2012-2013 Μέλι, ένας θησαυρός υγείας και δύναμης Μελισσοκομικά προϊόντα Ε Ερρεευυννηηττιικκήή Ε Ερργγαασσίίαα Α Α Τ Τάάξξηηςς οοουυυ 11 ΓΓεεννιικκοούύ Λ Λυυκκεείίοουυ Π Πάάττρρααςς Ο Ομμάάδδαα ΓΓ 1 ΕΕππιιββλλέέπποουυσσαα κκααθθηηγγήήττρριιαα:: Μ Μααρριιάάνννναα ΔΔηημμηηττρροοπποούύλλοουυ Π ΠΕΕ 1111
Πίνακας Περιεχομένων ΕΙΣΑΓΩΓΗ 3 ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ ΠΟΛΤΟΣ 4 ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ 6 ΠΡΟΠΟΛΗ 9 ΚΕΡΙ..11 ΓΥΡΗ.14 ΕΠΙΛΟΓΟΣ...15 ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΜΕ ΜΕΛΙ 15 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ..23 2
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Υπάρχουν δεκάδες βιβλία γραμμένα για το μέλι, που εξυμνούν το θαυμάσιο προϊόν αυτό της φύσης. Για το περισσότερο κόσμο το μέλι είναι μια πολύ γλυκιά ουσία παράγουν οι μέλισσες και την οποία εκμεταλλεύεται ο άνθρωπος για τροφή. Είναι λίγοι εκείνοι που γνωρίζουν τον τρόπο παραγωγής του, τον ρόλο τους στην ζωή των ανθρώπων καθώς και την ποικιλομορφία του ανάλογα με την φυτική του προέλευση. Όσο αφορά τα μελισσοκομικά προϊόντα, θεωρείται κάθε ουσία, τροφή ή ακόμα και ζωντανό μέρος του μελισσιού που ο μελισσοκόμος μπορεί να πάρει από αυτό για δική του χρήση ή για να το εμπορευτεί. Το μελίσσι δεν παράγει τα προϊόντα αυτά για τον μελισσοκόμο αλλά γιατί είναι απαραίτητα για την επιβίωση του. Τα μελισσοκομικά προϊόντα είναι: το μέλι, η γύρη, ο βασιλικός πολτός, το κερί, η πρόπολη, το δηλητήριο και άλλα όπως οι βασίλισσες, οι παραφυάδες, τα μελισσοδέματα (πακέτα με μέλισσες) και τα παραγωγικά μελίσσια. 3
ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ ΠΟΛΤΟΣ Ο βασιλικός πολτός είναι μία κρεμώδης ουσία που εκκρίνεται από τους υποφαρυγγικούς αδένες των μελισσών. Προορίζεται για την διατροφή των ατελών σταδίων της βασίλισσας για αυτό και ονομάζεται «γάλα» των μελισσών. Στο βασιλικό πολτό βρίσκεται ο καθοριστικός εκείνος παράγοντας που μετατρέπει την προνύμφη μέλισσα από εργάτρια σε βασίλισσα. Φυσικά χαρακτηριστικά Χρώμα: Το χρώμα του βασιλικού πολτού έχει μεγάλη σημασία γιατί αποτελεί δείκτη της φρεσκότητας και της καταλληλότητάς του. Ο φρέσκος βασιλικός πολτός έχει λαμπερό λευκό χρώμα. Όταν όμως έρθει σε επαφή με τον αέρα ή εκτεθεί στο φως, το χρώμα του μεταβάλλεται σε ανοιχτό κίτρινο ή σκούρο γκρι. Η μεταβολή οφείλεται σε ένζυμα τα οποία οξειδώνουν κάποιες ουσίες του βασιλικού πολτού. Υφή: Η υφή του είναι ζελατινώδης παχύρρευστη, αλλά με την πάροδο του χρόνου μεταβάλλεται σε συμπαγή. Οσμή: Ιδιάζουσα Γεύση: Υπόπικρη Σύνθεση Ο βασιλικός πολτός είναι τροφή πλούσιας σύνθεσης, έχει όλο το σύμπλεγμα των βιταμινών και άγνωστα στοιχεία ξεφεύγουν τις εργαστηριακής έρευνας και δίνουν όλες τις διαφορές στη βασίλισσα. Αναλυτικότερα 4
Υδατάνθρακες: Φρουκτόζη, γλυκόζη, μαλτόζη, σουκρόζη, μιλιβιόζη, τριχαλόζη, ριβόζη, μανόζη, ερβυριτόλη, αδονιτόλη, μαννιτόλη. Πλούσια σε αμινοξέα Μεταλλικά στοιχεία: Ασβέστιο, κάλιο, μαγνήσιο, σίδηρο, ψευδάργυρο, χαλκό, κοβάλτιο, νάτριο,μαγγάνιο. Βιταμίνες: Σε μεγάλη περιεκτικότητα : Β1, Β2, Β3, Β5, Β6, Β7, Β8, Β9. Σε μικρότερη περιεκτικότητα: Β12. Ίχνη: Α,C, D, E, K Πεχά (ph) : 3,8-4,5. Άλλα στοιχεία: Νερό, ένζυμα, εστέρες, ορμόνες, στερόλη. Ευεργετικές ιδιότητες Ο Βασιλικός πολτός βοηθά στο αγγειοκαρδιακό, κυκλοφορικό, γενετικό, ουρητικό, νευρικό και δερματολογικό σύστημα. Βοηθά στην αύξηση της φυσικής, σεξουαλικής, πνευματικής κατάστασης του ανθρώπου. Έχει αποδειχθεί ότι έχει από αντιγριπικές έως και αντικαρκινικές ιδιότητες. Βοηθά στην κατάπτωση και την αδυναμία έχει τονωτικές ουσίες. Ασθένειες που θεραπεύει Παιδιά: Αναιμία, καθυστέρηση στην ανάπτυξη. Ενήλικες: Πρόληψη εποχιακών ιώσεων, κατάθλιψη, άγχος, στρες, ανικανότητα, στειρότητα, κόπωση, υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, προστασία για το ήπαρ, πονοκέφαλος, στεφανιαία νόσος, χοληστερόλη, κατάγματα οστών, φλεγμονών, άσθμα, αρθριτικά προβλήματα, ενδοκρινικές αναταραχές και ορμονικές ανισορροπίες. Υπερήλικες: Πνευματική κατάρρευση, Alzheimer, Parkinson και μειωμένη μνήμη. Γυναίκα: Συμπτώματα σχετικά με την εμμηνόπαυση, υποσιτισμού και της νευρικής ανορεξίας. Επίσης βοηθά στη διατήρηση της ομορφιάς, ενδυναμώνει το δέρμα και το τριχωτό της κεφαλής και συμβάλλει και στην γαλακτοπαραγωγή μετά την γέννα. Τρόποι αποθήκευσης- Συντήρηση 5
