19 5.50 1.28 Changhua Coast 100 1.23 12.30 24.32 Yunlin Coast 300 1.78 9.73 2.58 Chiayi Coast 250 0.90 15.00 8.25 Tainan Coast 30 0.17 4.67 1.03 Kaohsiung Coast 10 0.20 2.86 3.56 Pingtung Coast 175 2.88 12.09 14.56 m 10

ην ρήκα 3.1 παξνπζηάδεηαη ε κεηαβνιή ηνπ Τ.Ο. ζηελ πεξηνρή Taipei Basin ηεο Taiwan απφ ην 1962 σο ην 1994. Δπίζεο, ζην ρήκα 3.2 παξνπζηάδεηαη ε αληίζηνηρε θαζίδεζε. εκεηψλεηαη φηη κεηά ην 1968 άξρηζαλ λα εθαξκφδνληαη λνκηθά κέηξα γηα ηνλ πεξηνξηζκφ ησλ αληιήζεσλ, αιιά ν Τ.Ο. ζηακάηεζε ηελ πηψζε ην 1975, επηά ρξφληα κεηά ηελ εθαξκνγή ηνπ πξνγξάκκαηνο κέηξσλ, θαη επαλήιζε ζηα αξρηθά επίπεδα ην 1990. Σα κέηξα πνπ ιήθζεθαλ γηα ηνλ έιεγρν ησλ αληιήζεσλ ζπκπεξηιάκβαλαλ : απζηεξφ έιεγρν ησλ ππαξρνπζψλ γεσηξήζεσλ κέηξεζε ηνπ ζπλνιηθνχ φγθνπ λεξνχ πνπ αληιείηαη απαγφξεπζε αλφξπμεο θαηλνχξγησλ γεσηξήζεσλ ηερληθέο εκπινπηηζκνχ ηνπ πδξνθφξνπ νξίδνληα ρξεζηκνπνίεζε επηθαλεηαθψλ λεξψλ κέηξα θαηά ηεο ζπαηάιεο λεξνχ θαη πηεδνκεηξηθφ δίθηπν γηα ηε κέηξεζε ηνπ πδξνθφξνπ νξίδνληα Γηα ηελ πινπνίεζε ησλ κέηξσλ απηψλ απαηηήζεθε πξφζζεηε πεξίνδνο 3 εηψλ γηα ηελ ζηαδηαθή εθαξκνγή κε έλα δηάζηεκα πξνζαξκνγήο ησλ θαιιηεξγεηψλ. Οη θαζηδήζεηο ζηαζεξνπνηήζεθαλ γχξσ ζην 1985 (Kuo- Liang Pan 1997). Σέινο, παξφκνηα θαηλφκελα κε ζεκαληηθέο θαζηδήζεηο έρνπλ θαηαγξαθεί ζε πεξηνρέο αληιήζεσο πεηξειαίνπ φπσο π.ρ. ζηελ California, φπνπ θαηαγξάθεθαλ καθιζήζειρ 9 m. εκαληηθέο θαζηδήζεηο απφ άληιεζε πεηξειαίνπ θαηαγξάθεθαλ επίζεο θαη ζε κία έθηαζε κήθνπο 48 km ζηα παξάιηα ηεο Maracabo Lake, Venezuela, φπνπ ε μεξά βπζίζηεθε θάησ απφ ην επίπεδν ηεο ζάιαζζαο κε απνηέιεζκα λα ρξεηαζζεί ε θαηαζθεπή ελφο πξνζηαηεπηηθνχ θξάγκαηνο κήθνπο 48 km (Collins JJ 1935). 11

ρήκα 3.1. Μεηαβνιή ηνπ πδάηηλνπ νξίδνληα ζηελ πεξηνρή Taipei Basin, Taiwan. Σα κέηξα γηα ηελ κείσζε αληιήζεσλ άξρηζαλ λα εθαξκφδνληαη ην 1968. ρήκα 3.2. Δμέιημε ησλ θαζηδήζεσλ ζηελ πεξηνρή Taipei Basin, Taiwan. 12

3.3. Θέκαηα πξνο δηεξεύλεζε Σα πξψηα βαζηθά εξσηήκαηα πνπ ηίζεληαη ιφγσ ησλ ζπλεπεηψλ ηεο ζπλερνχο πηψζεο ηνπ Τ.Ο. είλαη: Πνηα ζα είλαη ε εμέιημε ηνπ θαηλνκέλνπ αλ ζπλερηζζεί κε ηνλ ίδην ξπζκφ ε άληιεζε λεξνχ θαη ε ζπλερήο πηψζε ηνπ Τ.Ο. Γειαδή, πνην ζα είλαη ην κέγεζνο θαη ε ρσξηθή θαηαλνκή ησλ θαζηδήζεσλ ζηελ επξεία πεξηνρή ηνπ Θεζζαιηθνχ πεδίνπ ζε δηάθνξεο ρξνληθέο ζηηγκέο, π.ρ. γηα ηα επφκελα 10, 20 θαη 30 ρξφληα. Πνηα ζα είλαη ε έθηαζε ησλ δεκηψλ πνπ αλακέλνληαη ζηηο δηάθνξεο θαηαζθεπέο ζηε δψλε επηξξνήο. Πνηα ε εμέιημε ησλ θαζηδήζεσλ εάλ δηαθνπνχλ νη αληιήζεηο. Βεβαίσο, πέξαλ ησλ θαζαξά ηερληθψλ εξσηεκάησλ, ππάξρνπλ θαη άιια εμίζνπ ζεκαληηθά ζε άιια επίπεδα, φπσο π.ρ. πνην ζα είλαη ην νηθνλνκηθφ θαη θνηλσληθφ θφζηνο κεηαθνξάο νηθηζκψλ εθηφο ηεο δψλεο επηξξνήο. Ή, αληίζηνηρα, πνην είλαη ην πξαγκαηηθφ θφζηνο ησλ εληαηηθψλ θαιιηεξγεηψλ αγξνηηθψλ πξντφλησλ αλά κνλάδα παξαγσγήο, αλ ζπκπεξηιεθζεί κεηαμχ άιισλ θαη ην θφζηνο ησλ δεκηψλ πνπ πξνθαινχληαη. 13

4.ΠΡΟΟΜΟΗΧΖ ΣΟΤ ΦΑΗΝΟΜΔΝΟΤ Ζ νκάδα εξγαζίαο, κεηά απφ κειέηε ησλ θαηαγξαθψλ ηνπ Τ.Ο., ησλ γεσηερληθψλ δεδνκέλσλ, ησλ ξεγκάησλ θαη θαζηδήζεσλ, θαη, ηέινο, ησλ δεκηψλ πνπ ππέζηεζαλ θαηαζθεπέο ζηελ επξεία πεξηνρή ηνπ Θεζζαιηθνχ πεδίνπ, πξνρψξεζε ζηελ δεκηνπξγία πξνζνκνησκάησλ ηνπ εδαθηθνχ ζρεκαηηζκνχ θαη ηεο πηψζεο ηνπ Τ.Ο. πγθεθξηκέλα δεκηνπξγήζεθαλ δχν εηδψλ πξνζνκνηψκαηα πνπ αλαπαξηζηνχλ ζηνλ Ζ/Τ ηελ κεραληθή απφθξηζε (θαζίδεζε) ηνπ εδάθνπο ιφγσ ηεο πηψζεο ηνπ Τ.Ο. θαη ηελ εμέιημήο ηεο ζην ρξφλν: (α) ηνπηθά πξνζνκνηψκαηα ζηηο πεξηνρέο φπνπ ε πηψζε ηνπ πδάηηλνπ νξίδνληα είλαη κέγηζηε θαη (β) πξνζνκνηψκα ελφο κεγαιχηεξνπ ηκήκαηνο ηνπ Θεζζαιηθνχ πεδίνπ. Πέξαλ ησλ βαζηθψλ εξσηεκάησλ πνπ δηαηππψζεθαλ, ζθνπφο ηεο κειέηεο απηήο είλαη ε παξακεηξηθή αλάιπζε θαη δηεξεχλεζε πηζαλψλ δξάζεσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο. Γεδνκέλνπ φηη δελ ήηαλ δπλαηή ε δηεμαγσγή γεσηερληθήο δηεξεχλεζεο ηνπ εδάθνπο κε γεσηξήζεηο ζε επαξθή βάζε ησλ εδαθηθψλ ζρεκαηηζκψλ θαη κε θαηάιιειεο εξγαζηεξηαθέο δνθηκέο ιφγσ έιιεηςεο ηεο ζρεηηθήο ρξεκαηνδνηήζεσο, νη αλαιχζεηο πνπ παξνπζηάδνληαη εδψ είλαη πξνθαηαξθηηθέο θαη έρνπλ σο ζθνπφ λα αλαδείμνπλ πεξηζζφηεξν πνηνηηθά θαη ιηγφηεξν πνζνηηθά ηα θαηλφκελα θαη ηελ ζπνπδαηφηεηά ηνπο ζηελ ηνπηθή θνηλσλία θαη ηελ νηθνλνκία. Δπίζεο, έρνπλ σο ζθνπφ λα ζέζνπλ ζπγθεθξηκέλνπο ζηφρνπο θαη πξνηάζεηο γηα ην επφκελν βήκα, ην νπνίν ζα πξέπεη λα είλαη ε γεσηερληθή έξεπλα ε νπνία πξέπεη λα πεξηιακβάλεη έλα ζρεηηθά κηθξφ αιιά ηθαλφ αξηζκφ γεσηξήζεσλ θαη εξγαζηεξηαθψλ δνθηκψλ ψζηε λα είλαη δπλαηφλ λα δνζνχλ πξνβιέςεηο ζρεηηθά κε ηνλ κέγεζνο θαη ηελ εμέιημε ησλ θαζηδήζεσλ κε βάζε πεξηζζφηεξν αθξηβή δεδνκέλα. Σα γεσηερληθά δεδνκέλα πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ πξνθαηαξθηηθή απηή αλάιπζε είλαη βαζηζκέλα ζε: (α) ππάξρνπζεο γεσινγηθέο ηνκέο απφ πξνεγνχκελεο κειέηεο ηεο πεξηνρήο (β) εξγαζηεξηαθέο δνθηκέο ζε παξφκνηνπο εδαθηθνχο ζρεκαηηζκνχο απφ ηελ κηθξνδσληθή κειέηε ηεο πφιεο ηεο Λάξηζαο 14

(γ) εξγαζηεξηαθέο δνθηκέο ζε παξφκνηνπο εδαθηθνχο ζρεκαηηζκνχο απφ γεσηερληθέο κειέηεο γηα άιιεο θαηαζθεπέο ζηελ πφιε ηεο Λάξηζαο (δ) εκπεηξηθέο ζρέζεηο θαη δηαγξάκκαηα απφ ηελ δηεζλή βηβιηνγξαθία. Γεδνκέλνπ φηη ιείπνπλ ζεκαληηθέο πιεξνθνξίεο, ηδηαίηεξα γηα ηα βαζχηεξα ζηξψκαηα, ζην ζηάδην απηφ γίλνληαη θαηά ην δπλαηφλ εχινγεο εθηηκήζεηο ησλ γεσηερληθψλ παξακέηξσλ, νη νπνίεο ζα αληηθαηαζηαζνχλ ζην επφκελν ζηάδην κε ηα απνηειέζκαηα ησλ πξαγκαηηθψλ εξγαζηεξηαθψλ δνθηκψλ. 4.1. ΓΔΧΛΟΓΗΚΔ ΤΓΡΟΓΔΧΛΟΓΗΚΔ ΤΝΘΖΚΔ 4.1.1. ΓΔΧΜΟΡΦΟΛΟΓΗΑ Ζ πεξηνρή αλήθεη ζην γεσγξαθηθφ δηακέξηζκα ηεο Θεζζαιίαο θαη ζην λνκφ Λάξηζαο, βξίζθεηαη ζην Κεληξηθφ ηκήκα θαη ην λνηηναλαηνιηθφ ηκήκα ηεο ιεθάλεο Αλαηνιηθήο Θεζζαιίαο. Ζ ιεθάλε Αλ. Θεζζαιίαο απνηειεί ηκήκα ηνπ νλνκαδνκέλνπ θεληξηθά βπζίζκαηα ηνπ "Πειαγνληθνχ ηεκάρνπο". Γεσινγηθέο, κνξθνινγηθέο θαη ηεθηνληθέο παξαηεξήζεηο θαηά κήθνο ηεο επξχηεξεο πειαγνληθήο δψλεο ( πειαγνληθφ κνξθνηεθηνληθφ ηέκαρνο ) δείρλνπλ φηη ην πδξνγξαθηθφ δίθηπν πνπ αλαπηχρζεθε αζχκθσλα πξνο ην αλάγιπθν ( θάζεηα ) θαηά ην ηεηαξηνγελέο έρεη άκεζε ζρέζε κε ηε γεσινγηθή δνκή θαη ηελ ηεθηνληθή δξάζε ηεο πεξηνρήο (παιηφηεξε & λέα). Σν κνξθναλάγιπθν ηνπ "Πειαγνληθνχ ηεκάρνπο" ειέγρεηαη ζήκεξα απφ ξήγκαηα Α - Γ θαη ΑΒΑ - ΓΝΓ δηεχζπλζεο. Σα ξήγκαηα απηά ρψξηζαλ ζε επηκέξνπο ηεκάρε ην " Πειαγνληθφ ηέκαρνο " πνπ ηα ηνπνζέηεζαλ θιηκαθσηά απφ ΒΒΓ ( Φιψξηλα > 800 Μ ) πξνο ΝΝΓ ( Παγαζεηηθφο θάησ απφ ην επίπεδν ηεο ζάιαζζαο ). Ζ ιεθάλε Λάξηζαο έρεη δηεχζπλζε ΒΓ-ΝΑ πνπ είλαη ζχκθσλε κε ηελ νξενγξαθηθή δ/λζε ησλ Διιελίδσλ ( ΒΓ - ΝΑ ). Ζ ιεθάλε απηή είλαη έλα Μεηαιπηθφ ηεθηνληθφ βχζηζκα. Γεκηνπξγήζεθε κε ηελ δξάζε ησλ Νενηεθηνληθψλ δπλάκεσλ. Δίλαη ρεξζαία Μεηαιπηθή ιεθάλε. Έρεη πιεξσζεί κε θιαζηηθά ηδήκαηα απφ ην Πιεηφθαηλν κέρξη ζήκεξα. έρνπλ απνηεζεί ζε πνηθηιία παιαηνγεσγξαθηθψλ ρψξσλ κε απνηέιεζκα λα έρνπκε δηάθνξνπο θπθιναπνζεκαηηθνχο θχθινπο 15

