ΔΕΟ34 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Ενδεικτική Απάντηση 3 η Γραπτή Εργασία Επιμέλεια: Σαραντής Γιάννης
ΜΕΡΟΣ Α ΕΡΩΤΗΣΗ Α.1 Α) H αποτελεσματικότητα της δημοσιονομικής πολιτικής εξαρτάται από τη κλίση της συνάρτησης και τη συνάρτηση. H δημοσιονομική πολιτική θα είναι πιο αποτελεσματική όσο πιο μικρή είναι η κλίση (Δ/ΔΥ) της και μεγαλύτερη η κλίση (Δ/Δ) της. H έχει μικρή κλίση όσο μικρότερη είναι η ευαισθησία της ζήτησης χρήματος ως προς το εισόδημα και μεγαλύτερη η ελαστικότητα της ζήτησης χρήματος ως προς το επιτόκιο. H έχει μεγάλη κλίση όσο μικρότερη είναι η ελαστικότητα των επενδύσεων ως προς το επιτόκιο. Έστω ότι η κυβέρνηση ασκεί επεκτατική δημοσιονομική αυξάνοντας τις δημόσιες δαπάνες. Η καμπύλη θα μετατοπιστεί προς τα δεξιά και το επιτόκιο και το εισόδημα της οικονομίας θα αυξηθούν. Η αύξηση του εισοδήματος θα είναι υψηλότερη στη περίπτωση που η καμπύλη έχει μικρότερη κλίση (είναι πιο επίπεδη). Συγκεκριμένα για τη καμπύλη 1 που έχει μεγάλη κλίση το επιτόκιο αυξάνεται περισσότερο σε 2 και το εισόδημα λιγότερο σε Υ 2, σε σχέση με το επιτόκιο και το εισόδημα ισορροπίας, 3 και Υ 3 αντίστοιχα που προκύπτουν με την πιο επίπεδη 2. Επομένως η δημοσιονομική πολιτική είναι πιο αποτελεσματική όσο πιο επίπεδη είναι η (Λιανός & Κυρίκος, 2008, σελ. 221-223). Στη περίπτωση αυτή η αύξηση του εισοδήματος που θα προέλθει από την αρχική αύξηση των δημοσίων δαπανών, δεν θα αυξήσει σημαντικά τη ζήτηση χρήματος, με δεδομένο ότι η ζήτηση χρήματος έχει μικρή ευαισθησία στο εισόδημα. Η μικρή αύξηση του εισοδήματος θα προκαλέσει μικρή αύξηση του επιτοκίου και επομένως μικρή μείωση των επενδύσεων. Συνεπώς στη περίπτωση της με μικρή κλίση, η μείωση του εισοδήματος λόγω του εκτοπισμού των επενδύσεων θα είναι μικρή. Παράλληλα το φαινόμενο του εκτοπισμού των ιδιωτικών επενδύσεων θα είναι μικρότερο και η δημοσιονομική πολιτική θα είναι πιο αποτελεσματική όσο πιο μικρή είναι η ελαστικότητα των επενδύσεων ως προς το επιτόκιο, δηλαδή η είναι πιο κάθετη. Η αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής εξαρτάται από τη κλίση της συνάρτησης και της. H νομισματική πολιτική θα είναι πιο αποτελεσματική όσο πιο μεγάλη είναι η κλίση (Δ/ΔΥ) της και μικρότερη η κλίση (Δ/Δ) της. Έστω ότι η Κεντρική Τράπεζα ασκεί επεκτατική νομισματική πολιτική αυξάνοντας τη προσφορά του χρήματος. Η καμπύλη θα μετατοπιστεί προς τα δεξιά και το επιτόκιο ισορροπίας θα μειωθεί, ενώ το εισόδημα ισορροπίας θα αυξηθεί. Η αύξηση του εισοδήματος θα είναι υψηλότερη στη περίπτωση που η καμπύλη έχει μικρότερη κλίση (είναι πιο επίπεδη). Συγκεκριμένα για τη καμπύλη 1 το επιτόκιο μειώνεται περισσότερο σε 2 και το εισόδημα αυξάνεται λιγότερο σε Υ 2 σε σχέση με το επιτόκιο και το εισόδημα ισορροπίας, 3 και Υ 3 που αντίστοιχα προκύπτουν με την πιο επίπεδη 2. Επομένως, η νομισματική πολιτική είναι πιο αποτελεσματική όσο πιο επίπεδη είναι η (Λιανός & Κυρίκος, 2008, σελ. 228-229) H είναι κυρίως πιο επίπεδη όσο μεγαλύτερη είναι η ευαισθησία (ελαστικότητα) των επενδύσεων ως προς το επιτόκιο. Στη περίπτωση αυτή θα χρειάζεται μια μικρή μείωση του επιτοκίου προκειμένου να αυξηθούν σημαντικά οι επενδύσεις και το εισόδημα ισορροπίας.