Ο Βασιλικός πολτός λόγω της σύνθεσής του είναι πολύ ευαίσθητος στο φως και στον αέρα. Έχει βρεθεί ότι διατηρεί τις ιδιότητές του: Μέχρι 20 ώρες σε θερμοκρασία περιβάλλοντος ( 20-30 ο C ) Στη συντήρηση ψυγείου ( 4-7 ο C ) για 6-12 χρόνια ενώ στην κατάψυξη μέχρι και 2 χρόνια Σε ανάμιξη με το μέλι μέχρι 1 μήνα. Τρόποι χρήσης και δοσολογία Για τον φρέσκο βασιλικό πολτό: Η ημερήσια δόση είναι έως και μισό γραμμάριο Η καλύτερη ώρα για τη χορήγηση του είναι το πρωί, βάζοντας την ποσότητα κάτω από την γλώσσα για να απορροφηθεί από το κυκλοφορικό σύστημα χωρίς να έρθει σε επαφή με το στομάχι όπου καταστρέφεται από το όξινο περιβάλλον του Η χρήση του θα πρέπει να γίνεται για 20 μέρες, να ακολουθεί παύση 10 ημερών ώστε να μπορέσει να επαναληφθεί ο κύκλος. Για τα παιδιά η δόση δεν πρέπει να ξεπερνά το 1/10 του γραμμαρίου. Επειδή έχει υπόπικρη γεύση η χορήγησή του μπορεί να περιέχει και μια μικρή ποσότητα μελιού. Η δοσολογία του μπορεί ακόμα να παρουσιάζει διαβαθμίσεις αναλόγως,με τον οργανισμό κάθε ατόμου. Η χρήση του δεν επιφέρει εθισμό ή αλλεργία ενώ προβλήματα θα υπάρξουν αν δοθεί μεγάλη ποσότητα γνήσιου βασιλικού πολτού. ΔΗΛΗΤΗΡΙΟ Το δηλητήριο της μέλισσας ήταν γνωστό και σαν φάρμακο, από τα βάθη της ανθρώπινης ιστορίας. Η θεραπευτική επίδραση στον ανθρώπινο οργανισμό και τα οφέλη του δηλητηρίου περιγράφονται στις εργασίες των αρχαίων επιστημόνων και ιατρών όπως του Ιπποκράτη (4 ο αι. π.χ), Πλίνιου (2 ο αι. π.χ) κ.α. Σήμερα γίνεται μία εκτενής έρευνα σε όλο τον κόσμο για να διασωθούν και να 6
καταγραφούν. Στις περισσότερες περιπτώσεις, το δηλητήριο των μελισσών είναι αποτελεσματικότερο από τα συνθετικά φάρμακα. Σύσταση Το δηλητήριο της μέλισσας είναι ειδικό λόγω των πολλών συστατικών που εμπεριέχονται στη σύνθεση του. Περιέχει περίπου 18 βιολογικά ενεργές ενώσεις, μερικές από τις οποίες είναι αδύνατον να τις δημιουργήσουμε ή να τις συνθέσουμε με χημικές μεθόδους στα εργαστήρια. Σήμερα η πλειοψηφία αυτών των βιολογικά ενεργών ενώσεων μελετούνται σε βάθος και ανακαλύπτονται όλες οι χρήσιμες και ωφέλιμες ιδιότητές τους. Κύρια συστατικά Μελιτίνη: Η μελιτίνη είναι το κύριο ενεργό συστατικό του δηλητηρίου των μελισσών. Το επίπεδο ποσοστού που εμπεριέχεται στο δηλητήριο είναι 50-60 %. Η μελιτίνη παρέχει πολύ ισχυρή αντιφλεγμονώδη και αντιβακτηριδιακή δράση. Επιστήμονες ερευνούν και μελετούν την μοριακή δομή της μελιτίνης για την ανάπτυξη θεραπείας ενάντια στο καρκίνο διότι παρουσιάζει λιγότερες παρενέργειες από άλλα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την καταπολέμηση της ασθένειας. Απαμίνη: Η απαμίνη είναι ένα άλλο ενεργό συστατικό του δηλητηρίου των μελισσών που αξίζει την προσοχή μας. Η περιεκτικότητά της στο δηλητήριο είναι περίπου 2%. Η μεγάλη αξία αυτού του συστατικού έγκειται στο ότι χρησιμοποιείται η δράση των συστατικών του δηλητηρίου για θεραπεία παθήσεων του εγκεφάλου. Πεπτίδιο MCD: Το συγκεκριμένο πεπτίδιο ανακαλύφθηκε πως μια από τις ιδιότητες του είναι ότι σαν αντιφλεγμονώδες είναι 100 φορές πιο ενεργό από την υδροκορτιζόνη. Δράση του - θεραπευτικές ιδιότητες Τα διάφορα συστατικά του δηλητήριου όπως είναι τα πεπτίδια έχουν δράση : αντιφλεγμονώδη, αντιπυρετική, αντιμυκητιακή, αντιβακτηριδιακή και παρακινητική αγγειακή διαπερατότητα. Ρυθμίζουν επίσης το επίπεδο της κορτιζόνης του σώματος με την δράση τους στα επινεφρίδια. Αποδείχτηκε επίσης ότι το δηλητήριο ανακουφίζει από τους πόνους των ανθρώπων που πάσχουν από ρευματικά και αρθρίτιδες. Οι Ρώσοι επιστήμονες έχουν ανακαλύψει ότι το δηλητήριο των μελισσών συμβάλλει στα τριχοειδή αγγεία και στη μικρή αρτηριακή πίεση αφού αυξάνουν τη ροή του αίματος στα όργανα βελτιώνοντας έτσι σε μεγάλο βαθμό το μεταβολισμό. Δεδομένου επίσης ότι το δηλητήριο αυξάνει την ποσότητα της αιμογλοβίνης και των 7