ηδεκαηνγέλεζεο κε πνηθηιία θιαζηηθψλ ηδεκάησλ. Ζ ιεθάλε Αλ. Θεζζαιίαο δηαξξέεηε απφ ηνλ Πελεηφ πνηακφ φπνπ ην θεληξηθφ ηκήκα έρεη ηηο επηδξάζεηο ηνπ Πελεηνχ ( ιηκλαίν, πνηακνιηκλαίν πεξηβάιινλ ). Ζ πεξηνρή πνπ εθηείλεηαη Α - ΝΑ - Ν ηνπ Πελεηνχ είλαη πεξηνρή πνπ ήηαλ ιηκλαίν πεξηβάιινλ θαη πνηακνιηκλαίν πξνο ηα πεξηζψξηα ηεο πεδηλήο έθηαζεο κε ηνλ νξεηλφ φγθν ζηελ αλαηνιηθή πιεπξά νξηνζεηνχληαη απφ ηελ ηζνυςή ησλ 80 κ. θαη πάλσ. Ζ πεδηλή έθηαζε έρεη πςφκεηξν κηθξφηεξν ησλ 80 κ. Σν ΒΑ ηκήκα ησλ πεξηζσξίσλ έρεη έλα πςφκεηξν απφ 60 κ. έσο θαη 80 κ. Ζ γεσκνξθνινγηθή θιίζε είλαη κηθξή 0-3% γηα ην πεδηλφ θαη 3-8% πξνο ηα πεξηζψξηα ηεο ιεθάλεο. Ζ απνξξνή ιακβάλεη ρψξα απφ ζχζηεκα ηάθξσλ θαη θαλαιηψλ κε θχξην απνδέθηε ηελ θεληξηθή ηάθξν Σ1. Σν ΝΑ ηκήκα ηεο πεξηνρήο ζπκπίπηεη κε ην Να άθξν ηεο Αλαηνιηθήο Θεζζαιίαο απνηειεί ηελ ιεθάλε ηεο Κάξιαο. Ζ ιεθάλε ηεο Κάξιαο απνηειεί ηελ ΝΑ/θή απφιεμε ηεο πεδηάδαο ηεο Λάξηζαο απνηειεί γεσγξαθηθή ζπλέρεηα απηήο φκσο γεσινγηθά θαη παιαηνγεσγξαθηθά απνηειεί δηάθνξνλ ελφηεηα, αλεμάξηεηε ηεο πξψηεο κε δηαθνξεηηθή γεσινγηθή ηζηνξία δνζέληνο φηη δεκηνπξγήζεθε κεηαγελέζηεξα απφ κεηαηεηαθηνληθέο θαηαβπζίζεηο ηνπ Πιεηζηνθαίλνπ (ηεθηνληθή ηάθξνο) ελψ ε ιεθάλε Λάξηζαο είρε ήδε ζρεκαηηζζεί απφ ην Πιεηφθαηλν. Σν θέληξν ηεο ιεθάλεο απνηειεί θαη ην βαζχηεξν ηκήκα ηεο πεδηάδαο. Μνξθνινγηθά ε ηεθηνληθή απηή ηάθξνο απνηειεί θιεηζηή ιεθάλε. Σα πεξηζψξηα απηήο απφ ΒΑ, Α έσο Ν πςνχληαη απφηνκνο θαη εκπνδίδνπλ ηελ θπζηθή απνξξνή ησλ πδάησλ ελφο ζεκαληηθνχ ηκήκαηνο ηεο πεδηάδαο Λαξίζεο ελψ απφ ΒΓ Γ έσο ΝΓ δελ ππάξρνπλ πεξηζψξηα θαη ην πεδηλφ ηκήκα ηεο ιεθάλεο εθηείλεηαη ζρεδφλ ειεχζεξα κε εμαίξεζε ηελ παξνπζία δχν κηθξψλ πςσκάησλ πξνο Α θαη Γ ηνπ αλαρψκαηνο ( κηθξή ή ραηδεκηζηψηηθε θαη Μεγάιε Μαγνχια ή Πέηξα αληίζηνηρα ). Τπνιείκκαηα ηνπ θαηαβπζπζζέληνο ηεκάρνπο απνηεινχλ κηθξνί κεκνλσκέλνη ινθίζθνη, νη νπνίνη αθξηβψο θαίλνληαη λα αλαδχνληαη απφ ην Πιεηζηνθαηληθφ - Οινθαηληθφ πιήξσκα ηεο ηάθξνπ θαη δνκνχληαη απφ ηα πεηξψκαηα ηνπ ππνβάζξνπ. 16

Οη θχξηεο δ/ζεηο ηφζν ησλ κνξθνινγηθψλ φζν θαη ησλ ιηζνινγηθψλ θαη ηεθηνληθψλ γξακκψλ είλαη ΒΓ - ΝΑ ελψ εηο ην λνηηφηεξν ηκήκα ηεο κειεηεζέηζαο πεξηνρήο γίλεηαη Α - Γ κε θάκςε πξνο ΒΓ. ηελ νλνκαδφκελε ιεθάλε ηεο Κάξιαο ην νξεηλφ ζπγθξφηεκα Α/θά νξηνζεηείηαη πεξίπνπ άλσ ηεο ηζνυςήο 60-70 κ. Ζ πεδηλή έθηαζε θπκαίλεηαη απφ 60-70 κ. έσο ην ρακειφηεξν ζεκείν πνπ είλαη πεξίπνπ 40 κ. Ζ γεσκνξθνινγηθή θιίζε είλαη κηθξή 0-3%. Ζ ιεθάλε Κάξιαο απνηειεί ην ρακειφηεξν ηκήκα ηεο πεδηλήο Θεζζαιίαο είλαη θιεηζηή, ιεηηνπξγνχζε ζαλ ιίκλε. Απφ ην 1964 θαη κεηά κε ηα ηερληθά έξγα πνπ έγηλαλ ζήξαγγα απαγσγήο ησλ λεξψλ ζην Να ηεο άθξν ρχλνληαη ηα λεξά ζηνλ Παγαζεηηθφ θφιπν. ήκεξα πιένλ είλαη πξαγκαηηθφηεηα ε αλαζχζηαζε ηεο. Ζ αλαηνιηθή ιεθάλε έρεη επηκήθε κνξθή κε δηεχζπλζε κεγάινπ άμνλα ΒΒΓ- ΝΝΑ, εθηείλεηαη δε απφ ηελ πεξηνρή ηνπ Σπξλάβνπ-Κάησ Όιπκπνο ζηα βφξεηα, σο θαη ηελ πεξηνρή ηεο Κάξιαο ζηα λφηηα, ην Βειεζηίλν δπηηθά θαη ην Πήιην-Μαπξνβνχλη-Όζζα αλαηνιηθά. Σν πςφκεηξν ηεο ιεθάλεο θπκαίλεηαη απφ 80 κέηξα ζην βφξεην ηκήκα (πεξηνρή Σπξλάβνπ) κέρξη 60 κέηξα (πεξηνρή Κάξιαο). Σα ξήγκαηα έρνπλ θχξηα αλάπηπμε ζην θεληξηθφ ηκήκα ηεο ιεθάλεο Αλ. Θεζζαιίαο (Αεξνδξφκην Λάξηζαο Υάιθε) θαη ζην ΝΑ/θφ ηκήκα ηεο ιεθάλεο. Ζ θχξηα δλζε αλάπηπμε ησλ ξεγκάησλ είλαη ΒΓ ΝΑ θαη Α Γ. Γεπηεξεπφλησο έρνπκε αλάπηπμε θαη ζε άιιεο δλζεηο. Γελ έρνπκε θαηαγξαθή φισλ ησλ ξεγκάησλ νχησο ψζηε λα αμηνινγήζνπκε ηελ γεσγξαθηθή ηνπο θαηαλνκή. Πξνηείλεηαη ε θαηαγξαθή ηνπο σο πξνο κήθνο δλζε άλνηγκα ξσγκήο χςνο κεηάπησζεο, νχησο ψζηε λα γίλεη ζηαηηζηηθή επεμεξγαζία κε θαηαζθεπή ξνδνγξακκάησλ θιπ θαη ε ζπζρέηηζε ηνπο κε ηελ ρξήζε Γεσγξαθηθψλ πζηεκάησλ Πιεξνθνξηψλ (ζε δηάθνξα layers, φπσο δψλεο πδξνθνξίαο - ρξήζεηο γεο γεσηξήζεηο θιπ). 4.1.2. ΓΔΝΗΚΖ ΛΗΘΟΣΡΧΜΑΣΟΓΡΑΦΗΑ ΣΖ ΠΔΡΗΟΥΖ Οη Διιελίδεο νξνζεηξέο είλαη ηκήκα κηαο κεγαιχηεξεο αιπζίδαο βνπλψλ θαη ζπκπεξηιακβάλνληαη ζηελ Αιπηθή αιπζίδα βνπλψλ. Ζ νξνζεηξά απηή 17

πξνήιζε απφ ηελ ζχγθξνπζε δχν επείξσλ, ηεο Απνπιίαο θαη ηεο Δπξαζηαηηθήο. Οη Διιελίδεο νξνζεηξέο θαη θαηά ζπλέπεηα ε Διιεληθή ρεξζφλεζνο δεκηνπξγήζεθε απφ έλα ηκήκα ην νπνίν αλήθε ζηελ κία ήπεηξν, κέξνο ηεο νπνίαο είλαη νη εμσηεξηθέο Διιελίδεο θαη αλήθνπλ ζηελ Απνπιία πιάθα, θαη νη εζσηεξηθέο Διιελίδεο νη νπνίεο αλήθνπλ ζηελ Δπξαζηαηηθή πιάθα. Οη Διιελίδεο νξνζεηξέο ζην ζχλνιφ ηνπο έρνπλ κία γεληθή δηάηαμε ΒΒΓ ΝΝΑ θαη απνηεινχληαη απφ δψλεο κε φκνηα ραξαθηεξηζηηθά, νη νπνίεο απνθαινχληαη θαη ηζνπηθέο δψλεο. ηελ πεξηνρή ελδηαθέξνληνο αλαπηχζζνληαη Μεηαιπηθνί θαη Αιπηθνί ζρεκαηηζκνί πνπ είλαη : Σεηαξηνγελείο Μεηαιπηθνί ζρεκαηηζκνί, Νενγελείο Μεηαιπηθνί ζρεκαηηζκνί, ηελ επξχηεξε πεξηνρή ελδηαθέξνληνο αλαπηχζζνληαη Πξναιπηθνί ζρεκαηηζκνί, νη νπνίνη αλήθνπλ ζηελ Πειαγνληθή Δλφηεηα (ελφηεηα Αλαηνιηθήο Διιάδνο). Μεηαιπηθνί ζρεκαηηζκνί Οη κεηαιπηθνί ζρεκαηηζκνί ηνπ Διιαδηθνχ ρψξνπ πεξηιακβάλνπλ ζηξψκαηα πνπ είλαη αζχκθσλα πάλσ ζηελ αιπηθή δνκή, αλήθνπλ ζηελ νπηζζνρψξα ηνπ ζεκεξηλνχ Διιεληθνχ ηφμνπ θαη έρνπλ απνηεζεί θαηά ην Νενγελέο θαη ην Σεηαξηνγελέο. Πξφθεηηαη γηα ηδήκαηα σο επί ην πιείζηνλ ρεξζαία (πνηάκηα, ιηκλαία) θαη κεξηθέο θνξέο ζαιάζζηα (θπξίσο παξάθηηα), πνπ έρνπλ απνηεζεί ζε λενηεθηνληθέο ηάθξνπο. ηελ πεξηνρή απαληψληαη Πιεηνπιεηζηνθαηληθνί ζρεκαηηζκνί θαη Σεηαξηνγελείο ζρεκαηηζκνί ζην θεληξηθφ ηκήκα ηεο ιεθάλεο (Λάξηζαο) θαη ζην ΝΑ/θφ ηκήκα ηεο ιεθάλεο Αλ. Θεζζαιίαο. Σα λενγελή ππφθεηληαη ησλ ηεηαξηνγελψλ ηδεκάησλ θαη αλαπηχζζνληαη δπηηθφηεξα ηεο Δ.Ο. Λάξηζαο Αζήλα ζηελ Μεζνζεζζαιηθή ξάρε Νίθαηα Εάππεην Ν. Μνλαζηήξη Κξαλψλαο Υαιθηάδεο. 18

Λεθάλε Λάξηζαο Σα αλψηεξα ηκήκαηα ηεο ιεθάλεο ζπλίζηαληαη απφ αξγίινπο θφθθηλνπο-θαθέ ή ζθνχξνπ θαθέ ρξψκαηνο. Τπνθείκελα απηψλ ησλ ηδεκάησλ θαη κέρξη ηα 200 Μ θαηά ηελ αλφξπμε πδξνγεσηξήζεσλ ζπλαληψληαη ελαιιαγέο πνηακνιηκλαίσλ αξγίισλ ρξψκαηνο αλνηθηνχ θαθέ ρξψκαηνο ή θαηνπξάζηλνπ γθξη ζθνχξνπ κε ιηκλαία απνιηζψκαηα θαη κε ελζηξψζεηο κεζφθθνθσλ άκκσλ. ε βάζε κεγαιχηεξα ησλ 200 Μ αλαπηχζζεηαη κηα αθνινπζία πνηάκησλ ηδεκάησλ πνπ απνηεινχληαη απφ άκκνπο, θξνθαινπαγή θαη θφθθηλνπο αξγίινπο. ε κεγαιχηεξα βάζε ππεξηζρχνπλ νη κάξγεο. Σα πξναλαθεξζέληα πάρε έρνπλ κεγάιε δηαθχκαλζε αλάινγα κε ηε ζέζε ηεο γεψηξεζεο. Οη ζρεκαηηζκνί απηνί απνηέζεθαλ ζε δηάθνξνπο παιαηνγεσγξαθηθνχο ρψξνπο σο εμήο : Αθνχ είρακε ηελ δξάζε ηεο Αιπηθήο νξνγέλεζεο θαη κε ηελ επίδξαζε εθαπηνκεληθψλ δπλάκεσλ ηνπνζεηήζεθαλ νη εζσηεξηθέο Διιελίδεο ζηηο εμσηεξηθέο. ηε δπηηθή Θεζζαιία είρακε ηελ Μεζνειιεληθή αχιαθα, φπνπ είρακε απφζεζε ησλ κνιαζζηθψλ ζρεκαηηζκψλ ( Ζψθαηλν - Οιηγίθαηλν ) θαη ζηελ Αλ. Θεζζαιία είρακε εληαία ρέξζν. Καηά ην Βνπξδηγάιην (θαη. Μεηφθαηλν) κε ηελ δξάζε ηεο λενηεθηνληθήο κεγάια ηεκάρε παζαίλνπλ ηαιάλησζε κε απνηέιεζκα αθφκε ε Αλ. Θεζζαιία λα είλαη εληαία ρέξζνο, φπσο θαη κέξνο ηεο Γπη. Θεζζαιίαο ( Αλ. ηκήκα ). Καηά ην Αλ. Μεηφθαηλν κε ηελ δξάζε ηεο λενηεθηνληθήο ε Αλ. Θεζζαιία αξρίδεη λα βπζίδεηαη θαη έρνπκε ηελ απφζεζε πάλσ ζηελ παιαηνδηαβξσκέλε επηθάλεηα ηεο Αλ. Θεζζαιίαο ηελ απφζεζε θιαζηηθψλ ηδεκάησλ (θξνθαινπαγή) θαη κηθξνιαηππνπαγψλ αζβεζηφιηζσλ. Ζ ηεθηνληθή ζπλερίδεη λα δξα ππφ κνξθή θαλνληθψλ ξεγκάησλ θαη θαηά ην Πφληην - Καη. Πιεηφθαηλν έρνπκε ηνλ πιήξε ζρεκαηηζκφ ηεο ιεθάλεο Αλ. Θεζζαιίαο (Λάξηζαο). Δδψ έρνπκε λα θάλνπκε κε κία κεγάιε ιίκλε ή ζχζηεκα ιηκλψλ φπνπ απνηίζεληαη θιαζηηθά ηδήκαηα. Δπεηδή φκσο ε πεξηνρή καο βξίζθεηαη απφ ην θέληξν πεξίπνπ απηή ηεο ιίκλεο πξνο ηα πεξηζψξηα έρνπκε λα θάλνπκε κε ιεπηφθθνθα πιηθά κάξγεο - καξγαηθνί ςακκίηεο - κίθξν - καθξνθξνθαινιαηππνπαγή - ιεπηφθνθθνη άκκνη. 19

