ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1999 2004 Επιτροπή Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας 18 Απριλίου 2001 ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ 2000/0326(COD) ΣΧΕ ΙΟ ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας προς την Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής, Μεταφορών και Τουρισµού σχετικά µε την πρόταση κανονισµού του Συµβουλίου που αφορά τη σύσταση Ταµείου αποζηµίωσης για ζηµίες που οφείλονται σε πετρελαϊκή ρύπανση στα ευρωπαϊκά ύδατα, και τη θέσπιση άλλων συµπληρωµατικών µέτρων (COM(2000) 802 C5-0701/2000 2000/0326((COD)) Συντάκτρια γνωµοδότησης: Dominique Vlasto PA\434188.doc PE 302.123

PE 302.123 2/9 PA\434188.doc

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ Κατά τη συνεδρίασή της στις 13 Φεβρουαρίου 2001, η Επιτροπή Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας όρισε συντάκτρια γνωµοδότησης την κ. Dominique Vlasto. Κατά τη συνεδρίασή της/τις συνεδριάσεις της στις..., η επιτροπή εξέτασε το σχέδιο γνωµοδότησης. Κατά την τελευταία ως άνω συνεδρίαση, η επιτροπή ενέκρινε τις ακόλουθες τροπολογίες µε ψήφους... υπέρ,... κατά και... αποχές(ή)/οµόφωνα. Ήσαν παρόντες κατά την ψηφοφορία οι βουλευτές:... (πρόεδρος/ασκών/ασκούσα την προεδρία),... (αντιπρόεδρος),...(αντιπρόεδρος),... (συντάκτης/ρια γνωµοδότησης),...,... (αναπλ....),... (αναπλ.... σύµφωνα µε το άρθρο 153, παράγραφος 2, του Κανονισµού),... και.... PA\434188.doc 3/9 PE 302.123

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει να δηµιουργήσει ένα ευρωπαϊκό ταµείο αποζηµιώσεων (Ταµείο COPE) που να συµπληρώνει το διεθνές καθεστώς ευθύνης και αποζηµίωσης που ισχύει για ζηµίες που προκαλούνται από τη ρύπανση µε υγρά καύσιµα από τη ναυσιπλοΐα. Το διεθνές αυτό σύστηµα καθιερώθηκε µε τη Σύµβαση CLC του 1969 και µε τη Σύµβαση FIPOL του 1971 που τροποποιήθηκαν αµφότερες µε τα πρωτόκολλα του 1992. Τα πρωτόκολλα αυτά των Συµβάσεων CPC και FIPOL τέθηκαν σε ισχύ το 1996 και όλα τα παράκτια κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελούν συµβαλλόµενα µέρη µε εξαίρεση την Πορτογαλία που δεν ολοκλήρωσε ακόµη τις διαδικασίες κύρωσης. Όπως οι Ηνωµένες Πολιτείες που δε συµµετέχουν στο καθεστώς αυτό ευθύνης και αποζηµίωσης, αφού διαθέτουν αυτόνοµο σύστηµα που θέσπισε ο Νόµος περί Πετρελαϊκής Ρύπανσης (Oil Pollution Act) του 1990, έτσι και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αποκτήσει σύντοµα και αυτή το δικό της αυτόνοµο σύστηµα. Βέβαια, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει να ευθυγραµµιστεί η λειτουργία του Ταµείου COPE µε το ισχύον διεθνές καθεστώς, ωστόσο ένα µέρος