Ο ρόλος του νοσηλευτή στην κατ οίκον θεραπεία του ασθενούς με καρδιακή ανεπάρκεια Παναγιώτα Σταυριανοπούλου Νοσηλεύτρια Τ.Ε.
Πλάνο ομιλίας Βασικές γνώσεις για την καρδιακή ανεπάρκεια Ο ρόλος του νοσηλευτή στην κατ οίκον θεραπεία του ασθενούς με καρδιακή ανεπάρκεια.
Definition of Heart Failure (HF) HF is a clinical syndrome characterized by typical symptoms: breathlessness, ankle swelling and fatigue and signs: elevated jugular venous pressure, pulmonary crackles and peripheral edema caused by a structural and/or functional cardiac abnormality, resulting in a reduced cardiac output and/or elevated intracardiac pressures at rest or during stress.
Terminology Heart failure with reduced ejection fraction mid-range ejection fraction preserved ejection fraction
The NYHA functional classification Class The NYHA functional classification I No limitation of physical activity. Ordinary physical activity does not cause undue fatigue, palpitation, dyspnea (shortness of breath). II Slight limitation of physical activity. Comfortable at rest. Ordinary physical activity results in fatigue, palpitation, dyspnea (shortness of breath). III Marked limitation of physical activity. Comfortable at rest. Less than ordinary activity causes fatigue, palpitation, or dyspnea. IV Unable to carry on any physical activity without discomfort. Symptoms of heart failure at rest. If any physical activity is undertaken, discomfort increases.
Symptoms and signs typical of heart failure
The goals of treatment To improve : their clinical status, functional capacity and quality of life, prevent hospital admission and reduce mortality
Ορισμός κατ οίκον νοσηλείας Ο Π.Ο.Υ ορίζει την κατ οίκον νοσηλεία ως: «παροχή υγείας στο σπίτι από επαγγελματίες και μη φροντιστές με σκοπό την προαγωγή, αποκατάσταση και διατήρηση του μεγίστου βαθμού ευεξίας, λειτουργικότητας και υγείας του ατόμου περιλαμβάνοντας φροντίδα και για έναν αξιοπρεπή θάνατο». Η νοσηλεία στο σπίτι αποτελεί ζωτικό σημείο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και μαζί με την αγωγή της υγείας αποτελούν την πεμπτουσία της Κοινοτικής Νοσηλευτικής.
Κατ οίκον νοσηλεία Οι κοινωνικές, δημογραφικές και οικονομικές προκλήσεις για τα εθνικά συστήματα υγείας προσανατολίζουν προς νέες μορφές (εξωνοσοκομειακής) φροντίδας υγείας. Η «Νοσοκομειακή περίθαλψη στο σπίτι» είναι ένα νέο μοντέλο φροντίδας, το οποίο τυγχάνει ιδιαίτερης ανάπτυξης - αν και με διαφορετικό τρόπο σε διάφορες χώρες. Αίτια γι αυτή τη στροφή αποτέλεσαν μελέτες που έδειξαν ότι ασθενείς, κυρίως ηλικιωμένοι, διατρέχουν υψηλό κίνδυνο για ανεπιθύμητες καταστάσεις κατά την ενδονοσοκομειακή φροντίδα τους (κατακλίσεις, ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, οξεία σύγχυση, αυξημένη θνητότητα) οι οποίες επιβαρύνουν οικονομικά τα συστήματα υγείας.
Σε ορισμένα μοντέλα λειτουργεί διεπιστημονική ομάδα και σε άλλα ο νοσηλευτής και ο ιατρός είναι οι πρωταγωνιστές. Οι ασθενείς μπορούν να λαμβάνουν μεγάλο εύρος σύνθετων και υψηλού επιπέδου υπηρεσιών κατ οίκον. Οι αναφορές για τη θεραπευτική έκβαση, την ασφάλεια, την ποιότητα ζωής και την ικανοποίηση των ασθενών είναι συγκρίσιμες με αυτές της ενδονοσοκομειακής περίθαλψης. Η υπηρεσία μπορεί να εντάσσεται οικονομικά και λειτουργικά σε ένα νοσοκομείο ή να είναι ανεξάρτητη από αυτό.