Δπεηδή ε ιεθάλε ζπλερίδεη λα πιεξνχηαη κε θιαζηηθά ηδήκαηα, φπνπ αλάινγα κε ηηο επνρηαθέο κεηαβνιέο δει. αλ ε άλνδνο ζηάζκεο χδαηνο ειάκβαλε ρψξα κε ηαρχηεηα κεγαιχηεξε ηεο ηδεκαηνγέλεζεο, ην επηθξαηνχλ πιηθφ εληφο απηήο είλαη ηιχεο, άξγηινη, ιεπηφθνθθνη άκκνη, ελψ φηαλ ζπλέβαηλε ην αληίζεην είρακε απφζεζε ρνλδξφθνθθσλ πιηθψλ ( ακκνράιηθα - άξγηινη ). Καηά ην Πιεηζηφθαηλν αιιάδνπλ νη πδξνγεσινγηθέο ζπλζήθεο ηεο ιεθάλεο ( ζρεκαηηζκφο πδξνγξαθηθνχ δηθηχνπ θιπ ) κε απνηέιεζκα λα έρνπκε ηελ απφζεζε αδξνκεξψλ ζρεκαηηζκψλ απφ Πελεηφ - Σηηαξήζην ζην ΒΓ ηκήκα ηεο ιεθάλεο θαη αδξφθνθθα πιηθά ζην θέληξν ηεο ιεθάλεο ( ακκνηιχο - άξγηινη- ιεπηφθνθθνη άκκνη - ζαπξνπεινί θιπ ). Πξνο ηα πεξηζψξηα έρνπκε θψλνπο θνξεκάησλ κε αδξνκεξή πιηθά. ην νιφθαηλν έρνπκε ηδήκαηα ησλ πιεκπξηθψλ απνζέζεσλ ηνπ Πελεηνχ πνηακνχ θαη ησλ θιάδσλ ηνπ. Απφ επεμεξγαζία ιηζνινγηθψλ ηνκψλ γεσηξήζεσλ θαη ζε ζπλάξηεζε κε ηελ γεσινγία ηεο πεξηνρήο θαηαζθεπάζακε δχν (2) γεσινγηθέο ηνκέο ηελ γεσινγηθή ηνκή Α Α θαη ηελ γεσινγηθή ηνκή Β Β γηα ηηο αλάγθεο εθπφλεζεο ηεο κειέηεο. Πεξηγξαθή ηεο Πειαγνληθήο Δλόηεηαο Ζ ελφηεηα Αλαηνιηθήο Διιάδαο απνηειεί έλαλ ρψξν εζσηεξηθφηεξν απφ ηε Γπηηθή Θεζζαιία, ν νπνίνο ζπληίζεηαη απφ έλα πιήζνο παιαηνηεθηνληζκέλσλ, κεηακνξθσκέλσλ ή κε ελνηήησλ πνπ νκνγελνπνηήζεθαλ απφ ηελ Αλσθξεηηδηθή επίθιπζε. Σα πεηξψκαηα ηεο ελφηεηαο απηήο απαληψληαη ζηα βφξεηα θαη αλαηνιηθά πεξηζψξηα ηεο πεδηάδαο θαη ζε θάπνηεο ππνιεηκκαηηθέο εκθαλίζεηο κέζα ζην πεδηλφ ηκήκα (Καιακάθη σηήξην). Απνηεινχλ ην ππφβαζξν ησλ πξνζρψζεσλ ζην κεγαιχηεξν ηκήκα ηεο πεδηάδαο ( βφξεηα θαη αλαηνιηθά). Πην ζπγθεθξηκέλα εκθαλίδνληαη ηα αθφινπζα πεηξψκαηα: Μάξκαξα : Μεζνζηξσκαηψδε θαη παρπζηξσκαηψδε ιεπθά θαη γθξίδα, δνινκηηηθά κάξκαξα ή θξπζηαιιηθνί δνινκίηεο, ειηθίαο Μέζνπ Σξηαδηθνχ Καηψηεξνπ Ληαζίνπ. Δκθαλίδνληαη θπξίσο ζηηο κνξθνινγηθέο εμάξζεηο ηεο ιεθάλεο θαη ζηα Α/θά θαη Β πεξηζψξηα ηεο ιεθάλεο.. 20

ρηζηόιηζνη : Γηκαξκαξπγηαθνί ζρηζηφιηζνη, γλεπζηνζρηζηφιηζνη, ακθηβνιίηεο θαη θαθνί καξκάξσλ, ειηθίαο Μέζνπ Σξηαδηθνχ. Δκθαλίδνληαη ζηηο κνξθνινγηθέο εμάξζεηο ηνπ Μαπξνβνπλίνπ Όζζαο θαη θάησ Οιχκπνπ. 4.1.3. ΝΔΟΣΔΚΣΟΝΗΚΖ ΔΞΔΛΗΞΖ ΣΖ ΘΔΑΛΗΑ Μνιαζζηθή πεξίνδνο Ήδε απφ ηελ πεξίνδν ηεο κνιαζζνγέλεζεο είρε δεκηνπξγεζεί ε Μεζνειιεληθή αχιαθα κέζα ζηελ νπνία απνηέζεθαλ ζαιάζζηα ηδήκαηα κέρξη ην Αλψηεξν Μεηφθαηλν. Σκήκαηα απηψλ ησλ απνζέζεσλ απαληψληαη ζήκεξα ζηα δπηηθά πεξηζψξηα ηεο Θεζζαιηθήο ιεθάλεο (πεξηνρή Φαλαξίνπ Καλαιίσλ Καξδίηζαο) αιιά θαη ελ κέξεη ζηε λφηηα πεξηνρή Λενληαξίνπ. Πιεηόθαηλν Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ Πιεηνθαίλνπ ν πξνεγνχκελνο παιαηνγεσγξαθηθφο ρψξνο δελ ιεηηνπξγεί εληαία αιιά ηεκαρίδεηαη. Έηζη, ε ιεθάλε ηεο Θεζζαιίαο πνπ είλαη εληαία πιεξψλεηαη κε ιηκλαίεο ή πνηακνρεηκάξξηεο απνζέζεηο. Ο θχξηνο ρψξνο πξνζθνξάο πιηθνχ είλαη ηα αλαηνιηθά θξάζπεδα ηεο εληαίαο ιεθάλεο (SCHNEIDER. 1972). Σνχην ζεκαίλεη φηη ν ρψξνο αλαηνιηθά ηεο ιεθάλεο πξέπεη λα ήηαλ ηεθηνληθά πην ελεξγφο απφ εθείλν ζηα δπηηθά, δειαδή ε αλχςσζε ηεο Πίλδνπ δελ πξέπεη λα ήηαλ έληνλε ψζηε λα δεκηνπξγεί αλάγιπθν θαη λα πξνζθέξεη πιηθφ. Σν αληίζεην θαίλεηαη λα ζπλέβαηλε ζηα αλαηνιηθά πεξηνρή Όζζαο Πειίνπ. Δπνκέλσο θαηά ηελ πεξίνδν ηνπ Πιεηνθαίλνπ νη ξεμηγελείο δψλεο πνπ πξέπεη λα δξαζηεξηνπνηήζεθαλ είλαη απηέο πνπ δηακφξθσζαλ ην αλαηνιηθφ πεξηζψξην ηεο ιεθάλεο ηεο Λάξηζαο. Καηώηεξν Πιεηζηόθαηλν Καηά ηε δηάξθεηα ηνπ θαηψηεξνπ πιεηζηνθαίλνπ έλα πξψηκν πδξνγξαθηθφ δίθηπν ηνπ Πελεηνχ απέζεζε ηηο θξνθάιεο θαη ηηο άκκνπο πνπ πξνέξρνληαλ απφ ηελ Πίλδν θαη ηελ Όζξπ πάλσ ζε παιαηφηεξεο απνζέζεηο λενγελνχο 21

ειηθίαο ε απ επζείαο πάλσ ζην παιαηναλάγιπθν ησλ αιπηθψλ ζρεκαηηζκψλ. Απηή ε δηαδηθαζία δηήξθεζε κέρξη ην ηέινο ηνπ θαηψηεξνπ πιεηζηνθαίλνπ (πεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο Cromer Interglacial πεξηφδνπ). ηηο θξνθάιεο πνπ απαληνχλ ραξαθηεξηζηηθή είλαη ε παξνπζία απηψλ πνπ πξνέξρνληαη απφ ηνπο θφθθηλνπο ξαδηνιαξίηεο. (SCHNEIDER, 1972) Όια ηα πξνεγνχκελα νδεγνχλ ζην ζπκπέξαζκα φηη θαηά ην θάησ Πιεηζηφθαηλν νη αλνδηθέο θηλήζεηο ζηελ Πίλδν θαη ηελ Όζξπ είλαη πνιχ πην έληνλεο απφ ηελ πξνεγνχκελε πεξίνδν κε απνηέιεζκα ηε δεκηνπξγία αλαγιχθνπ θαη ηελ πξνζθνξά πιηθνχ, ην νπνίν κεηαθέξεη ην πδξνγξαθηθφ δίθηπν θαη απνζέηεη ζηελ εληαία αθφκε Θεζζαιηθή ιεθάλε. Οη έληνλεο αλνδηθέο θηλήζεηο ηεο Πίλδνπ θαη ηεο Όζξπνο ζπλδένληαη κε ηελ δξαζηεξηνπνίεζε ησλ πεξηζσξηαθψλ ξεμηγελψλ δσλψλ ηεο ιεθάλεο. Μέζν Πιεηζηόθαηλν Καηά ην Μέζν Πιεηζηφθαηλν πνπ άξρηζε πεξίπνπ πξηλ απφ 800.000 ρξφληα, - πεξίνδνο πνπ γεληθεχνληαη νη αλνδηθέο θηλήζεηο ζηνλ ειιεληθφ ρψξν ε ζεζζαιηθή ιεθάλε παχεη λα είλαη εληαία, ηεκαρίδεηαη θαη δεκηνπξγνχληαη ηα δχν ηεθηνληθά βπζίζκαηα, ηεο Λάξηζαο αλαηνιηθά θαη ησλ Σξηθάισλ Καξδίηζαο ζηα δπηηθά θαη κεηαμχ ησλ δχν παξεκβάιιεηαη ην ηεθηνληθφ θέξαο ηεο Μεζνζεζζαιηθήο ξάρεο. Σα βπζίζκαηα πιεξψζεθαλ κε θιαζηηθά πνηάκηα ηδήκαηα μαλά ησλ νπνίσλ ε πξνέιεπζε ήηαλ απφ ηα πεηξψκαηα ηεο Αλαηνιηθήο Διιάδαο θαη απφ ην γσληψδεο πιηθφ ησλ αιινπβηαθψλ ξηπηδίσλ θαηά κήθνο ησλ πξνπφδσλ ησλ νξέσλ. Καηά ην Μέζν Πιεηζηφθαηλν εγθαζίζηαηαη έλα λέν ηεθηνληθφ θαζεζηψο, πνπ πέξαλ ησλ άιισλ ζα θαζνξίζεη ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ην ζεκεξηλφ γεσινγηθφ θαζεζηψο ζηελ πεξηνρή ηεο Θεζζαιίαο. Ζ θηλεκαηηθή ησλ δεκηνπξγεζέλησλ ξεμηηεκαρψλ, απφ απηή ηελ πεξίνδν θαη κεηά, είλαη απηή πνπ ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ζα θαζνξίζεη ηηο πδξαπιηθέο θιίζεηο ησλ ππφγεησλ πδξνθνξέσλ θαη σο εθ ηνχηνπ ηα ζεκεία εθθφξηηζεο ( βιέπε γεσγξαθηθή θαηαλνκή κεγάισλ θαξζηηθψλ πεγψλ φπσο πεγέο Δθθάξαο, πεγέο Βειεζζησηψλ, πεγέο Βξπζηψλ, πεγέο Φαξζάισλ, πεγέο Μηθξνχ Βνπλνχ ( Φπιιείν ), αιιά θαη ηνπ Σίηαλνπ θαη ηεο Κάξιαο ). Ζ θηλεκαηηθή ησλ ξεμηηεκαρψλ είλαη απηή πνπ ζα θαζνξίζεη θαη ηνλ ξνπ ηνπ Δληπέα, ήηνη θαηά ηελ ζπγθεθξηκέλε πεξίνδν πξέπεη λα απνθφπηεηαη ε 22

απνξξνή ηνπ Δληπέα πξνο ηα αλαηνιηθά θαη λα ζηξέθεηαη πξνο ηα δπηηθά πξνο ηελ πεξηνρή ησλ Φαξζάισλ. ε ηνχην πξέπεη λα ζπλέβαιε ζεκαληηθά θαη ε δξαζηεξηφηεηα ηεο ξεμηγελνχο δψλεο Υαιθεδνλίνπ Φπιιείνπ, ε νπνία αλχςσζε ηηο λενγελείο θαη θαησπιεηζηνθαηληθέο απνζέζεηο. Ο Πελεηφο πνηακφο δεκηνχξγεζε ην ζεκεξηλφ ηνπ πδξνγξαθηθφ δίθηπν δηαζρίδνληαο ηεθηνληθά θέξαηα πνπ δνκνχληαη απφ αιπηθνχο ζρεκαηηζκνχο ( κάξκαξα, γλεχζηνη θιπ ) δεκηνπξγψληαο ζηελά πεξάζκαηα ( Καιακάθη/ Ακπγδαιηά, Μνπζαιάξ / Ρνδηά, Σέκπε ), ηα νπνία νπσζδήπνηε επεξεάζηεθαλ αλ δελ δεκηνπξγήζεθαλ εμνινθιήξνπ απφ ηελ κεηά ην Μέζν Πιεηζηφθαηλν παξακφξθσζε. ηελ αλαηνιηθή ιεθάλε, ε πιήξσζε κε θιαζηηθφ πιηθφ έθζαζε ην επίπεδν κηαο «Καηψηεξεο αλαβαζκίδαο» ( Niedesterrase ) αλσπιεηζηνθαηληθήο ειηθίαο. Σν κεγαιχηεξν κέξνο απηήο αξγφηεξα δηαβξψζεθε μαλά απφ ηνπο καηαλδξηζκνχο ηνπ Πελεηνχ. Οιόθαηλν Καηά ην Οιφθαηλν, ήηνη θαηά ηα ηειεπηαία 10.000 ρξφληα, ην πδξνγξαθηθφ δίθηπν δεκηνχξγεζε ηε δηθηά ηνπ πεδηάδα θαηάθιηζεο. Σα αιινπβηαθά ξηπίδηα πνπ είλαη δηάζπαξηα ζηηο δχν ιεθάλεο, ζεσξνχληαη φηη δεκηνπξγήζεθαλ θπξίσο θαηά ηελ ηειεπηαία παγεηψδε πεξίνδν, φηαλ ππήξρε πεξηζζφηεξν λεξφ ζηνπο πνηακνχο γηα ηε κεηαθνξά ησλ απνζαζξσκέλσλ πιηθψλ. Αξγφηεξα, ζε ηζηνξηθέο πεξηφδνπο, ιηγφηεξν θαη πην ιεπηφθνθθν πιηθφ δηάβξσζεο θάιπςε ζαλ ιεπηφο πκέλαο ηα θαηψηεξα ηκήκαηα ησλ ελ ησ κεηαμχ ζπκπαγνπνηεκέλσλ ξηπηδίσλ. Δπίζεο θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ Οινθαίλνπ, θάζεηο θαηά βάζνο δηάβξσζεο ζε παιαηφηεξα ξηπίδηα νδήγεζαλ ζην ζρεκαηηζκφ λεφηεξσλ αιινπβηαθψλ ξηπηδίσλ, ηα νπνία αλακείρζεθαλ κε ηα πνηάκηα αιινχβηα ησλ πεδηάδσλ. ηε δπηηθή ιεθάλε ε δηάθξηζε ηεο πεδηάδαο θαηάθιηζεο θαη ηεο Καηψηεξεο αλαβαζκίδαο ( Lower terrace ) δελ είλαη δπλαηή, γηαηί ε πιήξσζε κε δηαδνρηθέο θαηαθιίζεηο απφ ην πδξνγξαθηθφ δίθηπν ήηαλ ζπλερήο κέρξη ζήκεξα. 23