των αποζηµιώσεων δεν θα εξαρτάται πλέον από τη διεθνή αλληλεγγύη, αλλά µόνο από την ευρωπαϊκή. Ο εισηγητής διερωτάται για τη σκοπιµότητα της πρότασης της Επιτροπής. Παρόλο που εξαίρει τη σηµασία της καλύτερης και πιο έγκαιρης αποζηµίωσης των θυµάτων των πετρελαιοκηλίδων, η Επιτροπή εισηγείται το Ταµείο να διέπεται από τις ίδιες διαδικασίες και οι αποτιµήσεις να γίνονται στο πλαίσιο του διεθνούς συστήµατος του οποίου η αποτελεσµατικότητα έχει ήδη τεθεί υπό αίρεση. Έτσι, η Επιτροπή δεν προχωρεί όσο οι Ηνωµένες Πολιτείες µε τη δηµιουργία ενός αυτόνοµου συστήµατος και παρότι αναγνωρίζει τα όρια του διεθνούς συστήµατος δεν προτείνει ένα καθεστώς που να τα υπερβαίνει. Επιπλέον, αν και οι προθέσεις της πρότασης είναι καλές και η αύξηση του ανώτατου ορίου αποζηµίωσης θετική, η πρόταση δεν φαίνεται να επιτρέπει την αντιµετώπιση των προβληµάτων χρονοτριβής του διεθνούς συστήµατος αποζηµιώσεων το οποίο έρχεται να υποκαταστήσει. Ο εισηγητής εκφράζει κατά συνέπεια το φόβο ότι η παρέµβαση του Ταµείου COPE, όπως παρουσιάζεται στην εν λόγω πρόταση, δεν θα επιτρέπει αποτελεσµατικότερη αποζηµίωση των θυµάτων. Βέβαια, το Ταµείο COPE θα παράσχει τη δυνατότητα για αποζηµίωση που θα υπερβαίνει τα 200 εκατ. Ευρώ, πολύ θετικό σηµείο της πρότασης, αλλά το δικαίωµα στην αποζηµίωση και η ταχύτητα της διαδικασίας θα παραµείνουν εκκρεµή προβλήµατα. Το ανώτατο αυτό όριο αποζηµίωσης απέβη ανεπαρκές µόνο για το ναυάγιο του Έρικα στις 13 εκεµβρίου 1999. Σε 25 χρόνια, υπήρξε το µόνο παράδειγµα που θα µπορούσε να δικαιολογήσει τη σπουδή της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Με βάση τα διαθέσιµα στοιχεία, ενάµισυ χρόνο µετά το ναυάγιο αυτό, το FIPOL κατέβαλε µέχρι τώρα µόνο 40 εκατ. γαλλικά φράγκα, ενώ το σύνολο των δαπανών ανέρχεται σε 3 δισεκατοµµύρια γαλλικά φράγκα. Το γεγονός αυτό προδίδει από µόνο του τα προβλήµατα ταχύτητας και αποτελεσµατικότητας που παρουσιάζει το FIPOL. Η πρόταση ωστόσο της Επιτροπής δεν φαίνεται να επιτρέπει την επίσπευση των διαδικασιών αποζηµίωσης. Είναι λοιπόν πολύ σηµαντικό να συνεχίσει η Επιτροπή τις PE 302.123 4/9 PA\434188.doc

προσπάθειές της για τη βελτίωση της λειτουργίας του ισχύοντος διεθνούς συστήµατος, δεδοµένου ότι το Ταµείο COPE αντιµετωπίζει εν µέρει µόνο τα προβλήµατα των θυµάτων που αξιώνουν αποζηµίωση για ζηµίες οφειλόµενες σε ρύπανση από τα υγρά καύσιµα. Όσον αφορά την προικοδότηση του Ταµείου COPE, ο εισηγητής ενστερνίζεται την προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπογραµµίζοντας πάντως τους κινδύνους που εγκυµονεί αυτή η µορφή χρηµατοδότησης. Θα ήταν πράγµατι παράδοξο η οικονοµική θυσία που ζητείται από