λευκοκυττάρων του αίματος και μειώνει το πάχος των θρόμβων στο αίμα, γίνεται και είναι πολύ χρήσιμο για εκείνους που έχουν ευαισθησία στην θρομβόφλεβίτιδα. Το δηλητήριο ακόμα συμβάλλει στη μείωση της χοληστερόλης στο αίμα και παρέχει τονωτική επίδραση στους μύες της καρδιάς. Βελτιώνει τη γενική κατάσταση της υγείας των ασθενών, της όρεξης, του ύπνου και την αύξηση της ζωτικότητας. Ενισχύει το σώμα και ανακουφίζει από τους πόνους, γι αυτό χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ρευματοειδών παθήσεων καθώς και της αρθρίτιδας. Άριστη επίδραση και καλά αποτελέσματα έχουν παρατηρηθεί όταν χρησιμοποιήθηκε για τη θεραπεία της νευραλγίας και άλλων παθήσεων των νεύρων. Δρα επίσης κατά των οξέων και χρόνιων τραυματισμών και στη σκλήρυνση κατά πλάκας. Τέλος, το δηλητήριο της μέλισσας χρησιμοποιείται και στα ζώα. Θεραπεία Η θεραπεία με δηλητήριο της μέλισσας είναι πιο σύνθετη θεραπεία από τους διαφορετικούς τύπους της μελισσοθεραπείας. Πάντα κάνουμε τεστ για αλλεργία πριν αρχίσουμε την θεραπεία και συμβουλευόμαστε ένα έμπειρο μελισσοθεραπευτή. Προσοχή όμως, επειδή το δηλητήριο της μέλισσας δεν είναι το ίδιο με το δηλητήριο της μικρής ή της μεγάλης σφήκας. Το δηλητήριο της μέλισσας χορηγείται στον οργανισμό δια εγχύσεως, είτε από βελόνα κάποιας σύριγγας, είτε κατευθείαν από το κεντρί με το τσίμπημα μελισσών. Κάποιοι επαγγελματίες εγχέουν το δηλητήριο με μία υποδερμική βελόνα, κάποιοι μελισσοθεραπευτές όμως τοποθετούν τις μέλισσες, μία κάθε φορά άμεσα πάνω στο δέρμα, αφού τις πιάσει με μια μακριά λαβίδα ή τσιμπίδα κατάλληλη για την εργασία. Οι μέλισσες τοποθετούνται πάντα κοντά στο σημείο που ενώνονται οι μύες ή οποιαδήποτε άλλο σημείο του σώματος χρειάζεται να γίνει θεραπεία. Εάν ο μελισσοθεραπευτής εργάζεται με πραγματικές μέλισσες, τα κεντριά θα αφαιρεθούν αμέσως ή σε λίγα λεπτά. Για μια απλή τενοντίτιδα χρειάζονται δύο ή τρεις θεραπείες από 2-10 τσιμπήματα ανά θεραπεία. Για μια πιο δύσκολη περίπτωση όμως, όπως είναι η σκλήρυνση κατά πλάκας, απαιτούνται μέχρι 3 θεραπείες την εβδομάδα, με δύο ή τρία τσιμπήματα ανά θεραπεία για 6 μήνες ή ακόμη και για περισσότερο. 8
ΠΡΟΠΟΛΗ Η πρόπολη είναι μία ρητινώδης, κολλώδης ουσία που οι μέλισσες συλλέγουν από τις άκρες των τρυφερών φύλλων, των μπουμπουκιών, των οφθαλμών από λεύκες, καστανιές, φουντουκιές, πεύκα, βελανιδιές κ.α. Την εμπλουτίζουν με κερί, γύρη, ένζυμα και άλλες ουσίες και με αυτήν στεγανοποιούν και απολυμαίνουν το εσωτερικό της κυψέλης. Η ονομασία της οφείλεται στο ότι οι μέλισσες την τοποθετούν στην είσοδο της φωλιάς τους ( προ της πόλης ) για να την στενέψουν και να εμποδίσουν έτσι την είσοδο εχθρών σε αυτήν. Χαρακτηριστικά Σύνθεση: Η πρόπολη περιέχει περίπου 55% ρητίνες και βάλσαμα, 30% κερί, 10% αιθέρια έλαια και 5% γύρη, ένζυμα και διάφορες άλλες ουσίες. Είναι πλούσια σε αμινοξέα, μικροποσότητες ιχνοστοιχείων, εμπεριέχει επίσης πολλές βιταμίνες συμπεριλαμβανομένων βιαφλαβίνες, Β3 και βιταμίνη Κ και έχει έτσι αντιβακτηριδιακή δράση. Χρώμα: Παρουσιάζει μεγάλο χρωματικό φάσμα από σκούρο πράσινο μέχρι ανοιχτό κίτρινο, χωρίς να παραλείπουμε τις μίξεις τους με όλες τις αποχρώσεις του καφέ. Οσμή: Έχει πολύ ευχάριστη μυρωδιά, μυρίζει σαν θυμίαμα, βανίλια, κερί με μέλι και σε αυτό συντελούν τα αιθέρια έλαια που περιέχει. Σημείο τήξεως: Γύρω στους 65 ο C Θεραπευτικές ιδιότητες Ο Αριστοτέλης χρησιμοποιούσε την πρόπολη ως θεραπευτικό μέσο για πολλές διαφορετικές νόσους και ο Πλίνιος για την αντιμετώπιση φλεγμονών του δέρματος. 9