Ζ ηεθηνληθή παξακφξθσζε ζπλερίζηεθε ηνπ Αλσηέξνπ Πιεηζηνθαίλνπ θαηά ηε δηάξθεηα θαη ηνπ Οινθαίλνπ. Έηζη ξήγκαηα, πνπ ελ κέξεη είλαη ελεξγά θαη ζήκεξα, θφβνπλ ηηο πιεηζηνθαηληθέο απνζέζεηο. 4.1.4. ΤΓΡΟΓΔΧΛΟΓΗΚΔ ΤΝΘΖΚΔ 4.1.4.1. Γεληθά Απφ ην 1985 θαη ζηε ζπλέρεηα : - Ζ αικαηψδεο εθκεράληζε ηεο γεσξγίαο - Οη νηθνλνκηθέο εληζρχζεηο ππφ κνξθή επηδνηήζεσλ ζηηο πδξνβφξεο θαιιηέξγεηεο (βακβάθη, θαιακπφθη, ληνκάηα, ηεχηια, νπσξνθφξα θηι) - Οη επηρνξεγήζεηο ζηα πιαίζηα ζρεδίσλ βειηίσζεο (αλφξπμε γεσηξήζεσλ, γεσξγηθψλ κεραλεκάησλ, αξδεπηηθψλ δηθηχσλ θηι) Λεηηνχξγεζαλ εληζρπηηθά ζηελ δήηεζε αξδεπηηθνχ λεξνχ. Ζ δήηεζε απηή ζηξάθεθε ζην ππφγεην πδάηηλν δπλακηθφ γηα δχν (2) θπξίσο ιφγνπο: 1 νλ ε γεψηξεζε απνηειεί ιχζε άκεζεο απφδνζεο αξδεπηηθνχ λεξνχ θαη ζρεηηθά ε νηθνλνκηθφηεξε 2 νλ ήηαλ κνλφδξνκνο αθνχ δελ ππήξρε άιιε ελαιιαθηηθή ιχζε απφ επηθαλεηαθά λεξά ζηηο πεξηζζφηεξεο πδαηηθέο πεξηνρέο ηνπ Ννκνχ Λάξηζαο. πλέπεηα ησλ παξαπάλσ θαη κε ζχκκαρν ηελ θαηαηεκαρηζκέλε θαη θαηαθεξκαηηζκέλε δηαρείξηζε ηνπ λεξνχ πνπ ζπλερίδεηαη κέρξη ζήκεξα, είρε ζαλ απνηέιεζκα λα θαηαζθεπαζζεί έλαο κεγάινο αξηζκφο ζπιινγηθψλ θαη ηδησηηθψλ γεσηξήζεσλ παξάλνκσλ θαη λφκηκσλ ζε πεξηνρέο θπξίσο εθηφο δηθαηνδνζίαο ησλ Σνπηθψλ Οξγαληζκψλ Δγγείσλ Βειηηψζεσλ (ΣΟΔΒ) αιιά θαη κέζα ζηηο πεξηκέηξνπο δηθαηνδνζίαο ησλ ΣΟΔΒ νιηγφηεξν δειαδή ζε φιε ηελ επηθξάηεηα ηνπ Ννκνχ. Έηζη, ν βαζκφο εθκεηάιιεπζεο ηνπ ππφγεηνπ πδάηηλνπ δπλακηθνχ ζηηο πεξηζζφηεξεο πδαηηθέο πεξηνρέο ηνπ Ννκνχ Λάξηζαο ππήξμε εμαληιεηηθφο. 24

4.1.4.2. Εώλεο πδξνθνξίαο πηεδνκεηξία Ζ αλάπηπμε ηεο ππφγεηαο πδξνθνξίαο ζηνπο γεσινγηθνχο ζρεκαηηζκνχο απνδίδεηαη ζηελ ηδηφηεηά ηνπο λα επηηξέπνπλ ηελ απνζήθεπζε λεξνχ ζηα πξσηνγελή θαη δεπηεξνγελή δηάθελά ηνπο. ηελ πεξηνρή κειέηεο κπνξνχλ λα δηαθξηζνχλ δχν δηαθνξεηηθνί ηχπνη ππφγεησλ πδξνθφξσλ: Οη θαξζηηθνί πδξνθφξνη πνπ αλαπηχζζνληαη ζηα αλζξαθηθά πεηξψκαηα. Οη πξνζρσκαηηθνί πδξνθφξνη πνπ αλαπηχζζνληαη ζην θεληξηθφ ηκήκα ηεο ιεθάλεο Αλ. Θεζζαιίαο (Λεθάλε Λάξηζαο ) θαη ζην ΝΑ/θφ ηκήκα ηεο ιεθάλεο Αλ. Θεζζαιίαο. Ζ ηεθηνληθή εμέιημε, ν ηξφπνο αλάπηπμεο ηεο ζηξσκαηνγξαθίαο, ε θαηαλνκή ηνπ πδξνγξαθηθνχ δηθηχνπ (απνηέιεζκα ηεθηνληθήο εμέιημεο) είρε ζαλ ζπλέπεηα ηε δηαθνξνπνίεζε ηεο πδξνγεσινγηθήο ζπκπεξηθνξάο ηεο ιεθάλεο ρσξίο φκσο λα κεηαβιεζεί ε πδξαπιηθή ηεο απηνηέιεηα. Ζ πδξνγεσινγηθή δηαθνξνπνίεζε εζηηάδεηαη θπξίσο ζηελ ζπκπεξηθνξά ησλ πδξνθφξσλ ζρεκαηηζκψλ ζε φηη αθνξά ηε ιηζνινγηθή δνκή ηελ πδξνπεξαηφηεηα (νξηδφληηα θαη θάζεηα) ηελ πδαηναγσγηκφηεηα ηνλ ζπληειεζηή απνζήθεπζεο ηελ πηεδνκεηξία θαη ηελ ελ γέλεη πδαηνδπλακηθφηεηα ησλ πδξνθνξέσλ θαη ηνλ ηξφπν ηεο ηξνθνδνζίαο ησλ. Με απηέο ηηο ζπκπεξηθνξέο ησλ πδξνθνξέσλ ε ιεθάλε ηεο Αλαηνιηθήο Θεζζαιίαο δηαρσξίδεηαη ζε ηξεηο πδαηηθέο πεξηνρέο ή ηκήκαηα. Πξφθεηηαη γηα ηα ηξία ηκήκαηα πδξνθνξίαο (Υάξηεο 1): 1. ΣΟ ΒΟΡΔΗΟΓΤΣΗΚΟ ΣΜΖΜΑ 2. ΣΟ ΚΔΝΣΡΗΚΟ ΣΜΖΜΑ 3. ΣΟ ΝΟΣΗΟΑΝΑΣΟΛΗΚΟ ΣΜΖΜΑ ηελ πεξηνρή κειέηεο ζπιιέμακε ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ηελ εμέιημε ηεο πηεδνκεηξίαο ηα ηειεπηαία εηθνζηπέληε ρξφληα θαη παξάιιεια ζπληάμακε 25

δηαγξάκκαηα ζπκπεξηθνξάο ηεο αλσηάηεο ζηάζκεο γηα ην θεληξηθφ θαη λνηηναλαηνιηθφ ηκήκα ηεο ιεθάλεο Αλ. Θεζζαιίαο. Οη γεσηξήζεηο απηέο αλήθαλ ζε πξνζρσκαηηθνχο πδξνθφξνπο θαη ζε δηαθνξεηηθέο πδξνγεσινγηθέο ιεθάλεο. ηε ζπλέρεηα πεξηγξάθνληαη νη ζπλζήθεο δηαθίλεζεο ηνπ λεξνχ ζηνπο επί κέξνπο ηχπνπο πδξνθφξσλ θαη αλαιχνληαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ηνπο θαζψο θαη ην πδξνγεσινγηθφ ελδηαθέξνλ πνπ παξνπζηάδνπλ. Κενηπικό ημήμα - Όξηα : ζην ράξηε 1 - Τδξνγεσινγηθά ραξαθηεξηζηηθά 1. Γεσινγηθή δνκή : Ηδήκαηα πνηακνιηκλαίαο θάζεο απφ ελζηξψζεηο αξγηινηιχσλ ζε ελαιιαγέο απφ ελζηξψζεηο ςηιφθνθθσλ έσο ρνλδξφθνθθσλ άκκσλ κε απνιηζψκαηα απφ καιάθηα ηχξθε θαη κεζάλην. Πάρνο 200 300m. ε κεγάια βάζε > 200m ακκνράιηθεο θαηά ζέζεηο ηνπ Σηηαξήζηνπ θαη αξγηινκαξγατθά πιηθά. 2. Σχπνο πδξνθνξίαο : Τπφ πίεζε θαη κε αξηεζηαληζκφ 3. Τδαηναγσγηκφηεηα ησλ πδξνθνξέσλ : Μέζεο ηάμεο 10-3 10-4 θαη 10-5 m 2 /sec 4. Σξνθνδνζία : Κπξίσο πιεπξηθή απφ ηα θξάζπεδα ηεο Υαζακπάιεο (ππνιεθάλε πθνπξίνπ) θαη απφ ηνλ Σηηαξήζην δηα κέζνπ ησλ γισζζνεηδψλ απνιήμεσλ. Καη απφ ηνλ Πελεηφ θπξίσο ζηνλ θξεάηην νξίδνληα. - Πηεδνκεηξία : Απφ ην 1985 παξαηεξείηαη πησηηθή ηάζε κε κηθξέο αλαθάκςεηο. Γεληθή πηψζε ηεο ζηάζκεο 20 30m ( Γηάγξακκα 1) - Τδάηηλν ππφγεην δπλακηθφ : ραξαθηεξίδεηαη απφ κέζε πδξνθνξία - Αξδεπηηθφ θαζεζηψο Απφ ζπιινγηθέο γεσηξήζεηο ΣΟΔΒ Πελεηνχ 10.000 ζηξ. Απφ ηδησηηθέο θαη επηθαλεηαθά λεξά 75.000 ζηξ. ΤΝΟΛΟ : 85.000 ζηξ. - Τδάηηλν ηζνδχγην : Οη πησηηθέο ηάζεηο ηεο πηεδνκεηξίαο καο νδεγνχλ ζην ζπκπέξαζκα φηη ην πδαηηθφ ηζνδχγην είλαη αξλεηηθφ 26

- Πνηφηεηα λεξνχ : ε κεγάια βάζε ην λεξφ ησλ πδξνθνξέσλ είλαη επηβαξεκέλν απφ ρισξηνλαηξηνχρα ηφληα ιφγσ ηεο κε θαιήο έθπιπζεο ησλ ιηκλνζαιαζζίσλ απνζέζεσλ. Οη επηβαξχλζεηο απφ εμσγελείο παξάγνληεο είλαη ακειεηέεο ιφγσ ηεο ππφ πίεζε πδξνθνξίαο. πγθεληξψζεηο ληηξηθψλ απφ 0 5mg/L. ΝΑ ΣΜΗΜΑ ή πεδιάδα Κάπλαρ - Όξηα ζηνλ ράξηε 1 - Τδξνγεσινγία : Ζ πδξνγεσινγηθή θαηάζηαζε ηνπ ΝΑ ηκήκαηνο είλαη δηαθνξνπνηεκέλε ζε δψλεο πδξνθνξίαο κε δηαθνξεηηθά πδξνγεσινγηθά ραξαθηεξηζηηθά. Γεληθά πξφθεηηαη γηα δψλεο πδξνθνξίαο πνπ έρνπλ αλαπηπρζεί πεξηκεηξηθά ηεο ιεθάλεο κε επηθξαηέζηεξεο 1. ζηελ ΝΑ πεξηνρή ηεο πεδηάδαο Κάξιαο κε ηηο δψλεο πδξνθνξίαο α) Υάιθεο, β) Κηιειέξ θαη γ) Ρηδφκπινπ ηεθαλνβίθεηνπ 2. ηελ ΒΑ πεξηνρή κε ηηο δψλεο πδξνθνξίαο α) Κψλνο θνξεκάησλ Μαξκαξίλεο θαη ηα πιεπξηθά θνξήκαηα Πιαζηάο Καζηξί Καιακάθη Καλαιίσλ. 3. ηελ θεληξηθή πεξηνρή ( ν θνξκφο ηεο πεδηάδαο Κάξιαο απφ Πιαηχθακπν έσο Ρηδφκπιν ) ε πξνζρσκαηηθή πεδηλή έθηαζε, δνκείηαη ζε βάζνο, απφ ιηκλαία ηδήκαηα θπξίσο αξγίινπο, ακκναξγηιντιείο, κάξγεο ζε κεγάιν πάρνο 200 500m νη νπνίνη είλαη αδηαπέξαζηνη ζηεγαλνί ζρεκαηηζκνί πνπ εμαζθάιηδαλ ηε ζηεγαλφηεηα ηεο πξψελ ιίκλεο Κάξιαο. Ζ πδξνθνξία ζηνπο ζρεκαηηζκνχο απηνχο είλαη πησρή έσο αλχπαξθηε. Σα ιηκλαία απηά ηδήκαηα επηθάζνληαη ζην παιαηνγεσγξαθηθφ αλάγιπθν απφ ζρηζηφιηζνπο κε παθέηα ελζηξψζεσλ καξκάξσλ (Πειαγνληθή) φπνπ ζηηο δψλεο ηεθηνληζκνχ θαη ζηα Καξζη ησλ καξκάξσλ παξνπζηάδεηαη πδξνθνξία κε απνζεκαηηθφ θαη πξνλνκηαθφ ραξαθηήξα θαη κε λεξά αξθεηά επηβαξεκέλα απφ ρισξηνλαηξηνχρα ηφληα (αικπξφ). Οη πεξηκεηξηθέο δψλεο πδξνθνξίαο πξφθεηηαη γηα : 1. Κψλνπο θνξεκάησλ Η) Εψλε πδξνθνξίαο Υάιθεο ΗΗ) Εψλε πδξνθνξίαο Μαξκαξίλεο 27

2. Πιεπξηθά θνξήκαηα : Η) Εψλε πδξνθνξίαο Καιακάθη Καλαιίσλ 3.»» θαη ιηκλαίεο απνζέζεηο : Η) Εψλε πδξνθνξίαο Κηιειέξ ΗΗ)Εψλε πδξνθνξίαο Ρηδφκπινπ-ηεθαλνβίθεηνπ Ζ αεηθνξηθή δπλακηθή ησλ πδξνθνξέσλ έρεη άκεζε ζρέζε θπξίσο απφ ηηο πιεπξηθέο ηξνθνδνζίεο φπσο : α) ηε δψλε Υάιθεο απφ ην πδαηφξεπκα Κνπζκπαζαληψηε β) ηε δψλε Μαξκαξίλεο απφ ην πδαηφξεπκα Μαξκαξίλε γ) ηε δψλε Καιακάθη Καλαιίσλ απφ ηηο πδαηνπαξνρέο ησλ ξεκάησλ ηνπ Μαπξνβνπλίνπ δ) ηε δψλε Κηιειέξ απφ ηηο πιεπξηθέο δηαθπγέο ηνπ Καξζη ησλ αζβεζηφιηζσλ ηνπ Καξαληάνπ ε) ηελ δψλε Ρηδφκπινπ ηεθαλνβίθεην απφ ηηο πιεπξηθέο δηαθπγέο ηνπ Καξζη ησλ αζβεζηφιηζσλ Βειεζηίλνπ Υαιθεδφληνπ θαη ησλ αζβεζηφιηζσλ Αγηνχ Γεσξγίνπ. Πιεζομεηπία Δπίζεο θαη ε πηεδνκεηξία ζην ΝΑ ηκήκα ηεο Αλαηνιηθήο Θεζζαιίαο εκθαλίδεηαη δηαθνξνπνηνχκελε κε δχν θπξίσο ζπκπεξηθνξέο : Α) ηελ ΝΓ πεξηνρή (Υάιθε, Κηιειέξ, Ρηδφκπινο, Νίθε θηι Γηάγξακκα 2) απφ ην 1980 κέρξη θαη ζήκεξα έρνπκε ζπλερή πηψζε ηεο ζηάζκεο ρσξίο θακία αλάθακςε ζηα βξνρεξά έηε (πεξηνρή Υάιθεο, Κηιειέξ) κε πηψζε ηεο ζηάζκεο 50 60m. Δλψ ζην ηεθαλνβίθεην, Ρηδφκπιν, Νίθε εκθαλίδνληαη κεξηθέο αλαθάκςεηο κε γεληθή πηψζε 20 30m. Β) ηε ΒΑ πεξηνρή παξαηεξείηαη (πιεπξηθά θνξήκαηα Καιακάθη, Καζηξί, Καλάιηα) θαιή ζπκπεξηθνξά ηεο πηεδνκηεξίαο κε απφηνκεο αλαθάκςεηο ζην επίπεδν ζρεδφλ ηεο θνξεζκέλεο θαηάζηαζεο. Δλψ, ζην πεδηλφ ηκήκα ηεο ΒΑ πεξηνρήο (Διεπζέξην, Νάκαηα, Πιαζηά) ε πηεδνκεηξία παξακέλεη ζρεδφλ ακεηάβιεηε πνπ νθείιεηαη ζηηο ειάρηζηεο απνιήςηκεο παξνρέο λεξνχ απφ ην ππφγεην δπλακηθφ ιφγσ α) θησρήο πδξνθνξίαο θαη β) ηεο χπαξμεο αξδεπηηθνχ δηθηχνπ ηνπ Πελεηνχ πνηακνχ (ΣΟΔΒ Πελεηνχ). 28