Γιατί νοσηλεία στο σπίτι? Αυξανόμενος αριθμός ηλικιωμένων και χρονίως πασχόντων ασθενών μειωμένη δυναμικότητα νοσοκομειακών κλινών. Μεγάλη ζήτηση των υπηρεσιών υγείας από τις ανωτέρω ομάδες συνεχείς μειώσεις του νοσοκομειακού προσωπικού. Γεωγραφική ανισοκατανομή. Αλλά και η «ευκολία» που ζητά ο ασθενής σε συνδυασμό με την τεχνολογική ανάπτυξη (εφαρμογές τηλεϊατρικής) και τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης αύξησαν τη δυνατότητα παροχής σύνθετων και εξειδικευμένων υπηρεσιών με ασφάλεια στο σπίτι.
Tα βασικά μοντέλα (α) Κατ οίκον νοσηλεία ασθενών με χρόνια νοσήματα (καρδιακή ανεπάρκεια, ΧΑΠ, ΑΕΕ κλπ). (β) Κατ οίκον φροντίδα σε μετεγχειρητικούς ασθενείς οι οποίοι μεταφέρονται πρώιμα στο σπίτι τους, και λαμβάνουν μετεγχειρητική νοσηλεία και εξειδικευμένες θεραπείες από νοσηλευτές με μικρή ή καμιά ιατρική παρέμβαση. (γ) Οξεία νοσοκομειακού επιπέδου περίθαλψη στο σπίτι, με σύνθετες νοσηλευτικές παρεμβάσεις και παρουσία ιατρού με επισκέψεις που κυμαίνονται από 1 επίσκεψη/2 3 ημέρες έως 2 3 επισκέψεις/ημέρα: αποφυγή της εισαγωγής στο νοσοκομείο πρώιμη έξοδο από το νοσοκομείο όπου ο ασθενής λαμβάνει την αρχική θεραπεία και τη συνεχίζει στην οικία του.
Ο ρόλος των επαγγελματιών υγείας Στα περισσότερα μοντέλα οι νοσηλευτές είναι υπεύθυνοι για την άμεση παροχή φροντίδας, την παρακολούθηση και το συντονισμό των διαγνωστικών και θεραπευτικών ενεργειών. Το νοσηλευτικό προσωπικό πρέπει να έχει κατάλληλες γνώσεις και δεξιότητες, να γνωρίζει και να εφαρμόζει τις κατευθυντήριες οδηγίες και τα πρωτόκολλα θεραπείας για τη φροντίδα στο σπίτι. Ο ρόλος του ιατρού είναι η εποπτεία, η διενέργεια κατ οίκον επισκέψεων και οι παραπομπές στην υπηρεσία.
Ενδεικτικές παρεχόμενες νοσηλευτικές υπηρεσίες στο σπίτι. Εντερική και παρεντερική χορήγηση φαρμακευτικών και διατροφικών σκευασμάτων. Χορήγηση οξυγονοθεραπείας και εισπνεόμενων φαρμάκων. Αλλαγές τραυμάτων ελκών και των αναλώσιμων των διαφόρων συσκευών. Ψυχολογική υποστήριξη. Εκπαίδευση και συμβουλευτική ασθενούς και περιβάλλοντος.
Η εκπαίδευση του ασθενούς από το νοσηλευτή Η εκπαίδευση των ασθενών αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο για τη αποτελεσματική θεραπευτική αντιμετώπιση. Κατανόηση της παθοφυσιολογίας της νόσου. Κατανόηση της θεραπευτικής προσέγγισης. Συμμόρφωση στη θεραπεία. Οριοθέτηση στόχων και προσπάθεια επίτευξης αυτών. Έγκαιρη αναζήτηση της κατάλληλης υγειονομικής περίθαλψης όταν τα συμπτώματα επιδεινώνονται. Απαραίτητη προϋπόθεση η εγκατάσταση σχέσης αμοιβαίας εμπιστοσύνης ασθενούς νοσηλευτή.