Η πρόπολη θεραπεύει πολλές παθήσεις του οργανισμού. Βοηθάει ιδιαίτερα σε προβλήματα του αναπνευστικού, απολυμαίνει την στοματοφαρυγγική κοιλότητα, θεραπεύει ουλίτιδα περιοδοντίτιδα, άφθες και έρπητες. Έχει δράση έντονα αναλγητική. Σήμερα χρησιμοποιείται σε αλοιφές, οδοντόκρεμες, σαμπουάν και άλλα σκευάσματα ( βάμμα, πούδρα, σκόνη). Θεραπεύει επίσης παθήσεις και φλεγμονές των ματιών, ωτίτιδα, έλκος στομάχου, προστάτη, παγκρεατίτιδα, γυναικολογικές παθήσεις, μυκητιάσεις και ιώσεις. Έχει επίσης αντιαλλεργικές ιδιότητες. Ποιότητα και συλλογή Οι παράγοντες που επηρεάζουν την ποιότητα της πρόπολης είναι διάφοροι. Η πρόσμιξή με ξένες ουσίες, μεγαλύτερη ποσότητα γύρης του κεριού στην σύνθεσή της, ο χρόνος και ο τρόπος αποθήκευσης, η μη ενδεδειγμένοι τρόποι συλλογής της και η φυτική της προέλευση είναι μερικοί παράγοντες που μπορούν να υποβαθμίσουν την ποιότητά της. Αντίθετα η πρόπολη που συλλέγεται από μελίσσια νομαδικής μελισσοκομίας, επειδή έχει μαζευτεί από φυτά καλής ποιότητας παρουσιάζει μεγαλύτερο φάσμα αντιμικροβιακής δράσης. Η πρόπολη με έντονη μυρωδιά περιέχει περισσότερα αιθέρια έλαια, βάλσαμα και ρητίνες. Αυτή η πρόπολη θεωρείται καλής ποιότητας. Μορφές διάθεσης Ακατέργαστη σαν τσίχλα: Είναι ιδανική για έλκη ή πληγές στο λαιμό, για τα ούλα που ματώνουν και τα δόντια που πέφτουν. Σκόνη: Για τα κρυολογήματα Πούδρα: Για πληγές και γδαρσίματα Βάμμα: Για πληγές από κοψίματα, γδαρσίματα και γρατζουνιές Πάστα Αλοιφή: Είναι αντιβακτηριδιακή και έχει μυκητοκτόνες ιδιότητες Οδοντόπαστα: Θεραπεύει πρησμένα ούλα και έλκει στη στοματική κοιλότητα Αλλεργίες: Η πρόπολη έχει αντιαλλεργικές ιδιότητες, αυτό είναι διαπιστωμένο. Επειδή όμως σίγουρα υπάρχουν άτομα με κάποια ευαισθησία στη πρόπολη, περίπου 5 στα 1000, θα πρέπει πάντα να γίνεται ένα τεστ μασώντας την πρώτη μέρα 2-3 στραγάλια πρόπολης, 10
για μία ώρα το καθένα πριν το φαγητό. Μετά μπορούμε να φτύσουμε αλλά θα μας κάνει καλό αν τα καταπιούμε. Τα άτομα που είναι αλλεργικά στη γύρη και στο τσίμπημα των μελισσών πιστεύεται ότι είναι αλλεργικά στην πρόπολη, για αυτό αυτά τα άτομα θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικά στην πρώτη επαφή τους με την πρόπολη. ΚΕΡΙ Το κερί είναι μια λιπαρή ουσία που παράγει η μέλισσα από τους κηρογόνους αδένες που βρίσκονται στη κοιλιά της, σε διάταξη κατά ζεύγη σε τέσσερα σημεία. Από τους κηρογόνους αδένες το κερί βγαίνει σε λέπια, που η μέλισσα πιάνει με τα πόδια της, τα φέρνει στο στόμα της και τα πλάθει με τις σταγόνες της για να σχηματίσει τις κερήθρες. Οι κηροπλάστριες είναι νεαρές μέλισσες 10-15 ημερών και αυτό σημαίνει πως για να χτιστούν κερήθρες πρέπει να υπάρχουν νεαρές εργάτριες. Το κερί σε χαμηλή θερμοκρασία σπάζει και τρίβεται, μαλακώνει στους 30 ο C, λιώνει στους 62-63 ο C και βράζει στους 23 ο C. Διαλύεται τελείως μέσα στον αιθέρα, στην βενζίνη, στο νέφτι και στο διθειούχο άνθρακα. Δεν διαλύεται μέσα στο νερό ούτε στο ψυχρό οινόπνευμα. Παράγοντες παραγωγής κεριού Η μέλισσα παράγει κερί τρώγοντας μέλι και έχει παρατηρηθεί ότι ξοδεύει 10 μέρη περίπου για να παράγει ένα μέρος κεριού. Στο να παράγουν κερί οι μέλισσες και να χτίσουν κερήθρες, επιδρούν πολλοί παράγοντες. Ορφανό μελίσσι δεν χτίζει ποτέ κερήθρες. Για να χτιστούν κερήθρες οι μέλισσες, η θερμοκρασία έξω από την κυψέλη πρέπει να είναι 20 ο C και πάνω. Οι μέλισσες χτίζουν κερήθρες τόσο πιο γρήγορα, όσο η βασίλισσα γεννά πολλά αυγά, για να της δώσουν χώρο να το τοποθετήσει. Για αυτό το λόγο οι αφεσμοί στις κυψέλες όπου εγκαθίστανται χτίζουν κερήθρες με πολύ γρήγορο ρυθμό και μάλιστα όλες με κελιά εργατριών. Οι πολύ νεαρές μέλισσες ( 1-5 ημερών) δεν χτίζουν κερήθρες. Στην 15 η μέρα της ηλικίας τους βρίσκονται στο ανώτατο όριο της κηροπλαστικής τους ικανότητες. Όσο προχωράει η ηλικία τους τόσο πέφτει η ικανότητα. Η εποχή επιδρά πολύ στην παραγωγή κεριού και το χτίσιμο κερηθρών. Η προχωρημένη άνοιξη, όταν ο καιρός ζεστάνει και οι ανθοφορία προχωρεί, είναι η πιο κατάλληλη εποχή για το χτίσιμο κερηθρών, επειδή η γέννα της βασίλισσας 11