Τδαηηθό ηζνδύγην Απφ ηηο ζπκπεξηθνξέο ηεο πηεδνκεηξίαο πξνθχπηεη φηη, έρνπκε ππεξεθκεηάιιεπζε ηνπ ππφγεηνπ πδάηηλνπ δπλακηθνχ ζηελ ΝΓ πεξηνρή (Υάιθε, Κηιειέξ, Νίθε, Ρηδφκπινο) ελψ ζην ΒΑ ηκήκα κπνξνχκε λα ηζρπξηζηνχκε φηη έρνπκε κηα αεηθνξία ζηελ εθκεηάιιεπζε πεξηζζφηεξν ζηα πιεπξηθά θνξήκαηα Μαξκαξίλεο, Καιακάθη θαη ιηγφηεξν ζηα Καλάιηα. 4.1.4.3. πκπεξαζκαηα πκπεξαζκαηηθά έρνπκε φηη ε Λεθάλε Λάξηζαο απνηειεί ηκήκα δψλεο πδξνθνξίαο ηεο Τδξνγεσινγηθήο Λεθάλεο Αλαηνιηθήο Θεζζαιίαο. Οη δψλεο πδξνθνξίαο νη νπνίεο ζπληζηνχλ ηα ππνζχλνια ηεο πδξνγεσινγηθήο ιεθάλεο κε δηθά ηνπο πδξνγεσινγηθά ραξαθηεξηζηηθά ρσξίο φκσο λα κεηαβάιιεηαη ν εληαίνο ραξαθηήξαο ηεο πδξαπιηθήο θαη πδξνινγηθήο ζχλδεζεο πνπ ππάξρεη κεηαμχ ησλ δσλψλ πδξνθνξίαο ηεο ίδηαο πδξνγεσινγηθήο ιεθάλεο. Σελ ιεθάλε Λάξηζαο ηελ δνκνχλ ηδήκαηα πνηακνιηκλαίαο θάζεο ζε κεγάιν βάζνο, ιηζνινγηθήο ζχζηαζεο άξγηινη κε ελζηξψζεηο άκκσλ θαη ράιηθεο φπνπ ε ιηζνινγηθή ηνπο ζχζηαζε κεηαβάιιεηαη ηφζν νξηδφληηα φζν θαη θαηαθφξπθα. Κάησ απφ απηά θαηά ζέζεηο δηεηζδχνπλ νη γισζζνεηδείο πνηακνρεηκαξξψδεηο απνιήμεηο απφ ρνλδξφθνθθνπο άκκνπο ηνπ Πελεηνχ θαη ηνπ Σηηαξήζηνπ. Πξηλ απφ ηε δεθαεηία ηνπ 1970 ππήξραλ θπξίσο θξέαηα βάζνπο 15 κέηξσλ θαη αβαζείο έσο κέζνπ βάζνπο Γεσηξήζεηο ηα νπνία εθκεηαιιεχνληαλ ηνλ θξεάηην επηθαλεηαθφ πδξνθφξν νξίδνληα θαη ηνλ κέζνπ βάζνπο πδξνθφξν νξίδνληα. ηα πιαίζηα ηνπ πξνγξάκκαηνο Αλαπηχμεσο Τπνγείσλ Τδάησλ Θεζζαιίαο ζηελ 10εηία 1970 ( 1972-1978 ), αλνξχρζεζαλ πνιιέο ζπιινγηθέο αξδεπηηθέο γεσηξήζεηο θαη ζηελ ζπλέρεηα θαη εηδηθφηεξα θαηά ηελ πεξίνδν 1980-1995 αλνξχρζεθε έλαο κεγάινο αξηζκφο αξδεπηηθψλ ηδησηηθψλ γεσηξήζεσλ γηα ηηο αξδεπηηθέο αλάγθεο ησλ επηδνηεκέλσλ απφ ηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαιιηεξγεηψλ βακβαθηνχ θαη θαιακπνθηνχ. Απηφ είρε ζαλ απνηέιεζκα ηελ πξφζζεηε πηψζε ζηάζκεο θαη ηελ κείσζε ηεο παξνρήο ησλ γεσηξήζεσλ. Οη πδξνθφξνη ζρεκαηηζκνί νη νπνίνη έρνπλ αλαπηπρζεί εηο βάζνο ζηελ ιεθάλε ηεο Λάξηζαο ηνπο ζπληζηνχλ θπξίσο νη κεζφθνθθνη ιεπηφθνθθνη 29

άκκνη θαη ράιηθεο πνπ βξίζθνληαη ζε ελαιιαγέο κε κεγάια παθέηα αξγίισλ θαη αξγηιν-ηιχσλ. Γεληθψο ε θνθθνκεηξία ησλ θεξηψλ πιηθψλ βαίλεη ειαηησκέλε απφ ηελ πεξηθέξεηα πξνο ην θέληξν. ε φηη αθνξά ηελ δίαηηα ησλ ππφγεησλ πδξνθνξέσλ, απηή εμαζθαιίδεηαη θπξίσο, πξσηνγελψο κε ηελ θαηαθφξπθν δηήζεζε ησλ αηκνζθαηξηθψλ θαηαθξεκληζκάησλ αιιά θαη πιεπξηθψο απφ ηα δηαζρίδνληα ηελ πεδηάδα ξέκαηα Νεκπεγιεξηψηεο θαη ν Πελεηφο πνηακφο. Ζ ζεκεξηλή πηεδνκεηξηθή θαηάζηαζε κε ην εμαζζεληζκέλν πδξαπιηθφ θνξηίν θπξίσο, ζηελ νξηδφληηα δηαλπζκαηηθή θαηεχζπλζε, ιφγσ ηεο ππεξεθκεηάιιεπζεο ηνπ ππφγεηνπ πδάηηλνπ δπλακηθνχ καο δείρλεη φηη: ε ζηξάγγηζε ηνπ θξεαηίνπ νξίδνληα ζηνπο βαζχηεξνπο πδξνθφξνπο είλαη αξθεηά εμαζζελεκέλε έσο αλχπαξθηε. Οη επνρηαθέο πηεδνκεηξηθέο δηαθπκάλζεηο απφ 3-6 κέηξα πνπ ήηαλ πξηλ ην ζχζηεκα εηζέιζεη εηο ζηελ πιήξε εθκεηάιιεπζε ( 10εηία 1970 ) έρνπλ κεηαηξαπεί ζήκεξα ζε 40-50 κέηξα κε έλα ζπλερέο εηήζην πζηέξεκα ηεο ζηάζκεο ην νπνίν ζήκεξα αλέξρεηαη ζηα 40 κέηξα. χκθσλα κε ηα εθαξκνζζέληα γηα ηελ Θεζζαιία θξηηήξηα, ν ζπληειεζηήο δηεζήζεσο ππνινγίδεηαη ζε 5% ηνπ χςνπο βξνρήο. Οη πδαηηθέο αλάγθεο ησλ αξδεπφκελσλ εθηάζεσλ ζηελ Λεθάλε Λάξηζαο είλαη κεγαιχηεξεο απφ ηηο εηήζηεο δηεζνχκελεο πνζφηεηεο ζηνλ ππφγεην πδξνθφξν νξίδνληα. Γη απηφ ηνλ ιφγν έρνπκε έιιεηκκα ηνπ πδαηηθνχ ηζνδπγίνπ, κε απνηέιεζκα ηελ ζπλερή πηψζε ηεο πδξνζηαηηθήο ζηάζκεο. Έηζη ινηπφλ εμεγείηαη θαη ε πηψζε ηεο ζηάζκεο κε έιιεηκκα ηα 30-40 κέηξα πνπ παξαηεξείηαη ζήκεξα. Ζ γεσγξαθηθή θαηαλνκή ησλ ξεγκαηψζεσλ ηνπ εδάθνπο παξαηεξνχκε φηη αλαπηχζζεηαη ζηα φξηα ησλ πδξνγεσινγηθψλ ελνηήησλ θαη ησλ επηκέξνπο δσλψλ πδξνθνξίαο. Οη πδξνγεσινγηθέο ελφηεηεο έρνπλ ζαλ Α/θφ θαη Γ/θφ φξην ηνλ δξφκν Λάξηζαο Βφινπ θαη ΠΑΘΔ αληίζηνηρα. Γπηηθφηεξα ηεο ΠΑΘΔ αλαπηχζζνληαη πιεην-πιεηζηνθαηληθά ηδήκαηα κε κηθξή πδξνθνξία θαη δνκνχληαη απφ ζθιεξέο θφθθηλεο αξγίινπο ζθιεξέο κάξγεο θξνθαινπαγή θαη ακκνράιηθα, πιηθά ηα νπνία έρνπλ δηαγελεζεί ζηνλ γεσινγηθφ ρξφλν. Αλαηνιηθά ηεο Δ.Ο. Λάξηζαο Βφινπ είλαη ην θεληξηθφ ηκήκα ηεο Κάξιαο, φπνπ αλαπηχζζνληαη ηδήκαηα ιηκλαίαο πξνέιεπζεο, ιηζνινγηθήο ζχζηαζεο απφ αξγηιντιχεο θαη ιίγν ςηιή άκκν. Ζ πδξνθνξία ηνπο είλαη κηθξή θαη δελ 30

έρνπκε εθκεηάιιεπζε, παξά κφλνλ κηθξή ζηξάγγηζε πξνο ηελ πδξνγεσινγηθή ελφηεηα πνπ αλαπηχζζεηαη ζηε πεξηνρή κεηαμχ ηεο Δ.Ο. Λάξηζαο Βφινπ θαη ΠΑΘΔ. ηελ ελφηεηα απηή φπσο αλέθεξα παξαπάλσ αλαπηχζζνληαη ηξεηο δψλεο πδξνθνξίαο Υάιθε Κπςέιε ηεθαλνβίθεην, Ρηδφκπινο. Ζ ελφηεηα απηή επξίζθεηαη ππφ θαζεζηψο έληνλεο εθκεηάιιεπζεο κε απνηέιεζκα κία πηψζε ζηάζκεο >ή= 40Μ. πλέπεηα απηνχ είλαη ην θαηλφκελν ηεο ζηεξενπνίεζεο ησλ ιεπηφθνθθσλ πιηθψλ ηεο εδαθηθήο κάδαο πνπ έρεη ζρήκα νξζνγσλίνπ κε ηελ κεγάιε πιεπξά δηεχζπλζεο ΒΓ-ΝΑ. Λφγσ ηεο βχζηζεο απηήο ηεο εδαθηθήο κάδαο έρεη ζαλ απνηέιεζκα ζηα άθξα ηνπ νξζνγσλίνπ λα δεκηνπξγνχληαη ξσγκέο δηαζηνιήο (εθειθπζκφο) θαη ζην θέληξν λα έρνπκε δπλάκεηο ζπκπίεζεο. Απηφ έρεη ζαλ απνηέιεζκα ε θχξηα αλάπηπμε ησλ ξεγκάησλ λα είλαη θαηά ηελ δηεχζπλζε ηνπ κεγάινπ άμνλα ηεο ιεθάλεο θαη δεπηεξεπφληνο θάζεηα πξνο ηνλ κεγάιν άμνλα. 4.2. Γεωηερληθέο ηνκέο ππνινγηζκνύ ηα ρήκαηα 4.1 θαη 4.2 παξνπζηάδνληαη ε ζηξσκαηνγξαθία θαη αλψηαηεο ζηάζκεο ηνπ πδάηηλνπ νξίδνληα θαηά ην 1980 θαη ην 2003 ζηηο πεξηνρέο ηνπ Αξκελίνπ θαη ηεο Υάιθεο. Οη δχν απηέο ζηξσκαηνγξαθίεο επηιέγνληαη δηφηη παξνπζηάδνπλ ηελ κέγηζηε πηψζε ηνπ πδάηηλνπ νξίδνληα πνπ είλαη 46 m γηα ηελ πξψηε θαη 50 m γηα ηελ δεχηεξε αληίζηνηρα. Ζ ζηξσκαηνγξαθία ζηελ ηνκή ηνπ ρήκαηνο 4.1 πεξηιακβάλεη έλα επηθαλεηαθφ ζηξψκα καιαθήο αξγίινπ κε ςηιή άκκν θαη ηχξθε απφ 50 m σο - 2 m, έλα ζηξψκα αξγίινπ κε ακκνράιηθα θαη θξνθαινπαγή απφ -2 m σο -70 m, έλα λενγελέο ζηξψκα απνηεινχκελν απφ κάξγεο, άκκνπο θαη θξνθαινπαγή απφ -70 m σο -80 m, θάησ απφ ην νπνίν ππάξρεη ζρηζηφιηζνο. Ζ αλψηαηε ζηάζκε ηνπ πδάηηλνπ νξίδνληα ήηαλ αξρηθά ζην πςφκεηξν 44 m ην 1980 θαη ζην πςφκεηξν -2 m ην 2003. Παξνκνίσο, ε ζηξσκαηνγξαθία ζηελ ηνκή ηνπ ρήκαηνο 4.2 πεξηιακβάλεη έλα επηθαλεηαθφ ζηξψκα καιαθήο αξγίινπ κε ςηιή άκκν θαη ηχξθε απφ 60 m σο -20 m, έλα ζηξψκα αξγίινπ κε ακκνράιηθα θαη θξνθαινπαγή απφ -20 m 31