τις εταιρίες θαλάσσιας µεταφοράς υγρών καυσίµων να επιβαρύνει τις τιµές κατανάλωσης των καυσίµων. Ο εισηγητής θα ήθελε επίσης να τονίσει ότι η ρύπανση από τα υγρά καύσιµα δεν αποτελεί τη µοναδική απειλή για τις ευρωπαϊκές ακτές. Αν και η σωστή αποζηµίωση των ζηµιών που προκαλούν οι πετρελαιοκηλίδες είναι πολύ σπουδαία, δεν πρέπει να επισκιάζει τα προβλήµατα που µπορούν να προκύψουν από ατυχήµατα ή ναυάγια άλλων πλοίων που µεταφέρουν ρυπογόνα ή επικίνδυνα εµπορεύµατα όπως τα χηµικά. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν µπορεί να αποφύγει µια γενικότερη αντιµετώπιση του θέµατος της αποζηµίωσης των θυµάτων ναυτικών ατυχηµάτων γενικότερα. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπει τέλος συµπληρωµατικά µέτρα στα οποία συγκαταλέγεται η αναγνώριση µιας πραγµατικής ευθύνης στον περιβαλλοντικό τοµέα. Πρέπει να τονιστεί η ανάγκη να καθοριστεί νοµικά µε απόλυτη ακρίβεια η ευθύνη αυτή για να µη δυσχεράνει τη λειτουργία του µελλοντικού ταµείου εξαιτίας µη παραδεκτών αξιώσεων αποζηµίωσης που ωστόσο ερείδονται στην αντίληψη της κάλυψης µιας τέτοιας αποζηµίωσης. Ο εισηγητής θεωρεί πάντως ότι το θέµα αυτό µπορεί να αντιµετωπιστεί στο πλαίσιο των προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ευθύνη σε περιβαλλοντικά θέµατα. Η λευκή βίβλος που εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 9 Φεβρουαρίου 2000 αποτελεί συνεπώς πολύ καλύτερη βάση εκκίνησης για το θέµα από ό,τι η παρούσα πρόταση οδηγίας. ΤΡΟΠΟΛΟΓΙΕΣ Η Επιτροπή Βιοµηχανίας, Εξωτερικού Εµπορίου, Έρευνας και Ενέργειας καλεί την Επιτροπή Περιφερειακής Πολιτικής, Μεταφορών και Τουρισµού, που είναι αρµόδια επί της ουσίας, να ενσωµατώσει στην έκθεσή της τις ακόλουθες τροπολογίες: Κείµενο που προτείνει η Επιτροπή 1 Τροπολογίες του Κοινοβουλίου Τροπολογία 1 Αιτιολογική σκέψη 6α (νέα) Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εξασφαλίζει ότι οι δαπάνες από την εκροή υγρών 1 ΕΕ C δεν έχει ακόµα δηµοσιευθεί. PA\434188.doc 5/9 PE 302.123

καυσίµων στις ευρωπαϊκές θάλασσες λόγω διαρροών ή απορρίψεων από πετρελαιοφόρα δεν θα µετακυλύεται από τις εταιρείες µεταφοράς καυσίµων στις τιµές κατανάλωσης των υγρών καυσίµων στην Ευρωπαϊκή Ένωση δεδοµένου ότι το Ταµείο COPE δεν στηρίζεται σε ένα σύστηµα ευθύνης του καταναλωτή. εν θα ήταν αποδεκτό να αυξηθούν ραγδαία οι τιµές των καυσίµων συνεπεία της ενεργοποίησης του Ταµείου COPE ύστερα από ναυτικό ατύχηµα. Τροπολογία 2 Αιτιολογική σκέψη 8 (8) Η δηµιουργία ενός ταµείου αποζηµίωσης σε κοινοτικό επίπεδο (Ταµείο COPE), το οποίο θα βασίζεται στο υφιστάµενο διεθνές καθεστώς, αποτελεί τον πλέον αποδοτικό τρόπο επίτευξης των εν λόγω