επεκτείνεται και η ανάγκη χώρου για την απόφαση του γόνου και την αποθήκευση μελιού είναι επιτακτική. Η αφθονία τροφών. Όσο η μελιτοφορία των λουλουδιών είναι πιο έντονη, τόσο και το χτίσιμο των κερηθρών προχωρεί γρηγορότερα. Ωστόσο όταν η εποχή είναι περασμένη, στα τέλη του φθινοπώρου λ.χ, δεν θα κατορθώσουμε να αναγκάσουμε τις μέλισσες να χτίσουν κερήθρες όσο και αν τις τροφοδοτήσουμε με σιρόπι ζάχαρης ή με μέλι. Θα το αποθηκεύσουν χωρίς να χτίσουνε κεριά. Μόνο στην φθινοπωρινή μελιτοφορία του πεύκου και ιδιαίτερα του ρεικιού, εφόσον ο καιρός είναι αρκετά ζεστός, ώστε να τους επιτρέπει να πετούν, τότε χτίζουν κερήθρες. Κερήθρες Για να χτίσουν κερήθρες οι κηροπλάστριες μέλισσες, γεμίζουν το στομάχι τους με μέλι, κρεμιούνται από το υψηλότερο σημείο του πλαισίου άλλες πιάνονται με τα μπροστινά τους πόδια από τα πίσω πόδια της προηγούμενης σειράς των μελισσών και σχηματίζουν δεύτερη σειρά, άλλες με τον ίδιο τρόπο σχηματίζουν τρίτη σειρά κ.ο.κ σε τρόπο ώστε να σχηματίζουν ένα παραπέτασμα από πάνω ως κάτω. Σε αυτή τη θέση στέκονται τελείως ακίνητες επί 24 ώρες, όσο χρειάζεται για να μετατραπεί το μέλι που ρούφηξαν σε κερί μέσα στον οργανισμό τους και να αρχίσει να βγαίνει σαν λέπια από την κοιλιά τους. Τότε, αφού τα μαλάξουν με τις σιαγόνες τους, χρησιμοποιούν τα χείλη τους σαν μυστρί, τα τοποθετούν στη θέση που θέλουν να χτίσουν. Η ποσότητα του κεριού που περιέχουν τα 20 πλαίσια μιας κυψέλης είναι περίπου 1,5 χιλιόγραμμο. Αξιοποίηση του κεριού Ιατρική: Το κερί χρησιμοποιήθηκε ως φαρμακευτική ουσία για να αντιμετωπισθεί η χρόνια μαστίτιδα, το έκζεμα, τα εγκαύματα, οι διάφορες πληγές, η τριχοφυΐα, η δερματίτιδα, η θυλακίτιδα, η θηλωμάτωση και τα αποστήματα ή τα σπυριά του δέρματος. Παράλληλα με τις αλοιφές και τα διάφορα άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα, υπάρχει επίσης και κερί σε σπρέι που δημιουργεί μια λεπτή στοιβάδα πάνω στην πληγή. Το κερί χρησιμοποιήθηκε αρκετά στην οδοντιατρική γιατί βρέθηκε ότι περιορίζει την τερηδόνα και δυναμώνει τα ούλα. Ρουμάνοι 12
επιστήμονες βρήκαν ότι το κερί που χρησιμοποιούν οι μέλισσες για να καλύψουν το ώριμο μέλι ( απολεπίσματα ) έχει αντιβιοτικές ουσίες που συμβάλλουν στη συντήρηση του μελιού. Το κερί αυτό παρουσιάζει και αξιόλογη θεραπευτική δράση για παρειακές στοματικές αρρώστιες, για φαρυγγοαμυγδαλίτιδες και άλλα προβλήματα του άνω αναπνευστικού αγωγού. Φαρμακευτική: Αρκετές φαρμακευτικές ουσίες που έχουν κοκκώδη μορφή περιβάλλονται με λεπτή στρώση από κερί πριν να τοποθετηθούν στις κάψουλες ώστε να αποκτήσουν ομοιομορφία ανεξάρτητα από το διαφορετικό τους μέγεθος. Ο Merck (1970) εξασφάλισε πατέντα για τη διαδικασία σταθεροποίησης φαρμάκων σε λεπτές κάψουλες ζελατίνης χρησιμοποιώντας ένα μείγμα κεριού, λεκιθίνης και βιταμινών. Οι περιοδοντικοί επίδεσμοι αποτελούνται από 40-50% από κερί. Αρκετά υπόθετα περιέχουν ή περιβάλλονται από κερί μελισσών που επιτρέπει την ελεγχόμενη ελευθέρωση της δραστικής ουσίας στον ανθρώπινο οργανισμό. Επιστήμονες περιέβαλλαν την ασπιρίνη με κερί και αιθυλική κελουλόζη και βρήκαν ότι το περικάλυμμα μειώνει την ταχύτητα με την οποία η ασπιρίνη διαλύεται στο αίμα, με αποτέλεσμα να βελτιώνεται η σταθερότητα του φαρμάκου χωρίς να επηρεάζεται η βιολογική του δράση. Καλλυντικά και είδη καλλωπισμού: Αρκετά αποτριχωτικά περιέχουν ως κύριο συστατικό το κερί. Τα διάφορα Sticks που χρησιμοποιούνται τόσο για τον καλλωπισμό όσο και για την προστασία των ευαίσθητων περιοχών του σώματος έχουν στην εξωτερική τους στοιβάδα κερί. Αρκετά αντιεφιδρομικά περιέχουν μελισσοκερί, το οποίο συγκρατεί τις βακτηριοκτόνος ουσίες του σκευάσματος. Το κερί