σο -160 m, έλα λενγελέο ζηξψκα απνηεινχκελν απφ κάξγεο, άκκνπο θαη θξνθαινπαγή απφ -160 m σο -190 m, θάησ απφ ην νπνίν ππάξρεη ζρηζηφιηζνο. Ζ αλψηαηε ζηάζκε ηνπ πδάηηλνπ νξίδνληα ήηαλ αξρηθά ζην πςφκεηξν 50 m ην 1980 θαη ζην πςφκεηξν 0 m ην 2003. Οη παξάκεηξνη πνπ απαηηνχληαη γηα ηελ αλάιπζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ζηεξενπνίεζεο ιφγσ πηψζεο ηνπ πδάηηλνπ νξίδνληα είλαη ν δείθηεο ζπκπηεζηφηεηαο C C, ν δείθηεο θελψλ e, ε ηάζε πξνθφξηηζεο ζ vmax, ν ζπληειεζηήο ζηεξενπνηήζεσο C v θαη νη ζπλζήθεο ζηξάγγηζεο γηα θάζε ζηξψζε. ην ρήκα 4.3 παξνπζηάδνληαη νη ηηκέο ηνπ δείθηε ζπκπηεζηφηεηαο C C απφ (α) εξγαζηεξηαθέο δνθηκέο απφ ηελ κηθξνδσληθή κειέηε ηεο πφιεο ηεο Λάξηζαο (β) εξγαζηεξηαθέο δνθηκέο απφ γεσηερληθέο κειέηεο γηα άιιεο θαηαζθεπέο ζηελ πφιε ηεο Λάξηζαο (Γεσγλψζε). Σα δεδνκέλα δίδνληαη ζηα δηάθνξα βάζε πνπ αληηζηνηρνχλ. Όπσο θαίλεηαη ζην ρήκα 4.3, ηα δεδνκέλα δελ θαιχπηνπλ βάζε ηα νπνία είλαη κεγαιχηεξα ησλ 30 m. ην ρήκα 4.4 παξνπζηάδνληαη νη ηηκέο ηνπ δείθηε επαλαζπκπίεζεο C r απφ εξγαζηεξηαθέο δνθηκέο απφ γεσηερληθέο κειέηεο γηα άιιεο θαηαζθεπέο ζηελ πφιε ηεο Λάξηζαο (Γεσγλψζε). ηα ρήκαηα 4.5 θαη 4.6 παξνπζηάδνληαη ηξία ζελάξηα ηηκψλ ηνπ δείθηε ζπκπηεζηφηεηαο C c κε ην βάζνο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ αλάιπζε γηα ηελ πεξηνρή Αξκελίνπ θαη Υάιθεο αληίζηνηρα. ε θάζε κία απφ ηηο δχν πεξηνρέο εμεηάδνληαη ηα ζελάξηα Α, Β, θαη C κε ηηκέο ηνπ C c πνπ ηνπιάρηζηνλ ζηα άλσ 30 m είλαη αξθεηά κηθξέο ζε ζρέζε κε ηελ κεηαβιεηφηεηα ησλ πξαγκαηηθψλ δεδνκέλσλ. Γηα ην ππφινηπν βάζνο νη ηηκέο κεηψλνληαη πεξαηηέξσ θαη κεδελίδνληαη ζην ζρηζηφιηζν, φπσο θαίλεηαη ζηα ζρήκαηα. 32

4.3. Αξηζκεηηθή αλάιπζε κε ηνπηθά πξνζνκνηώκαηα θαη απνηειέζκαηα γηα ηελ πεξηνρή Αξκελίνπ Γηα ηελ πεξηνρή ηνπ Αξκελίνπ, νη θαζηδήζεηο νθείινληαη ζε πηψζε ηνπ πδάηηλνπ νξίδνληα θαηά πεξίπνπ 46 m ζε δηάζηεκα 23 εηψλ, κε αξρή ην 1980. Σν αξηζκεηηθφ κνληέιν πξνζνκνηψλεη ηελ πηψζε ηνπ Τ.Ο. κε ξπζκφ 2 m αλά έηνο. Γηα ιφγνπο απινπνίεζεο ηεο αξηζκεηηθήο αλάιπζεο, εθηειείηαη κία ζεηξά απφ ζπλερείο πηψζεηο ηνπ Τ.Ο. θαηά 6 m αλά ηξία έηε απφ ην 1980 κέρξη ην 2003. Μεηά ην 2003 γίλεηαη ε ππφζεζε φηη ιακβάλνληαη κέηξα πνπ ζηαζεξνπνηνχλ ηνλ Τ.Ο. ζηα -2 m. ηελ πξαγκαηηθφηεηα, αλ ιπζεί ην λνκνζεηηθφ ζέκα θαη ιεθζνχλ θαηάιιεια κέηξα, ε αλακελφκελε ζηαζεξνπνίεζε ηνπ Τ.Ο. αλακέλεηαη ην λσξίηεξν ην έηνο 2010. Ζ αξηζκεηηθέο αλαιχζεηο πνπ εθηεινχληαη πξνζνκνηψλνπλ ην θαηλφκελν ηεο ζηεξενπνίεζεο ζε έλα πνιπζηξσκαηηθφ εδαθηθφ ζρεκαηηζκφ. Γηα ηηο αλαιχζεηο πνπ παξνπζηάδνληαη, ρξεζηκνπνηνχληαη κφλν ηα ηνπηθά πξνζνκνηψκαηα, δεδνκέλνπ φηη ηα ππάξρνληα ζηνηρεία ζην ζηάδηα απηφ έρνπλ ζεκαληηθέο αβεβαηφηεηεο θαη ε ρξήζε πην ζχλζεησλ κνληέισλ δελ είλαη ζθφπηκε. Ζ θαηαλνκή ησλ ηειηθψλ θαζηδήζεσλ ζηεξενπνηήζεσο κε ην βάζνο γηα ηα ζελάξηα Α, Β θαη C δίδεηαη ζην ρήκα 4.7. Ζ ππνινγηδφκελεο ηειηθέο θαζηδήζεηο ζηεξενπνηήζεσο ιφγσ πηψζεο ηνπ πδάηηλνπ νξίδνληα γηα ηα δχν ζελάξηα είλαη αληίζηνηρα πεξίπνπ 0.6 m, 0.9 m θαη 1.2 m. Παξφιν πνπ νη ηηκέο ηνπ δείθηε ζπκπίεζεο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ είλαη ζρεηηθά κηθξέο, νη θαζηδήζεηο απηέο είλαη αξθεηά ζεκαληηθέο, θαζφηη ε αχμεζε ηεο ηάζεο είλαη ζεκαληηθή (κέγηζηε ηηκή 460 kpa ζην βάζνο -52 m θαη παξακέλεη ακείσηε ζε κεγαιχηεξα βάζε) θαη ην εδαθηθφ πιηθφ ιακβάλεηαη φηη είλαη θαλνληθά ζηεξενπνηεκέλν ιφγσ ηεο πξνέιεπζεο ηνπ απφ απφζεζε ιηκλαίσλ ηδεκάησλ. Αλ νη κειινληηθέο πεηξακαηηθέο δνθηκέο δείμνπλ φηη ην έδαθνο είλαη ππεξζηεξενπνηεκέλν θαη/ή ιηγφηεξν ζπκπηεζηφ, ηφηε νη ηειηθέο θαζηδήζεηο ζηεξενπνηήζεσο ζα πεξηνξηζζνχλ. 33

ην ρήκα 4.8 παξνπζηάδεηαη ε ρξνληθή εμέιημε ησλ θαζηδήζεσλ γηα ηα δχν ζελάξηα Α, Β θαη C ζηελ πεξηνρή ηνπ Αξκελίνπ. Ζ αβεβαηφηεηα ζηελ ρξνληθή εμέιημε είλαη κεγαιχηεξε απφ εθείλε ζηελ ηηκή ηεο ηειηθήο θαζίδεζεο ζηεξενπνηήζεσο θαζφηη ν πξαγκαηηθφο ξπζκφο ζηεξενπνηήζεσο εμαξηάηαη απφ ηηο ηηκέο ηνπ ζπληειεζηή ζηεξενπνηήζεσο θαη απφ ηηο ζπλζήθεο ζηξάγγηζεο πνπ δεκηνπξγεί ε χπαξμε πηζαλψλ ιεπηψλ ζηξψζεσλ δηαπεξαηψλ πιηθψλ πνπ δελ θαίλνληαη ζηηο δηαζέζηκεο γεσηερληθέο ηνκέο. Μαδί κε ηελ εμέιημε ησλ θαζηδήζεσλ γηα ηα δχν ζελάξηα, παξνπζηάδεηαη θαη κία παξαηήξεζε θαζίδεζεο ζηελ Μαγνχια ην έηνο 1996, φπνπ έλαο ζσιήλαο κήθνπο 75 m εμήιζε ηνπ εδάθνπο θαηά 0.5 m ιφγσ θαζηδήζεσλ ζηεξενπνηήζεσο ηνπ γχξσ εδάθνπο. ηελ πεξηνρή απηή ην εδαθηθφ πξνθίι ελδέρεηαη λα είλαη δηαθνξεηηθφ, θαζψο ε βάζε ηνπ ζσιήλα εδξάδεηαη ζε ζπκπαγή αζβεζηφιηζν. (Kaplanidis and Fountoulis 1997). Οη θαζηδήζεηο φκσο ησλ 0.5 m πνπ παξαηεξήζεθαλ ζην έδαθνο γχξσ απφ ηνλ ζσιήλα είλαη ζε ζπκθσλία κε ηηο πξνβιεπφκελεο θαζηδήζεηο γηα ηελ πεξίνδν εθείλε 34

50 m 44 m 0m 70 m 80 m ρήκα 4.1. Δδαθηθφ πξνθίι θαη πηψζε ηνπ πδάηηλνπ νξίδνληα ζηελ πεξηνρή Αξκελίνπ 35

ρήκα 4.2. Δδαθηθφ πξνθίι θαη πηψζε ηνπ πδάηηλνπ νξίδνληα ζηελ πεξηνρή Υάιθεο. 36

ρήκα 4.3. Καηαλνκή ηνπ δείθηε ζπκπηεζηφηεηαο C c κε ην βάζνο απφ (α) εξγαζηεξηαθέο δνθηκέο απφ ηελ κηθξνδσληθή κειέηε ηεο πφιεο ηεο Λάξηζαο (β) εξγαζηεξηαθέο δνθηκέο απφ γεσηερληθέο κειέηεο γηα άιιεο θαηαζθεπέο ζηελ πφιε ηεο Λάξηζαο (Γεσγλψζε). 37

ρήκα 4.4. Γείθηεο ζπκπηεζηφηεηαο C c θαη επαλαζπκπίεζεο C r κε ην βάζνο απφ εξγαζηεξηαθέο δνθηκέο απφ γεσηερληθέο κειέηεο γηα άιιεο θαηαζθεπέο ζηελ πφιε ηεο Λάξηζαο (Γεσγλψζε). 38

A B C A B C ρήκα 4.5. Σξία ζελάξηα ηηκψλ (Α, Β θαη C) ηνπ δείθηε ζπκπηεζηφηεηαο C c κε ην βάζνο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ αλάιπζε γηα ηελ πεξηνρή ηνπ Αξκελίνπ. 39

A B C A B C ρήκα 4.6. Σξία ζελάξηα ηηκψλ (Α, Β θαη C) ηνπ δείθηε ζπκπηεζηφηεηαο C c κε ην βάζνο πνπ ρξεζηκνπνηνχληαη ζηελ αλάιπζε γηα ηελ πεξηνρή ηεο Υάιθεο. 40

ρήκα 4.7 Καηαλνκή θαζηδήζεσλ κε ην βάζνο γηα ηα ζελάξηα Α, Β θαη C ζηελ πεξηνρή ηνπ Αξκελίνπ. 41

A B C ρήκα 4.8 Δμέιημε ησλ θαζηδήζεσλ γηα ηα ζελάξηα Α, Β θαη C ζηελ πεξηνρή ηνπ Αξκελίνπ. Ο καχξνο θχθινο ππνδειψλεη ηελ παξαηήξεζε θαζίδεζεο 0.5 m ζηελ πεξηνρή Μαγνχια θαηά ην 1996. 42

4.4. Αξηζκεηηθή αλάιπζε κε ηνπηθά πξνζνκνηώκαηα θαη απνηειέζκαηα γηα ηελ πεξηνρή Υάιθεο Γηα ηελ πεξηνρή ηεο Υάιθεο, νη θαζηδήζεηο νθείινληαη ζε πηψζε ηνπ πδάηηλνπ νξίδνληα απφ ηα 50 m ζηα 0 m ζε δηάζηεκα 23 εηψλ, κε αξρή ην 1980. Ζ πηψζε ηνπ Τ.Ο. εθηειείηαη κία ζεηξά απφ ζηαδηαθέο πηψζεηο θαηά 6 m αλά ηξία έηε απφ ην 1980 κέρξη ην 2003. Μεηά ην 2003 γίλεηαη ε ππφζεζε φηη ν Τ.Ο. ζηαζεξνπνηείηαη ζηα 0 m. Ζ αξηζκεηηθή αλάιπζε πξνζνκνηψλεη ην θαηλφκελν ηεο ζηεξενπνίεζεο γηα έλα πνιπζηξσκαηηθφ εδαθηθφ ζρεκαηηζκφ. Ζ θαηαλνκή ησλ ηειηθψλ θαζηδήζεσλ ζηεξενπνηήζεσο κε ην βάζνο γηα ηα ζελάξηα Α, Β θαη C δίδεηαη ζην ρήκα 4.9. Οη ππνινγηδφκελεο ηειηθέο θαζηδήζεηο ζηεξενπνηήζεσο ιφγσ πηψζεο ηνπ πδάηηλνπ νξίδνληα γηα ηα δχν ζελάξηα είλαη αληίζηνηρα πεξίπνπ 0.9 m, 1.3 m θαη 1.7 m. Παξφιν πνπ νη ηηκέο ηνπ δείθηε ζπκπίεζεο πνπ ρξεζηκνπνηήζεθαλ είλαη ζρεηηθά κηθξέο, νη θαζηδήζεηο απηέο είλαη αξθεηά ζεκαληηθέο, θαζφηη ε αχμεζε ηεο ηάζεο είλαη ζεκαληηθή (κέγηζηε ηηκή 50 kpa ζην βάζνο -60 m θαη παξακέλεη ακείσηε ζε κεγαιχηεξα βάζε) θαη ην εδαθηθφ πιηθφ ιακβάλεηαη φηη είλαη θαλνληθά ζηεξενπνηεκέλν ιφγσ ηεο πξνέιεπζεο ηνπ απφ απφζεζε ιηκλαίσλ ηδεκάησλ. Οη παξαδνρέο απηέο είλαη ππνζέζεηο εξγαζίαο πνπ γίλνληαη αλαγθαζηηθά θαη ζα αλαζεσξεζνχλ κε ηελ χπαξμε πεηξακαηηθψλ δεδνκέλσλ. ην ρήκα 4.9 παξνπζηάδεηαη ε ρξνληθή εμέιημε ησλ θαζηδήζεσλ γηα ηα ζελάξηα Α, Β θαη C ζηελ πεξηνρή ηεο Υάιθεο. Απφ ηα απνηειέζκαηα πνπ παξνπζηάδνληαη ζηα ρήκαηα 4.7-4.10 πξνθχπηεη φηη, κε βάζε ηα ππάξρνληα ειιηπή δεδνκέλα θαη ηηο ππνζέζεηο εξγαζίαο, νη αλακελφκελεο θαζηδήζεηο είλαη ζεκαληηθέο θαη ζα κπνξνχζαλ λα δεκηνπξγήζνπλ ζεκαληηθά πξνβιήκαηα ζηηο θαηαζθεπέο πνπ είλαη ζηελ πεξηνρή. Οη παξαηεξήζεηο ησλ θαζηδήζεσλ (0.25 m 0.5 m) κέρξη ην 1996 είλαη ζε ζρεηηθή ζπκθσλία κε ηηο ππνινγηζηηθέο πξνβιέςεηο γηα εθείλε ηελ πεξίνδν. Παξά ην κεγάιν κέγεζνο ησλ θαζηδήζεσλ απηψλ, ιίγεο ζρεηηθά θαηαζθεπέο ππέζηεζαλ βιάβεο θαζψο νη δηαθνξηθέο θαζηδήζεηο είλαη αξθεηά κηθξφηεξεο ή εληνπίδνληαη είλαη ζπγθεληξσκέλεο ηνπηθά εκθαληδφκελεο ππφ κνξθή ξεγκάησλ. 43