στόχων. (8) Η δηµιουργία ενός ταµείου αποζηµίωσης σε κοινοτικό επίπεδο (Ταµείο COPE), το οποίο θα βασίζεται στο υφιστάµενο διεθνές καθεστώς, αποτελεί έναν µόνο τρόπο επίτευξης των εν λόγω στόχων. Η Κοινότητα πρέπει ιδίως να συνεχίσει τις διαπραγµατεύσεις µε τα συµβαλλόµενα κράτη του FIPOL και να εισηγηθεί µέτρα για να καταστεί πιο αποτελεσµατικό το ισχύον διεθνές καθεστώς. Η θέσπιση του Ταµείου COPE δεν αποτελεί λύση για τα διάφορα προβλήµατα αποζηµίωσης των θυµάτων αλλά µια απάντηση στο πρόβληµα του ανωτάτου ορίου αποζηµίωσης που ορίζει το διεθνές σύστηµα. Πρέπει να συνεχιστούν οι διαπραγµατεύσεις στο πλαίσιο του FIPOL για να αυξηθεί η αποτελεσµατικότητα της παρέµβασης του διεθνούς συστήµατος. Τροπολογία 3 Αιτιολογική σκέψη 13 Η αναθεώρηση του υφιστάµενου διεθνούς καθεστώτος ευθύνης και αποζηµίωσης για πετρελαϊκή ρύπανση πρέπει να διενεργηθεί Η αναθεώρηση του υφιστάµενου διεθνούς καθεστώτος ευθύνης και αποζηµίωσης για πετρελαϊκή ρύπανση πρέπει να διενεργηθεί PE 302.123 6/9 PA\434188.doc

σε συνάρτηση µε τα µέτρα που περιέχονται στον παρόντα κανονισµό προκειµένου να επιτευχθεί µεγαλύτερη συνάφεια µεταξύ των ευθυνών και των πράξεων των φορέων που εµπλέκονται στη θαλάσσια µεταφορά πετρελαίου και της ανάληψης ευθύνης από τους τελευταίους. Ειδικότερα, η ευθύνη του πλοιοκτήτη πρέπει να είναι απεριόριστη εφόσον αποδεικνύεται ότι η ζηµία που προκλήθηκε από τη ρύπανση ήταν αποτέλεσµα βαριάς αµέλειας εκ µέρους του, το καθεστώς ευθύνης δεν πρέπει να προστατεύει ρητά ορισµένους από τους βασικούς φορείς που συµµετέχουν στη θαλάσσια µεταφορά πετρελαίου, ενώ η έννοια της αποζηµίωσης των περιβαλλοντικών ζηµιών πρέπει να αναθεωρηθεί και να διευρυνθεί βάσει αντίστοιχων καθεστώτων αποζηµίωσης που έχουν θεσπιστεί στο πλαίσιο του κοινοτικού δικαίου, σε συνάρτηση µε τα µέτρα που περιέχονται στον παρόντα κανονισµό προκειµένου να επιτευχθεί µεγαλύτερη συνάφεια µεταξύ των ευθυνών και των πράξεων των φορέων που εµπλέκονται στη θαλάσσια µεταφορά πετρελαίου και της ανάληψης ευθύνης από τους τελευταίους. Το θέµα της ευθύνης του ιδιοκτήτη του πλοίου είναι πολύ σηµαντικό και ευαίσθητο για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας. εν είναι σκόπιµο να θίγεται απλώς και µόνο σε µια αιτιολογική σκέψη µιας πρότασης οδηγίας της οποίας δεν αποτελεί άλλωστε το αντικείµενο. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αναµένει πάνω στο θέµα αυτό µια πολύ πιο σηµαντική δραστηριοποίηση της Επιτροπής. Θα ήταν χρήσιµο το θέµα αυτό να αποτελέσει αντικείµενο µια πραγµατικής συζήτησης και µιας ξεχωριστής πρότασης της Επιτροπής. Το ζήτηµα της ευθύνης για περιβαλλοντικές ζηµίες αποτελεί το αντικείµενο ξεχωριστών προτάσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δεν έχουν ακόµη εγκριθεί. Η λευκή βίβλος για την περιβαλλοντική ευθύνη αποτελεί τη βάση για µια απαραίτητη εργασία που θα πρέπει να καλύπτει όλες τις περιπτώσεις ρύπανσης της θάλασσας µε υγρά καύσιµα. εν είναι πάντως σκόπιµο να συστήσουµε την ευθυγράµµιση µε αυτό το µελλοντικό κοινοτικό καθεστώς ευθύνης αφού δεν έχει ακόµη εξεταστεί από το Κοινοβούλιό µας. Τροπολογία 4 Άρθρο 6, παράγραφος 4 4. Τα κράτη µέλη εξασφαλίζουν ότι κάθε παραλήπτης συνυπολογιζόµενου πετρελαίου στην επικράτειά τους, σε 4. Τα κράτη µέλη εξασφαλίζουν ότι κάθε παραλήπτης συνυπολογιζόµενου πετρελαίου στην επικράτειά τους, σε PA\434188.doc 7/9 PE 302.123

ποσότητες τέτοιες που να τον καθιστούν υπόχρεο συνεισφοράς προς το Ταµείο COPE, καταχωρίζεται σε κατάλογο τον οποίο καταρτίζει και ενηµερώνει τακτικά η Επιτροπή, βάσει των ακόλουθων διατάξεων του παρόντος άρθρου. ποσότητες τέτοιες που να τον καθιστούν υπόχρεο συνεισφοράς προς το Ταµείο COPE, καταχωρίζεται σε κατάλογο τον οποίο καταρτίζει και ενηµερώνει τακτικά η Επιτροπή τουλάχιστον µία φορά το χρόνο, βάσει των ακόλουθων διατάξεων του παρόντος άρθρου. Ο κατάλογος των φορέων που συνεισφέρουν στο Ταµείο COPE πρέπει να ενηµερώνεται τουλάχιστον άπαξ ετησίως, δεδοµένου ότι αποτελεί επαρκή και σαφή απόδειξη των γεγονότων που αναφέρονται. Επειδή η ταχύτητα της αποζηµίωσης των θυµάτων είναι σηµαντικό πρόβληµα, δεν είναι δυνατόν η προθεσµία µεταξύ της απόφασης της Επιτροπής να εισπράξει τις συνεισφορές για το Ταµείο COPE και της ολοκλήρωσης της είσπραξης των ποσών αυτών να υπερβαίνει τους 6 µήνες. εδοµένου ότι οι συνεισφέροντες και τα ποσά είναι γνωστά εκ των προτέρων, η διαδικασία αυτή πρέπει να µπορεί να ολοκληρώνεται συντοµότερα. Τροπολογία 5 Άρθρο 6, παράγραφος 7 7. Οι συνεισφορές καταβάλλονται στην Επιτροπή και η συγκέντρωσή τους θα ολοκληρώνεται το αργότερο ένα έτος µετά τη λήψη της απόφασης της Επιτροπής για την καταβολή των συνεισφορών. 7. Οι συνεισφορές καταβάλλονται στην Επιτροπή και η συγκέντρωσή τους θα ολοκληρώνεται το αργότερο έξι µήνες µετά τη λήψη της απόφασης της Επιτροπής για την καταβολή των συνεισφορών. Ο κατάλογος των φορέων που συνεισφέρουν στο Ταµείο COPE πρέπει να ενηµερώνεται τουλάχιστον άπαξ ετησίως, δεδοµένου ότι αποτελεί επαρκή και σαφή απόδειξη των γεγονότων που αναφέρονται. Επειδή η ταχύτητα της αποζηµίωσης των θυµάτων είναι σηµαντικό πρόβληµα, δεν είναι δυνατόν η προθεσµία µεταξύ της απόφασης της Επιτροπής να εισπράξει τις συνεισφορές για το Ταµείο COPE και της ολοκλήρωσης της είσπραξης των ποσών αυτών να υπερβαίνει τους 6 µήνες. εδοµένου ότι οι συνεισφέροντες και τα ποσά είναι γνωστά εκ των προτέρων, η διαδικασία αυτή πρέπει να µπορεί να ολοκληρώνεται συντοµότερα. PE 302.123 8/9 PA\434188.doc