χρησιμοποιήθηκε, επίσης, σε τοπικά αναισθητικά, σε αποσμητικά χώρου, σε οδοντόπαστες, σε αντί ηλιακά λάδια, σε κρέμες ξυρίσματος και άλλα προϊόντα καθημερινής χρήσης. Η ποιότητα στα καλλυντικά βελτιώνει με το μελισσοκερί, γιατί αυξάνεται η συνοχή τους λόγω αντίδρασης των λιπαρών οξέων του κεριού με τη στατική αλκοόλη. Καπνοβιομηχανία: Αρκετά φίλτρα τσιγάρων περιέχουν κερί μελισσών το οποίο συγκρατεί την πίσσα και τη νικοτίνη χωρίς να επηρεάζει το άρωμα του καπνού. Βερνίκια: Μια από τις μεγαλύτερες χρήσεις του κεριού είναι η αξιοποίησή του σε βερνίκια για παρκέ, δάπεδα και αυτοκίνητα 13
Άλλες χρήσεις: Αρκετές μαστίχες και κουφέτα έχουν κερί. Το κερί χρησιμοποιείται ως προσκολλητικό σε εντομοκτόνα, σε εντομοαπωθητικά σκευάσματα και σε μπογιές ζωγραφικής. ΓΥΡΗ Η γύρη είναι η χρυσόσκονη των λουλουδιών, η πιο πλήρης, φυσική τροφή. Είναι τα αρσενικά αναπαραγωγικά κύτταρα των φυτών. Οι μέλισσες τη μαζεύουν από τα λουλούδια, την πλάθουν σε μπαλίτσες και τη μεταφέρουν με τα πίσω πόδια τους στην κυψέλη. Με αυτήν τρέφονται οι ίδιες και ταΐζουν το γόνο. Για να ζήσει η μέλισσα έχει ανάγκη από μεγάλες ποσότητες γύρης. Για να αναπτυχθούν οι υποφαρυγγικοί και οι κηρογόνοι αδένες της καθώς και οι αδένες του κεντριού, πρέπει να καταναλώσει άφθονη γύρη τις πρώτες ημέρες της ζωής της. Η γύρη έχει μεγάλη θρεπτική αξία για τη μέλισσα αλλά και για τον άνθρωπο. Είναι συμπλήρωμα διατροφής, πλούσια σε πρωτεΐνες, βιταμίνες, αμινοξέα, ορμόνες και ένζυμα. Είναι συμπλήρωμα ενέργειας, πηγή θρεπτικών στοιχείων. Περιέχει μια ουσία, τη ρουτίνη που ενισχύει τα τοιχώματα των αρτηριακών, προλαμβάνοντας έτσι εγκεφαλικά επεισόδια. Ευεργετικές ιδιότητες Η γύρη βοηθά στη διανοητική λειτουργία, ενισχύει τη συστολή της καρδιάς και έχει διουρητική δράση. Βελτιώνει επίσης την όρεξη γι αυτό και συνιστάται σε απώλεια βάρους, εντερικές ανωμαλίες, απώλεια μνήμης, κακό μεταβολισμό, ψύχωση και νευρασθενείς. Έχει ευεργετική επίδραση στον προστάτη και βελτιώνει τη θεραπευτική αγωγή στη φλεγμονή του προστάτη. Μετριάζει και περιορίζει σημαντικά τα προβλήματα της εμμηνόπαυσης, δίνει ευεξία, αυξάνει την αυτοπεποίθηση και βελτιώνει την σεξουαλική κατάσταση. Η γύρη περιέχει γοναδοτρόπες ορμόνες, που είναι ιδεολογικά δραστικές ουσίες που δρουν απευθείας στους γενετικούς αδένες τόσο του άνδρα όσο και της γυναίκας. Η σπερματογένεση στον άνδρα και η φυσιολογική εξέλιξη των ωοθυλακίων και στη γυναίκα καθορίζονται σημαντικά από την παρουσία αυτών των ορμονών. 14
Περιέχει βιολογικά ενεργές ουσίες που επηρεάζουν θετικά τον οργανισμό, ελέγχουν την όρεξη, την απόθεση λίπους στον οργανισμό, τη λειτουργία των ωοθηκών και του θηροειδούς αδένα και γενικά προάγει τη καλή φυσική κατάσταση του σώματος. Χρησιμοποιείται επίσης στη φαρμακοβιομηχανία για την παρασκευή σκευασμάτων απευαισθητοποίησης ατόμων που έχουν αλλεργία σε αυτήν. Η γύρη περιέχει ακόμη κυστίνη, ένα αμινοξύ που επηρεάζει θετικά τη τριχοφυΐα και το χρώμα των μαλλιών. Επίλογος Συνοψίζοντας, τα παραπάνω μελισσοκομικά προϊόντα δρουν ευεργετικά κατά πολλών παθήσεων και ασθενειών. Όμως σε καμιά περίπτωση δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτοι, καθώς ο τρόπος με τον οποίο δρουν τα μελισσοκομικά προϊόντα δεν είναι 100% γνωστός και απαιτείται επιβεβαίωση των ευρημάτων των επιστημόνων και άλλων ερευνητικών ομάδων. Σίγουρα σήμερα δε μπορούν να αντικαταστήσουν οποιαδήποτε προληπτική ή θεραπευτική προσέγγιση σε οποιοδήποτε τομέα των παθήσεων. Παρόλα αυτά είναι ωφέλιμο να αποτελούν μέρος της διατροφής, δεδομένου ότι έχουν πλούσια θρεπτικά συστατικά. Συνταγές με μέλι Αχλάδια βρασμένα στο μέλι με γιαούρτι και καρύδια 15