ρήκα 4.9 Καηαλνκή θαζηδήζεσλ κε ην βάζνο γηα ηα ζελάξηα Α, Β θαη C ζηελ πεξηνρή ηεο Υάιθεο. 44

A B C ρήκα 4.10 Δμέιημε ησλ θαζηδήζεσλ γηα ηα ζελάξηα Α, Β θαη C ζηελ πεξηνρή ηεο Υάιθεο. 45

5. ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ-ΠΡΟΣΑΔΗ Α) Λφγσ ησλ αληιήζεσλ γηα άξδεπζε έρεη ηαπεηλσζεί ν Τ.Ο. ζηελ επξχηεξε πεξηνρή ηεο ζεζζαιηθήο πεδηάδαο θη έρνπλ θαηαγξαθεί ξεγκαηψζεηο ιφγσ ζεκαληηθψλ θαζηδήζεσλ ησλ ζπκπηεζηψλ πιηθψλ. Β) Παξνπζηάζηεθε κία αξρηθή κειέηε ηνπ θαηλνκέλνπ πνπ βαζίδεηαη ζε πεξηνξηζκέλα ζηνηρεία γηα ην επηθαλεηαθφ ζηξψκα κφλνλ θαη ηξεηο ππνζέζεηο εξγαζίαο γηα ηα βαζχηεξα ζηξψκαηα. Σν ζελάξην Α είλαη ην πην αηζηφδνμν, θαζφηη ππνζέηεη κηθξή ζπκπηεζηφηεηα ησλ βαζχηεξσλ ζηξσκάησλ θαη ζρεηηθά γξήγνξε εμέιημε ηνπ θαηλνκέλνπ. Δπνκέλσο νη θαζηδήζεηο είλαη ζρεηηθά κηθξφηεξεο θαη ην κεγαιχηεξν κέξνο έρεη ήδε γίλεη. Σν ζελάξην C, είλαη ην δπζκελέζηεξν θαζφηη ππνζέηεη κεγάιε ζπκπηεζηφηεηα ησλ βαζχηεξσλ ζηξσκάησλ θαη ζρεηηθά αξγή εμέιημε ηνπ θαηλνκέλνπ. Δπνκέλσο νη θαζηδήζεηο είλαη ζεκαληηθέο θαη ην κεγαιχηεξν ηκήκα δελ έρεη γίλεη αθφκε. Σν ζελάξην B ππνζέηεη ηηκέο ζπκπηεζηφηεηαο κεηαμχ ησλ ζελαξίσλ Α θαη C. ηηο αλαιχζεηο πνπ παξνπζηάζζεθαλ, ππνηίζεηαη φηη ν Τ.Ο. ζηαζεξνπνηείηαη ην 2003. ηελ ππνζεηηθή απηή πεξίπησζε, νη ειάρηζηεο αλακελφκελεο θαζηδήζεηο (ζελάξην Α) είλαη ηεο ηάμεο ησλ 0.6-0.9 m, ελψ νη κέγηζηεο αλακελφκελεο θαζηδήζεηο (ζελάξην C) είλαη ηνπηθά ηεο ηάμεο ησλ 1.2-1.7 m. Πξνθαλψο ην εχξνο δηαθχκαλζεο ησλ αλακελφκελσλ θαζηδήζεσλ είλαη πνιχ κεγάιν θαη δηα ηνχην επηβάιιεηαη ε δηεμαγσγή γεσηξήζεσλ θαη εξγαζηεξηαθψλ δνθηκψλ. Δπηζεκαίλεηαη φηη, αλ ε ζπλερήο θαη αλεμέιεγθηε άληιεζε νδεγήζεη ζε πηψζε ηνπ Τ.Ο. θαη ζηελ πεξηνρή ηεο Λάξηζαο, αθφκε θαη γηα ην επλντθφηεξν ζελάξην ηα πξνβιήκαηα ζα είλαη πνιχ ζεκαληηθά. Γ) Γηα πεξηζζφηεξν αθξηβή κειέηε ηνπ θαηλνκέλνπ ρξεηάδνληαη ζηνηρεία πνπ αθνξνχλ ηα πάρε θαη ηηο ηδηφηεηεο ησλ πιηθψλ ησλ πξνζρψζεσλ, ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηεο ζέζεο ηνπ Τ.Ο. θαη κεηξήζεηο ησλ θαζηδήζεσλ. Γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ησλ παξακέηξσλ πνπ πξναλαθέξζεθαλ απαηηείηαη : 46

- Ζ εθηέιεζε βαζηψλ γεσηξήζεσλ (κέρξη ην ππφβαζξν). - Δξγαζηεξηαθέο δνθηκέο γηα ηνλ πξνζδηνξηζκφ ηνπ κέηξνπ ζπκπηεζηφηεηαο ησλ πιηθψλ. - Αθξηβή ζηνηρεία ηεο κεηαβνιήο ηνπ Τ.Ο. - Μεηξήζεηο ηνπ απφιπηνπ πςφκεηξνπ ζε δηάθνξα ζεκεία θαηά ηελ ηειεπηαία 20 εηία. Σα ζηνηρεία απηά ζα επηηξέςνπλ κία πην ιεπηνκεξή κνληεινπνίεζε θαη αλάιπζε ηεο ζπκπεξηθνξάο ηνπ εδάθνπο. εκεηψλεηαη φηη ζηελ πεξίπησζε πνπ ζα γίλνπλ νη θαηάιιειεο γεσηξήζεηο θαη νη εξγαζηεξηαθέο δνθηκέο, ηα απνηειέζκαηα ζα πεξηέρνπλ θαη πάιη αβεβαηφηεηεο θαζφζνλ (α) ε δεηγκαηνιεςία ζηηθξνχ εδάθνπο απφ ζεκαληηθά βάζε ζα επηθέξεη δηαηαξαρέο ζηα δνθίκηα θαη (β) ν εληνπηζκφο πηζαλφλ ιεπηψλ ζηξψζεσλ δηαπεξαηψλ πιηθψλ πνπ επεξεάδνπλ ηνλ ξπζκφ ζηεξενπνίεζεο είλαη αξθεηά δπζρεξήο. Γηα ηνλ ιφγν απηφ, εθηφο απφ ην πξφγξακκα ησλ γεσηξήζεσλ θαη δνθηκψλ, επηβάιιεηαη ε εγθαηάζηαζε δηθηχνπ γηα ηελ ζπλερή παξαθνινχζεζε ηνπ Τ.Ο. θαη ησλ θαζηδήζεσλ ζηελ επξεία πεξηνρή. Οη κεηξήζεηο απηέο ζα επηηξέςνπλ ηελ βαζκνλφκεζε ηνπ πξνζνκνηψκαηνο κε ζηφρν ηελ βειηίσζε ησλ πξνβιέςεσλ ησλ απνηειεζκάησλ δηαθφξσλ ζελαξίσλ κειινληηθψλ δξάζεσλ. Γ) Πξνηείλνληαη λα ιεθζνχλ ηα εμήο κέηξα: Άκεζνο θαη απζηεξφο έιεγρνο ησλ αληιήζεσλ γηα ειαρηζηνπνίεζε ησλ κειινληηθψλ πξφζζεησλ θαζηδήζεσλ. εκεηψλεηαη φηη γηα ηελ ζηαζεξνπνίεζε ηνπ Τ.Ο. ζα απαηηεζεί έλα δηάζηεκα ηνπιάρηζηνλ έμε εηψλ, πνπ πεξηιακβάλεη έλα ρξφλν γεσηερληθψλ εξεπλψλ θαη αλάιπζεο, δχν ρξφληα γηα ηελ λνκνζεηηθή ξχζκηζε, θαη ηξία ρξφληα γηα ηελ ζηαδηαθή εθαξκνγή ηνπ λφκνπ. 47

Απαγφξεπζε λέσλ γεσηξήζεσλ, εθηφο εμαηξεηηθψλ πεξηπηψζεσλ θαη κε εηδηθή άδεηα. Μέηξεζε ηνπ ζπλνιηθνχ φγθνπ λεξνχ πνπ αληιείηαη Άκεζε αμηνπνίεζε ησλ επηθαλεηαθψλ πδάησλ κε θαηαζθεπή ιηκλνδεμακελψλ θαη θαλαιηψλ γηα εκπινπηηζκφ ηνπ πδξνθφξνπ νξίδνληα θαη κείσζε ηεο άληιεζεο θαηά έλα ζεκαληηθφ πνζνζηφ. Δθπφλεζε νινθιεξσκέλεο κειέηεο δηαρείξηζεο ησλ πδάηηλσλ πφξσλ ζηελ πεξηνρή ηεο Θεζζαιίαο κε ζθνπφ ηελ βέιηηζηε δηαρείξηζε ησλ πφξσλ θαη ηνλ θαζνξηζκφ ηνπ επηηξεπφκελνπ πνζνζηνχ άληιεζεο. Μείσζε ηεο ππθλφηεηαο ησλ ρξεζηκνπνηνχκελσλ γεσηξήζεσλ, ηδηαίηεξα θνληά ζε θαηνηθεκέλεο πεξηνρέο θαη ζε πεξηνρέο κε κεγάιε πηψζε ηνπ Τ.Ο. Γεκηνπξγία θηλήηξσλ γηα ελαιιαθηηθέο θαιιηέξγεηεο πνπ ζα είλαη ιηγφηεξν απαηηεηηθέο ζε θαηαλάισζε χδαηνο θαη πεξηζζφηεξν θηιηθέο πξνο ην πεξηβάιινλ. Λήςε κέηξσλ θαηά ηεο ζπαηάιεο ηνπ λεξνχ. Δγθαηάζηαζε δηθηχνπ γηα ηελ ζπλερή παξαθνινχζεζε ηνπ Τ.Ο. ζηελ επξεία πεξηνρή Πξνηείλεηαη ε θαηαγξαθή ησλ ξσγκψλ σο πξνο κήθνο δλζε άλνηγκα ξσγκήο χςνο κεηάπησζεο, νχησο ψζηε λα γίλεη ζηαηηζηηθή επεμεξγαζία κε θαηαζθεπή ξνδνγξακκάησλ θιπ θαη ε ζπζρέηηζε ηνπο κε ηελ ρξήζε Γεσγξαθηθψλ πζηεκάησλ Πιεξνθνξηψλ (ζε δηάθνξα layers, φπσο δψλεο πδξνθνξίαο - ρξήζεηο γεο γεσηξήζεηο θιπ). 48

Δγθαηάζηαζε δηθηχνπ γηα ηελ ζπλερή παξαθνινχζεζε ησλ θαζηδήζεσλ ζηελ επξεία πεξηνρή Βαζκνλφκεζε ηνπ αξηζκεηηθνχ πξνζνκνηψκαηνο κε βάζε ηηο ζπλερείο κεηξήζεηο ησλ θαζηδήζεσλ θαη ηνπ Τ.Ο. ζην δίθηπν, κε ζηφρν ηελ βειηίσζε ησλ πξνβιέςεσλ ησλ απνηειεζκάησλ δηαθφξσλ ζελαξίσλ κειινληηθψλ δξάζεσλ. Σ.Δ.Δ. ΣΜΖΜΑ ΚΔΝΣΡΗΚΖ ΚΑΗ ΓΤΣ. ΘΔΑΛΗΑ ΟΗ ΤΝΣΑΞΑΝΣΔ ΣΖΝ ΜΔΛΔΣΖ ΠΑΝ. ΝΣΑΚΟΤΛΑ ΗΧΑΝ. ΘΑΝΟΠΟΤΛΟ ΑΛ. ΜΠΔΛΔΖ ΣΔΦ. ΛΑΕΑΡΟΠΟΤΛΟ 49

6. ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ 1. Collins JJ (1935) New type seawall built in subsiding lake shore in Venezuela, Eng. News Record, 114, No 12, 405-408. 2. Carbonin et al. (1978), Land subsidence in Ravenna and its similarities with the Venice case, ASCE Conf. on evaluation and prediction of subsidence, Pensacola, Florida, 254-266. 3. Kaplanides A and Fountoulis, D (1997), Subsidence phenomena and ground fissures in Larissa, Karla basin, Greece, Their results in urban and rural environment, Conf. on Engineering Geology and the Environment, Marinos, Koukis and Tsiabaos (Eds), pp 729-735. 4. Kuo-Liang Pan (1997), Controlling land surface subsidence in Taiwan, Conf. on Engineering Geology and the Environment, Marinos, Koukis and Tsiabaos (Eds), pp 943-948. 5. Lockwood, MG (1954), Ground subsides in Houston area, Civ. Engineering, 24, No 6, 48-50. 6. Poland, JF (1958), Land subsidence due to ground water development, ASCE, Irrigation And Drainage Div, 84, paper 1774, 11p. 7. Tezaghi, Peck, Mesri, Soil Mechanics in Engineering Practice, Wiley, 1996. 8. Wilson and Grace (1942), The settlement of London due to underdrainage of London clay, J. of the Inst. of Civ. Engrs., 19, 100-127. 9. Δπαγγειφπνπινο Αζαλάζηνο(2003): Πνζνηηθή θαη πνηνηηθή θαηάζηαζε ππφγεηνπ πδάηηλνπ δπλακηθνχ ιεθάλεο Αλαηνιηθήο Θεζζαιίαο, 3 ν πλέδξην αλάπηπμεο ηεο Θεζζαιίαο, Λάξηζα Γεθέκβξηνο 2003. 50

ΠΑΡΑΡΣΖΜΑ 1. ΦΩΣΟΓΡΑΦΗΔ 2. ΥΑΡΣΔ 3. ΣΟΜΔ ΓΔΩΣΡΖΔΩΝ 4. ΓΗΑΓΡΑΜΜΑΣΑ ΤΜΠΔΡΗΦΟΡΑ ΑΝΩΣΑΣΖ ΣΑΘΜΖ 5. ΓΔΩΛΟΓΗΚΔ ΣΟΜΔ 6. ΣΟΠΟΓΡΑΦΗΚΟΗ ΥΑΡΣΔ ΟΗΚΗΜΩΝ ΝΗΚΖ ΜΔΛΗΑ- ΥΑΛΚΖ 51