Συνολική αποτίμηση των υπηρεσιών της κατ οίκον νοσηλείας Πλεονεκτήματα για τους ασθενείς: Μείωση των επανεισαγωγών και των ενδονοσοκομειακών επιπλοκών. Μεγιστοποίηση της ανεξαρτησίας του ασθενούς ενεργή συμμετοχή στη θεραπεία - αύξηση της αίσθησης ελέγχου. Μεγαλύτερη ικανοποίηση των ασθενών. Στα πλεονεκτήματα για το σύστημα υγείας περιλαμβάνονται: Απελευθέρωση νοσοκομειακών κλινών. Μείωση του κόστους φροντίδας, καθώς αποφεύγεται η ενδονοσοκομειακή φροντίδα.
Στην Ελλάδα του 2016? Προβλήματα στην εφαρμογή Μετ' εμποδίων λειτουργεί η κατ' οίκον νοσηλεία στην Ελλάδα. Κύριοι λόγοι είναι η έλλειψη οργάνωσης, χρηματοδότησης, αλλά, πρωτίστως, νομικού πλαισίου. Η εφαρμογή προγραμμάτων εξωνοσοκομειακής φροντίδας έχει συναντήσει αρκετά προβλήματα, αν και με το νόμο 2071/1992, περί εκσυγχρονισμού και οργάνωσης του συστήματος υγείας, έγινε προσπάθεια να τεθούν οι βάσεις λειτουργίας τους.
Πως το βλέπουν οι νοσηλευτές από την σκοπιά τους? Η Ένωση Νοσηλευτών Ελλάδας καταγγέλλει, όμως, ότι τα προεδρικά διατάγματα δεν εκδόθηκαν ποτέ: «Η κατ' οίκον νοσηλεία είναι νομοθετικά ατελής» «Δεν υπάρχει καθηκοντολόγιο των νοσηλευτών, έτσι δεν είναι κοστολογημένες οι νοσηλευτικές πράξεις και κατά συνέπεια δεν μπορούμε να παρέχουμε αυτές τις υπηρεσίες». Όσοι νοσηλευτές εργάζονται είναι τυπικά παράνομοι, ενώ τα δημόσια νοσοκομεία που την εφαρμόζουν ασχολούνται κυρίως με δικούς τους ασθενείς, δικαίωμα που τους παρέχεται από τον κανονισμό λειτουργίας τους. Αίτημα του συλλόγου, εδώ και χρόνια, είναι να καθοριστούν τα καθήκοντα τους, ώστε να μπορέσει να εφαρμοστεί ορθά και με ασφάλεια αυτή η τόσο σημαντική νοσηλεία.
Παρόλα τα εμπόδια ο θεσμός «περπατά»
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η κατ οίκον νοσηλεία φαίνεται να συμβαδίζει με τους στόχους της υγειονομικής μεταρρύθμισης για υψηλή ποιότητα υπηρεσιών. Για τα ελληνικά δεδομένα στο δημόσιο τομέα αποτελεί ένα ανατρεπτικό είδος φροντίδας, δεδομένης της γενικότερης υποανάπτυξης των υπηρεσιών πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Ο ιδιωτικός τομέας, περισσότερο ευέλικτος και πρωτοπόρος, δοκιμάζει την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα του μοντέλου της κατ οίκον νοσηλείας. Αναμφίβολα, η ευρύτερη εφαρμογή του θεσμού αυτού θα αναβάθμιζε την προσφορά των υπηρεσιών υγείας εν γένει, παρέχοντας αποτελεσματική και αποδοτική φροντίδα υγείας, βελτιώνοντας την ασφάλεια, την ποιότητα και την ικανοποίηση των ασθενών, πάντα υπό την προϋπόθεση της κατάλληλης επαγγελματικής εκπαίδευσης αλλά και οργάνωσης.