Περιγραφή συνταγής Ένα πραγματικά αρχαιοελληνικό επιδόρπιο, θα κλείσει με τον καλύτερο τρόπο ένα γεύμα βασισμένο στην ελληνική κουζίνα. Συστατικά συνταγής Οδηγίες συνταγής ½ φλιτζάνι μέλι ½ λεμόνι 1 φέτα λεμονιού 3 κόκκους μαύρου πιπεριού 1 βανίλια 4 αχλάδια 1 φλιτζάνι στραγγιστό γιαούρτι ½ φλιτζάνι καρύδια ½ κουταλάκι λιωμένο βούτυρο 1 πρέζα αλάτι 1 φλιτζάνι ζάχαρη Σ' ένα βαθύ τηγάνι βράζουμε 4 φλιτζάνια νερό με το μέλι, τη ζάχαρη, τη φέτα του λεμονιού, τη βανίλια και το πιπέρι. Μόλις πάρουν βράση χαμηλώνουμε τελείως τη φωτιά και 16
συνεχίζουμε να τα βράζουμε για 10 λεπτά, μέχρι να δέσουν τα αρώματα. Πλένουμε τα αχλάδια, τα βάζουμε στο σκεύος, τα σκεπάζουμε και μαγειρεύουμε για 15 λεπτά μέχρι να μαλακώσουν. Τα βγάζουμε και τα τοποθετούμε σ' ένα γυάλινο μπολ. Τα περιχύνουμε με το ζουμί τους και μόλις έρθουν σε θερμοκρασία δωματίου τα βάζουμε για 1 ώρα στο ψυγείο. Όταν θα είμαστε έτοιμοι να τα σερβίρουμε, θα τα ξεφλουδίσουμε, θα κόψουμε το κοτσάνι, θα τα κόψουμε στη μέση και θα αφαιρέσουμε τα κουκούτσια και τέλος θα τα κόψουμε σε φέτες. Θα βάλουμε από ένα αχλάδι σε κάθε πιάτο, θα στάξουμε μερικές σταγόνες λεμόνι, θα βάλουμε πάνω στ' αχλάδια από 2 κουταλιές γιαούρτι, εν συνεχεία σιρόπι μελιού και θα καβουρδίσουμε στο βούτυρο τα καρύδια με ελάχιστο αλάτι και θα γαρνίρουμε το πιάτο. Διάρκεια: 50 λεπτά Κοτόπουλο με μέλι 17
Περιγραφή συνταγής Μια εντυπωσιακή, αλλά εύκολη στην εκτέλεση και χαμηλού κόστους συνταγή, που θα δώσει μια ευχάριστη νότα τόσο στο καθημερινό μας τραπέζι όσο και αν την εκτελέσουμε ένα βράδυ, που έχουμε καλέσει φίλους για δείπνο. Ο συνδυασμός μελιού, λεμονιού και δεντρολίβανου, απογειώνει τόσο το κοτόπουλο όσο και τις ψητές μας πατάτες. Δοκιμάστε τη. Συστατικά συνταγής 3 ζουμερά λεμόνια 50 γρ. βούτυρο 3 κουταλιές της σούπας μέλι 2 κουταλιές της σούπας φρέσκο δεντρολίβανο ή 4 ξερό Οδηγίες συνταγής 1 σκελίδα σκόρδο ψιλοκομμένο 1 κοτόπουλο κομμένο στα 8 1 κιλό πατάτες κομμένες σε μισοφέγγαρα Προθερμαίνουμε το φούρνο στους 200 C. Σ' ένα μικρό τηγάνι 18
στύβουμε τα 2 λεμόνια και τα μαγειρεύουμε σε χαμηλή φωτιά μαζί με το βούτυρο, το δεντρολίβανο, το σκόρδο, το μέλι, αλάτι και πιπέρι. Αυτό γίνεται μέχρι να λιώσει το βούτυρο και να μοσχοβολήσει η κουζίνα μας από τα αρώματα. Βάζουμε τα κομμάτια του κοτόπουλου σ' ένα ταψί μαζί με τις πατάτες. Κόβουμε το τρίτο λεμόνι σε λωρίδες και το προσθέτουμε κι αυτό στο ταψί. Ραντίζουμε με το μείγμα του μελιού και ανακατεύουμε καλά. Προσθέτουμε 1 ½ ποτήρι χλιαρό νερό και ψήνουμε για 50 λεπτά έως μια ώρα μέχρι το κοτόπουλο να μαγειρευτεί και οι πατάτες γίνουν τραγανές. Διάρκεια: 1 ώρα και 10 λεπτά Πράσινη σαλάτα με πορτοκάλι και μέλι 19
Συστατικά συνταγής Για τη σάλτσα 1 κουταλιά της σούπας μέλι 2 κουταλιές της σούπας χυμό πορτοκαλιού 2 κουταλιές της σούπας μπαλσάμικο 3 κουταλιές της σούπας ελαιόλαδο 2 κουταλιές της σούπας σουσάμι 1 πορτοκάλι ξεφλουδισμένο και κομμένο σε μέτριες φέτες Αλάτι Για τη σαλάτα ½ φλιτζάνι καρύδι χοντροκομμένο 1 σαλάτα σγουρή πράσινη κομμένη σε χοντρά κομμάτια 1 σαλάτα σγουρή κόκκινη κομμένη σε χοντρά κομμάτια 2 φλιτζάνια ρόκα κομμένη σε μέτρια κομμάτια Οδηγίες συνταγής 1. Σε ένα αντικολλητικό σκεύος βάζουμε το μέλι, το χυμό πορτοκαλιού, το μπαλσάμικο, το αλάτι και το ελαιόλαδο. 2. Ζεσταίνουμε σε χαμηλή φωτιά μέχρι να λιώσει το μέλι και να ομογενοποιηθεί το μείγμα. 3. Προσθέτουμε το σουσάμι και κατεβάζουμε από τη φωτιά. 4. Ρίχνουμε το πορτοκάλι, ανακατεύουμε και αφήνουμε να κρυώσει η σάλτσα. 20
5. Σε ένα μεγάλο μπολ βάζουμε το καρύδι, τη ρόκα και τη σγουρή πράσινη και κόκκινη σαλάτα. Ανακατεύουμε όλα τα λαχανικά καλά και περιχύνουμε με τη σάλτσα. 6. Σερβίρουμε αμέσως. Διάρκεια: προετοιμασία 15 λεπτά, μαγείρεμα 2-3 λεπτά Χταπόδι με μέλι 1 ½ κιλό περίπου χταπόδι 1 φλιτζάνι ελαιόλαδο 3-4 μεγάλα κρεμμύδια σε ροδέλες 1 κουταλιά ζάχαρη ½ φλιτζάνι γλυκό κρασί ½ φλιτζάνι ξύδι μπαλσάμικο ½ φλιτζάνι κονιάκ 1 ντομάτα 1 φύλλο δάφνης 3-4 κόκκους μπαχάρι 21