Τροπολογία 6 Άρθρο 10, παράγραφος 1 1. Τα κράτη µέλη θα θεσπίσουν σύστηµα οικονοµικών κυρώσεων οι οποίες θα επιβάλλονται σε κάθε πρόσωπο για το οποίο κάποιο δικαστήριο αποφάνθηκε ότι συνέβαλε µε σκόπιµες ή βαρέως αµελείς πράξεις ή παραλείψεις του σε συµβάν, κατά τη διάρκεια του οποίου προκλήθηκε ή υπήρξε κίνδυνος πρόκλησης πετρελαϊκής ρύπανσης σε περιοχή από αυτές που αναφέρονται στο άρθρο 2 παράγραφος 1, εντός των ευρωπαϊκών υδάτων. 1. Τα κράτη µέλη θα θεσπίσουν σύστηµα ποινικών κυρώσεων οι οποίες θα επιβάλλονται σε κάθε πρόσωπο για το οποίο κάποιο δικαστήριο αποφάνθηκε ότι συνέβαλε µε σκόπιµες ή βαρέως αµελείς πράξεις ή παραλείψεις του σε συµβάν, κατά τη διάρκεια του οποίου προκλήθηκε ή υπήρξε κίνδυνος πρόκλησης πετρελαϊκής ρύπανσης σε περιοχή από αυτές που αναφέρονται στο άρθρο 2 παράγραφος 1, εντός των ευρωπαϊκών υδάτων. Η επιβολή ποινικών κυρώσεων επιτρέπει την επέκταση του πεδίου των κυρώσεων που µπορούν να επιβάλλουν τα κράτη µέλη. Σε ορισµένες περιπτώσεις, οι οικονοµικές κυρώσεις µπορούν να µην αποβούν επαρκώς αποτελεσµατικές και αποτρεπτικές σε σχέση µε τη φύση της παράβασης. Η υποχρέωση θέσπισης µιας δέσµης ποινικών κυρώσεων επιτρέπει στα κράτη µέλη να προσαρµόζουν καλύτερα την ποινή στη σοβαρότητα της παράβασης. Τροπολογία 7 Άρθρο 10, παράγραφος 2 2. Οι κυρώσεις που επιβάλλονται βάσει της παραγράφου 1 είναι ανεξάρτητες της αστικής ευθύνης των ενδιαφεροµένων µερών όπως αναφέρονται στον παρόντα κανονισµό ή αλλού και δεν σχετίζονται µε τη ζηµία που προκλήθηκε λόγω του συµβάντος. Το ποσό των οικονοµικών κυρώσεων θα είναι αρκετά υψηλό, προκειµένου να αποθαρρύνεται η παραβίαση των σχετικών ρυθµίσεων. 2. Οι κυρώσεις που επιβάλλονται βάσει της παραγράφου 1 είναι ανεξάρτητες της αστικής ευθύνης των ενδιαφεροµένων µερών όπως αναφέρονται στον παρόντα κανονισµό ή αλλού και δεν σχετίζονται µε τη ζηµία που προκλήθηκε λόγω του συµβάντος. Το επίπεδο των οικονοµικών κυρώσεων θα είναι αρκετά υψηλό, προκειµένου να αποθαρρύνεται η παραβίαση των σχετικών ρυθµίσεων. Η επιβολή ποινικών κυρώσεων επιτρέπει την επέκταση του πεδίου των κυρώσεων που µπορούν να επιβάλλουν τα κράτη µέλη. Σε ορισµένες περιπτώσεις, οι οικονοµικές κυρώσεις µπορούν να µην αποβούν επαρκώς αποτελεσµατικές και αποτρεπτικές σε σχέση µε τη φύση της παράβασης. Η υποχρέωση θέσπισης µιας δέσµης ποινικών κυρώσεων επιτρέπει στα κράτη µέλη να προσαρµόζουν καλύτερα την ποινή στη σοβαρότητα της παράβασης. PA\434188.doc 9/9 PE 302.123