Σχήμα 1: Η αποτελεσματικότητα της δημοσιονομικής πολιτικής 1 2 2 3 1 1 2 3 Σχήμα 2: Η αποτελεσματικότητα της νομισματικής πολιτικής 1 3 2 2 1 1 2 3
B) i) Στη περίπτωση που ασκηθεί περιοριστική δημοσιονομική πολιτική για το περιορισμό του υψηλού δημοσίου χρέους χωρίς ταυτόχρονη άσκηση επεκτατικής νομισματικής πολιτικής, θα αναμένουμε τη μετατόπιση της συνάρτησης προς τα αριστερά με αποτέλεσμα τη μείωση του εισοδήματος και του επιτοκίου ισορροπίας. Στη περίπτωση αυτή, με σταθερό το επιτόκιο η μείωση του εισοδήματος που θα προέλθει από την αρχική μείωση των δημοσιών (ή αύξηση των φόρων) θα είναι ίση με τον αντίστοιχο πολλαπλασιαστή επί τη μείωση των δαπανών (ή αύξηση των φόρων) (Λιανός & Κυρίκος, 2008, σελ. 232). Η αρχική μείωση του εισοδήματος από 1 σε Υ 2 θα μειώσει τη ζήτηση χρήματος για συναλλακτικούς σκοπούς και συνακόλουθα θα μειώσει το επιτόκιο ισορροπίας από 1 σε 2. Η μείωση του επιτοκίου ισορροπίας θα αυξήσει το επίπεδο των επενδύσεων, αλλά η αύξηση των επενδύσεων δεν είναι αρκετή για να ανακόψει το αρνητικό αποτέλεσμα που έχει η περιοριστική δημοσιονομική πολιτική στο εισόδημα. Το εισόδημα της οικονομίας θα μειωθεί από 1 σε Υ 3 Σχήμα 1: Περιοριστική δημοσιονομική πολιτική Ε 1 2 2 3 1
ii) Στη περίπτωση που ασκηθεί περιοριστική δημοσιονομική πολιτική για το περιορισμό του υψηλού δημοσίου χρέους με ταυτόχρονη άσκηση επεκτατικής νομισματικής πολιτικής, θα αναμένουμε τη μετατόπιση της προς τα αριστερά και τη μετατόπιση της προς τα δεξιά, με αποτέλεσμα τη μείωση του επιτοκίου ισορροπίας. Η τελική μεταβολή στο εισόδημα ισορροπίας είναι αβέβαιη. H μείωση του εισοδήματος κατά το μέγεθος του πολλαπλασιαστή επί την την αρχική μείωση των δημοσίων δαπανών θα μειώσει τη ζήτηση χρήματος για συναλλακτικούς σκοπούς και συνακόλουθα θα μειώσει το επιτόκιο ισορροπίας. H Κεντρική Τράπεζα για να μειώσει τα αρνητικό αποτέλεσμα της μείωσης του εισοδήματος θα αυξήσει τη προσφορά χρήματος με συνέπεια τη περαιτέρω μείωση του επιτοκίου και την αύξηση των επενδύσεων. Η αύξηση των επενδύσεων θα επιφέρει την αύξηση του εισοδήματος της οικονομίας. Η τελική μεταβολή στο εισόδημα εξαρτάται από την έκταση της επεκτατικής νομισματικής πολιτικής σε σχέση με τη περιοριστική δημοσιονομική πολιτική. Εάν η καμπύλη μετατοπιστεί προς τα δεξιά λιγότερο από ότι η μετατοπιστεί προς τα αριστερά, το επιτόκιο θα μειωθεί (από 1 σε 2) και το εισόδημα θα μειωθεί (από Υ 1 σε Υ 3). Στη περίπτωση αυτή η νομισματική πολιτική περιορίζει αλλά δεν εξουδετερώνει πλήρως την αρνητική επίδραση της περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής (Σχήμα 2) Εάν η καμπύλη μετατοπιστεί προς τα δεξιά περισσότερο από ότι η μετατοπιστεί προς τα αριστερά, το επιτόκιο θα μειωθεί (από 1 σε 2) και το εισόδημα θα αυξηθεί (από Υ 1 σε Υ 3). (Σχήμα 3) Εάν η καμπύλη μετατοπιστεί προς τα δεξιά όσο μετατοπιστεί και η προς τα αριστερά, το επιτόκιο θα μειωθεί και το εισόδημα θα παραμείνει σταθερό στο επίπεδο 1 (Σχήμα 4)
Σχήμα 2: Περιοριστική δημοσιονομική πολιτική 1 2 2 3 1 Σχήμα 3: Περιοριστική δημοσιονομική πολιτική 1 2 2 1 3