1. ΦΩΣΟΓΡΑΦΗΔ 52

53

54

55

56

57

58

2. ΥΑΡΣΔ 59

60

ΔΗΚΟΝΑ 1. Οη λενηεθηνληθέο καθξνδνκέο ηεο Θεζζαιίαο 61

3.ΣΟΜΔ ΓΔΩΣΡΖΔΩΝ 62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

78

79

80

4.ΓΗΑΓΡΑΜΜΑΣΑ ΤΜΠΔΡΗΦΟΡΑ ΑΝΩΣΑΣΖ ΣΑΘΜΖ 81

ΠΗΝΑΚΑ ΜΔΣΡΖΔΩΝ ΑΝΩΣΑΣΖ ΣΑΘΜΖ ΠΗΔΕΟΜΔΣΡΩΝ ΛΔΚΑΝΖ ΑΝΑΣΟΛΗΚΖ ΘΔΑΛΗΑ ΑΜΠΕΛΩΝΑ 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 AD 2 (Μ..=+0,74 m) A.. (m) +0,74 1,60 1,80 1,96 2,42 3,72 2,87 3,85 4,77 4,05 3,96 3,93 3,41 3,42 3,88 3,78 3,19 1,73 2,18 Γh (m) 0,00 2,34 2,54 2,70 3,16 4,46 3,61 4,59 5,51 4,79 4,70 4,67 4,15 4,16 4,52 4,52 3,93 1,00 1,44 AD 5 (Μ..=5 m) A.. (m) 5,80 5,84 5,20 6,12 6,16 6,56 8,15 8,15 8,77 9,05 19,60 12,19 13,60 14,70 15,63 15,20 Γh (m) 0,80 0,84 0,20 1,12 1,16 1,56 3,15 3,15 3,77 4,05 14,60 7,19 8,60 9,30 10,63 10,20 ΓΤΡΣΩΝΗ LB 232 (Μ..=6,6 m) A.. (m) 6,93 6,60 6,64 8,06 9,22 10,80 10,00 11,26 13,79 15,03 15,62 16,03 18,70 22,33 24,00 22,93 22,42 20,15 21,45 24,03 24,00 16,88 17,84 Γh (m) 0,33 0,00 0,04 1,46 2,62 4,20 3,40 4,66 7,19 8,43 9,02 9,43 12,10 15,73 17,40 16,63 15,82 13,55 14,85 17,43 17,40 10,28 11,24 ΟΜΟΡΦΟΥΩΡΙ SR 60 (Μ..=0 m) A.. (m) 3,23 0,95 2,00 2,30 2,29 4,57 7,09 7,11 8,67 9,76 12,12 12,48 11,65 ΚΑΣ. ΚΑΣ. ΚΑΣ. ΚΑΣ. Γh (m) 3,23 0,95 2,00 2,30 2,29 4,57 7,09 7,11 8,67 9,76 12,12 12,48 11,65 SR 72 (Μ..=2,3 m) A.. (m) 2,97 2,83 2,30 2,91 2,90 3,13 5,00 5,13 5,44 7,34-11,92 15,42 17,40 18,60 20,16 20,60 21,89 21,16 22,50 25,83 24,20 Γh (m) 0,67 0,53 0,00 0,61 0,60 0,83 2,70 2,83 3,14 5,04-9,62 13,12 15,10 16,30 17,86 18,30 19,59 18,86 20,20 23,53 21,90 ΜΕΛΙΟΥΩΡΙ SR 77 (Μ..=5,22 m) A.. (m) 6,75 6,68 6,10 5,85 5,22 6,05 8,00 7,75 8,33 11,08 13,02 12,96 14,02 15,20 16,85 18,45 18,18 20,55 21,03 28,05 26,62 24,22 24,10 24,47 Γh (m) 1,53 1,46 0,88 0,63 0,00 0,83 2,78 2,53 3,11 5,86 7,80 7,74 8,80 9,98 11,63 13,23 12,96 15,33 15,81 15,85 21,40 19,00 18,88 19,25 ΠΛΑΣΤΚΑΜΠΟ SR 29 (Μ..=5,31 m) A.. (m) 7,74 7,54 6,70 6,01 5,31 6,13 8,35 8,90 10,21 11,83 14,45 15,04 16,16 17,76 20,44 22,80 24,44 29,17 32,64 34,21 37,86 38,74 39,46 37,86 Γh (m) 2,43 2,23 1,39 0,70 0,00 0,82 3,04 3,59 4,90 6,52 9,14 9,73 10,83 12,45 15,13 17,49 19,13 23,86 27,33 28,90 32,55 33,43 34,15 32,55 ΕΛΕΤΘΕΡΙΟ Π6Λ (Μ..=0,45 m) A.. (m) 1,00-0,60 0,92 0,54 0,93 1,10 0,45 1,26 1,21 1,85 1,46 1,28 1,16 1,20 1,17 1,08 1,12 0,96 1,35 1,58 1,42 1,08 0,65 Γh (m) 0,55-0,25 0,47 0,09 0,48 0,75 0,00 0,81 0,76 1,40 1,01 0,83 0,71 0,67 0,72 0,63 0,67 0,51 0,90 1,13 0,77 0,43 0,2 SR 35 (Μ..=2,3 m) A.. (m) 3,45 4,68 4,60 4,55 4,80 4,25 4,47 2,30 4,67 3,58 4,28 3,85 3,61 3,76 3,58 3,62 3,58 3,53 3,15 3,71 3,75 3,40 3,38 3,35 Γh (m) 1,15 2,38 2,30 2,25 2,50 1,95 2,17 0,00 2,37 1,28 1,98 1,55 1,31 1,46 1,28 1,32 1,28 1,23 0,85 1,41 1,45 1,10 1,08 1,05 ΠΛΑΙΑ ΡΕ 7 (Μ..=+3,62 m) A.. (m) - 0,00 +2,64 - +3,62 +3,20 0,67 0,00 0,48 1,30 1,75 2,03 2,94 2,24 1,91 2,04 1,84 8,70 5,05 3,00 Γh (m) - 3,62 0,98-0,00 0,42 4,29 3,62 4,10 4,92 5,37 5,65 6,56 5,86 5,53 5,66 5,46 12,32 8,67 0,00

1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1998 1999 2000 2001 2002 ΡΕ 7α (Μ..=+0,1 m) A.. (m) 0,00 +0,10 0,15 0,00 0,00 0,05 0,73 1,23 1,00 1,73 1,58 1,75 1,45 2,34 1,92 2,20 5,52 Γh (m) 0,10 0,00 0,25 0,10 0,10 0,15 0,83 1,33 1,10 1,83 1,68 1,85 1,55 2,44 2,02 2,30 5,62 ΚΑΣΡΙ 2003 2004 ΡΕ 45 (Μ..=13,63 m) A.. (m) 15,55 15,30 14,50 15,97 15,41 16,14 17,00 13,63 17,01 17,42 18,10 18,00 17,90 17,11 18,24 16,90 17,39 18,63 17,12 18,73 21,78 22,22 17,53 18,25 Γh (m) 1,92 1,67 0,87 2,34 1,78 2,51 3,37 0,00 3,38 3,79 4,47 4,37 4,27 3,48 4,61 3,27 3,76 5,00 3,49 5,10 7,28 8,59 3,40 4,62 ΝΑΜΑΣΑ ΡΕ 50 (Μ..=+1,42 m) A.. (m) 0,19 0,67 +1,42 0,00 0,00 +1,15 0,68 0,80 0,92 2,30 2,37 2,44 2,73 2,85 2,92 3,36 2,70 3,01 3,11 3,11 3,57 2,90 3,10 2,85 Γh (m) 1,61 2,09 0,00 1,42 1,42 0,27 2,10 2,22 2,34 3,72 3,79 3,86 4,15 4,27 4,34 4,78 4,12 4,43 4,53 4,53 3,57 3,92 4,52 1,43 ΜΟΔΕΣΟ AD 11 (Μ..=0,34 m) A.. (m) 5,83 3,88 2,91 4,50 0,34 1,28 5,05 4,30 6,38 9,50 12,31 12,72 13,07 15,31 20,33 20,82 19,65 29,22 28,00 Γh (m) 5,49 3,54 2,57 4,16 0,00 0,94 4,71 3,96 6,04 9,16 11,97 12,38 12,73 14,97 19,99 20,48 19,31 28,88 27,66 ΥΑΛΚΗ SR 30 (Μ..=3,4 m) A.. (m) 8,11 7,40 6,10 4,62 3,40 4,36 8,02 9,42 11,10 13,68 16,90 18,67 20,88 23,26 28,30 31,22 34,20 40,84 43,50 46,45 50,05 52,52 51,20 56,88 Γh (m) 4,71 4,00 2,70 1,22 0,00 0,96 4,62 5,02 7,70 10,28 13,50 15,27 17,48 19,86 24,90 27,82 30,84 37,44 40,10 43,05 46,65 49,12 47,90 53,48 ΚΤΦΔΛΖ SR 32 (Μ..=12,6 m) A.. (m) 16,33 15,45 12,60-14,13 14,93 17,94 19,18 21,60 26,26 31,09 33,30 37,68 42,04 46,87 52,83 56,48 Γh (m) 3,73 2,85 0,00-1,53 2,33 5,34 6,58 9,00 13,66 18,49 20,70 25,08 29,44 34,27 40,23 43,88 SR 43 (Μ..=30,1 m) A.. (m) 32,22 31,34 30,50 30,10 30,55 31,57 35,30 36,62 38,24 41,60 44,77 47,09 49,83 53,35 57,18 61,57 66,05 74,00 76,94 77,77 81,90 81,30 82,31 Γh (m) 2,12 1,24 0,50 0,00 0,45 1,47 5,20 6,52 8,14 11,50 14,67 17,00 19,73 23,25 27,08 31,47 35,95 43,90 46,84 47,67 51,80 51,30 52,21 ΜΔΛΗΑ SR 31 (Μ..=0,1 m) A.. (m) 0,98 0,73 0,35 0,25 0,10 1,16 3,10 2,95 4,33 8,57 12,43 12,98 15,98 17,45 20,54 22,75 24,67 30,12 29,90 31,60 38,37 37,20 34,94 36,40 Γh (m) 0,88 0,63 0,25 0,15 0,00 1,06 3,00 2,85 4,23 8,47 12,33 12,88 15,88 17,35 20,44 22,65 24,57 30,02 29,80 31,50 38,27 37,10 33,00 36,30 PZ 67 (Μ..=+1 m) A.. (m) 0,37 0,30 +0,70 +1,00 +1,00 +0,48 1,58 1,86 2,13 2,97 3,87 3,96 4,67 5,51 7,44 7,53 8,40 11,67 7,42 5,93 9,05 13,75 12,78 13,05 Γh (m) 1,37 1,30 0,30 0,00 0,00 0,52 2,58 2,86 3,13 3,97 4,87 4,96 5,67 6,51 8,44 8,53 9,40 12,67 8,42 6,93 10,05 14,75 13,78 12,05 ΝΗΚΖ SR 66 (Μ..=0,1 m) A.. (m) 0,56 0,10 0,60 0,45 1,66 2,12 5,84 4,97 5,31 12,08 14,46 14,88 17,18 18,18 13,68 13,36 13,74 Γh (m) 0,46 0,00 0,50 0,35 1,56 2,02 5,74 4,87 5,21 11,98 14,36 14,78 17,08 18,08 13,58 13,26 13,64 AG 14 (Μ..=+0,35 m) 2,10 1,57 1,90 1,07 0,35 1,02 3,55 3,85 5,14 9,70 11,36 13,85 15,43 16,51 18,80 19,95 19,33 20,80 17,13 28,30 27,13 29,00 A.. (m) 20,14 Γh (m) 2,45 1,92 2,25 1,42 0,00 1,37 3,90 4,20 5,49 10,05 11,71 14,20 15,78 16,86 19,15 20,30 19,68 21,15 17,48 28,65 26,78 29,35 19,79 ΚΑΝΑΛΗΑ PZ 64 (Μ..=4,46 m) 5,96 12,62 83

1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 A.. (m) 8,56 4,46 14,30 16,41 13,44 14,14 16,70 8,05 13,23 19,23 18,63 14,78 17,38 16,13 13,98 11,24 12,90 15,93 14,32 19,61 18,09 14,05 Γh (m) 4,10 0,00 9,84 11,95 8,98 9,68 12,24 3,59 8,77 14,77 14,17 10,32 12,92 11,67 9,52 6,78 8,44 11,47 9,86 15,15 13,63 9,54 1,50 8,12 PZ 65 (Μ..=1,07 m) A.. (m) - 1,07 5,40 14,70 9,15 10,64 24,58 1,45 19,83 18,60 26,96 12,76 23,12 9,45 8,02 3,39 21,13 14,65 23,85 22,15 5,21 1,20 2,32 Γh (m) - 0,00 4,33 13,63 8,08 9,57 23,51 0,38 18,76 17,53 25,89 11,69 22,05 8,38 6,95 2,32 20,06 13,58 22,78 21,08 4,14 0,13 1,25 ΚΑΛΑMAKI SR 68 (Μ..=6,3 m) A.. (m) 12,67 6,30 10,25 17,57 14,21 17,12 19,78 8,20 18,27 19,75 22,37 17,30 19,92 15,34 15,68 13,17 18,69 18,67 14,51 20,88 21,12 Γh (m) 6,37 0,00 3,95 11,27 7,91 10,82 13,48 1,90 11,97 13,45 16,07 11,00 13,62 9,04 9,38 6,87 12,39 12,37 8,21 14,58 14,82 11,80 5,80 LB 202 (Μ..=9,26 m) A.. (m) 16,36 9,26 13,10-10,28 17,23 19,40 13,13 16,94 18,67 20,50 17,12 18,07 17,04 15,93 13,82 18,06 19,03 16,78 20,22 21,22 18,42 12,12 15,11 Γh (m) 7,10 0,00 3,84-1,02 7,97 10,14 3,87 7,68 9,41 11,24 7,86 8,81 7,78 6,67 4,56 8,80 9,77 7,52 10,96 11,96 9,12 2,86 5,85 ΣΔΦΑΝΟΒΗΚΔΗΟ PZ 15 (Μ..=1,1 m) A.. (m) 1,92 2,05 1,80 1,10 2,00 2,59 6,15 5,47 8,63 15,30 18,99 20,23 23,38 24,80 28,80 29,18 29,68 34,77 34,74 37,24 43,22 46,30 40,78 43,41 Γh (m) 0,82 0,95 0,70 0,00 0,90 1,49 5,05 4,37 7,53 14,20 17,89 19,13 22,28 23,70 27,70 28,08 28,58 33,67 33,64 36,14 42,12 45,20 39,68 42,31 LB 310 (Μ..=1,23 m) A.. (m) - 1,23 2,00 1,64 2,00 2,90 6,65 3,22 7,68 14,45 18,61 20,31 21,75 23,55 27,08 27,98 28,70 Γh (m) - 0,00 0,77 0,41 0,77 1,67 5,42 1,99 6,45 13,22 17,38 19,08 20,52 22,32 25,85 26,75 24,77 PIZOMYΛO SR 63α (Μ..=23 m) A.. (m) 23,15 23,62 23,00 24,53 23,97 24,02 24,64 23,21 24,13 26,38 22,60 27,94 30,20 31,78 33,20 34,33 37,15 40,30 40,53 43,15 44,63 43,60 42,60 43,68 Γh (m) 0,15 0,62 0,00 1,53 0,97 1,02 1,64 0,21 1,13 3,38 5,60 4,94 7,20 8,78 10,20 11,33 14,15 17,30 17,53 20,15 21,63 20,60 19,60 20,68 SR 63β (Μ.=13,62m) A.. (m) 16,14 16,60 15,65 15,56 15,82 13,62 15,35 14,13 13,82 14,52 17,18 16,67 17,13 21,98 24,00 25,80 26,84 29,64 30,16 29,68 30,00 30,44 30,30 29,80 Γh (m) 2,52 2,98 2,03 1,94 2,20 0,00 1,73 0,51 0,20 0,90 3,56 3,05 3,51 8,36 10,38 12,18 13,22 16,02 16,54 16,06 13,38 14,82 16,68 16,18 Μ. ΜΟΝΑΣΖΡΗ PZ 68 (Μ..=23,38 m) A.. (m) 26,44 25,78 23,50 23,38 24,74 26,84 29,37 25,82 29,25 28,07 34,02 34,88 37,62 37,65 40,08 ΣΘ. ΣΘ. ΣΘ. ΣΘ. ΣΘ. ΣΘ. Γh (m) 3,06 2,40 0,12 0,00 1,40 3,46 5,99 2,44 5,87 4,69 10,64 11,50 14,24 14,27 16,70 * Μ.. = Μέγηζηε ηάζκε 20εηίαο 1980-2000 (ζε m από ηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο) ** Α.. = Αλώηαηε ηάζκε εθάζηνηε πδξνινγηθνύ έηνπο (ζε m από ηελ επηθάλεηα ηνπ εδάθνπο) *** Γh = Μεηαβνιή ηεο Μεγίζηεο ηάζκεο ηεο 20εηίαο 1980-2000 από ηελ Αλώηαηε ηάζκε ηνπ εθάζηνηε πδξνινγηθνύ έηνπο (Γh = M.. - Α.. ) X.N. = Υωξίο Νεξό Α.Ρ. = Απηόκαηε Ρνή ΚΑΣ. = Καηεζηξάθε ΣΘ. = Δγθαηάζηαζε ηαζκεκέηξνπ από ην A.Π.Θ. 84