Πιπέρι 1 κουταλιά σούπας μέλι 4-5 μεγαλούτσικες πατάτες για το σερβίρισμα Ζεσταίνουμε το λάδι σε μια φαρδιά κατσαρόλα και μαραίνουμε τα κρεμμύδια, ανακατεύοντας. Τα πασπαλίζουμε με τη ζάχαρη. Κόβουμε το χταπόδι σε μπουκιές και το ρίχνουμε στην κατσαρόλα. Προσθέτουμε το κρασί, το μπαλσάμικο, το κονιάκ, τη ντομάτα ψιλοκομμένη, τη δάφνη, το μπαχάρι και το πιπέρι. Χαμηλώνουμε τη φωτιά και τα αφήνουμε να βράσουν 1 με 1 ½ ώρα. Την τελευταία στιγμή ρίχνουμε και την κουταλιά το μέλι και ανακατεύουμε. Το σερβίρουμε πάνω σε τριμμένες πατάτες τηγανητές, που φτιάχνουμε ως εξής: Τρίβουμε τις πατάτες στον χοντρό τρίφτη του τυριού. Τις στεγνώνουμε καλά σε χαρτί κουζίνας και τις τηγανίζουμε σε καυτό λάδι σε δόσεις. ΠΡΟΣΟΧΗ: Δεν θέλουν πολύ ώρα αλλά θέλουν να είμαστε από πάνω και να τις ανακατεύουμε πότε-πότε. Λουκουμάδες Υλικά 500 γραμμ. αλεύρι που φουσκώνει μόνο του 1 φακελάκι μαγιά σκόνη 1 κ.σ. μέλι θυμαρίσιο 22
1 κ.γλ. (κοφτό) αλάτι περίπου 2 φλ. τσαγιού χλιαρό νερό ελαιόλαδο για το τηγάνισμα θυμαρίσιο μέλι κανέλα καβουρντισμένο σουσάμι για το γαρνίρισμα Εκτέλεση Βάζουμε σε μεγάλο μπολ το αλεύρι, τη μαγιά, το μέλι και προσθέτουμε σιγά - σιγά νερό μέχρι να γίνει παχύς χυλός. Τέλος προσθέτουμε το αλάτι. Σκεπάζουμε το μπολ και το αφήνουμε κοντά σε ζεστό χώρο για 30 λεπτά. Μέχρι το μείγμα να αρχίσει να ανεβαίνει στα τοιχώματα του μπολ. Σε κατσαρόλα βαθιά ζεσταίνουμε ελαιόλαδο. Κόβουμε τους λουκουμάδες με το χέρι. Βουτάμε την αριστερή παλάμη στο μείγμα και πιέζουμε προς τα πάνω. Τον λουκουμά που βγαίνει από τον αντίχειρα τον κόβουμε με κουτάλι και τον ρίχνουμε στο καυτό ελαιόλαδο ή ρίχνουμε κουταλιά κουταλιά από το μείγμα στο λάδι. Τηγανίζουμε για λίγα λεπτά μέχρι να ροδίσουν οι λουκουμάδες. Τους στραγγίζουμε σε απορροφητικό χαρτί. Τους βάζουμε σε πιατέλα και περιχύνουμε με μέλι, κανέλλα, καρύδι ή καβουρντισμένο σουσάμι. Βιβλιογραφία 23
file:///e:/%ce%9c%ce%95%ce%9b%ce%99/%ce%a0%ce%a1%ce%9f%ce%99%ce%9f%ce%9d%ce%a4%ce%91 %20%CE%9C%CE%95%CE%9B%CE%99%CE%A3%CE%A3%CE%91%CE%A3%20-%20melisokipos.htm http://www.orfanoudaki.gr/royal_jelly.php http://www.moa.gov.cy/moa/da/da.nsf/all/70a4b48401762818c225712d002a840d/$file/sigomidichrisigiris.pd f?openelement http://www.bee2bee.gr/index.php?screen=show_content&cid=28 http://meatexpert.blogspot.gr/2012/11/blog-post_27.html https://sites.google.com/site/melisokipos/proionta-melissas-1 http://www.kastoria.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=8431&itemid=371 http://www.lovecooking.gr/%ce%a3%cf%85%ce%bd%cf%84%ce%b1%ce%b3%ce%ad%cf%82/%cf%83%ce% B1%CE%BB%CE%AC%CF%84%CE%B5%CF%82/item/5555- %CE%A0%CF%81%CE%AC%CF%83%CE%B9%CE%BD%CE%B7-%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CF%84%CE%B1- %CE%BC%CE%B5-%CF%80%CE%BF%CF%81%CF%84%CE%BF%CE%BA%CE%AC%CE%BB%CE%B9- %CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%BC%CE%AD%CE%BB%CE%B9&Itemid=2 http://www.melimacedonias.gr/%cf%83%cf%85%ce%bd%cf%84%ce%b1%ce%b3%ce%ad%cf%82- %CE%BC%CE%B5- %CE%BC%CE%AD%CE%BB%CE%B9/%CF%83%CF%85%CE%BD%CF%84%CE%B1%CE%B3%CE%AD%CF%82- %CE%BC%CE%B5-%CE%BC%CE%AD%CE%BB%CE%B9-2/49- %CE%B1%CF%87%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B9%CE%B1- %CE%B2%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%BC%CE%AD%CE%BD%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%BF- %CE%BC%CE%AD%CE%BB%CE%B9-%CE%BC%CE%B5- %CE%B3%CE%B9%CE%B1%CE%BF%CF%8D%CF%81%CF%84%CE%B9-%CE%BA%CE%B1%CE%B9- %CE%BA%CE%B1%CF%81%CF%8D%CE%B4%CE%B9%CE%B1.html file:///e:/%ce%9c%ce%95%ce%9b%ce%99/%ce%a7%cf%84%ce%b1%cf%80%cf%8c%ce%b4%ce%b9%20%ce %BC%CE%B5%20%CE%BC%CE%AD%CE%BB%CE%B9%20- %20%CE%A8%CE%B1%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AC,%20%CE%B8%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CF%83%CF%83 %CE%B9%CE%BD%CE%AC%20- %20%CE%A3%CF%85%CE%BD%CF%84%CE%B1%CE%B3%CE%AD%CF%82%20%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%B5% CE%B9%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82.htm http://www.argiro.gr/recipes/122 24