Σχήμα 4: Περιοριστική δημοσιονομική πολιτική 1 2 2 1 ΕΡΩΤΗΣΗ Α.2 Α) H πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία προκύπτει ως (Λιανός & Κυρίκος, 2008, σελ. 274): ε = e P P = 2 0,5 = 1 1 Σύμφωνα με την ταυτότητα ισορροπίας της αγοράς προϊόντος (Λιανός & Κυρίκος, 2008, σελ. 261) προκύπτει η συνάρτηση : Υ = C + I + G + X M = 100 + 0,3Υ d + 300 2100 + 400 + 200 + 30ε 20 0,3 + 15ε Υ = 980 + 0,3 (Υ 350) 2100 + 45ε 0,3 = 980 + 0,3 105 2100 + 45 1 0,3 = 920 2100 Η συνάρτηση Σύμφωνα με την ταυτότητα ισορροπίας αγοράς χρήματος (Λιανός & Κυρίκος, 2008, σελ. 127) προκύπτει η συνάρτηση l(, ) = Ms 355 100 + 0,5 1000 = P 1 0,5 = 255 + 1000 = 510 + 2000 η συνάρτηση
H συνάρτηση BP αναπαριστά την ισορροπία στον εξωτερικό τομέα και προκύπτει όταν το ισοζύγιο πληρωμών είναι ισοσκελισμένο (BP=0( Στην περίπτωση της πλήρης κινητικότητας το ισοζύγιο πληρωμών θα είναι ισοσκελισμένο και ο εξωτερικός τομέας θα είναι σε ισορροπία, όταν το εγχώριο επιτόκιο είναι ίσο με το επιτόκιο εξωτερικού * συν το ασφάλιστρο κινδύνου θ =*+θ Το εγχώριο επιτόκιο προκύπτει από την εσωτερική ισορροπία (ισορροπία στην αγορά προϊόντος και ισορροπία στην αγορά χρήματος) Επομένως εσωτερική ισορροπία θα έχουμε όταν: = 920 2100 = 510 + 2000 410 = 4100 = 410 4100 = 0,1 Αντικαθιστώντας το στη συνάρτηση της το εισόδημα ισορροπίας είναι ίσο = 920 2100 0,1 = 710 Καθώς το επιτόκιο εσωτερικής ισορροπίας =0,1 είναι ίσο με το επιτόκιο του εξωτερικού *=0,1 συν το ασφάλιστρου κινδύνου θ=0 δηλαδή ισχύει =*+θ συμπεραίνουμε πως το ισοζύγιο πληρωμών είναι ισοσκελισμένο (ΒP=0) και υπάρχει ταυτόχρονη εσωτερική και εξωτερική ισορροπία. Β) Εάν η Κεντρική Τράπεζα αυξήσει την ονομαστική προσφορά χρήματος κατά 50 μονάδες η συνάρτηση θα μετατοπιστεί προς τα δεξιά. Συγκεκριμένα η νέα συνάρτηση θα βρεθεί από l(, ) = Ms (355 + 50) 100 + 0,5 1000 = P 1 0,5 = 305 + 1000 = 610 + 2000 η συνάρτηση Το νέο εγχώριο επιτόκιο προκύπτει από την εσωτερική ισορροπία (ισορροπία στην αγορά προϊόντος και ισορροπία στην αγορά χρήματος): = 920 2100 = 610 + 2000 310 = 4100
= 310 4100 = 0,0756 Αντικαθιστώντας το στη συνάρτηση της το νέο εισόδημα εσωτερικής ισορροπίας είναι ίσο = 920 2100 0,0756 = 761,21 Το νέο επιτόκιο εσωτερικής ισορροπίας =0,0756 είναι μικρότερο από το επιτόκιο του εξωτερικού *=0,1 και το ασφάλιστρου κινδύνου θ=0 δηλαδή ισχύει <*+θ και επομένως υπάρχει έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών. Συγκεκριμένα έχουμε έλλειμμα στο ισοζύγιο πληρωμών( BP<0), καθώς η μείωση του εγχώριου επιτοκίου σε σχέση με το επιτόκιο του εξωτερικού οδήγησε σε αύξηση των εκροών επενδυτικών κεφαλαίων προς το εξωτερικό. Για να αποκατασταθεί η ισορροπία στο ισοζύγιο πληρωμών πρέπει να υποτιμηθεί το εγχώριο νόμισμα. Αυτό όμως δεν μπορεί να συμβεί γιατί είμαστε σε καθεστώς σταθερών ισοτιμιών. Η Κεντρική Τράπεζα της χώρας παρεμβαίνει στην αγορά συναλλάγματος προσφέροντας το ξένο νόμισμα και αγοράζοντας το εγχώριο νόμισμα. Άμεση συνέπεια αυτής της πολιτικής είναι η μείωση των συναλλαγματικών διαθεσίμων, και τη μείωση της προσφοράς του χρήματος. Η καμπύλη μετατοπίζεται προς τα αριστερά στην αρχική θέση μέχρι το σημείο όπου το επιτόκιο και το εισόδημα επιστρέφουν στο αρχικό τους επίπεδο =0,1 και το εισόδημα Υ=710. Συνεπώς η πολιτική αυτή κρίνεται ως τελείως αναποτελεσματική 1=*+θ=0,10 A BP=0 2=0,0756 B (BP<0) 710 761,21
ΜΕΡΟΣ B ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 1 D 2 C 3 A 4 B 5 C 6 B 7 B 8 C 9 B 10 D Βιβλιογραφία Λιανός, Θ & Κυρίκος, Δ (2008), Tόμος Β : Οικονομική Ανάλυση και Πολιτική Μακροοικονομική Ανάλυση, Πάτρα: ΕΑΠ